Skip to content

Skip to table of contents

Ko Sihová ko e ʻOtua ʻo e ʻOfa

Ko Sihová ko e ʻOtua ʻo e ʻOfa

“Ko e ʻOtuá ko e ʻofa.”—1 SIO. 4:8, 16.

HIVA: 18, 51

1. Ko e hā ʻa e ʻulungaanga tefito ʻo e ʻOtuá, pea ʻi hoʻo ʻiloʻi ení ʻoku anga-fēfē hoʻo ongoʻi fekauʻaki mo e ʻOtuá?

 ʻOKU tala mai ʻe he Tohi Tapú “ko e ʻOtuá ko e ʻofa.” (1 Sio. 4:8) Ka ʻoku ʻuhinga moʻoni ia ki he hā? Ko e ʻofá ʻoku ʻikai ko e taha pē ia ʻo e ngaahi ʻulungaanga fakaʻofoʻofa ʻo Sihová. Ko hono ʻulungaanga tefitó ia. ʻOku ʻikai ke ne maʻu pē ʻa e ʻofá. Ko iá ko e ʻofa. ʻOku tataki ʻe he ʻofá ʻa e meʻa kotoa ʻokú ne faí. He houngaʻia ē ka ko kitautolu ʻi hono ueʻi ʻa Sihova ʻe he ʻofá ke ne fakatupu ʻa e ʻunivēsí mo e meʻa moʻui kotoa ʻi aí!

2. ʻOku ʻomai kia kitautolu ʻe he ʻofa ʻa e ʻOtuá ʻa e tuipau ki he hā? (Sio ki he ʻuluaki fakatātā ʻi he kupú ni.)

2 ʻOku anga-lelei mo kaungāongoʻi ʻa Sihova ki heʻene ngaahi meʻa fakatupú. Ko ʻene ʻofa ʻia kitautolú ʻoku ʻai ai ke tau tuipau ʻe hoko moʻoni ʻene taumuʻa ki he faʻahinga ʻo e tangatá ʻi he founga lelei taha ʻe ala lavá. ʻE hoko ai ʻa e fiefia moʻoni ki he faʻahinga ʻoku talangofua kiate iá. Ko e fakatātaá, koeʻuhi ko e ʻofa ʻa Sihová, “kuó ne ʻosi fokotuʻu ha ʻaho ʻa ia ʻokú ne fakataumuʻa ke fakamāuʻi ai ʻi he māʻoniʻoni ʻa e māmani kuo nofoʻí fakafou ʻi ha tangata ʻa ia kuó ne ʻosi fakanofo,” ko Sīsū Kalaisi. (Ngā. 17:31) ʻOku tau tuipau ʻe hoko ʻa e fakamaau ko ení. Ki he faʻahinga talangofua ʻo e tangatá, ʻe ʻuhinga iá ko ha kahaʻu fakaofo tuʻuloa.

MEʻA KUO FAKAHAAʻI ʻE HE HISITŌLIÁ

3. Naʻe mei fēfē ʻa e moʻuí kapau naʻe ʻikai ʻofa ʻa e ʻOtuá ʻi he faʻahinga ʻo e tangatá?

3 Naʻe mei fēfē ʻa e kahaʻu ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá kapau naʻe ʻikai ko e ʻofá ʻa e ʻulungaanga tefito ʻo e ʻOtuá? Naʻe mei hokohoko atu ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ke pule pē ʻiate kinautolu pea tākiekina ʻe ha ʻotua taʻeʻofa mo tāufehiʻa, ko Sētane. (2 Kol. 4:4; 1 Sio. 5:19; lau ʻa e Fakahā 12:9, 12.) Naʻe mei fakalilifu ʻa e kahaʻu ʻo e māmaní kapau naʻe ʻikai ke ʻofa ʻa Sihova ʻiate kitautolu.

