Skip to content

Skip to table of contents

“Ko Ho Finangaló Ia ke Hoko ʻo Peheni”

“Ko Ho Finangaló Ia ke Hoko ʻo Peheni”

“Kuó ke mātuʻaki fufū ʻa e ngaahi meʻá ni mei he kau potó mo e kau ʻatamaiʻiá pea kuó ke fakaeʻa ia ki he kau valevalé.”—LUKE 10:21.

1. Ko e hā naʻe ‘fiefia lahi ai ʻi he laumālie māʻoniʻoní’ ʻa Sīsuú? (Sio ki he ʻuluaki fakatātā ʻi he kupú ni.)

 SIOLOTO atu angé ki he anga ʻo e “fiefia lahi ʻi he laumālie māʻoniʻoní” ʻa Sīsuú. Mahalo naʻá ne mata malimali pea fiefia lahi. Ka ko e hā hono ʻuhingá? Naʻá ne toki fekauʻi atu ʻa e toko 70 ʻene kau ākongá ke malangaʻi ʻa e ongoongo lelei ʻo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá. Koeʻuhí naʻe tokolahi ʻa e ngaahi fili mālohi ʻo e ongoongo leleí, naʻá ne vēkeveke ke ʻiloʻi ʻa e anga hono fakahoko ʻe heʻene kau ākongá ʻenau ngāué. Ko e ngaahi fili ko ení naʻe kau ai ʻa e kau sikalaipé mo e kau Fālesí, ʻa ia naʻa nau ako lelei mo poto. Naʻa nau loto ke vakai ʻa e kakaí kia Sīsū ko ha tufunga pē pea vakai ki heʻene kau ākongá ko e kau “taʻeako mo lāuvale.” (Ngā. 4:13; Mk. 6:3) Neongo ia, ʻi he taimi naʻe foki mai ai ʻa e kau ākongá mei heʻenau ngāué, naʻa nau fonu ʻi he fiefia. Naʻa nau malanga neongo ʻa e fakafepakí, naʻa mo e kau tēmenioó! Ko e hā naʻe malava ai ke nau hanganaki fiefia mo loto-toʻá?—Lau ʻa e Luke 10:1, 17-21.

2. (a) Naʻe anga-fēfē ʻa e hangē ʻa e kau ākonga ʻa Sīsuú ko e fānaú? (e) Ko e hā naʻá ne tokoniʻi ʻa e kau ākonga ʻa Sīsuú ke nau mahinoʻi ʻa e ngaahi moʻoni loloto Fakatohitapú?

2 Naʻe pehē ʻe Sīsū kia Sihova: “ʻOku ou fakahīkihikiʻi fakahāhaaʻi koe, ʻe Tamai, ko e ʻEiki ʻo hēvani mo māmani, he kuó ke fufū ʻa e ngaahi meʻá ni mei he kau potó mo e kau ʻatamaiʻiá pea kuó ke fakaeʻa ia ki he kau valevalé. ʻIo, ʻe Tamai ē, koeʻuhí ko ho finangaló ia ke hoko ʻo pehē.” (Māt. 11:25, 26) Ko e hā naʻe ui ai ʻe Sīsū ʻene kau ākongá ko e kau valevalé? Koeʻuhí ʻi he ʻikai hangē ko e kau sikalaipé mo e kau Fālesí, ʻa ia naʻa nau ako lelei mo fakakaukau naʻa nau potó, ko e kau ākonga ʻa Sīsuú naʻa nau loto-lelei ke akoʻi kinautolu ʻo hangē ko e fānaú. Naʻa nau ako ke anga-fakatōkilalo, ʻo ʻikai pōlepole. (Māt. 18:1-4) Koeʻuhí ko ʻenau anga-fakatōkilaló, naʻe ngāueʻaki ʻe Sihova hono laumālie māʻoniʻoní ke tokoniʻi kinautolu ke mahinoʻi ʻa e ngaahi moʻoni loloto Fakatohitapú. Ka ko e kau taki lotu Siu pōlepolé naʻe fakakuihi ai pē kinautolu ʻe Sētane pea mo ʻenau hīkisiá tonu.

