1. ¿Négueʼt ra ʼeetapeguec ñi Dios ra ỹanem na shiỹaxauapi?

ÑI DIOS huoʼo ra ỹataqta ʼonaxaic ʼeetapeguec ra ỹanem na shiỹaxauapi. Ñi maye iʼoxon so huaʼauchiguiñe ỹale qataq ʼalo, lʼenaxaʼt Adán taq Eva, yaqtoʼ nalec ye ʼonaxaic mataqaʼ. Huotaique ra huoʼo na llalaqpi qataq ỹoʼot ana ʼalhua ʼenauac ra mataqaʼ, taqaʼen iloʼogue na shiguiỹacpi (Génesis 1:28; 2:8, 9, 15; ʼameten ye nota 6).

2. a) ¿ʼÉetec ra saỹatenaq ra ñi Dios ipacchigui na ỹachaxanapecpi? c) ¿Négueʼt ra lataxac na shiỹaxauapi ra nalec ana ʼalhua, qataq qalqata na viʼiyel?

² ¿ʼAm ʼauamaqten ra huoʼo ca naʼaq ra sonaxalec ye mataqaʼ? Ñi Jehová qomiʼ ỹasategueta: «Qaq ʼera da ỹaʼaqtac qaq damaye ipacchigui qome ñaqaʼen» (Isaías 46:9-11; 55:11). Ajaʼ, ñi Dios ỹataqta ipacchigui na ỹachaxanapecpi, qaica ca nqanaxateguet. Taqaʼen ñi Jehová ỹoʼot ana ʼalhua chaʼaye huoʼo ra ʼeetapeguec: «Ñim ỹoʼot coʼollaxa qalaxaye saishet da huotaique sa quiʼittelec» (Isaías 45:18). Ñi Dios huotaique ana ʼalhua ra nlaxalec na shiỹaxauapi. Qalaq ¿négueʼt ca lataxac na shiỹaxauapi ra huotaique ñi maye ra nalec ana ʼalhua? ¿Qataq qalqata na viʼiyel? Aye la Biblia iʼaxat ra «na shiỹaxauapi maye noʼon da lataxac (qoʼ laxaraicpi) namayepi taỹot na ʼalhua,  qataq nache ʼeetaiʼ qome netalec namaye» (Salmo 37:29; Revelación [Apocalipsis] 21:3, 4).

3. Na shiỹaxauapi ñaq queta ra sa noʼon qataq ileutaʼaguet, nache ¿négueʼt petaʼa ca maiche ʼannajlaʼt?

³ Qalaxaye, nagui na shiỹaxauapi ñaq queta ra sa noʼon qataq ileutaʼaguet. Taqaʼen qalota na ʼalhuapi, reloqtegaʼt qataq nalaattegaʼt. Qalaq, reʼera sa ishet coʼollaxa ra huotaique ñi Dios. Qaq ¿ca ʼéetec ca aloic coʼollaxa? ¿táʼaencoʼ ra sa ipaguelec ra ʼeetapeguec ñi Dios? Ndotec aye la Biblia maye ỹasateguet.

4, 5. a) ¿Négueʼt ca roʼogoxona so nʼaraxanaq? c) ¿ʼÉetec ca shiỹaxaua maye noʼon ra lataxac iviraʼa ra cachaxaic?

⁴ Aye la Biblia iʼaxat ra ñi Dios huoʼo so npaʼaguenaxaua «lʼenaxat Satanás», so Diablo. Coʼollaxa so nmataqaʼ Eden, so Satanás roʼogoxona so nʼaraxanaq yaqtoʼ nʼaqtaxaneʼ aso Eva (Revelación 12:9, DNS; Génesis 3:1). So Satanás ỹoʼot ra iʼamaqten aso Eva ra nacheso so nʼaraxanaq ra retaqtegueʼ (ʼameten ye nota 7).