4. Ko e hā naʻe fakaʻatā ai ʻe Sihova ʻa e angatuʻu ki heʻene pulé?

4 ʻI he taimi naʻe angatuʻu ai ʻa Sētane ki he tuʻunga-pule ʻa e ʻOtuá, naʻá ne toe tākiekina ke angatuʻu ʻetau ʻuluaki ongo mātuʻá. Naʻá ne fehuʻia ʻa e totonu ʻa e ʻOtuá ke hoko ko e Hau Fakalevelevá. Naʻe taukaveʻi ʻe Sētane naʻe lelei ange ʻene pulé ʻi he ʻOtuá. (Sēn. 3:1-5) ʻI he fakapotopotó, naʻe fakaʻatā ʻe Sihova ʻa Sētane ʻi ha vahaʻa taimi nounou ke ne feinga ke fakamoʻoniʻi ʻene taukaveʻí. Ka naʻe fakahaaʻi māʻalaʻala ʻe he ngaahi nunuʻá heʻikai lava ke hoko ha tangata pe ko Sētane ko ha pule lelei.

5. Ko e hā kuo fakamoʻoniʻi māʻalaʻala ʻi he hisitōlia ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá?

5 ʻI he ʻahó ni ʻoku fakaʻaʻau ke kovi ange ʻa e māmaní. ʻI he taʻu ʻe 100 kuohilí, laka hake ʻi he kakai ʻe toko 100 miliona kuo mate ʻi he taú. ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú fekauʻaki mo e “ngaahi ʻaho fakaʻosí”: “Ko e kau tangata fulikivanú mo e kau kākaá te nau ʻalu mei he kovi ki he kovi ange.” (2 Tīm. 3:1, 13) ʻOku toe pehē ʻe he Tohi Tapú: “ʻOku ou ʻilo, ʻe Sihova, ʻoku ʻikai ʻi he tangata hono hala: ʻOku ʻikai ʻi he tangata ʻoku haʻele ke fakaʻuli ʻene ʻalu.” (Sel. 10:23) Kuo fakamoʻoniʻi māʻalaʻala ʻe he hisitōliá ʻa e moʻoni ʻo e ngaahi lea ko iá. Naʻe ʻikai ke fakatupu ʻe Sihova ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá fakataha mo e malava pe totonu ke pule pē kiate kinautolu ʻo taʻekau ai ʻene tatakí.

6. Ko e hā kuo fakaʻatā ai ʻe he ʻOtuá ʻa e fulikivanú?

6 ʻI hono fakaʻatā ʻa e fulikivanú ke hokohoko atu ʻi ha vahaʻa taimí, kuo toe fakamoʻoniʻi ai ʻe Sihova ko ʻene pulé pē ʻe lavameʻá. ʻI he kahaʻú, ʻe fakaʻauha ʻe he ʻOtuá ʻa e fulikivanú kotoa. Hili iá, kapau ʻe faifai ange ʻo fehuʻia ʻe ha taha ʻene founga pule anga-ʻofá, ʻe toʻo leva ia ʻe he ʻOtuá. ʻE lava ke ne ngāueʻaki ʻa e hisitōlia ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá ko ha fakamoʻoni ʻoku totonu ke toʻo atu leva ʻa e angatuʻu peheé. ʻE ʻikai ʻaupito toe fakaʻatā ʻa e fulikivanú.

KUO ANGA-FĒFĒ HONO FAKAHĀHĀ ʻE HE ʻOTUÁ ʻENE ʻOFÁ?

7, 8. Kuo anga-fēfē hono fakahāhā ʻe Sihova ʻene ʻofá?

7 Kuo fakahāhā ʻe Sihova ʻa e lahi ʻo ʻene ʻofá ʻi he ngaahi founga lahi. Fakakaukau ki he lahi mo e fakaʻofoʻofa hotau ʻunivēsí. ʻOku faʻuʻaki ia ʻa e kaniva ʻe laui piliona, pea ko e kaniva taki taha ʻoku ʻi ai ʻa e fetuʻu mo e palanite ʻe laui piliona. ʻI hotau kanivá, ʻa e Milky Way, ko e taha ʻo e ngaahi fetuʻú ʻa e laʻaá. Kapau naʻe ʻikai ha laʻā, heʻikai malava ke ʻi ai ha moʻui ʻi he māmaní. Ko e ngaahi fakatupu kotoa ko ení ʻoku fakamoʻoniʻi ai ko Sihova hotau Tokotaha-Fakatupú, pea ʻoku fakahaaʻi mai ai hono ngaahi ʻulungāngá, hangē ko hono mālohí, potó mo e ʻofá. ʻIo, ko e ‘ngaahi anga ʻo e ʻOtuá ʻoku taʻehāmaí, ʻa hono mālohi taʻengatá mo hono tuʻunga ʻOtuá, ʻoku hā mahino mai ia talu mei hono fakatupu ʻa e māmaní ʻo faai mai, koeʻuhi ʻoku ʻiloʻi ia ʻi he ngaahi meʻa kuo ngaohí.’—Loma 1:20.

