Skip to content

Skip to table of contents

TALANOA KI HE MOʻUÍ

ʻIkai Fakaʻiseʻisa ʻi he Fili Naʻá Ne Fai ʻi Heʻene Kei Siʻí

ʻIkai Fakaʻiseʻisa ʻi he Fili Naʻá Ne Fai ʻi Heʻene Kei Siʻí

LOLOTONGA ʻa e ngaahi taʻu fakaʻosi ʻo ʻene moʻuí, ko e tuongaʻane ʻene kui fefiné, ʻa Nikolai Dubovinsky naʻá ne fakatahatahaʻi ha lēkooti fekauʻaki mo ʻene ngaahi hokosia—fakafiefia mo fakamamahi—ʻi he ngāue līʻoa kia Sihová, ʻa ia ko e lahi tahá lolotonga hono tapui ʻa e ngāue ʻi he Sovieti ʻIunioni ki muʻá. Neongo ʻa e ngaahi polé mo e ngaahi faingataʻá, naʻá ne faitōnunga maʻu pē mo faivelenga ʻaupito ʻi heʻene moʻuí. Naʻe faʻa pehē ʻe Nikolai naʻá ne loto ke fanongo ʻa e toʻutupú ki he talanoa fekauʻaki mo ʻene moʻuí, ko ia te u saiʻia ke vahevahe atu ha niʻihi ʻo e ngaahi hokosia ko iá. Naʻe fāʻeleʻi ia ʻi he 1926 ʻi ha fāmili naʻe ʻi ai ʻenau faama ʻi he kiʻi kolo ko Podvirivka, naʻe tuʻu ʻi Chernivtsi Oblast, ʻIukalaine.

FAKAMATALA ʻA NIKOLAI KI HEʻENE MAʻU ʻA E MOʻONÍ

ʻOku kamataʻaki ʻe Nikolai: “ʻI he ʻaho ʻe taha ʻi he 1941, naʻe foki mai ai hoku taʻoketé ʻa Ivan ki ʻapi mo e ngaahi tohi ko e The Harp of God mo e The Divine Plan of the Ages, makasini Taua Leʻo mo e fanga kiʻi tohi iiki. Naʻá ku lau kotoa ia. Naʻá ku ʻohovale ʻi hono ʻiloʻi ko e Tēvoló, kae ʻikai ko e ʻOtuá, ʻa e tupuʻanga ʻo e faingataʻa kotoa ʻi he māmaní. Naʻá ku lau ʻa e ʻū tohí fakataha mo e ngaahi Kōsipelí peá u ʻiloʻi ai naʻá ku maʻu ʻa e moʻoní. Naʻá ku vahevahe vēkeveke ʻeku ʻamanaki ʻo e Puleʻangá ki he niʻihi kehé. ʻI heʻeku ako ʻa e ʻū tohi ko ení, naʻe tupulaki ʻeku mahinoʻi ʻa e moʻoní pea fakatupulekina ha holi mālohi ke hoko ko ha sevāniti ʻa Sihova.

“Naʻá ku mahinoʻi te u faingataʻaʻia koeʻuhí ko ʻeku tuí. Ko e taimi taú ia, pea heʻikai ʻaupito te u tāmateʻi ha taha. Ke u mateuteu ki he ngaahi ʻahiʻahi mei muʻá, naʻá ku kamata ke ako maʻuloto ʻa e ngaahi veesi Tohi Tapu hangē ko e Mātiu 10:28 mo e 26:52. Naʻá ku fakapapauʻi te u faitōnunga ai pē kia Sihova, neongo ʻe aʻu ʻo u mate ai!

“Naʻá ku taʻu 18 ʻi he 1944 pea naʻe ui au ki he ngāue fakakautaú. Ko e fuofua taimi ia naʻá ku fetaulaki ai mo e ngaahi kaungātuí, ko e fanga tokoua kei siʻi ʻe niʻihi naʻa mau toʻu naʻe fakatahatahaʻi mai ki he ʻapi sōtiá. Naʻa mau fakapapauʻi ange ki he kau maʻu mafaí heʻikai te mau kau ʻi he taú. ʻI he tōlilí, naʻe fakamanamanaʻi kimautolu ʻe he kau ʻōfisá ke fakataʻekaiʻi, fakamālohiʻi kimautolu ke mau keli ha ngaahi luo, pe fanaʻi kimautolu. ʻI he ʻikai manavaheé, maʻa mau tala ange: ‘ʻOku mau ʻi homou mafaí. Kae tatau ai pē pe ko e hā ʻa e meʻa te mou fai maí, heʻikai te mau maumauʻi ʻa e fekau ʻa e ʻOtuá, ke “ʻOua naʻa ke fakapō.”’—ʻEki. 20:13.

