Skip to content

Skip to table of contents

Ko Hotau Feituʻu Faiʻanga Lotú Eni

Ko Hotau Feituʻu Faiʻanga Lotú Eni

“Ko e mamahiʻi ʻo ho falé te ne keina au.”—SIONE 2:17.

HIVA: 13, 21

1, 2. (a) ʻI he kuohilí, ko fē ʻa e feituʻu naʻe lotu ai ʻa e kau sevāniti ʻa Sihová kiate iá? (e) Naʻe anga-fēfē ongoʻi ʻa Sīsū fekauʻaki mo e temipale ʻo Sihova ʻi Selusalemá? (f) Ko e hā te tau lāulea ki ai ʻi he kupu ko ení?

 KO E kau sevāniti ʻa e ʻOtuá ʻi he kuohilí mo e ʻahó ni, kuo ʻi ai honau ngaahi feituʻu faiʻanga lotu ki he ʻOtuá. Ko e fakatātaá, ʻi he taimi naʻe fai ai ʻe ʻĒpeli ʻa e ngaahi feilaulau kia Sihová, naʻá ne langa nai ha ʻōlita. (Sēn. 4:3, 4) Ko Noa, ʻĒpalahame, ʻAisake, Sēkope mo Mōsese, naʻa nau ngaohi kotoa ʻa e ngaahi ʻōlita. (Sēn. 8:20; 12:7; 26:25; 35:1; ʻEki. 17:15) Naʻe tala ʻe Sihova ki he kau ʻIsilelí ke langa ha tāpanekale. (ʻEki. 25:8) Ki mui ai, naʻá ne fakahinohino kia kinautolu ke langa ha temipale. (1 Tuʻi 8:27, 29) Hili ʻa e foki ʻa e kakai ʻa e ʻOtuá mei hono takiheeʻi ki Pāpiloné, naʻa nau fakataha maʻu pē ʻi he ngaahi sinakoké. (Mk. 6:2; Sione 18:20; Ngā. 15:21) Pea naʻe fakataha ʻa e muʻaki kau Kalisitiané ʻi he ngaahi ʻapi. (Ngā. 12:12; 1 Kol. 16:19) ʻI he ʻahó ni, ʻoku fakataha ʻa e kakai kotoa ʻa Sihova takatakai ʻi he māmaní ʻi he Fale Fakatahaʻanga ʻe laui mano, ʻa e feituʻu ʻoku nau ako ai fekauʻaki mo Sihová mo lotu kiate iá.

2 Naʻe fakaʻapaʻapaʻi loloto ʻe Sīsū ʻa e temipale ʻo Sihova ʻi Selusalemá. Ko e ʻofa ʻa Sīsū ʻi he temipalé naʻe fakamanatu ai ki heʻene kau ākongá ʻa e ngaahi lea ʻa e tokotaha-tohi-sāmé: “Ko e mamahiʻi ʻo ho fale kuo kai ʻo ʻosi au.” (Saame 69:9; Sione 2:17) Ko e Fale Fakatahaʻangá ʻoku ʻikai ko e ‘fale ia ʻo Sihova’ ʻi he ʻuhinga tatau mo hono ui ko ia ʻo e temipalé ʻi Selusalemá. (2 Kal. 5:13; 33:4) Ka ʻoku totonu ke tau fakaʻapaʻapaʻi loloto ʻa hotau ngaahi feituʻu faiʻanga lotú. ʻI he kupu ko ení, te tau lāulea ai ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapu te ne akoʻi kitautolu ki he founga ʻoku totonu ke tau fakafeangai ai ki hotau ngaahi Fale Fakatahaʻangá, founga ʻoku totonu ai ke tau tokangaʻi iá, mo e founga ʻe lava ke tau tokoni fakapaʻanga aí. a

FAKAHĀHĀ ʻA E FAKAʻAPAʻAPA KI HEʻETAU NGAAHI FAKATAHÁ

3-5. Ko e hā ʻa e Fale Fakatahaʻanga, pea ʻoku totonu ke fēfē ʻetau ongoʻi fekauʻaki mo ʻetau ngaahi fakatahá?

