Skip to content

Skip to table of contents

ʻOkú Ne ʻOfa ʻi he Kakaí

ʻOkú Ne ʻOfa ʻi he Kakaí

“Nae i he fānau ae tagata a eku fiefiaaga.”—PAL. 8:31PM.

1, 2. Kuo fakamoʻoniʻi fēfē ʻe Sīsū ʻene ʻofa loloto ʻi he faʻahinga ʻo e tangatá?

 KO E ʻAlo ʻuluaki fakatupu ʻo e ʻOtuá ʻa e fakatātā lahi taha ʻo e poto taʻealafakatataua ʻo Sihová pea ko e “tufunga lahi” ia ʻa ʻene Tamaí. Sioloto atu ki he fiefia mo e fiemālie ʻa Sīsū ʻi he “teu ʻa e ngaahi lagi na” mo “ʻange ʻa e ngaahi tuʻunga ʻo mamani” ʻe heʻene Tamaí. Ka ʻi he kotoa ʻo e ngaahi meʻa naʻe fakatupu ʻe heʻene Tamaí, ‘nae i he fānau ae tagatá a e fiefiaaga’ ʻa Sīsuú. (Pal. 8:22-31) ʻIo, naʻá ne ʻofa ʻi he faʻahinga ʻo e tangatá mei he kamataʻangá pē.

2 Ki mui ai, naʻe fakamoʻoniʻi ʻe Sīsū ʻene mateaki mo e ʻofa ki heʻene Tamaí mo ʻene ʻofa loloto ki he kakai kotoa pē ʻi he taimi naʻá ne tukuange loto-lelei ai ʻa hēvani kae haʻu ki he māmaní ko ha tangata. Naʻe anga-ʻofa ʻa Sīsū ʻo ne fai eni koeʻuhí ke malava ʻo ne foaki ʻene moʻuí “ko ha huhuʻi ko e fetongi ʻo e tokolahi.” (Māt. 20:28; Fil. 2:5-8) Lolotonga ʻa e ʻi māmani ʻa Sīsuú, naʻe ʻoange ʻe he ʻOtuá kiate ia ʻa e mālohi ke fakahoko ha ngaahi mana. ʻOku fakaeʻa ʻe he ngaahi mana ko ení ʻa e lahi ʻo e ʻofa ʻa Sīsū ʻi he kakaí pea fakahaaʻi mo e ngaahi meʻa fakaofo ʻe vavé ni ke ne fai maʻá e faʻahinga ʻo e tangatá.

3. Ko e hā te tau lāulea ki ai ʻi he kupu ko ení?

3 Lolotonga ʻa e ʻi māmani ʻa Sīsuú, naʻá ne malangaʻi “ʻa e ongoongo lelei ʻo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá.” (Luke 4:43) Naʻá ne ʻiloʻi ko e Puleʻanga ko ení te ne fakamāʻoniʻoniʻi ʻa e huafa ʻo ʻene Tamaí pea te ne fakaleleiʻi tuʻuloa ʻa e ngaahi palopalema ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá. ʻI he malanga ʻa Sīsuú, naʻá ne fakahoko ʻa e ngaahi mana lahi. Naʻe fakahaaʻi ʻi he ngaahi mana ko ení ʻa ʻene tokanga lahi ki he kakai kotoa pē. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ia kia kitautolú? Koeʻuhí ko e meʻa naʻá ne faí ʻoku ʻomai ai kia kitautolu ʻa e ʻamanaki mo e falala-pau ki he kahaʻú. Ko ia tau lāulea ki ha mana ʻe fā ʻa Sīsū.

‘NAʻE ʻIATE IA ʻA E MĀLOHI KE NE FAIFAKAMOʻUI’