3. Ko e hā te tau lāulea ki ai ʻi he kupu ko ení?

3 Tāneʻineʻi ke fiefia lahi ʻa Sīsū! Naʻá ne fiefia ke sio ki he anga hono ʻai ʻe Sihova ke mahino ʻa e ngaahi moʻoni loloto Fakatohitapú ki he kakai anga-fakatōkilaló neongo honau tuʻunga fakaakó. Ko e finangalo ia ʻo e ʻOtuá ke hoko ʻo peheni ʻetau faiakó, pea kuo ʻikai liliu ʻa e ʻOtuá. ʻOku anga-fēfē ʻene fakahaaʻi ʻokú ne kei finangalo ke hoko ʻo peheni ʻetau faiakó? ʻI he kupu ko ení, te tau ako ki he founga kuo ʻai ai ʻe Sihova ke mahino ʻa e ngaahi moʻoni loloto Fakatohitapú ki he kakai anga-fakatōkilalo ʻi he ʻaho ní.

FAKAMATALAʻI ʻA E NGAAHI MOʻONI LOLOTÓ KI HE TOKOTAHA KOTOA

4. ʻI he ngaahi founga fē kuo hoko ai ʻa e pulusinga faingofua ʻo e Taua Leʻo ko ha meʻaʻofá?

4 ʻI he ngaahi taʻu ki mui ní, kuo fakamamafaʻi ʻe he kautaha ʻa e ʻOtuá ʻa e mahuʻinga ʻo e faiako ʻi ha founga faingofua ange mo māʻalaʻala ange. Tau lāulea angé ki he fakatātā ʻe tolu. ʻUluakí, ʻoku ʻi ai ʻa e pulusinga faingofua ʻo e Taua Leʻo. a Ko ha meʻaʻofa ia kuó ne tokoniʻi ʻa e tokolahi, kau ai ʻa e faʻahinga ʻa ia ʻoku faingataʻa ʻenau lautohí pe leá. ʻOku ʻiloʻi ʻe he ngaahi fāmilí koeʻuhí ko e pulusinga faingofuá, ko ʻenau fānaú ʻoku nau mahinoʻi lelei ange ʻa e Taua Leʻo. Kuo fai ʻe he tokolahi ʻa e ngaahi tohi ʻo e houngaʻia. Naʻe pehē ʻe ha tuofefine naʻá ne faʻa manavasiʻi ke tali ʻi he Ako Taua Leʻo. Ka ʻoku ʻikai ke toe pehē! Hili hono ngāueʻaki ʻa e pulusinga faingofuá, naʻá ne tohi: “Ko e taimi ní kuó u tali lahi ange, pea mole mo e manavasiʻí! ʻOku ou fakamālō kia Sihova mo kimoutolu.”

5. Ko e hā ʻa e ngaahi ʻaonga ʻo e pulusinga kuo fakaleleiʻi ʻo e New World Translation of the Holy Scriptures?

5 Uá, ʻoku ʻi ai ha pulusinga kuo fakaleleiʻi ʻo e New World Translation of the Holy Scriptures, naʻe tukuange ia ʻi he lea faka-Pilitāniá ʻi he fakataha fakataʻu ʻi ʻOkatopa 5, 2013. b Ko e ngaahi veesi Tohi Tapu lahi ʻoku siʻi ange hono fakaleá he taimí ni, ka ʻoku ʻikai liliu honau ʻuhingá pea ʻoku faingofua ange ke mahinoʻi. Ko e fakatātaá, ko e Siope 10:1 naʻe holo hifo mei he foʻi lea ʻe 27 ki he 19, pea ko e Palōveepi 8:6 naʻe holo hifo mei he foʻi lea ʻe 20 ki he 13. Ko e ongo vēsí fakatouʻosi ʻoku māʻalaʻala ange ia ʻi he pulusinga foʻoú. Naʻe pehē ʻe ha tokoua pani kuó ne tauhi faitōnunga kia Sihova ʻi he ngaahi taʻu lahi, “Naʻá ku toki lau ʻa e tohi ʻa Siopé ʻi he pulusinga foʻoú, peá u ongoʻi ʻo hangē ko ʻeku toki mahinoʻí eni!” Kuo leaʻaki ʻe he tokolahi ʻa e meʻa meimei tatau.