3 Ko ha Fale Fakatahaʻanga ko e feituʻu tefito ia ʻe lava ke fakataha ai ʻa e kakaí ke lotu kia Sihova. Ko e ngaahi fakatahá ko ha meʻaʻofa ia mei he ʻOtuá, pea ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ke fakaivimālohiʻi hotau vahaʻangatae mo iá. ʻI heʻetau ngaahi fakatahá, ʻoku ʻomai ai ʻe heʻene kautahá ʻa e fakalototoʻa mo e fakahinohino ʻoku tau fiemaʻú. Ko e monū ia ʻi hono fakaafeʻi kitautolu ʻe Sihova mo hono ʻAló ke tau kai ʻi he “tēpile ʻa Sihová” ʻi he uike kotoa pē. (1 Kol. 10:21) Kuo pau ke ʻoua naʻa ngalo ʻia kitautolu ʻa e makehe ʻo e fakaafe ko ení.

4 ʻOku tala mai mahino ʻe Sihova kia kitautolu ʻa ʻene loto ke tau ʻi he ngaahi fakatahá ʻo lotu kiate ia mo fefakalototoʻaʻaki. (Lau ʻa e Hepelū 10:24, 25.) Koeʻuhí ʻoku tau fakaʻapaʻapa kia Sihova, heʻikai ke tau liʻaki ʻa e ngaahi fakatahá tuku kehe ʻo ka fuʻu fiemaʻu. ʻOku tau fakahāhā ʻa e houngaʻia ʻi heʻetau ngaahi fakatahá ʻi he taimi ʻoku tau teuteu ai ki aí pea fakatuʻotuʻa atu ke tali ʻi he ngaahi fakatahá.—Saame 22:22.

5 Ko ʻetau tōʻonga ʻi he ngaahi fakatahá mo e founga hono tokangaʻi hotau ngaahi Fale Fakatahaʻangá ʻoku fakahaaʻi ai ʻa e lahi ʻetau fakaʻapaʻapa kia Sihová. ʻOku tau loto ke fakahīkihikiʻi ʻe heʻetau tōʻongá ʻa e huafa ʻo Sihová, ʻa ia ʻoku hā maʻu pē ʻi he papa fakaʻilonga ʻo e Fale Fakatahaʻangá.—Fakafehoanaki mo e 1 Tuʻi 8:17.

6. Ko e hā kuo leaʻaki ʻe he kakaí fekauʻaki mo hotau ngaahi Fale Fakatahaʻangá mo e faʻahinga ʻoku nau ʻi he ngaahi fakatahá? (Sio ki he ʻuluaki fakatātā ʻi he kupú ni.)

6 ʻI he taimi ʻoku tau fakahāhā ai ʻa e fakaʻapaʻapa ki hotau ngaahi Fale Fakatahaʻangá, ʻoku fakatokangaʻi eni ʻe he kakai kehé. Ko e fakatātaá, naʻe pehē ʻe ha tangata ʻi Toake: “Ko e maʻa mo e maau naʻá ku sio ai ʻi he Fale Fakatahaʻangá naʻe maongo ia kiate au. Ko e kakai ʻi aí naʻa nau teunga lelei, malimali, pea fakafeʻiloaki māfana mai kiate au. Naʻe maongo lahi eni kiate au.” Naʻe kamata ke maʻu ʻe he tangatá ʻa e ngaahi fakatahá kotoa pea vave ʻene papitaisó. ʻI he kolo ʻe taha ʻi ʻInitonēsia, naʻe fakaafeʻi ai ʻe he fanga tokouá honau kaungāʻapí, pule koló, mo e kau ʻōfisa kehe ke sio ʻi honau Fale Fakatahaʻanga foʻoú. Naʻe maongo ki he pule koló ʻa e tuʻunga lelei ʻo e falé, ko hono palaní mo e ngoue fakaʻofoʻofá. Naʻá ne pehē: “Ko e maʻa ʻo e holo ko ení ʻoku tapua atu ai ʻa e moʻoni hoʻomou tuí.”

Ko e anga ʻetau tōʻongá ʻe lava ke fakahāhā ai ʻa e taʻefakaʻapaʻapa ki he ʻOtuá (Sio ki he palakalafi 7, 8)

7, 8. ʻOku anga-fēfē ʻetau fakahāhā ʻoku tau fakaʻapaʻapaʻi ʻa Sihova ʻi he taimi ʻoku tau ʻi he Fale Fakatahaʻangá ai?