8 Naʻe tautefito hono faʻu ʻe Sihova ʻa e māmaní ke ʻi ai ha moʻui. Ko e meʻa kotoa ʻi he māmaní ʻoku maʻu ʻaonga ai ʻa e fanga manú mo e tangatá. Naʻe ngaohi ʻe he ʻOtuá ha ngoue fakaʻofoʻofa maʻá e tangatá ke moʻui ai pea ʻoange ha sino mo e ʻatamai haohaoa ʻo fakataumuʻa ke moʻui taʻengata. (Lau ʻa e Fakahā 4:11.) Tānaki atu ki ai, “ʻoku ne ʻange meʻakai ki he kakano kotoa: He ʻoku tolonga ʻo taʻengata ʻene ʻaloʻofa.”—Saame 136:25.

9. Neongo ko Sihová ko e ʻOtua ʻo e ʻofa, ko e hā ʻokú ne fehiʻa aí?

9 Ko Sihová ko e ʻOtua ʻofa, ka ʻokú ne fehiʻa ʻi he meʻa ʻoku koví. Ko e fakatātaá, ʻoku pehē ʻi he Saame 5:4-6 fekauʻaki mo Sihova: “Talaʻehai ko e ʻOtua koe ʻoku ke manako ki he angahala . . . ʻOku ke fehiʻa ki he kau maumau lao.” ʻOkú ne toe fehiʻa foki ki he “tangata fakapo mo kākā.”

ʻOKU OFI ʻA E NGATAʻANGA ʻO E FULIKIVANÚ

10, 11. (a) Ko e hā ʻe hoko ki he kakai fulikivanú? (e) ʻE anga-fēfē hono fakapaleʻi ʻe Sihova ʻa e faʻahinga talangofua ʻo e tangatá?

10 ʻI he taimi totonu, ʻe toʻo atu ai ʻe Sihova ʻa e fulikivanú mei he ʻunivēsí kotoa koeʻuhí ko e ʻOtua ʻofa ia pea ʻokú ne fehiʻa ʻi he meʻa ʻoku koví. ʻOku talaʻofa mai ʻe he Folofola ʻa e ʻOtuá: “Ko e kau taʻe fai totonu ʻe tuʻusi ia: Ka ko haʻa matatali kia Sihova ko kinautolu ʻe to ki ai ʻa e fonua. ʻIo ʻoku toe siʻi pea mole ʻa ia ʻoku fai kovi; ʻio te ke hakule ʻa e potu naʻe ʻi ai, ka ʻoku ʻikai.” Ko e ngaahi fili ʻo Sihová “te nau mole ʻi he kohu na.”—Saame 37:9, 10, 20.

11 ʻOku toe talaʻofa mai ʻe he Folofola ʻa e ʻOtuá: “Ko haʻa fai totonu te nau maʻu ʻa e fonua, pea te nau nofo ai ʻo tuputupuʻa.” (Saame 37:29) Ko e faʻahinga faitōnunga ʻo e tangatá “te nau fefiefiaʻi ʻi he melino lahi.” (Saame 37:11) Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhí ʻoku fai maʻu pē ʻe hotau ʻOtua ʻofá ʻa e meʻa ʻoku lelei taha ki heʻene kau sevāniti faitōnungá. ʻOku tala mai ʻe he Tohi Tapú: “Te ne holoholo ʻa e loʻimata kotoa pē mei honau matá, pea ʻe ʻikai ke toe ʻi ai ha mate, pe ha mamahi pe ha tangi pe ha langa. Kuo mole atu ʻa e ngaahi meʻa muʻá.” (Fkh. 21:4) Ko ha kahaʻu fakaofo ia ki he faʻahinga talangofua ʻo e tangatá ʻa ia ʻoku nau houngaʻia ʻi he ʻofa ʻa e ʻOtuá!

