1.  Négueʼt aca qaỹamataʼac «Nam ỹataqta ʼamaqtaqaic Babilonia»

2.  ¿Lágui ra yoʼoq so Mesías?

3.  Nam ỹottaʼaʼt lataxacpi ra roʼogoxona na ntagoʼq na doctorpi

4.  Ra nalateʼ

5.  Na naʼashaxacpi

6.  Nalolaxapi maye ishet ra huoʼo ca huec

7.  Na nmenaxanaxac taq ra qaỹoʼot na papel ra qanachateuʼa nam nmit na nasouaxashetpi

 1. Négueʼt aca qaỹamataʼac «Nam ỹataqta ʼamaqtaqaic Babilonia»

¿Táʼaencoʼ ra shenqapec ra «Nam ỹataqta ʼamaqtaqaic Babilonia» nachena na ʼenauac nʼamaqtenaxacpi saq ʼeesa? (Apocalipsis 17:5). Semetenaq caua tres lataxaco:

• Huetaʼa taq roʼonataxaatac ʼenauac ana ʼalhua. Qoinapec ra anamaye nsoʼootalec «na ỹottaʼaʼt shiỹaxauapi» maye «ỹottaʼaʼt na laʼaqtacpi» qataq «iloʼogue ʼenauac nam ntaʼalpi maye huetalec ana ʼalhua» (Apocalipsis 17:15, 18).

• Saq ishet ra ntaʼalpi ʼamaqtaqaicpi qoʼ na nmenaxanaxac. Nateeteguet ana la Biblia, ra «nam ntaʼalpi ana ʼalhua» taq «nam shiỹaxauapi maye lmenec» ñaq ncaʼaltauec qom qanlaxajñe anamaye (Apocalipsis 18:9, 15).

• Nshepaxanaqchet ra lʼenaxat ñi Dios. Qaiỹaxana ra «quishiguetaxai» chaʼaye nacoʼote taq itauan na ntaʼalpi na shiỹaxauapi yaqtoʼ qoỹanem na anom qoʼ na laỹipi lhuenecpi (Apocalipsis 17:1, 2, TBSNT). Ỹatenachet na shiỹaxauapi ʼenauac ana ʼalhua taq lasouaxashet ra nleuaxa na qalota shiỹaxauapi (Apocalipsis 18:23, 24).

Ỹiʼiguelaq ye paxaguenaxat 13, punto 6

 2. ¿Lágui ra yoʼoq so Mesías?

Aye la Biblia iʼaxattaʼaguet ra huaʼauñe ra nviʼ so Mesías nache iuen ra queuoigui soua 69 semanas (ʼautaxaỹaxan Daniel 9:25).

• ¿Lágui ra chigoqchigui soua 69 semanas? So viʼi 455 saxanaxa ra ñiguiñi so Jesús, seʼeso viʼi so ntaʼa Nehemías iviraʼa ye Jerusalén ỹache so namaxasoxonaxac «da qañeʼeguelaxatsheguem» qataq «qanoʼoxoosheguem» so la ciudad (Daniel 9:25; Nehemías 2:1, 5-8).

• ¿Lcata so queuoigui soua 69 semanas? Huoʼo na ỹachaxanapecpi aye la Biblia ỹachaxan ra ca ʼoonolec naʼaq naigui ye ʼoonolec viʼi (Números 14:34; Ezequiel 4:6). Nache ca ʼoonolec semana naiguilo caua 7 viʼiyel. Ỹoqoʼoye soua 69 semanas neʼena qaỹachaxanapec, naiguilo soua 483 viʼiyelpi (69 x 7).

• ¿Lágui ra iviric soua 69 semanas? Ra chigoqchigui ra ñaloqtenac 483 viʼiyelpi chigoqchigui so viʼi 455 saxanaxa ra ñiguiñe so Jesús, nache seviraqaʼa so viʼi 29. a Nacheso so viʼi, nachel so Jesús taq ñigui ra Mesías (Lucas 3:1, 2, 21, 22).

