Skip to content

Skip to table of contents

Naʻa Tau Haʻú mei Fē?

Naʻa Tau Haʻú mei Fē?

Naʻa Tau Haʻú mei Fē?

KO E HĀ ʻOKU MAHUʻINGA AI ʻA E TALÍ? ʻOku akoʻi ki he kakai tokolahi ko e moʻui ʻi he māmaní naʻe hoko fakafokifā mai pē ia. ʻOku fakahaaʻi kia kinautolu naʻe fakatupu ʻe he ʻevalūsioó fakafou ʻi he hokohoko noa pē ʻa e ngaahi meʻá ʻa e matakali ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá fakataha mo ʻene ngaahi malava fakaeongo, fakaʻatamai mo e fakalaumālié.

Kae fakakaukau angé: Kapau ko e moʻoni ko kitautolú ko e tupu mei he ʻevalūsiō pea ʻoku ʻikai ha Tokotaha-Fakatupu, ko e matakali ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá leva, ʻi ha ʻuhinga, ko ha kiʻi tama paea. Heʻikai ha matavai ʻo e poto māʻolunga ki he faʻahinga ʻo e tangatá ke nau kumi faleʻi mei ai—heʻikai ha taha te ne tokoniʻi kitautolu ke tau solova ʻetau ngaahi palopalemá. ʻE pau ai ke tau fakafalala ki he poto fakaetangatá ke kalofi ʻa e fakatamaki ʻi he ʻātakaí, ke solova ʻa e ngaahi fepaki fakapolitikalé, pea ke tataki kitautolu ʻi heʻetau ngaahi palopalema fakafoʻituituí.

ʻOku ʻoatu kiate koe ʻe he fakakaukau ko ení ha nonga? Kapau ʻoku ʻikai, fakakaukauloto angé ki ha taha ʻoku māʻolunga hono potó. ʻOku ʻikai ngata pē heʻene fakamānako angé ka ʻoku toe ʻuhinga lelei ange ia.

Meʻa ʻOku Leaʻaki ʻe he Tohi Tapú

ʻOku akoʻi ʻe he Tohi Tapú ko e faʻahinga ʻo e tangatá ko ha fakatupu fakahangatonu ia ʻa e ʻOtuá. ʻOku ʻikai ko ʻetau tupú mei he ʻevalūsiō taʻetokanga mo taʻeʻatamaí. ʻI hono kehé, ko e fānau kitautolu ʻa ha Tamai ʻofa mo poto. Fakatokangaʻi angé ʻa e ngaahi fakamatala mahino ko eni ʻoku ʻomai ʻi he Tohi Tapú:

Senesi 1:27. “Pea naʻe fakatupu ʻe he ʻOtua ʻa e tangata ʻi he imisi oʻona, ʻio i he imisi ʻo e ʻOtua naʻa ne fakatupu ia; naʻa ne fakatupu ʻakinaua ko e tangata mo e fefine.”

Sāme 139:14. “Te u fakafetaʻi kiate koe; Hono kuo fakangeingei mo fakaofo hoku ngaohi e. Ko hoʻo ngaahi ngaue ko e koto fakaofo pe, Pea ʻoku matuʻaki ʻilo ia ʻe hoku laumalie.”

Mātiu 19:4-6. “Ne ʻikai te mou lau koā, Ko ia naʻa ne ngaohi ʻa e kakai ʻi he kamataʻanga naʻa ne ngaohi tangata mo fefine kinautolu; mo ne folofola, Ko e meʻa ko ia ʻe tuku ai ʻe ha tangata ʻene tamai mo ʻene faʻe, ka ne pikitai ki hono uaifi: pea ʻe hoko ʻa e toko ua ko e kakano pe taha? Ta ʻoku ʻikai te na kei ua, ka ko e kakano pe taha. ʻAua; pea ko e meʻa kuo fakahoko ʻe he ʻOtua, ke ʻoua naʻa fakamavae ʻe ha tangata.”

Ngāue 17:24, 25. “Ko e ʻOtua naʻa ne ngaohi ʻa e univēsi, mo e meʻa kehekehe ʻoku ʻi ai, ko e toko taha ia ko e ʻEiki ʻo e langi mo māmani; ko ia ʻoku ʻikai te ne ʻafio ʻi ha ngaahi temipale kuo ngaohi ʻe he nima; ʻumaʻā hano tauhi ʻe he nima ʻo e tangata, ko e pehe ʻoku ne masiva ʻi ha meʻa—ʻa ʻEne ʻAfio koā, ʻa ia ʻoku aʻana ʻa e foaki mai kiate kitautolu fulipe ʻa e moʻui, mo e manava, mo e meʻa kotoa pe!”

Fakahā 4:11. “Tāu pē Koe, ʻa e ʻAfiona ko homau ʻOtua, Ke lau ki ai ʻa e kololia, mo e fakaʻapaʻapa, mo e mafai: He ko koe ia naʻa ke ngaohi ʻa e meʻa kotoa pē, Pea naʻa nau ʻi ai, pea naʻe ngaohi kinautolu, Koeʻuhi pē ko ho finangalo ia.”