4. Ko e hā naʻe hoko ʻi he fetaulaki ʻa Sīsū mo ha tangata kiliá?

4 Lolotonga ʻa e ngāue fakafaifekau ʻa Sīsuú, naʻá ne ʻalu ki he feituʻu ko Kāleli. ʻI he taha ʻo e ngaahi kolo aí, naʻá ne fetaulaki ai mo ha tangata naʻá ne maʻu ha mahaki fakalilifu, ko e kilia. (Mk. 1:39, 40) Naʻe puke lahi ʻa e tangatá ʻo fakamatalaʻi ai ia ʻe he toketā ko Luké “naʻe kāpui ʻe he kiliá.” (Luke 5:12) ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú ʻi he taimi naʻe sio ai ʻa e tangatá kia Sīsuú, naʻá ne “tō foʻohifo ʻo kōlenga kiate ia, ʻo pehē: ‘ʻEiki, kapau te ke loto pē ki ai, ʻe lava ke ke ʻai au ke u maʻa.’” Naʻe ʻiloʻi ʻe he tangatá naʻe maʻu ʻe Sīsū ʻa e mālohi ke fakamoʻui ia, ka naʻe fiemaʻu ke ne ʻilo pe naʻe loto ʻa Sīsū ke fakamoʻui ia. Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhí naʻe ʻilo ʻe he tangatá ko e kau Fālesí, naʻa nau siolalo ki he kakai kiliá. Ka ko e hā ʻa e fakakaukau ʻa Sīsuú? ʻE anga-fēfē haʻane fakamoʻui ha tangata kuo mele ʻaupito? Ko e hā naʻá ke mei faí?

5. Ko e hā naʻe loto ai ʻa Sīsū ke fakamoʻui ʻa e tangata kiliá?

5 Ko hono moʻoní, naʻe ʻikai ke kaila ʻa e tangata puké ʻo pehē “Taʻemaʻa! taʻemaʻa!” hangē ko e fiemaʻu ʻi he Lao ʻa Mōsesé. (Liv. 13:43-46) Ka naʻe ʻikai ke ʻita ʻa Sīsū ia. ʻI hono kehé, naʻá ne hohaʻa fekauʻaki mo e tangatá pea loto ke tokoniʻi ia. ʻOku ʻikai ke tau ʻiloʻi tofu pē ʻa e meʻa naʻe fakakaukau ki ai ʻa Sīsuú, ka ʻoku tau ʻilo ʻa e anga ʻo ʻene ongoʻí. Naʻá ne fakaʻofaʻia ʻaupito ʻi he tangatá ʻo ne fakahoko ha mana. Naʻá ne ala ki he tangatá, ʻa e meʻa ʻe ʻikai ke fai ʻe ha taha. ʻI he falala-pau mo e manavaʻofá, naʻe pehē ʻe Sīsū: “ʻOku ou loto ki ai. Ke ke maʻa.” Pea “naʻe puli atu leva ʻa e kiliá meiate ia.” (Luke 5:13) ʻOku hā mahino, naʻe ʻoange ʻe Sihova kia Sīsū ʻa e mālohi ke fakahoko ʻa e fuʻu mana ko ení pea fakahaaʻi ai ʻa e lahi ʻo ʻene ʻofa ʻi he kakaí.—Luke 5:17.

6. Ko e hā ʻoku fakatupu tokanga ai ʻa e ngaahi mana naʻe fakahoko ʻe Sīsuú, pea ko e hā ʻoku fakahaaʻi mei aí?

6 ʻI he mālohi ʻo e ʻOtuá, naʻe malava ai ʻe Sīsū ke fakahoko ha ngaahi mana fakaofo lahi. Naʻe ʻikai ko e kau kilia pē naʻá ne fakamoʻuí. Naʻe toe fakamoʻui ʻe Sīsū ʻa e kakai naʻe puke ʻi he ngaahi mahaki kehekehe. ʻOku tala mai ʻe he Tohi Tapú naʻe ofo ʻa e kakaí “ʻi heʻenau sio kuo lea ʻa e noá pea luelue ʻa e heké pea sio ʻa e kuí.” (Māt. 15:31) ʻI he taimi naʻe fakamoʻui ai ʻe Sīsū ha taha, naʻe ʻikai ke ne fiemaʻu ha taha moʻui lelei ke ne foaki mai ha konga ʻo hono sinó. He naʻe maʻu ʻe Sīsū ia ʻa e mālohi ke faitoʻo ha konga pē ʻo e sinó. Pea naʻá ne fakamoʻui ʻa e kakaí ʻi he taimi pē ko iá, ʻi he taimi ʻe niʻihi naʻa mo e faʻahinga ʻi ha feituʻu mamaʻo. (Sione 4:46-54) Ko e hā ʻoku fakahaaʻi mai ʻe he ngaahi fakatātā fakaofo ko ení? Ko hotau Tuʻí, ʻa Sīsū Kalaisi, ʻokú ne maʻu ʻa e mālohi mo e holi ke toʻo fakaʻaufuli atu ʻa e mahamahakí. ʻI heʻetau ako ki he anga ʻo e fakafeangai ʻa Sīsū ki he kakaí, ʻoku tau falala-pau ai ʻi he māmani foʻoú “ko e tuʻutamaki mo e masiva ʻoku ne fakaʻatuʻi.” (Saame 72:13) Koeʻuhí ʻokú ne loto moʻoni ki ai, ʻe fakamoʻui ʻe Sīsū ʻa e tokotaha kotoa ʻoku faingataʻaʻiá.