Ỹiʼiguelaq ye paxaguenaxat 15, punto 5

 3. Nam ỹottaʼaʼt lataxacpi ra roʼogoxona na ntagoʼq na doctorpi

Huoʼo na lataxacpi na doctorpi ra qaỹoʼogoxona na maiche ltagoʼq ca nqaretac. Qalaxaye saishet ra ʼenauac ỹaconguet ca cristiano. Qaỹaloqnaxana, saishet ra sanaxauec na ntagoʼq taq saishet ra saxanaxauec ra qaỹaỹamaxat na qartagoʼq yaqtoʼ qaỹoʼogoxona ra qomiʼ qaỹapiat qome (Deuteronomio 15:23).

Huoʼo na lataxacpi na doctorpi maye ishet ra qaỹaconguet ʼenaʼam na análisis de sangre, na hemodiálisis, na hemodilución qoʼ ca máquina maye naueguelaʼt na ltagoʼq ca qaỹapiatac yaqtoʼ ỹiʼiguelaxatoigui ca lʼoquiaxac, qoʼ circulación extracorpórea (qoʼ bomba de derivación cardiopulmonar). Ñi ʼoonolec cristiano iuen ra lcaʼauʼa ʼeetec ra qaỹoʼogoxona na maiche ltagoʼq queuoigui ca napiataxanaxac, ca prueba médica qoʼ ca lataxacpi na doctorpi. Ishet ra yoqta iyeta ra ỹottaʼaʼt ra ñi ʼoonolec doctor ỹoʼot neʼena lataxacpi. Nache huaʼauñe ra qaỹaconguet ca napiataxanaxac, ca prueba médica qoʼ ca lataxacpi na doctorpi, na cristianopi iuen ra ỹaỹaten négueʼt ca qaỹoʼotec ca maiche ltagoʼq. ʼAnnajlaʼt naua nnataxaco:

• Ra na iʼoquiaxac nattauʼa ca máquina yaqtoʼ ỹiʼiguelaxatoigui na itagoʼq na iʼoquiaxac, qalaq naʼañaxañe ra ỹoʼot reʼera, ¿ỹaconguet ra ñitounaxac ra secuennataxana ra seʼeso ntagoʼq ñaq ỹalamaxat nache saishet ra qaicorelec «na ʼalhua»? (Deuteronomio 12:23, 24).

• Ra queuoigui ca lataxacpi na doctorpi qanqat na itagoʼq yaqtoʼ qaỹaỹamaqchiguiñi taq qaiʼaroigui ỹoltaxa na iʼoquiaxac qoʼ qaỹoʼogoxona yaqtoʼ lataxacpi na doctorpi, ¿nateeteguet ye noʼon ỹaỹaten ra ñitounaxac maye huetalec aye la Biblia? ¿Saconguet qoʼ saishet?

Ỹiʼiguelaq ye paxaguenaxat 39, punto 3

 4. Ra nalateʼ

Na Lʼaqtac ñi Dios saishet ra ramaxasoxon na nalateʼ qataq itchiguiñi ra ʼenapec ra ca nalataʼ saq ishet ra ỹoltaxa huaron (1 Corintios 7:10, 11, TBSNT) Qalaxaye huoʼo naua aloico ỹauega ra huoʼo na cristianopi lcuennataxac ra nalataʼ.

• Saq nashen ra huapegue na lhuoʼ lʼec: Ca nhua saishet ra nashen ra ỹanem ca iuenaique ca lhuoʼ lʼec iviraʼa ra saq ỹanem na lhuenaxanaxa ra nachaalataxac namayepi (1 Timoteo 5:8).

• Ỹataqta ltaʼaraic nhuaxanaguec: Ra nhuaxanaguec iviraʼa ra huaigui ca chaqaic ra nachaalataxac ca lhuoʼ lʼec (Gálatas 5:19-21).

• Ỹoʼot ra qalaqaic ra auochaxac ñi Jehová: Ra ncanaguec ca nhua qoʼ aca nhua iviraʼa ra ca cristiano saq ishet ra roʼonataxanot ñi Jehová qoʼ ỹalaxaguet na lamaxasoxonaxacpi ñimaye (Hechos 5:29).