7 Ko Sihova ʻa e tokotaha ʻokú ne fakaafeʻi kitautolu ki he ngaahi fakatahá, pea ʻokú ne tokanga ki he anga hotau fōtungá mo e tōʻongá. Ko ia ʻoku tau fakaʻehiʻehi mei he hoko ʻo fuʻu tōtuʻá. ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ʻoku ʻikai ke tau fuʻu fakamatematē mo tōtuʻa, pea ʻi he tafaʻaki ʻe tahá, ʻoku ʻikai ke tau fuʻu ʻaiʻainoaʻia pe vala-siʻi. Ko e moʻoni ʻoku loto ʻa Sihova ke tau ongoʻi fiemālie pea pehē ki he faʻahinga ʻoku tau fakaafeʻi ki he Fale Fakatahaʻangá. Ka ʻoku ʻikai ke tau loto ke fakahāhā ʻa e taʻefakaʻapaʻapa ki he ngaahi fakatahá ʻi ha faʻahinga founga. Ko e ʻuhinga ia ʻoku ʻikai ke tau tui ai ʻa e ngaahi vala ʻaiʻainoaʻia pe vala-siʻi, pea ʻoku tau tokanga ke ʻoua ʻe feʻaveʻaki pōpoaki, talanoa, pe kai mo inu ʻi he lolotonga ʻa e ngaahi fakatahá. Pea ʻoku totonu ke akoʻi ʻe he ngaahi mātuʻá ʻenau fānaú ke ʻoua ʻe lele holo pe vaʻinga ʻi he Fale Fakatahaʻangá.—Koh. 3:1.

8 ʻI he taimi naʻe sio ai ʻa Sīsū ki he fefakatauʻaki ʻa e kakaí ʻi he temipale ʻo e ʻOtuá, naʻá ne ʻita pea tuli kinautolu. (Sione 2:13-17) ʻI heʻetau ngaahi Fale Fakatahaʻangá, ʻoku tau lotu kia Sihova mo ako fekauʻaki mo ia. Ko ia heʻikai totonu ke tau fai ha ngaahi meʻa fakapisinisi lolotonga ʻetau ʻi aí.—Fakafehoanaki mo e Nehemaia 13:7, 8.

TOKONI KI HONO LANGA HOTAU NGAAHI FALE FAKATAHAʻANGÁ

9, 10. (a) ʻOku anga-fēfē hono langa ʻe he kakai ʻa Sihová ʻa e ngaahi Fale Fakatahaʻangá, pea ko e hā ʻa e olá? (e) ʻOku anga-fēfē hono tokoniʻi ʻe he kautaha ʻa Sihová ʻa e ngaahi fakatahaʻanga ʻoku ʻikai malava ke nau langa hanau Fale Fakatahaʻangá?

9 ʻOku ngāue mālohi ʻa e kakai ʻa Sihová ʻi hono langa ʻa e ngaahi Fale Fakatahaʻanga takatakai ʻi he māmaní. ʻOku palani, langa mo monomono ia ʻe he kau ngāue pole ʻoku ʻikai totongi. Ko hono olá, lolotonga ʻa e taʻu ʻe 15 fakamuimuí, kuo tau langa ai ʻa e ngaahi Fale Fakatahaʻanga fakaʻofoʻofa ʻe 28,000 tupu ʻi māmani lahi, pe ngaahi Fale Fakatahaʻanga nai ʻe nima ʻi he ʻaho kotoa pē.

10 ʻOku vaheʻi ʻe he kautaha ʻa Sihová ʻa e kau ngāue pole pea ngāueʻaki ʻa e ngaahi tokoni ki hono langa ʻa e ngaahi Fale Fakatahaʻanga ʻi ha feituʻu pē ʻoku ʻi ai ha fiemaʻu. ʻOku tau muimui ʻi he tefitoʻi moʻoni Fakatohitapu ʻa ia ko e faʻahinga ʻoku lahi ange ʻa e meʻa ʻoku nau maʻú ʻe lava ke nau tokoni ki he faʻahinga ʻoku ʻikai ke nau maʻu ha meʻa feʻungá. (Lau ʻa e 2 Kolinitō 8:13-15.) Ko e hā ʻa e olá? Kuo langa ʻa e ngaahi Fale Fakatahaʻanga lahi maʻá e ngaahi fakatahaʻanga ko ia ʻoku ʻikai malava ke nau fua ʻa e fakamolé.