“TUʻU HAKE, TOʻO HO MEʻA-FATÁ PEÁ KE ʻALU”

7, 8. Fakamatalaʻi ʻa e meʻa naʻe hoko ki muʻa ke fetaulaki ʻa Sīsū mo ha tangata puke ʻi Petesetá.

7 Naʻe fononga ʻa Sīsū mei Kāleli ki Siutea ʻi ha ngaahi māhina siʻi hili hono fakamoʻui ha tangata kilia, ʻa ia naʻe hoko atu ai ʻene malangaʻi ʻa e ongoongo lelei ʻo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá. Kuo pau pē naʻe laui afe ʻa e kakai naʻe fanongo ki he pōpoaki ʻa Sīsuú pea maongo kia kinautolu ʻene ʻofá. Naʻe loto moʻoni ʻa Sīsū ke fakafiemālieʻi ʻa e masivá mo e faingataʻaʻiá pea ʻoange ki he kakai ko ení ʻa e ʻamanaki.—ʻAi. 61:1, 2; Luke 4:18-21.

8 ʻI he māhina ko Nīsaní, naʻe fononga ʻa Sīsū ki Selusalema ke kātoangaʻi ʻa e Pāsová. Naʻe femoʻuekina ʻa e koló ʻi he aʻu atu ʻa e kakaí ki he kātoanga makehé. ʻI he fakatokelau ʻo e temipalé naʻe ʻi ai ha vai naʻe ʻiloa ko Peteseta, pea naʻe fetaulaki ai ʻa Sīsū mo ha tangata naʻe ʻikai lava ʻo ʻalu.

9, 10. (a) Ko e hā naʻe ʻalu ai ʻa e kakaí ki he vai ko Petesetá? (e) Ko e hā naʻe fai ʻe Sīsū ʻi he vaí, pea ko e hā ʻoku akoʻi mai heni kia kitautolú? (Sio ki he ʻuluaki fakatātā ʻi he kupú ni.)

9 Naʻe ʻalu ha fuʻu kau puke ki Peteseta. Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhí naʻa nau fakakaukau ʻe lava ke fakamoʻui fakaemana ha taha puke kapau te ne hopo ki he vaí ʻi he taimi naʻe ngaue ai ʻa e vaí. Sioloto atu ki he puputuʻu lahi kuo pau naʻe maʻu ʻe ha fuʻu kakai holiholivale, loto-moʻua mo ʻikai ha ʻamanakí ʻi heʻenau loto ke fakamoʻui kinautolú. Naʻe haohaoa ʻa Sīsū pea ʻikai moʻoni ke ne fiemaʻu ha fakamoʻui, ko ia ko e hā naʻá ne ʻi ai aí? Ko ʻene ʻofa ki he kakaí naʻá ne ʻai ia ke ne ʻalu ki aí. Pea ko e feituʻu eni naʻá ne fetaulaki ai mo ha tangata naʻe puke ʻi ha taimi fuoloa ke moʻui ʻa Sīsū ʻi he māmaní.—Lau ʻa e Sione 5:5-9.