6. ʻOku anga-fēfē hoʻo ongoʻi ki heʻetau mahinoʻi māʻalaʻala ange ʻa e Mātiu 24:45-47?

6 Tolú, fakakaukau fekauʻaki mo e niʻihi ʻo e ngaahi fakatonutonu ki muí ni ʻi heʻetau mahinoʻi ʻa e ngaahi veesi Tohi Tapu ʻe niʻihi. Ko e fakatātaá, ko ha mahino māʻalaʻala ange fekauʻaki mo e “tamaioʻeiki anga-tonu mo potó” naʻe pulusi ia ʻi he Taua Leʻo ʻo Siulai 15, 2013. (Māt. 24:45-47) Naʻe fakamatalaʻi ʻi he kupu ko iá ko e tamaioʻeiki anga-tonú ko e Kulupu Pulé ia. Pea ko e “kau sevāniti ʻo hono falé” ko e kau paní ia mo e “fanga sipi kehe,” ʻa ia ʻoku fafangaʻi kotoa ʻe he tamaioʻeiki anga-tonú. (Sione 10:16) He fiefia ē ko kitautolu ʻi he ako fekauʻaki mo e ngaahi moʻoni ko ení pea fiefia ke akoʻi ia ki he niʻihi kehé! ʻI he toe ngaahi founga fē kuo fakahaaʻi mai ai ʻe Sihova ʻokú ne finangalo ke faiako ʻo faingofua mo māʻalaʻalá?

FAKAMATALA FAINGOFUA ANGE ʻO E FAKAMATALA FAKATOHITAPÚ

7, 8. Ko e hā ʻa e ngaahi fakatātā ʻe niʻihi ʻo e ngaahi fakamatala Fakatohitapu naʻá ne fakafofongaʻi ʻa e meʻa lahi ange ʻi he kahaʻú?

7 Kapau kuó ke tauhi kia Sihova ʻi he ngaahi taʻu lahi, ngalingali kuó ke fakatokangaʻi ha liliu ʻi he anga hono fakamatalaʻi ʻe heʻetau ʻū tohí ʻa e ngaahi fakamatala Fakatohitapu ʻe niʻihi. ʻI he kuohilí, naʻe angamaheniʻaki ʻa e pehē ko e ngaahi fakamatala ʻe niʻihi naʻá ne fakafofongaʻi ha meʻa lahi ange ʻi he kahaʻú. Ko e fakamatalá naʻe ui ia ko e fakataipe. Ko e meʻa naʻe fakafofongaʻi ʻe he fakataipé naʻe ui ia ko e meʻa moʻoní. ʻOku ʻi ai ha ngaahi ʻuhinga lelei ke fakamatalaʻi ʻa e ngaahi fakamatala Fakatohitapú ʻi he foungá ni? ʻIo. Ko e fakatātaá, naʻe lave ʻa Sīsū ki he “fakaʻilonga ʻo Siona ko e palōfitá.” (Lau ʻa e Mātiu 12:39, 40.) Naʻe fakamatalaʻi ʻe Sīsū ko e taimi naʻe ʻi he loto kete ai ʻo e iká ʻa Sioná naʻe fakafofongaʻi ai ʻa e taimi te ne ʻi he fonualotó ai.