11. Ko e hā ʻoku leaʻaki ʻe he fanga tokoua ʻe niʻihi fekauʻaki mo honau Fale Fakatahaʻangá, pea ʻoku ʻai koe heni ke ke ongoʻi fēfē?

11 Naʻe tohi ʻe he fanga tokoua mei he taha ʻo e fakatahaʻanga ʻi Kositā Lika: “ʻI heʻemau tuʻu ʻi muʻa ʻi he Fale Fakatahaʻangá, ʻoku mau ongoʻi hangē haʻamau misí! Heʻikai lava ke mau tui ki ai. Naʻe kakato hono langa homau holo fakaʻofoʻofá ʻi he ʻaho pē ʻe valu! Naʻe malava iá ʻi he tāpuaki ʻa Sihová, naʻe fai ʻe heʻene kautahá ʻa e ngaahi fokotuʻutuʻú, pea poupouʻi ʻe siʻomau fanga tokouá. Ko e faiʻanga lotu ko ení ko ha meʻaʻofa mahuʻinga moʻoni ia, ko ha maka-koloa ia kuo foaki mai ʻe Sihova. ʻOku mau fiefia ʻaupito ai.” ʻOku ʻai moʻoni ai ke tau fiefia he fanongo ki he fakamālō ʻa hotau fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné kia Sihova ʻi he meʻa kuó ne fai maʻa kinautolú. Pea ʻoku tau fiefia ʻi he malava ke maʻu ʻe he fanga tokoua ko ia ʻi he kotoa ʻo e māmaní honau Fale Fakatahaʻanga tonu. ʻOku hā mahino ʻoku tāpuakiʻi ʻe Sihova ʻa e ngāue ko hono langa ʻa e ngaahi Fale Fakatahaʻangá, koeʻuhí ʻi hono langa pē iá, ʻoku kamata ke maʻu ʻe he kakai tokolahi ange ʻa e ngaahi fakatahá ke ako ai fekauʻaki mo Sihova.—Saame 127:1.

12. ʻE lava fēfē ke ke tokoni ki hono langa ʻa e ngaahi Fale Fakatahaʻangá?

12 ʻE lava fēfē ke ke tokoni ki hono langa ʻa e ngaahi Fale Fakatahaʻangá? Mahalo ʻe lava ke ke pole ke tokoni ʻi he ngāue ko iá. Pea ko kitautolu kotoa ʻe lava ke tau tokoni fakapaʻanga ki hono totongi ʻa e langa ʻo e ngaahi Fale Fakatahaʻangá. ʻI heʻetau fai ʻa e meʻa kotoa te tau malavá ke poupouʻi ʻa e ngāue ko ení, ʻoku tau ongoʻi fiefia ʻi he foakí, pea mahuʻinga angé, ko ʻetau fakahīkihikiʻi ʻa Sihová. ʻOku tau muimui ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻa e kakai ʻa e ʻOtuá ʻi he ngaahi taimi ʻo e Tohi Tapú ʻa ia naʻa nau vēkeveke ke poupou ki hono langa honau ngaahi feituʻu faiʻanga lotú.—ʻEki. 25:2; 2 Kol. 9:7.

TAUHI HOTAU FALE FAKATAHAʻANGÁ KE MAʻA

13, 14. Ko e hā ʻoku tau ako ʻi he Tohi Tapú ʻa ia ʻoku fakahaaʻi ai kuo pau ke tau tauhi ke maʻa mo maau hotau Fale Fakatahaʻangá?

13 Ko Sihová ko e ʻOtua maʻa mo māʻoniʻoni. Ko e ʻOtua fokotuʻutuʻu maau ia. Ko e ʻuhinga ia kuo pau ai ke tau tauhi ke maʻa mo maau hotau Fale Fakatahaʻangá. (Lau 1 Kolinitō 14:33, 40.) Pea ke hoko ʻo maʻa mo māʻoniʻoni ʻo hangē ko Sihová, ʻoku ʻikai ko hono tauhi pē ke maʻa ʻetau lotú, fakakaukaú mo ʻetau tōʻongá, ka ʻoku tau toe tauhi hotau sinó ke maʻa.—Fkh. 19:8.