“Hangē ko ia naʻe hokó, naʻe ʻave au mo e tokoua ʻe ua ki Pelālasi ke ngāue ʻi he ngoué mo monomono ʻa e ngaahi fale maumaú. ʻOku ou kei manatuʻi ʻa e sio ki he ngaahi nunuʻa fakalilifu ʻo e taú ʻi he ngaahi kauʻāfonua ʻo Minsk. Naʻe laine ʻi he halá ʻa e ngaahi ʻakau naʻe vela. Ko e ngaahi sino ʻo e kakai mo e fanga hoosi naʻe maté ne laku pē kinautolu ʻi he ngaahi fakatafengá mo e vaotaá. Naʻá ku sio ʻi he ngaahi saliote mo e ngaahi meʻatau maumau pea aʻu ki he vakapuna kuo havehave. Naʻá ku siotonu ʻi he ngaahi nunuʻa ʻo hono maumauʻi ʻa e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá.

“Naʻe ngata ʻa e taú ʻi he 1945, ka naʻe kei tautea pē kimautolu ʻi he taʻu ʻe hongofulu ʻi he fakafisi ke faitaú. ʻI he ʻuluaki taʻu ʻe tolú, naʻe ʻikai ke mau feohi pe maʻu ʻa e meʻakai fakalaumālié. Naʻe malava ke mau faitohi ki he fanga tuofāfine ʻe niʻihi, ka naʻe puke mo tautea kinautolu ke ngāue ʻi he kemi fakamamahí he taʻu ʻe 25.

“Naʻe vave hono tukuange kimautolu ʻi he 1950 pea mau foki leva ki ʻapi. Lolotonga ʻeku ʻi pilīsoné, naʻe hoko ʻeku faʻeé mo hoku tuofefine siʻisiʻi ko Maria ko e ongo Fakamoʻoni ʻa Sihova! Ko hoku fanga taʻoketé naʻe teʻeki ai ke nau hoko ko e Kau Fakamoʻoni, ka naʻa nau ako Tohi Tapu. Koeʻuhí naʻá ku longomoʻui ʻi he ngāue fakamalangá, naʻe loto ʻa e kautaha maluʻi Sovietí ke toe fakafoki au ki he pilīsoné. Naʻe kole mai ʻe he fanga tokoua naʻa nau tokangaʻi ʻa e ngāué ke u tokoni ange ʻi hono faʻu ʻa e ʻū tohí ʻi lolofonua. Naʻá ku taʻu 24 ai.”

TEUTEUʻI ʻA E ʻŪ TOHÍ

“Naʻe faʻa leaʻaki ʻe he Kau Fakamoʻoní ʻo pehē, ‘Kapau ʻe tapui ʻa e ngāue ʻo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he funga fonuá, ʻe hokohoko atu ia ʻi lolofonua.’ (Pal. 28:28) ʻI he taimi ko ení, ko e lahi taha ʻemau ngāue pulusí naʻe fai fakapulipuli ia ʻi he ngaahi feituʻu ʻi lolofonua. Ko ʻeku ʻuluaki ‘loki-ngāué’ naʻe tuʻu ia ʻi lalo ʻi he fale naʻe nofo ai hoku taʻokete ko Dmitry. ʻI he taimi ʻe niʻihi naʻe ʻikai ke u mavahe mei he lalo falé ʻi he uike kakato ʻe ua. Kapau naʻe mate ʻa e maama kalasiní koeʻuhí ko e ʻikai ke ʻi ai ha ʻeá, naá ku tokoto hifo ʻo tatali kae ʻoua kuo ʻi ai ha ʻea foʻou ʻi he lokí.