8 ʻOku ʻi ai mo e ngaahi fakamatala Fakatohitapu kehe naʻá ne fakafofongaʻi ha meʻa lahi ange ʻi he kahaʻú. Naʻe fakamatalaʻi ʻe he ʻapositolo ko Paulá ʻa e niʻihi ʻo kinautolu. Ko e fakatātaá, ko e vahaʻangatae ʻo ʻĒpalahame mo Hekaʻā mo Selá naʻá ne fakafofongaʻi ʻa e vahaʻangatae ʻo Sihova mo e puleʻanga ʻIsilelí mo e konga fakahēvani ʻo e kautaha ʻa e ʻOtuá. (Kal. 4:22-26) ʻI ha founga meimei tatau, ko e tāpanekalé, temipalé, ʻAho ʻo e Fakamolemolé, taulaʻeiki lahí mo e ngaahi tafaʻaki kehe ʻo e Laó ko ha “ʻata [ia] ʻo e ngaahi meʻa lelei ka hoko maí.” (Hep. 9:23-25; 10:1) ʻOku fakaivimālohiʻi ʻetau tuí ʻi he taimi ʻoku tau ako ai ʻa e ngaahi fakamatala Fakatohitapu ko ení mo e meʻa ʻoku nau fakafofongaʻí. Ka ʻoku ʻuhinga iá ko e tokotaha, meʻa naʻe hoko mo e meʻa kotoa pē ʻoku fakamatalaʻi ʻi he Tohi Tapú ʻokú ne fakafofongaʻi ha taha pe ko ha meʻa?

9. ʻI he kuohilí, naʻe anga-fēfē hono fakamatalaʻi ʻa e fakamatala Fakatohitapu fekauʻaki mo Nēpoté?

9 ʻI he kuohilí, naʻe faʻa fakamatalaʻi ʻi heʻetau ʻū tohí ko e tokotaha taki taha, meʻa naʻe hoko pe ko ha meʻa ʻi he ngaahi fakamatala ʻe niʻihi naʻá ne fakafofongaʻi ha taha pe ko ha meʻa. Ko e fakatātaá, naʻe ʻai ʻe Kuini Sisipeli ke tāmateʻi ʻa Nēpote kae maʻu ʻe hono husepānití, ʻa ʻĒhapi, ʻa e ngoue vaine ʻa Nēpoté. (1 Tuʻi 21:1-16) ʻI he 1932, naʻe fakamatalaʻi ʻe he Watchtower ko ʻĒhapi mo Sisipeli naʻá na fakafofongaʻi ʻa Sētane mo ʻene kautahá, ko Nēpote naʻá ne fakafofongaʻi ʻa Sīsū, pea ko e mate ʻa Nēpoté naʻá ne fakafofongaʻi ʻa e tāmateʻi ʻo Sīsuú. Kae kehe, ʻi he 1961, ko e tohi “Let Your Name Be Sanctified” naʻe pehē ai naʻe fakafofongaʻi ʻe Nēpote ʻa e kau paní pea fakafofongaʻi ʻe Sisipeli ʻa e Puleʻanga-Haʻa-Kalisitiané. Pehē foki, ko hono fakatangaʻi ʻe Sisipeli ʻa Nēpoté naʻá ne fakafofongaʻi hono fakatangaʻi ʻo e kau paní lolotonga ʻa e ngaahi ʻaho fakaʻosí. ʻI he ngaahi taʻu lahi, ko e ngaahi fakamatala ko ení kuó ne fakaivimālohiʻi ʻa e tui ʻa e kakai ʻa e ʻOtuá. Ko ia ko e hā ʻoku kehe ai ʻetau fakamatalaʻi ʻa e ngaahi meʻá he taimi ní?

10. (a) ʻI he founga fē ʻoku fakapotopoto ange ai ʻa e tamaioʻeiki anga-tonú ʻi hono fakamatalaʻi ha ngaahi fakamatala Fakatohitapu ʻe niʻihi? (e) Ko e hā ʻoku fakahangataha ki ai ʻetau ʻū tohí he ʻaho ní?