12. Ko hai ʻa “siʻi haohaoa”?

12 ʻOku tala mai ʻe he Tohi Tapú: “Tokangaʻi ʻa siʻi haohaoa, pea vakavakai ʻa maʻoniʻoni e: He ko e ʻamui ʻo e tangata ko ia ko e koto tuʻumalie. Ka ko e kau faihala ʻe fakaʻauha fakataha: Ko e ʻamui ʻo e kau faihala ʻe motuhia.” (Saame 37:37, 38) ʻOku ʻiloʻi ʻe he “siʻi haohaoa” ʻa Sihova mo hono ʻAló peá ne talangofua ki he finangalo ʻo e ʻOtuá. (Lau ʻa e Sione 17:3.) ʻOkú ne tui loto-moʻoni “ʻoku fakaʻaʻau ke mole atu ʻa e māmaní pea pehē ki he holi ʻaʻaná, ka ko ia ʻokú ne fai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá ʻokú ne nofo maʻu ʻo taʻengata.” (1 Sio. 2:17) Koeʻuhi ko e ofi ʻa e ngataʻanga ʻo e māmaní, ʻoku fakavavevave ke tau “tatali kia Sihova, pea tauhi hono ʻalunga.”—Saame 37:34.

KO E FAKAHĀHĀ LAHI TAHA ʻO E ʻOFA ʻA E ʻOTUÁ

13. Ko e hā ʻa e fakahāhā lahi taha ʻo e ʻofa ʻa e ʻOtuá?

13 Neongo ʻoku tau taʻehaohaoa, ʻe lava ke tau talangofua ki he ʻOtuá. ʻE lava foki ke tau maʻu ha vahaʻangatae vāofi mo Sihova koeʻuhí ko e feilaulau huhuʻi ʻa Sīsuú, ʻa e fakahāhā lahi taha ʻo e ʻofa ʻa e ʻOtuá. Naʻe tokonaki ʻe Sihova ʻa e huhuʻí koeʻuhí ke malava ʻa e faʻahinga talangofua ʻo e tangatá ʻo maʻu ʻa e faingamālie ke fakatauʻatāinaʻi mei he angahalá mo e maté. (Lau ʻa e Loma 5:12; 6:23.) Naʻe faitōnunga ʻa Sīsū ki he ʻOtuá ʻi ha fuʻu vahaʻa taimi lōloa ʻi hēvani, ko ia naʻe tuipau ʻa Sihova ʻe nofoʻaki faitōnunga ai pē hono ʻAló ʻi māmani. ʻI he tuʻunga ko e Tamai ʻofá, naʻe loto-mamahi lahi ʻa Sihova ʻi heʻene sio ki he anga hono ngaohikoviʻi ʻe he kakaí hono ʻAló. Ka, naʻe poupouʻi faitōnunga ʻe Sīsū ʻa e totonu ʻa e ʻOtuá ke pulé pea fakahaaʻi ʻe lava ʻe ha tangata haohaoa ke nofoʻaki mateaki ki he ʻOtuá neongo ʻa e ngaahi tuʻunga faingataʻa tahá.

ʻI he ʻofa ʻa e ʻOtuá, naʻá ne fekau mai ai hono ʻAló (Sio ki he palakalafi 13)

14, 15. Ko e hā naʻe fai ʻe he pekia ʻa Sīsuú maʻá e faʻahinga ʻo e tangatá?