10 Naʻe ʻeke ange ʻe Sīsū ki he tangatá pe naʻá ne loto ke toe lue. Sioloto atu ki he loto-mamahi ʻa e tangatá ʻi heʻene tala ange kia Sīsū naʻá ne loto ke fakamoʻuí kae ʻikai lava, koeʻuhí naʻe ʻikai ha taha ʻi ai ke tuku hifo ia ki he vaí. Naʻe tala ange leva ʻe Sīsū ki he tangatá ke ne fai ha meʻa naʻe faingataʻa ange. Naʻá ne tala ange ke toʻo hake hono meʻa-fatá pea ʻalu. Ko ia naʻe toʻo hake ʻe he tangatá hono meʻa-fatá pea kamata ke ne ʻalu! Ko e mana ko ení ʻoku mātuʻaki fakamoʻoniʻi ai ʻa e meʻa ʻe fai ʻe Sīsū ʻi he māmani foʻoú. ʻOku toe fakahaaʻi ai ʻa e ʻofa loloto ʻa Sīsū ʻi he kakaí. Naʻá ne kumi ki he faʻahinga ʻoku fiemaʻu tokoní. Ko e faʻifaʻitakiʻanga ʻa Sīsuú ʻoku totonu ke ne fakalototoʻaʻi kitautolu ke hokohoko atu ʻa e kumi ki he kakai ʻi hotau feituʻu ngāué ʻa ia ʻoku nau loto-mafasia koeʻuhí ko e ngaahi meʻa fakalilifu ʻoku hoko ʻi he māmani ko ení.

“KO HAI NAʻE ALA MAI KI HOKU KOFU TUʻÁ?”

11. ʻOku anga-fēfē hono fakahaaʻi ʻi he Maʻake 5:25-34 ʻa e ʻofa ʻa Sīsū ʻi he kakai puké?

11 Lau ʻa e Maʻake 5:25-34. ʻI he taʻu ʻe 12, naʻe faingataʻaʻia ha fefine ʻi ha mahaki fakamā. Naʻe uesia ʻe hono mahakí ʻa e tafaʻaki kotoa ʻo ʻene moʻuí, kau ai ʻene lotú. Naʻá ne ʻaʻahi ki he kau toketā tokolahi pea fakamoleki ʻa e kotoa ʻene paʻangá ʻi he feinga ke maʻu ha faitoʻo, ka naʻá ne toe puke lahi ange. ʻI he ʻaho ʻe taha, naʻe ʻi ai ʻa e palani kehe ʻa e fefiné ke ne sai aí, ko ia naʻá ne lue atu ʻi he fuʻu kakaí ʻo ala ki he kofu ʻo Sīsuú. (Liv. 15:19, 25) ʻI he taimi naʻe ʻiloʻi ai ʻe Sīsū naʻe ʻalu ha mālohi meiate iá, naʻá ne ʻeke pe ko hai naʻe ala ange kiate iá. ʻI he “manavahē mo tetetete,” ko e fefiné naʻá ne “fakatōmapeʻe ʻi muʻa ʻiate ia peá ne tala ange kiate ia ʻa e moʻoní kotoa.” Naʻe ʻiloʻi ʻe Sīsū naʻe fakamoʻui ʻe Sihova ʻa e fefiné, ko ia naʻá ne lea ange ʻi he anga-ʻofa: “ʻOfefine, kuo fakamoʻui koe ʻe hoʻo tuí. ʻAlu ʻi he fiemālie, peá ke moʻui lelei mei ho mahaki fakamamahí.”

ʻI he ngaahi mana ʻa Sīsuú, naʻá ne fakamoʻoniʻi ai ʻokú ne tokanga moʻoni mai kia kitautolu mo ʻetau ngaahi palopalemá (Sio ki he palakalafi 11, 12)

12. (a) Mei he meʻa kuo tau akó, te ke fakamatalaʻi fēfē ʻa Sīsū? (e) Ko e hā ʻa e faʻifaʻitakiʻanga naʻe fokotuʻu mai ʻe Sīsuú?