10 ʻI he faai mai ʻa e ngaahi taʻú, kuo tokoniʻi ʻe Sihova ʻa e “tamaioʻeiki anga-tonu mo potó” ke nau hoko ʻo poto ange pe fakapotopoto. ʻI he founga fē? ʻI he taimí ni ʻoku tokanga ʻa e tamaioʻeiki anga-tonú ʻi he lave ki ha fakamatala Fakatohitapu ʻokú ne fakafofongaʻi ha meʻa lahi ange tuku kehe kapau ʻoku ʻi ai ha ʻuhinga māʻalaʻala Fakatohitapu ke fai pehē. Ko e ngaahi fakamatala motuʻa ange ʻe niʻihi fekauʻaki mo e fakataipé mo e meʻa moʻoní naʻe faingataʻa ke mahinoʻi, manatuʻi pea ngāueʻaki. Ko e meʻa mahuʻinga tahá, ko e fuʻu tokangataha ki he ngaahi ʻuhinga lahi ange ʻo ha fakamatala Fakatohitapu, ko e pōpoakí pe ngaahi lēsoni ʻaongá naʻe mole ia. Ko ia, ʻi he ʻahó ni ʻoku fakahangataha ʻetau ʻū tohí ki he ngaahi lēsoni faingofua mo ʻaonga fekauʻaki mo e tuí, kātaki, anga-līʻoa fakaʻotua, mo e ngaahi ʻulungaanga mahuʻinga kehe ʻe lava ke tau ako mei he ngaahi fakamatala Fakatohitapú. c

ʻOku akoʻi mai kia kitautolu ʻe he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Nēpoté ha lēsoni mahuʻinga (Sio ki he palakalafi 11)

11. (a) ʻOku anga-fēfē ʻetau mahinoʻi he taimí ni ʻa e fakamatala fekauʻaki mo Nēpoté, pea ʻoku anga-fēfē hono tokoniʻi kitautolu ʻe heʻene faʻifaʻitakiʻangá? (e) ʻI he ngaahi taʻu ki mui ní, ko e hā kuo tātātaha ai ke lave ʻetau ʻū tohí ki he fakataipé mo e meʻa moʻoní? (Sio ki he “Fehuʻi mei he Kau Lautohí” ʻi he ʻīsiu ko ení.)

11 Ko ʻetau mahino fekauʻaki mo e fakamatala kia Nēpoté ʻoku māʻalaʻala ange mo faingofua ange he taimí ni. Naʻe ʻikai mate ʻa Nēpote koeʻuhí ko ʻene fakafofongaʻi ʻa Sīsū pe ko e kau paní. Ka, naʻá ne mate koeʻuhí naʻá ne fakapapauʻi ke nofoʻaki faitōnunga ki he ʻOtuá. Naʻá ne hanganaki talangofua ki he Lao ʻa Sihová neongo ʻa e fakatanga kakaha mei ha pule mālohi. (Nōm. 36:7; 1 Tuʻi 21:3) Ko ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ia ki he kotoa ʻo e kau sevāniti ʻa e ʻOtuá ʻi he ʻaho ní ʻa ia kuo pau nai ke nau kātekina ʻa e ngaahi fakatanga meimei tatau. (Lau ʻa e 2 Tīmote 3:12.) Ko e kotoa ʻo e kau Kalisitiané ʻe lava ke nau mahinoʻi, manatuʻi pea ngāueʻaki ʻa e lēsoni ko iá pea fakaivimālohiʻi ai ʻenau tuí.

12. (a) Ko e hā ʻoku ʻikai totonu ke tau fakaʻosiʻaki fekauʻaki mo e ngaahi fakamatala Fakatohitapú? (e) Ko e hā ʻoku malava ai ke tau maʻu ʻa e ngaahi fakamatala māʻalaʻalá naʻa mo e ngaahi meʻa lolotó? (Sio ki he fakamatala ʻi laló.)