Founga Hono ʻOmai ʻe he Tali ʻi he Tohi Tapú ʻa e Nonga Moʻoní

ʻI hono ʻiloʻi “ʻoku tauhingoa . . . ʻa e ngaahi famili kotoa pe” ki he ʻOtuá ʻoku liliu ai ʻa e founga ʻo ʻetau vakai ki he kakai kehé. (Efeso 3:15) Ko hono maʻu ʻa e ʻilo peheé ʻoku toe tākiekina ai ʻa e anga ʻo ʻetau vakai kia kitautolu mo ʻetau ngaahi palopalemá. ʻE ueʻi ai ʻetau fakakaukaú ki he ngaahi founga hoko haké.

ʻI heʻetau fehangahangai mo e ngaahi fili faingataʻá, heʻikai ke tau hohaʻa tōtuʻa fekauʻaki mo e ngaahi fakakaukau fepakipaki ʻa e tangatá. ʻI hono kehé, te tau falala ʻi he tuipau ki he akonaki ʻa e Tohi Tapú. Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhí “ko e potu Folofola kotoa pe ne fakamanava mei he ʻOtua, ʻoku ʻaonga foki ki he akonaki, ki he fakaʻilo hala, ki he fakatonutonu, ki he ngaohia ke maʻoniʻoni: koeʻuhiā ke tuʻu kakato ʻa e tangata fakaʻotua, kuo ʻosi sāuni ki he ngāue lelei fulipe.”—2 Timote 3:16, 17.

Ko e moʻoni, ko hono ngāueʻaki ʻa e akonaki ʻa e Tohi Tapú ʻoku kau ki ai ʻa e feinga mo e mapuleʻi-kita. ʻI he taimi ʻe niʻihi ko ʻene tatakí ʻe aʻu ʻo fiemaʻu nai ai ke tau ngāue ʻi he ngaahi founga ʻe hā ngali fepaki mo ʻetau filioʻí. (Senesi 8:21) Kae kehe, kapau ʻoku tau tali naʻe fakatupu kitautolu ʻe ha Tamai fakahēvani ʻofa, ʻoku ʻuhinga lelei ʻaupito ke tau fakamulitukuʻaki ʻokú ne ʻafioʻi ʻa e ʻalunga lelei taha ke tau fou aí. (Aisea 55:9) Ko ia ʻoku fakapapauʻi mai ʻe heʻene Folofolá: “Falala ki he ʻEiki ʻaki ʻa e kotoa ʻo ho loto, ʻO ʻouae fāki ki ho poto oʻou: Ke ke fakaongo kiate ia ʻi ho hala kotoa pe, Pea ʻe fakatonutonu ʻe ia ho ngaahi ʻalunga.” (Palovepi 3:5, 6) Kapau ʻoku tau ngāueʻaki ʻa e akonaki ko iá, ʻe toʻo atu ai ʻa e lahi ʻo e loto-moʻua ʻoku tau hokosia ʻi he taimi ʻoku tau fehangahangai ai mo e ngaahi palopalemá mo e fili ke faí.

ʻI he fehangahangai mo e tomuʻa fehiʻá, heʻikai fakahohaʻasi kitautolu ʻe he ngaahi ongoʻi taʻefeʻunga, ʻo fakakaukau ʻoku siʻi hotau mahuʻingá ʻi he kakai ʻo ha matakali pe puipuituʻa fakafonua ʻe taha. Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhi ko ʻetau Tamaí, ʻa Sihova ko e ʻOtuá, “ʻoku ʻikai ke filifilimanako . . . ka neongo pē ko e fēʻia ʻa e kakai, ka ʻilonga ʻa ia ʻoku ʻapasia kiate ia, pea ngāue fai ki he totonu, ʻoku ngofua ke ne aʻu mai kiate ia.”—Ngāue 10:34, 35.

Ko hono ʻiloʻi ení ʻe toe taʻofi ai kitautolu mei hono fakaʻatā ʻa e tomuʻa fehiʻá ke ne mioʻi ʻetau fakakaukau ki he niʻihi kehé. Te tau mahinoʻi ʻoku ʻikai ha makatuʻunga totonu ke ongoʻi māʻolunga ange ai ʻi he kakai ʻo ha matakali ʻe taha, koeʻuhi ko e ʻOtuá naʻá ne “oʻi foki ʻa e ngaahi faʻahinga kakai ʻa ia ʻoku nau tupunga taha kotoa pe, ke nau nofoʻia ʻa e funga kotoa ʻo māmani.”—Ngāue 17:26.

Ko e moʻoni, ko hono ʻiloʻi naʻe fakatupu kitautolu pea ko hotau Tokotaha-Fakatupú ʻokú ne tokanga mai kiate kitautolú ʻoku fakatoka ai ʻa e makatuʻunga ki hono maʻu ʻa e nonga moʻoní. Ka ʻoku fiemaʻu ʻa e meʻa lahi ange kapau ʻoku fiemaʻu ke tau tauhi maʻu ʻa e nongá.

[Fakamatala ʻi he peesi 4]

Naʻe tupu ʻa e matakali ʻo e tangatá mei he ʻevalūsioó?

[Fakatātā ʻi he peesi 5]

Ko hono ʻiloʻi ʻoku tokanga mai ʻa hotau Tokotaha-Fakatupú ʻoku lava ke ne ʻomai ʻa e nonga moʻoni