Skip to content

Skip to table of contents

Naʻá Ke ʻIloʻi?

Naʻá Ke ʻIloʻi?

Ko e hā ʻa e ʻuhinga naʻe fesiʻi ai ʻa e vaʻe ʻo e kau faihiá ʻi hono fakapoongi kinautolú?

ʻI he fekauʻaki mo hono fakapoongi ʻo Sīsū mo e ongo faihiá ʻi he ʻakau fakamamahí, ʻoku fakamatala ʻi he Kōsipelí: “Naʻe kole leva ʻa e kau Siú kia Pailato ke fesiʻi honau vaʻé pea ʻave ʻa e ngaahi sinó.”—Sione 19:31.

Naʻe pehē ʻe he lao ʻa e kau Siú ko ha sino ʻo ha tokotaha faihia ʻoku tautau ʻi he ʻakaú ʻi he hili hano fakapoongi “e ikai tuku hono jino i he akau i he bo o aho.” (Teutalōnome 21:22, 23PM) Ngalingali naʻe ngāueʻaki ʻe he kau Siú ʻa e lao tatau ki he faʻahinga naʻe fakapoongi ʻi he ʻakaú ʻe he kau Lomá. ʻI he tuʻunga ko ení, ko hono fesiʻi ʻa e vaʻe ʻo e kau tangatá naʻe fakavaveʻi ai ʻenau maté pea ʻatā leva ke tanu kinautolu ki muʻa ke kamata ʻa e Sāpaté ʻi he tō ʻa e laʻaá.

ʻI he lolotonga ʻo e ngaahi fakapoongi hangē ko ení, ko ha tangata kuo fakahalaiaʻi naʻe fakamaʻu ia ki he ʻakaú ʻaki hano tuki faʻo hono ongo nimá mo hono ongo vaʻé. ʻI he taimi ʻe fokotuʻu hangatonu hake ai ʻa e ʻakaú, ʻe tautau ia ʻi he ʻakaú mo e langa lahi fakaʻulia koeʻuhí ʻoku tō hono mamafá ki hono ongo nimá mo e ongo vaʻe ko ia naʻe tuki faʻó. Koeʻuhí ke lava ʻo mānava, naʻe pau ki he tokotahá ke ne ueʻi hono vaʻé ʻi he faʻo naʻe tuki ʻakí. Kae kehe, kapau naʻe fesiʻi ʻa e hui ʻo hono ongo vaʻé, ʻe ʻikai lava ke ne mānava. Ko e mate tupu mei he nounou ʻa e mānavá—kapau ʻe ʻikai ke hamu—ko e mate.

Naʻe anga-fēfē hono ngāueʻaki ʻo e makataá ʻi he faitau ʻo e kuonga muʻá?

Ko e makataá ko e meʻatau ia naʻe ngāueʻaki ʻe Tēvita ke tāmateʻi ʻa e saianiti ko Kolaiaté. Ngalingali naʻe ʻiloʻi ʻe Tēvita ʻa e founga ke ngāueʻaki ʻa e meʻatau ko ení lolotonga ʻo e ngaahi taʻu ʻo ʻene hoko ko e tamasiʻi tauhi-sipí.—1 Sāmiuela 17:40-50.

Ko ha maka fakamanatu ʻoku hā ai ʻa e kau tau makatā ʻo ʻAsīliá ʻi heʻenau ʻohofi ʻa e kolo mālohi ʻo e kau Siú

Ko e makataá naʻe tā fakatātā ia ʻe he kau ʻaati fakatouʻosi mei ʻIsipite mo ʻAsīliá ʻi he taimi ʻo e Tohi Tapú. Ko e meʻatau ko ení ʻoku ʻi ai ʻa e kiʻi konga leta pe konga tupenu ʻoku ngaofe ia pea ʻoku haʻi ki ai ʻa e afo ʻi he ongo tafaʻaki taki taha. ʻE ʻai leva ʻe he tokotaha ʻoku ʻaʻana ʻa e makataá ha foʻi maka molemole mo fuopotopoto ʻa ia ko hono fuá ʻoku ʻinisi ʻe ua ki he tolu takatakai (senitimita ʻe 5 ki he 7.5) pea ko hono mamafá ʻoku ʻaunise ʻe hiva nai (kalami ʻe 250) ʻi he ʻaiʻanga ʻo e makataá. Te ne toki takaiʻi leva ʻa e makataá ʻi ʻolunga ʻi hono ʻulú pea tukuange atu ʻa e taha ʻi he ongo afó ʻo ne ʻai ai ʻa e foʻi maká ke ʻalu atu ʻaki ʻi ha foʻi ivi ʻoku mālohi mo hangatonu.

Naʻe maʻu ʻe he kau keli fakatotolo ʻi he Hahake Lotolotó ha ngaahi foʻi maka ʻo e makataá mei he ngaahi tau ʻo e kuonga muʻá. ʻOku ʻikai ke loto-tatau ʻa e kau mataotaó pe ʻoku maʻu nai ʻe he makataá ʻa e mamaʻo tatau mo ia ʻoku maʻu ʻi he fana ngahaú, ka ʻoku fakamoʻoniʻi papau ko e makataá ʻoku lava ke fakatuʻutāmaki pe fakatupu mate.—Fakamaau 20:16.