12 ʻOku totonu ke tau fakaʻosiʻaki ko e ngaahi fakamatala Fakatohitapú ko e ngaahi lēsoni ʻaonga pē ʻoku maʻu aí pea ʻikai ha toe ngaahi ʻuhinga kehe? ʻIkai. Ka ʻi he ʻikai fakamatalaʻi ʻa e ngaahi fakamatala Fakatohitapu ʻe niʻihi ko e fakataipe mo e meʻa moʻoní, ko ʻetau ʻū tohí he taimí ni ʻoku fakahangataha ia ki he anga ʻo e felāveʻi ʻa e ngaahi fakamatala Fakatohitapú. Ko e fakatātaá, ko e anga-tonu ʻa Nēpote neongo ʻa e fakatangá mo e maté ʻoku fakamanatu mai ai ʻa e anga-tonu ʻa Kalaisí mo e kau paní. Kae kehe, ʻoku toe fakamanatu mai ai ʻa e anga-tonu ʻa e tokolahi ʻo e “fanga sipi kehe.” ʻE lava ke tau vakai māʻalaʻala ki he anga hono akoʻi kitautolu ʻe Sihova ʻi ha founga faingofua. d

FAKAMATALA FAINGOFUA ANGE ʻO E TALANOA FAKATĀTĀ ʻA SĪSUÚ

13. Ko e hā ha fakatātā ʻoku fakahaaʻi ai ʻoku tau fakamatalaʻi he taimí ni ʻa e niʻihi ʻo e ngaahi talanoa fakatātā ʻa Sīsuú ʻi ha founga faingofua ange mo māʻalaʻala ange?

13 Ko Sīsū Kalaisi ʻa e Faiako lahi taha kuo moʻui maí. Naʻá ne saiʻia ke ngāueʻaki ʻa e ngaahi talanoa fakatātaá ʻi heʻene faiakó. (Māt. 13:34) ʻOku ola lelei ʻa e ngaahi talanoa fakatātaá koeʻuhí ʻoku fakamatalaʻi ai ʻa e ngaahi fakakaukau faingataʻá ʻi ha founga faingofua ʻa ia ʻe lava ke ne ʻai kitautolu ke fakakaukau pea ʻe lava ke maongo ki hotau lotó. ʻI he faai mai ʻa e ngaahi taʻú, kuo fakamatalaʻi ʻe heʻetau ʻū tohí ʻa e ngaahi talanoa fakatātā ʻa Sīsuú ʻi ha founga faingofua ange mo māʻalaʻala ange. Ko e fakatātaá, ko e Taua Leʻo ʻo Siulai 15, 2008, ʻokú ne tokoniʻi kitautolu ke mahinoʻi māʻalaʻala ange ʻa e talanoa fakatātā ʻa Sīsū fekauʻaki mo e lēvaní, tengaʻi mūsitá mo e kupenga tohó. ʻI he taimí ni ʻe lava ke tau sio ko e ngaahi talanoa fakatātā ko ení ʻoku lave ia ki he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá, ʻa ia kuó ne tokoniʻi ʻa e kakai tokolahi ke siʻaki ʻa e māmani fulikivanu ko ení pea hoko ko e kau ākonga ʻa Kalaisi.

14. (a) Naʻe anga-fēfē ʻetau fakamatalaʻi ʻa e pealapeli fekauʻaki mo e Samēlia anga-ʻofá? (e) ʻOku anga-fēfē ʻetau mahinoʻi ʻa e pealapeli ʻa Sīsuú he taimí ni?