Tā fakatātā ʻo ha loki ʻi lolofonua ʻi he ʻapi naʻe hiki-tatau ai ʻe Nikolai ʻa e ʻū tohí

“ʻI he ʻaho ʻe taha, naʻe ʻeke mai ʻe ha tokoua naʻá ma ngāue, ‘Nikolai, kuó ke ʻosi papitaiso?’ Neongo naʻá ku ngāue kia Sihova ʻi he taʻu ʻe 11, naʻe teʻeki ai ke u papitaiso. Ko ia naʻá ma lāulea fekauʻaki mo e meʻá ni pea ʻi he pō ko iá ʻi hoku taʻu 26, naʻá ku papitaiso ʻi ha anovai. ʻI he taʻu ʻe tolu ki mui ai, naʻá ku maʻu ha toe fatongia, ko e hoko ko ha mēmipa ʻo e Kōmiti Fakafonuá. ʻI he taimi ko iá, ko e fanga tokoua naʻe kei tauʻatāiná naʻe fakanofo ke nau fetongi ʻa e faʻahinga naʻe puke pōpulá, pea naʻe hokohoko atu ʻa e ngāue ʻo e Puleʻangá.”

FAINGATAʻA ʻO E NGĀUE ʻI LOLOFONUÁ

“Ko e ngāue pulusi ʻi lolofonuá naʻe mātuʻaki faingataʻa ange ia ʻi he nofo pilīsoné! ʻI he taʻu ʻe fitu, ke ʻoua ʻe fakatokangaʻi au ʻe he kau KGB, naʻe ʻikai malava ke u maʻu ʻa e ngaahi fakataha ʻa e fakatahaʻangá pea pau ke u tokangaʻi hoku tuʻunga fakalaumālié tonu. Naʻá ku sio ki hoku fāmilí ʻi he taimi pē naʻá ku ʻaʻahi ai kia kinautolú, ʻo tātātaha pē. Neongo ia, naʻa nau mahinoʻi hoku tuʻungá pea naʻe fakalototoʻa eni kiate au. Ko e loto-mafasia maʻu peé pea fiemaʻu ke hoko ʻo tokangá naʻe mole ai hoku iví. Naʻe pau ke mau mateuteu ki ha meʻa pē. Ko e fakatātaá, ʻi he efiafi ʻe taha naʻe haʻu ha ongo polisi ki he ʻapi naʻá ku nofo aí. Naʻá ku puna ki tuʻa ʻi he matapā sioʻatá ʻo lelei ki he vaó. ʻI heʻeku lele atu ʻi he vaó, naʻá ku fanongo ki ha leʻo ʻoku ngalikehe. ʻI heʻeku fanongo ki he pā ʻa e faná, naʻá ku ʻiloʻi ko e ngaahi foʻi mahafú ia! Ko e tokotaha ʻi hoku kau tulí naʻá ne heka mai ʻi ha hoosi mo fana pē au kae ʻoua kuo ʻosi ʻa e mahafú. Naʻe tau ʻa e fana ʻe taha ʻi hoku umá. Faifai atu pē, hili ʻa e maile ʻe tolu (kilomita ʻe 5) hono tuli aú, naʻá ku hao ʻo toitoi ʻi he vaó. ʻI hono fakamāuʻi au ki mui aí, naʻa nau tala mai naʻe tuʻo 32 ʻenau fana aú!

“Koeʻuhi ko e lahi ange ʻa e taimi naʻá ku ʻi lolofonua aí, naʻá ku tea ʻaupito. Naʻe ʻasi vave heni ʻa e meʻa naʻá ku faí. Ko ia naʻá ku fakamoleki ʻa e taimi lahi ʻe ala lavá ʻi he laʻaá. Ko e moʻui ʻi lolofonuá naʻá ne uesia ʻaupito ʻeku moʻuí. ʻI he taimi ʻe taha naʻe ʻikai malava ai ke u maʻu ha fakataha mahuʻinga mo e fanga tokoua kehé koeʻuhí naʻe haʻu ʻa e totó ʻi hoku ihú mo e ngutú.”