12 ʻOku māfana moʻoni hotau lotó ʻi he sio ki he ʻofa ʻa Sīsū ʻi he kakaí, tautefito ki he faʻahinga naʻe puké. ʻOku mātuʻaki kehe eni meia Sētane, ʻa ia ʻokú ne feinga ke fakatuipauʻi kitautolu ʻoku ʻikai hatau ʻaonga pea ʻoku ʻikai ʻofa ha taha ʻia kitautolu. Kae kehe, ko e ngaahi mana ʻa Sīsuú, naʻe fakamoʻoniʻi ai ʻene tokanga moʻoni kia kitautolu mo ʻetau ngaahi palopalemá. ʻOku lava ke tau houngaʻia ʻi heʻetau maʻu ha Tuʻi mo e Taulaʻeiki Lahi anga-ʻofa pehē! (Hep. 4:15) ʻE faingataʻa nai kia kitautolu ke mahinoʻi ʻa e ngaahi ongoʻi ʻa ha taha kuo puke ʻi ha taimi fuoloa, tautefito kapau ʻoku teʻeki ai ke tau puke. Kae fakakaukau kia Sīsū. Naʻá ne manavaʻofa ki he kau puké neongo naʻe ʻikai ʻaupito ke ne puke. ʻOfa ke tau fai hotau lelei tahá ke faʻifaʻitaki ki heʻene faʻifaʻitakiʻanga anga-ʻofá.—1 Pita 3:8.

“NAʻE TANGI ʻA SĪSŪ”

13. Ko e hā ʻoku fakahaaʻi ʻe he toetuʻu ʻa Lāsalosí fekauʻaki mo Sīsuú?

13 Naʻe fakaʻofaʻia moʻoni ʻa Sīsū ʻi he mamahi ʻa e niʻihi kehé. Ko e fakatātaá, ʻi he taimi naʻe mate ai ʻa Lāsalosí, naʻe “toʻe” ʻa Sīsū “peá ne hoko ʻo mamahi” ʻi heʻene sio ki he mamahi ʻa e fāmili mo e ngaahi kaungāmeʻa ʻo Lāsalosí. (Lau ʻa e Sione 11:33-36.) Naʻe tangi ʻa Sīsū, neongo naʻá ne ʻiloʻi te ne fokotuʻu hake ʻa Lāsalosi. Naʻe ʻikai te ne manavasiʻi ke ʻiloʻi ʻe he niʻihi kehé ʻene ngaahi ongoʻí. Naʻe ʻofa lahi ʻa Sīsū ʻia Lāsalosi mo hono fāmilí ʻo ne ngāueʻaki ai ʻa e mālohi ʻo e ʻOtuá ke fakamoʻui mai ʻa Lāsalosi!—Sione 11:43, 44.

14, 15. (a) Ko e hā ʻokú ne fakahaaʻi ʻoku loto ʻa Sihova ke toʻo atu ʻa e faingataʻaʻia ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá? (e) Ko e hā ʻoku tau ako mei he kupuʻi lea “ngaahi fonualoto fakamanatú”?

14 ʻOku fakamatalaʻi ʻe he Tohi Tapú ʻoku hangē tofu pē ʻa Sīsū ko ʻene Tamaí, ʻa Sihova. (Hep. 1:3) Ko ia ʻoku fakamoʻoniʻi ʻe he ngaahi mana ʻa Sīsuú ʻoku loto foki mo Sihova ke toʻo atu ʻa e puké, mamahí mo e maté. ʻE vavé ni ke fokotuʻu mai ʻe Sihova mo Sīsū ʻa e kakai tokolahi ange. Naʻe pehē ʻe Sīsū “ʻoku haʻu ʻa e houa ʻa ia ko e faʻahinga kotoa ʻi he ngaahi fonualoto fakamanatú” te nau toetuʻu mai.—Sione 5:28, 29.

15 Ko hono ngāueʻaki ʻe Sīsū ʻa e kupuʻi lea “ngaahi fonualoto fakamanatú,” ʻoku fakahaaʻi ai ʻoku kau ki ai ʻa e manatu ʻa e ʻOtuá. ʻOku lava ke manatuʻi ʻe he ʻOtua Māfimafi-Aoniú, ʻa e Tokotaha-Fakatupu ʻo e ʻunivēsí ʻa e fakaikiiki kotoa pē fekauʻaki mo hotau ngaahi ʻofaʻanga kuo maté, kau ai honau angaʻitangatá. (ʻAi. 40:26) ʻOku ʻikai ngata pē ʻi he malava ke manatuʻi kinautolu ʻe Sihová ka ʻokú ne loto ke manatuʻi kinautolu. Ko e ngaahi toetuʻu ʻoku lave ki ai ʻi he Tohi Tapú ko e ngaahi fakatātā fakaofo ia ʻo e meʻa ʻe hoko ʻi he māmani foʻoú.