14 ʻI heʻetau tauhi ke maʻa mo maau hotau Fale Fakatahaʻangá, ʻoku tau laukauʻaki ke fakaafeʻi ʻa e kakaí ki heʻetau ngaahi fakatahá. Pea ʻe sio ʻa e kakaí ʻoku tau ngāueʻaki moʻoni ʻa e meʻa ʻoku tau malangaʻi fekauʻaki mo ha māmani foʻou maʻá. Te nau sio ʻoku tau lotu ki he ʻOtua māʻoniʻoni mo maʻa ʻa ia te ne ʻai ʻa e māmani ko ení ko ha palataisi fakaʻofoʻofa.—ʻAi. 6:1-3; Fkh. 11:18.

15, 16. (a) Ko e hā ʻoku ʻikai ai ke faingofua maʻu pē hono tauhi ke maʻa ʻa e Fale Fakatahaʻangá? Ko e hā kuo pau ke tau tauhi ai ia ke maʻá? (e) ʻOku anga-fēfē hono fokotuʻutuʻu maau ʻa hono fakamaʻa homou Fale Fakatahaʻangá, pea ko e hā ʻa e monū ʻoku maʻu ʻe he tokotaha taki taha ʻo kitautolu?

15 ʻOku kehekehe ʻa e ngaahi fakakaukau ʻa e kakaí fekauʻaki mo e maʻá. Ko e hā hono ʻuhingá? Mahalo pē koeʻuhí ko e anga hono ʻohake kinautolú. Pehē foki, ʻoku nofo ʻa e niʻihi ʻi ha feituʻu efua pe ʻi ha feituʻu ʻoku ʻuli mo pelepela ai ʻa e ngaahi halá. ʻOku ʻikai maʻu ʻe he niʻihi ha vai pe ko ha ngaahi naunau feʻunga ki he fakamaʻá. Ka ko fē pē ʻa e feituʻu ʻoku tau nofo aí pea tatau ai pē pe ko e hā ʻa e ongoʻi ʻa e kakai ʻi hotau feituʻú fekauʻaki mo e maʻá, ʻoku totonu ke tau tauhi ke maʻa mo maau hotau Fale Fakatahaʻangá. Ko e feituʻu ia ʻoku tau lotu ai kia Sihová.—Teu. 23:14.

16 Kapau ʻoku tau loto ke maʻa ʻaupito hotau Fale Fakatahaʻangá, ʻoku fiemaʻu ke tau hoko ʻo fokotuʻutuʻu maau. ʻOku ʻai ʻe he kau mātuʻá ha taimi-tēpile maʻá e fakatahaʻangá pea fakapapauʻi ʻoku feʻunga pea ʻi ai maʻu pē ʻa e ngaahi naunau mo e meʻangāue ki he fakamaʻá. ʻOku toe fokotuʻutuʻu ʻe he kau mātuʻá ʻa e ngāué koeʻuhí ke fakahoko ia. ʻOku fiemaʻu ke fakamaʻa ʻa e ngaahi meʻa ʻe niʻihi hili ʻa e fakataha kotoa pē, ka ʻoku ʻikai ko e ngaahi meʻa ʻe niʻihi. Ko kitautolu kotoa ʻoku tau maʻu ʻa e monū ke kau ʻi hono fakamaʻa hotau Fale Fakatahaʻangá.

TOKANGAʻI HOTAU FALE FAKATAHAʻANGÁ

17, 18. (a) Ko e hā ʻe lava ke tau ako mei he founga naʻe tokangaʻi ai ʻe he kakai ʻa Sihova ʻi he kuohilí ʻa e temipalé? (e) Ko e hā kuo pau ai ke tau tokangaʻi hotau Fale Fakatahaʻangá?