PUKE PŌPULA ʻA NIKOLAI

ʻI he kemi fakamamahi ʻi Mordvinia, 1963

“ʻI Sanuali 26, 1957, naʻe puke pōpula ai au. ʻI he māhina ʻe ono ki mui ai naʻe tala ai ʻi he Fakamaauʻanga Lahi ʻo ʻIukalainé ʻa e tuʻutuʻuní. Naʻe tautea mate au ke fanaʻi, ka koeʻuhí ko e tautea maté naʻe ʻikai ke toe fai ia ʻi he fonuá, naʻe tautea au ke nofo pilīsone ʻi he taʻu ʻe 25. Ko e toko valu ʻo kimautolu naʻe tautea ki he taʻu ʻe 130 fakakātoa ʻi he kemi fakamamahí. Naʻe ʻave kimautolu ki he ngaahi kemi ʻi Mordvinia, ʻa ia naʻe ʻi ai ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻe toko 500 nai. Naʻa mau fakataha fakapulipuli ʻi ha kiʻi kulupu ke ako ʻa e Taua Leʻo. Hili hono sivisiviʻi ha niʻihi ʻo ʻetau ngaahi makasini naʻe faʻaó, naʻe pehē ʻe ha sela ʻe taha: ‘Kapau ʻe hokohoko atu hoʻomou lau iá, heʻikai ke lavaʻi kimoutolu ʻe ha meʻa!’ Naʻa mau ngāue faitotonu maʻu pē pea mau faʻa fai ʻa e meʻa lahi ange ʻi he ngāue naʻe vaheʻi maí. Neongo ia, naʻe kaila ʻa e pule selá: ‘ʻOku ʻikai mahuʻinga kia kimautolu hoʻomou ngāue hení. Ko e meʻa ʻoku mau fiemaʻú ko hoʻomou mateakí mo e faitōnungá.’”

“Naʻa mau ngāue faitotonu maʻu pē pea mau faʻa fai ʻa e meʻa lahi ange ʻi he ngāue naʻe vaheʻi maí”

NAʻE ʻIKAI HŌLOA ʻENE ANGA-TONÚ

Fale Fakatahaʻanga ʻi Velikiye Luki

Hili hono tukuange ʻo Nikolai mei he kemi fakamamahí ʻi he 1967, naʻá ne tokoni ki hono fokotuʻutuʻu ʻa e ngaahi fakatahaʻanga ʻi ʻEsitōnia mo St. Petersburg, Lūsia. ʻI he konga ki muʻa ʻo e 1991, naʻe liliu ʻa e tuʻutuʻuni ʻa e fakamāú ʻi he 1957 koeʻuhí ko e ʻikai ha fakamoʻoni ki he hia naʻe faí. Lolotonga ʻa e taimi ko iá, naʻe tukuange leva ʻa e Kau Fakamoʻoni tokolahi naʻe ngaohikovia anga-kakaha ʻe he kau maʻu mafaí. ʻI he 1996, naʻe hiki ʻa Nikolai ki he kolo ko Velikiye Luki ʻi Pskov Oblast, ko e maile ia ʻe he 300 (kilomita ʻe 500) mei St. Petersburg. Naʻá ne fakatau ha kiʻi fale, pea ʻi he 2003 naʻe langa ha Fale Fakatahaʻanga ʻi hono konga ʻapí. ʻI he ʻahó ni, ʻoku tupulekina ʻa e ongo fakatahaʻanga ʻoku fakataha aí.

Ko au mo hoku husepānití ʻokú ma ngāue ʻi he ʻōfisi vaʻa ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova ʻi Lūsiá. ʻI Maʻasi 2011, ʻi ha ngaahi māhina siʻi pē ki muʻa ʻi he mate ʻa Nikolai, naʻá ne ʻaʻahi fakaʻosi mai ai kia kimaua. Ko ʻene ngaahi leá naʻe maongo ʻaupito ia kia kimaua ʻi heʻene leaʻaki mata fiefia iá: “Mei he tafaʻaki kotoa pē, hangē ko e laú, ʻoku lava ke u sio ko e ʻaho ʻe fitu ʻo e laka takai ʻi Sielikoó kuo kamata.” (Sios. 6:15) Naʻá ne taʻu 85. Neongo naʻe ʻikai ke faingofua ʻene moʻuí, naʻá ne fakamatalaʻi ia ʻi he ngaahi lea ko ení: “He fiefia ē ko au ʻi heʻeku fili ke tauhi kia Sihova ʻi heʻeku kei siʻí! Kuo ʻikai ʻaupito haʻaku fakaʻiseʻisa!”