Ỹiʼiguelaq ye paxaguenaxat 42, punto 3

  5. Na naʼashaxacpi

Na cristianopi saq salegaxauʼa na naʼashaxacpi maye saq ỹaỹamaxaren ñi Jehová. Qalaxaye ñi ʼoonolec cristiano quegue na ntounaxac maye huetalec aye la Biblia yaqtoʼ lcaʼauʼa négueʼt ca ỹoʼot caua aloico huetaigui na naʼashaxacpi. ʼAmeten neʼenaua naloqnaxanaxatpi:

• Ra huoʼo ca ʼam ʼenapega: «Felices fiestas». Petaʼa ishet ra ndotec shenqapec: «Qanaʼachec». Ra ca shiỹaxaua huotaique nquiguec ra ỹaỹaten, ʼam ishet ra ʼauʼaqtaxanem táʼaencoʼ ra saishet ra ʼaualegueuaʼa queʼeca naʼashaxac.

• Ca ʼarhua qoʼ aca ʼarhua maye saishet ra testigo de Jehová, ʼam iỹaxanot ra ʼarỹatac ra lquiʼaxaua na lhuoʼ lʼecpi ca naʼaq maye qaỹoʼot ca naʼashaxac. Ra na ʼantounaxac ʼam ỹashetem ra ʼaualegueuaʼa ishet ra huaʼauñe ʼauʼaqtaxanem ra queʼeca naʼashaxac huetaigui na lataxacpi saq ỹaỹamaxaren ñi Jehová, ʼam saishet ra ʼauaconeuaʼa ra ʼauʼot cam qaỹoʼot.

• Ra ca naʼaco ʼam ỹanem ca bono qoʼ ca laỹi anom queuoigui camachaqca naʼashaxac. ¿Iuen ra saq ñashenguet? Petaʼa saishet ra iuen ra ʼauʼot reʼera. ¿Lhuennataxa so ʼanaʼaco ra so bono huetaigui na naʼashaxac? Qoʼ ¿ndaʼ ra huotaique ra ỹachaxana ra nʼachiquiaxac souaxat na noʼon ʼarʼonataxanaxac?

• Huoʼo ca ʼam ỹanem ca lachetaqtaxanaxat queuoigui caua naʼaxaʼte ra huoʼo ca naʼashaxac. Petaʼa ca shiỹaxaua ʼam ʼenapega: «Mashe saỹaten ra ʼam saishet ra ʼauʼot neʼena naʼashaxac, qalaxaye sauotaique ra ʼam sanem reʼera». Petaʼa choche ỹachaxan ra lsoxoyec. Qalaxaye, ¿huoʼo ca huomshe ʼam ỹauega ra ʼacuennate ra huotaique ra ỹeʼeguen ra ʼarpiʼiỹaxac qoʼ ʼauʼot queʼeca naʼashaxac? Ime ra ʼanmit ʼam iuen ra ʼalcaʼauʼa ra ʼanasheteguet ca lachetaqtaxanaxat qoʼ saishet. Camachaqca llicaʼaxauʼa ra soʼotaq, sauoqtaique ra noʼon ra qantounaxac taq saq saxanaxauec ñi Jehová (Hechos 23:1).

Ỹiʼiguelaq ye paxaguenaxat 44, punto 1

 6. Nalolaxapi maye ishet ra huoʼo ca huec

Ye sauotaxac na shiỹaxauapi ỹataqta ñitelaqaʼa yaqtoʼ saishet ra huec ca nalolaxa. Soʼotaq reʼera qom saỹatenaq ra huoʼo ca qaralolaxa ra ishet ra huoʼo ca huec qoʼ sepetaqtega ra huoʼo ca qaralolaxa. Reʼera soʼotaq yaqtoʼ salaxasoxoguet neʼena lamaxasoxonaxac aye la Biblia: «Ñi ʼoonolec iuen da ỹauotec ca lỹa, ʼeetaʼam naqaʼen da lauotaxanaqtaic da maiche nachaalataxac» (Romanos 13:8-10).