14 Neongo ʻa e ngaahi ʻahiʻahi kakaha tahá, naʻe nofoʻaki mateaki pē ʻa Sīsū mo poupouʻi ʻa e totonu ʻa Sihova ke pulé. ʻOku totonu ke tau houngaʻia koeʻuhí fakafou ʻi he pekia ʻa Sīsuú, naʻá ne totongi ai ʻa e huhuʻí ʻo ʻomai ai ki he faʻahinga ʻo e tangatá ʻa e faingamālie ke moʻui taʻengata ʻi he māmani foʻou ʻa e ʻOtuá! Naʻe fakamatalaʻi ʻe he ʻapositolo ko Paulá ʻa e ʻofa naʻe fakahāhā ʻe Sihova mo Sīsuú ʻo fakafou ʻi he huhuʻí. Naʻá ne pehē: “Ko e moʻoni, lolotonga ʻetau kei vaivaí, naʻe pekia ʻa Kalaisi maʻá e tangata anga-taʻefakaʻotuá ʻi he taimi ne kotofá. He ʻoku hāhāmolofia ki ha taha ke mate maʻá ha tangata māʻoniʻoni; ko hono moʻoní, ko ha tangata lelei, mahalo ʻe fakatoʻotoʻa nai ha taha ke mate maʻana. Ka ko e ʻOtuá naʻá ne fakahaaʻi lelei mai ʻene ʻofa ʻaʻaná kiate kitautolu ʻi he moʻoniʻi meʻa ko ia, lolotonga ʻetau kei hoko ko e kau angahalá, naʻe pekia ʻa Kalaisi maʻatautolu.” (Loma 5:6-8) Naʻe tohi ʻe he ʻapositolo ko Sioné: “Ko e meʻa ʻeni naʻe fakahaaʻi ai ʻa e ʻofa ʻa e ʻOtuá ʻi he fekauʻaki mo hotau tuʻungá, koeʻuhi naʻe fekauʻi mai ʻe he ʻOtuá hono ʻAlo tofu-pē-taha-ne-fakatupú ki he māmaní ke tau maʻu ai ʻa e moʻuí fakafou ʻiate ia. Ko e anga ʻeni ʻo e ʻofá, ʻoku ʻikai ko e pehē ne tau ʻofa ki he ʻOtuá, ka naʻá ne ʻofa kiate kitautolu peá ne fekauʻi mai hono ʻAló ko ha feilaulau fakatupuhōifuaʻanga maʻa ʻetau ngaahi angahalá.”—1 Sio. 4:9, 10.

15 Naʻe pehē ʻe Sīsū “naʻe ʻofa lahi ʻaupito ʻa e ʻOtuá ki he māmaní ʻo ne foaki ai hono ʻAlo tofu-pē-taha-ne-fakatupú, koeʻuhi ko e tokotaha kotoa pē ʻokú ne ngāueʻi ʻa e tui kiate iá ke ʻoua naʻa ʻauha ka ne maʻu ʻa e moʻui taʻengatá.” (Sione 3:16) Neongo naʻe fakalotomamahi ʻaupito kia Sihova, naʻá ne kei foaki pē hono ʻAló ko ha huhuʻi. ʻOku fakahaaʻi heni ʻa e lahi ʻo ʻene ʻofa ʻi he faʻahinga ʻo e tangatá. Pea ko e ʻofa ko iá ʻe tuʻuloa. Naʻe tohi ʻe Paula: “ʻOku ou tuipau ʻoku ʻikai maʻu ʻe he maté pe moʻuí pe ko ha kau ʻāngelo pe ko ha ngaahi puleʻanga pe ko ha ngaahi meʻa ʻoku ʻi aí ni pe ko ha ngaahi meʻa ka hoko mai pe ko ha ngaahi mālohi pe ko ha māʻolunga pe loloto pe ko ha toe meʻa fakatupu ʻe taha, ʻa e malava ke ne fakamavaheʻi kitautolu mei he ʻofa ʻa e ʻOtuá ʻa ia ʻoku ʻia Kalaisi Sīsū ko hotau ʻEikí.”—Loma 8:38, 39.