14 ʻE lava fēfē ke tau mahinoʻi ʻa e ngaahi talanoa pe ngaahi pealapeli fakaikiiki ange naʻe fai ʻe Sīsuú? Ko e niʻihi ʻo e ngaahi talanoa ko ení ʻoku tuʻu fakaefakatātā pe fakaekikite. Ko e niʻihi ʻoku akoʻi mai ai ʻa e ngaahi lēsoni ʻaonga. Ka ʻe lava fēfē ke tau ʻiloʻi pe ko fē ʻa e ngaahi talanoa ʻoku tuʻu fakaefakatātaá mo ia ʻoku ʻikaí? ʻI he faai mai ʻa e ngaahi taʻú, ko e talí kuo toe māʻalaʻala ange. Ko e fakatātaá, fakakaukau fekauʻaki mo e founga naʻa tau faʻa fakamatalaʻi ai ʻa e pealapeli ʻa Sīsū fekauʻaki mo e Samēlia anga-ʻofá. (Luke 10:30-37) ʻI he 1924, naʻe pehē ʻe he Watch Tower ko e Samēliá naʻá ne fakafofongaʻi ʻa Sīsū pea ko e hala naʻe ʻalu hifo mei Selusalema ki Sielikoó naʻá ne fakafofongaʻi ʻa e tuʻunga kovi ange ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá talu mei he angatuʻu ʻi ʻĪtení. Pehē foki, ko e kau kaihaʻa ʻi he halá naʻa nau fakafofongaʻi ʻa e ngaahi kautaha lalahi mo e kau tangata pisinisi mānumanú, pea ko e taulaʻeikí mo e Līvaí naʻá na fakafofongaʻi ʻa e Puleʻanga-Haʻa-Kalisitiané. Ka ʻi he ʻahó ni, ʻoku ngāueʻaki ʻe heʻetau ʻū tohí ʻa e talanoa fakatātā ko iá ke fakamanatu ki he kotoa ʻo e kau Kalisitiané ke ʻoua te nau tomuʻa fehiʻa. Kuo pau ke tau tokoniʻi ʻa e faʻahinga kotoa ʻoku fiemaʻu tokoní, tautefito ki hono tokoniʻi kinautolu ke ako ʻa e moʻoni fekauʻaki mo e ʻOtuá. ʻOku tau maʻu ʻa e fiefia ke sio ki he anga hono ʻai ʻe Sihova ʻa e moʻoní ke māʻalaʻalá.

15. Ko e hā te tau lāulea ki ai ʻi he kupu hoko maí?

15 ʻI heʻetau kupu hoko maí, te tau lāulea ai ki he pealapeli ʻa Sīsū fekauʻaki mo e kau tāupoʻou ʻe toko hongofulú. (Māt. 25:1-13) Ko e hā naʻe loto ʻa Sīsū ke mahinoʻi ʻe hono kau muimuí ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí mei he talanoa fakatātā mahuʻinga ko iá? ʻOku fakafofongaʻi ʻe he tokotaha, meʻa naʻe hoko pe meʻa kotoa pē ʻi he talanoa fakatātaá ha taha pe meʻa lahi ange ʻi he kahaʻú? Pe naʻá ne loto ke tau ako ha ngaahi lēsoni ʻaonga te ne tokoniʻi kitautolu lolotonga ʻa e ngaahi ʻaho fakaʻosi ko ení? Tau vakai angé ki aí.

a Naʻe fuofua ala maʻu ʻa e pulusinga faingofuá ʻi he lea faka-Pilitāniá ʻi Siulai 2011. Talu mei ai, kuo ala maʻu ʻa e pulusinga faingofuá ʻi he ngaahi lea ʻe niʻihi.

b Ko e pulusinga kuo fakaleleiʻí ʻe ala maʻu ia ʻi he ngaahi lea kehé.

c Ko e fakatātaá, ko e tohi Imitate Their Faith ʻoku fakamatala ai ki he moʻui ʻa e faʻahinga kehekehe ʻe toko 14 ʻi he Tohi Tapú. ʻOku fakahangataha ʻa e tohí ki he ngaahi lēsoni ʻaongá, ʻo ʻikai ki he fakataipé pe meʻa moʻoní.

d ʻOku toe maʻu ʻi he Folofola ʻa e ʻOtuá ʻa e ngaahi meʻa ʻe hā ngali “faingataʻa ke mahinoʻi” nai, kau ai ʻa e ngaahi konga ʻe niʻihi ʻo e ngaahi tohi ʻa Paulá. Kae kehe, ko e kotoa ʻo e kau hiki Tohi Tapú naʻe fakamānavaʻi ʻe he laumālie māʻoniʻoní. ʻOku tokoniʻi ʻe he laumālie ʻo e ʻOtuá ʻa e kau Kalisitiane moʻoni he ʻaho ní ke nau mahinoʻi ʻa e Tohi Tapú, kau ai “naʻa mo e ngaahi meʻa loloto ʻa e ʻOtuá.”—2 Pita 3:16, 17; 1 Kol. 2:10.