MEʻA ʻOKU TAU AKO MEI HE NGAAHI MANA ʻA SĪSUÚ

16. Ko e hā ʻa e faingamālie ʻe maʻu ʻe he tokolahi ʻo e kau sevāniti ʻa e ʻOtuá?

16 Kapau te tau faitōnunga ai pē, te tau maʻu ʻa e faingamālie ke hokosia ʻa e taha ʻo e ngaahi mana lahi tahá, ko e hao moʻui atu ʻi he fuʻu mamahi lahí! Hili pē ʻa ʻĀmaketoné, te tau sio ki ha toe ngaahi mana lahi ange. ʻI he taimi ko iá, ʻe moʻui haohaoa ʻa e tangata kotoa pē. (ʻAi. 33:24; 35:5, 6; Fkh. 21:4) Sioloto atu ki hono liʻaki ʻe he kakai kotoa honau matasioʻata vaivaí, tokotokó, salioté mo e ngaahi meʻa ʻoku tokoni ki he fanongó. ʻOku ʻiloʻi ʻe Sihova ʻe fiemaʻu ʻe he tokotaha kotoa ʻe hao atu ʻi ʻĀmaketoné ke hoko ʻo mālohi mo moʻui lelei, koeʻuhí ʻe lahi ʻenau ngāue ke faí. Ko e faʻahinga ko iá te nau ʻai hotau palanite fakaʻofoʻofá, ʻa Māmani, ke hoko ko e palataisi.—Saame 115:16.

17, 18. (a) Ko e hā naʻe fakahoko ai ʻe Sīsū ʻa e ngaahi maná? (e) Ko e hā ʻoku totonu ai ke ke fai ha meʻa pē ʻe fiemaʻú ke ke ʻi he māmani foʻou ʻa e ʻOtuá?

17 ʻOku loto-toʻa ʻa e “fuʻu kakai lahi” he ʻaho ní ʻi heʻenau lau fekauʻaki mo hono fakamoʻui ʻe Sīsū ʻa e kau puké. (Fkh. 7:9) Ko e ngaahi mana ko iá ʻokú ne fakaivimālohiʻi ʻetau ʻamanaki fakaofo ʻo e hoko ʻo fakamoʻui kakato ʻi he kahaʻú. ʻOku toe fakahaaʻi ai ʻa e lahi ʻo e ʻofa ʻa e ʻAlo ʻuluaki fakatupu ʻo e ʻOtuá ʻi he faʻahinga ʻo e tangatá. (Sione 10:11; 15:12, 13) Ko e manavaʻofa lahi ʻa Sīsuú ko ha fakahāhā ia ʻo e ʻofa loloto ʻa Sihova ʻi he tokotaha taki taha ʻo ʻene kau sevānití.—Sione 5:19.

18 Ko e māmani ʻo e ʻaho ní ʻoku fonu ʻi he mamahi, faingataʻa mo e mate. (Loma 8:22) Ko e ʻuhinga ia ʻoku tau fiemaʻu ai ʻa e māmani foʻou ʻa e ʻOtuá. ʻI aí, ʻe maʻu ai ʻe he faʻahinga kotoa ʻo e tangatá ʻa e moʻui haohaoa ʻa ia kuo talaʻofa ʻe he ʻOtuá. ʻOku ʻomai ʻe he Malakai 4:2 ʻa e ʻamanaki te tau “hopo fano, ʻo hange ko e fanga pulu mui,” ʻo fiefia mo nēkeneka koeʻuhí kuo fakamoʻui kitautolu pea kuo tau haohaoa. ʻOfa ke ueʻi kitautolu ʻe heʻetau houngaʻia kia Sihová mo ʻetau tui ki heʻene ngaahi talaʻofá ke tau fai ha meʻa pē ʻoku fiemaʻú ke tau ʻi he māmani foʻoú ai. He fakalototoʻa ē ke ʻilo ko e ngaahi mana naʻe fakahoko ʻe Sīsuú ko e fakatātā ia ʻo e tauʻatāina tuʻuloa ʻe vavé ni ke maʻu ʻe he faʻahinga ʻo e tangatá lolotonga ʻene pulé!