ʻOKU PULE HE TAIMÍ NI ʻA E PULEʻANGA ʻO E ʻOTUÁ

16. Ko e hā ʻa e Puleʻanga Faka-Mīsaiá, pea ko hai kuo fakanofo ʻe Sihova ke Pule aí?

16 Ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá, ʻa e Puleʻanga Faka-Mīsaiá, ko e toe fakamoʻoni ia ʻo e ʻofa ʻa Sihova ʻi he faʻahinga ʻo e tangatá. Anga-fēfē? Kuo ʻosi fakanofo ʻe Sihova ha Pule ʻoku ʻofa ʻi he faʻahinga ʻo e tangatá pea ʻoku taau ke ne pule, ko Sīsū Kalaisi. (Pal. 8:31) Tanaki atu ki ai, ko e toko 144,000 kuo fili mei he faʻahinga ʻo e tangatá te nau pule fakataha mo Kalaisi ʻi hēvani. ʻI he taimi te nau toetuʻu aí, te nau ʻalu mo e mahino ko ia ʻo e hoko ko ha tangatá. (Fkh. 14:1) Lolotonga ʻa e ʻi māmani ʻa Sīsuú, naʻe hoko ʻa e Puleʻangá ko e kaveinga tefito ia ʻene akonakí, pea naʻá ne akoʻi ʻene kau ākongá ke nau lotu: “Ko ʻemau Tamai ʻoku ʻi hēvani, tuku ke fakamāʻoniʻoniʻi ho huafá. Tuku ke hoko mai ho Puleʻangá. Tuku ke fai ho finangaló, ʻo hangē ko ia ʻi hēvaní, ke pehē foki ʻi māmani.” (Māt. 6:9, 10) ʻOku tau fakatuʻotuʻa atu ki hono fakahoko ʻa e lotu ko iá, ʻi he taimi ʻe ʻomai ai ʻe he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻa e ngaahi tāpuaki lahi ki he faʻahinga ʻo e tangatá!

17. Fakahoa ʻa e pule ʻa Sīsuú ki he pule ʻa e tangatá.

17 ʻOku ʻi ai ʻa e faikehekehe lahi ʻaupito ʻi he pule anga-ʻofa ʻa Sīsuú mo e pule ʻa e tangatá. Ko e pule ʻa e tangatá ʻoku iku atu ia ki he ngaahi tau ʻo mate ai ʻa e laui miliona. Ka ko hotau Pulé, ʻa Sīsū, ʻokú ne ʻofa moʻoni ʻiate kitautolu pea ʻokú ne faʻifaʻitaki ki he ngaahi ʻulungaanga fakaʻofoʻofa ʻo e ʻOtuá, tautefito ki heʻene ʻofá. (Fkh. 7:10, 16, 17) Naʻe pehē ʻe Sīsū: “Haʻu kiate au, ʻa kimoutolu kotoa ʻoku ongosia mo mafasiá, pea te u fakaivifoʻou kimoutolu. Mou fua ʻeku ʻioké pea ako meiate au, he ʻoku ou anga-malū mo loto-fakatōkilalo, pea te mou maʻu ha fakaivifoʻou ʻi hoʻomou moʻuí. He ko ʻeku ʻioké ʻoku fakafiemālie, pea ko ʻeku kavengá ʻoku maʻamaʻa.” (Māt. 11:28-30) He talaʻofa anga-ʻofa ē!

18. (a) Ko e hā kuo hoko talu mei he 1914? (e) Ko e hā te tau lāulea ki ai ʻi he kupu hoko maí?

18 ʻOku fakahaaʻi ʻi he Tohi Tapú naʻe kamata pule ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi hēvani ʻi he 1914. Talu mei he taimi ko iá, kuo fakatahatahaʻi ʻa e kau mēmipa fakaʻosi ʻo e faʻahinga te nau pule fakataha mo Sīsū ʻi hēvaní, pea pehē ki hono fakatahatahaʻi ʻa e “fuʻu kakai lahi” te nau hao atu ʻi he ngataʻanga ʻo e fokotuʻutuʻu ko ení pea hū atu ki he māmani foʻoú. (Fkh. 7:9, 13, 14) ʻOku toko fiha ʻa e fuʻu kakai lahí ʻi he ʻahó ni? Ko e hā ʻoku fiemaʻu ʻe he ʻOtuá meiate kinautolú? ʻE lāulea ʻa e kupu hoko maí ki he ongo fehuʻi ko ení.