17 ʻOku tau toe tauhi hotau Fale Fakatahaʻangá ke ʻi he tuʻunga lelei ʻaki hono fai ha ngaahi monomono ʻo ka fiemaʻu. Naʻe fai pehē ʻa e kau sevāniti ʻa Sihova ʻi he kuohilí. Ko e fakatātaá, lolotonga ʻa e pule ʻa Tuʻi Sōasi ʻo Siutá, naʻe tokoni fakapaʻanga ʻa e kakaí ki he temipalé. Naʻe tuʻutuʻuni ʻe he tuʻí ki he kau taulaʻeikí ke ngāueʻaki ʻa e paʻanga ko ení ke monomono ʻaki ha potu pē ʻoku ʻi ai ha maumau ʻi he temipalé. (2 Tuʻi 12:4, 5) Laka hake ʻi he taʻu ʻe 200 ki mui ai, naʻe toe ngāueʻaki ʻe Tuʻi Siosaia ʻa e ngaahi tokoni ki he temipalé ke totongiʻaki ʻa e ngaahi monomonó.—Lau ʻa e 2 Kalonikali 34:9-11.

18 Kuo fakatokangaʻi ʻe he ngaahi Kōmiti Vaʻa ʻe niʻihi ʻoku ʻikai ke tauhi ʻe he kakai ʻi honau ngaahi fonuá ʻa e ngaahi falé pe naunaú ʻi ha tuʻunga lelei. Mahalo koeʻuhí ko e tokosiʻi ʻa e kakai ʻi he ngaahi fonua ko ení ʻoku nau ʻilo ʻa e founga ke fai ai ʻa e ngāué. Pe ʻoku ʻikai nai ke nau maʻu ha paʻanga feʻunga ke totongiʻaki ʻa e ngaahi monomonó. Ka ʻo kapau heʻikai ke tau monomono hotau Fale Fakatahaʻangá ʻo ka fiemaʻu, ʻe kamata ia ke hā matamatakovi pea ʻe fakatokangaʻi eni ʻe he kakaí. ʻE ʻikai ʻoatu ai ha fakamoʻoni lelei. ʻI hono kehé, ʻi he taimi ʻoku tau fai kotoa ai ʻa e meʻa te tau malavá ke tokangaʻi hotau Fale Fakatahaʻangá, ʻoku tau fakahīkihikiʻi ai ʻa Sihova pea ʻikai ke tau fakamoleki noaʻia ʻa e paʻanga naʻe tokoni mai ʻaki ʻe hotau fanga tokouá.

Kuo pau ke tau tauhi hotau Fale Fakatahaʻangá ke maʻa pea ʻi ha tuʻunga lelei (Sio ki he palakalafi 16, 18)

19. Ko e hā te ke fai ke fakahāhā ai ʻokú ke fakaʻapaʻapa ki he feituʻu ʻokú ke lotu ai kia Sihová?

19 Ko ha Fale Fakatahaʻanga ko ha fale kuo fakatapui kia Sihova. ʻOku ʻikai ko e fale ia ʻo ha taha pe ko ha fakatahaʻanga. Hangē ko ia kuo tau lāulea ki ai ʻi he kupu ko ení, ʻe tokoniʻi kitautolu ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú ke maʻu ʻa e fakakaukau totonu ki he feituʻu ʻoku tau lotu ai ki he ʻOtuá. Koeʻuhí ko ʻetau fakaʻapaʻapa kia Sihová, ʻoku tau fakahāhā ai ʻa e fakaʻapaʻapa ki heʻetau ngaahi fakatahá pea pehē ki he Fale Fakatahaʻangá. ʻOku tau fiefia ke tokoni fakapaʻanga ki hono langa ʻa e Fale Fakatahaʻangá, pea ʻoku tau ngāue mālohi ke tokangaʻi mo tauhi ia ke maʻa. Hangē ko Sīsuú, tau fakahāhā ʻetau mamahiʻi mo e fakaʻapaʻapa ki he feituʻu ʻoku tau lotu ai kia Sihová.—Sione 2:17.

a ʻOku ʻuhinga ʻa e kupu ko ení ki he ngaahi Fale Fakatahaʻangá. Ka ko e meʻa te tau lāulea ki aí ʻoku toe ngāueʻaki ia ki he ngaahi Holo ʻAsemipilī mo e ngaahi feituʻu kehe ʻoku ngāueʻaki ki he lotu kia Sihová.