¿Eetec ishet ra qaỹalaxaguet neʼena namaxasoxonaxac? Ca shiỹaxaua ra huoʼo ca lalolaxa maye ishet ra huoʼo ca huec, iuen ra ivitaʼaguet ra ỹachaxan ra lauotaxanaqtaic na laỹipi, ʼenaʼam ra napigoxo, nqapaleʼ qoʼ ỹanem na lhuaq ra nquineʼ. Qataq saishet ra reno ra huoʼo ca saishet ra iỹaxana ye lmaʼ chaʼaye camaye huotaique ra npaxajlec na lhuoʼ lʼec. Huaʼauñe ra nachel iuen ra iʼaqtaxanem ca coordinador na ancianopi ra huoʼo na lalolaxa maye ishet ra huoʼo ca huec nache ishet ra nachel qalaxaye ntelaʼa na laỹipi. Qaq ra huoʼo ca huoʼo ra lalolaxa coʼollaxa, iuen ra lhuotta ra ỹoʼot ca na análisis de sangre huaʼauñe ra huoʼo ca nauonaxac. Ra soʼotaq neʼenapi, sachaxanaq ra sauoqoʼo ra naigui ca qarỹa taq saishet ra ñimittaqaique ca maiche qaraỹamaxa «nachaqcata cam nataqaʼen ishet da ỹaỹamaxaañi ca lỹa» (Filipenses 2:4).

Ỹiʼiguelaq ye paxaguenaxat 56, punto 2

 7. Na nmenaxanaxac taq ra qaỹoʼot na papel ra qanachateuʼa nam nmit na nasouaxashetpi

Ishet ra sevitaqaʼaguet na qalota nqalanaxacpi ra soʼotaq aca nmalate na papel maye qoỹiriñe camachaqca naỹamaxattaxac aca anom, naiʼctaxa ra queʼeca qarqaỹa añi la congregación (Jeremías 32:9-12). Qalaxaye naiʼctaxa ra soʼotaq reʼera, ishet petaʼa ra na cristianopi huoʼo ca ncotaxac saishet ra ltaʼaraic souaxat na anom qoʼ ca laỹipi. Ra huoʼo reʼera ncotaxac qaiuattaʼa ra ishet ra lhuotta ra qaỹaỹamaxajñi qaỹauotaʼa ra nlagaxayec taq ʼenauaque.

Qalaxaye, ¿ʼeetec iuen ra qaỹaỹamaxajñi ca ltaʼaraic ncotaxac, ʼenaʼam ca ỹayen ca lỹa qoʼ ra qaỹasaqtapeguelec ca qauem nʼaqtaqa ca lỹa? (ʼAutaxaỹaxan Mateo 18:15-17). So Jesús ʼenapec ra iuen ra qaỹoʼot neʼenaua tres lataxaco:

1. Caua ncotatega iuen ra ỹaỹamaxajñi ca ncotaxac qalaxaye iuen ra ndotaʼt (ʼameten ye versículo 15).

2. Qaq ra reʼera saishet ra ỹaỹamaxajñi ca ncotaxac, ishet ra qaiỹaxanot ca ʼoonolec qoʼ dos nqaỹaʼt qaramta ra lpiʼiỹaxac añi la congregación ra lỹataʼpe (ʼameten ye versículo 16).

3. Ra ime ra qaỹoʼot ʼenauac reʼera ca ncotaxac saxanaxa ra qaỹaỹamaxajñi, huaña nache iuen ra ishet ra qaimalli na ancianopi (ʼameten ye versículo 17).

Saishet ra ʼenauac na ncotaxacpi ra iuen ra sachaqauaʼa na qarqaỹañecpi ra nachaateuʼa nam nmit na nasouaxashetpi, chaʼaye reʼera ishet ra nshepaxanaqchet ra lataxac ñi Jehová taq añi la congregación (1 Corintios 6:1-8). Qalaxaye huoʼo na ncotaxacpi ishet petaʼa ra qaỹaỹamaxajñi ra qanachaateuʼa nam nmit na nasouaxashetpi: ra qaỹoʼot ca nmalate ra nalateʼ, custodia de los hijos, pensión alimenticia, indemnizaciones de seguros, declaración de bancarrota qoʼ testamentos. Ra ca cristiano ỹañoxot ra ỹaỹamaxajñi neʼena ncotaxacpi tateuʼa na nmit na nasouaxashetpi qalaq ỹauotaʼa ra nlagaxayec, saishet ra npaʼagueneʼ na lqataxacpi aye la Biblia.

ʼEnaʼam taqaʼen ra ca cristiano ñiʼigueesop ca ltaʼaraic aloic, ʼenaʼam ca nqataxanaxac, ca qancat ca naʼasa, nhuaxanaxanac, ltaʼaraic ncachaxac qoʼ nalaataxanaxac, saishet ra sa ỹalaxaguet na lqataxac aye la Biblia.

Ỹiʼiguelaq ye paxaguenaxat 56, punto 3