⁵ Nache, ¿ñi Dios iʼoxon so Satanás? Sa ishet. Coʼollaxa ñi Dios ỹoʼot ana ʼalhua ra nalec so Adán taq Eva, mashe ye ra huoʼo na angelpi ye piguem. Qalaxaye huoʼo so ʼoonolec na angelpi nqochen ra lataxac, nache ñigui ra Diablo (Job 38:4, 7). ¿Ca ʼéeteco ra maye? Qaỹolaqnaxana: ¿ʼEetec ca shiỹaxaua maye noʼon ra lataxac iviraʼa ra cachaxaic? Sa ishet ra ñiguiñi ra cachaxaic ca maye. Qalaxaye ra lqopiche ra ỹacona ca sa ishet ra lalamaxat taq saq ỹaxaneec ra icouaʼai ca maye, nache nquictashiguem  reʼera qauem lqopitaxanactaic. Lqopaʼague ra ishet ra ỹacona, nache recache. Era ra ʼeetec ra huoʼo ñi shiỹaxaua noʼon ra lataxac ñigui ra cachaxaic (ʼautaxaỹaxan Santiago 1:13-15; ʼameten ye nota 8).

6. ¿ʼÉetec ra ñigui so ángel ra npaʼaguenaxaua ñi Dios?

⁶ ʼEra ra ʼeetec seʼeso ángel. Coʼollaxa ñi Jehová ỹoʼot so Adán qataq Eva, nache ʼenapegalo ra huoʼo na llalaqpi qataq nlaxatelec ana ʼalhua (Génesis 1:27, 28). Nache petaʼa ra lcuennataxac seʼeso ángel ʼeetaʼ: «ʼEnauac na shiỹaxauapi ishet taxa ra aiem ỹiʼoxoren, sa ishet ra ñi Jehová». Souaxat so maye ra saq ỹaxaneec ra icouaʼai reʼera, nache nquiguishiguem ra lcopitaxanaqtaic ra qaỹiʼoxoren, qalaxaye reʼera ndotec lalamaxat ñi Jehová. Nache ỹatenachet aso Eva taq ỹañoxot ra ʼeetapeguec (ʼautaxaỹaxan Génesis 3:1-5). Coʼollaxa ỹoʼot reʼera nache ñigui Satanás qataq Diablo, npaʼaguenaxaua ñi Dios.

7. a) ¿Táʼaencoʼ ra ileʼu so Adán taq Eva? c) ¿Táʼaencoʼ ra huoʼo ra qarqueroxo taq ra qarleuaxa?

⁷ Ñi Dios ʼenapega so Adán taq Eva ra sa ishet ra chec so ala aso ʼoonole ana qoipaqpi huetaigui ye Edén. Ra ỹoʼot reʼera, nache ileʼu. Qalaxaye soua maye saỹalaʼq, nache cheʼc aso ʼepaq ala (Génesis 2:17; 3:6). So Adán taq Eva huoʼo ra lasouaxasheʼt, qaq coʼollaxa lcopaʼague nache ileʼu, ipacchigui ra lʼaqtac ñi Jehová (Génesis 3:17-19). So llalaqpi so Adán taq Eva taqʼen huoʼo ra lasouaxashet, ỹoqoʼoye taqaʼen ileupi (ʼautaxaỹaxan Romanos 5:12). ¿ʼEetec ra nasouaxashet talec na llalaqpi so Adán taq Eva? Qaỹaloqnaxana: ra ʼauoʼotaq ana pan, nache rapaq aca laguiʼ. Nache aca pan taqaʼen rapaq,  ʼenaʼam aca laguiʼ. Coʼollaxa so Adán saỹalaxaguet ñi Dios, nache huoʼo ra lasouaxashet. ʼEnauac qomiʼ llalaqpi so Adán, taqaen qomiʼ huetalguete ra lliguiñe so maye, ỹoqoʼoye qomiʼ huoʼo ra qarasouaxashetpi. Nache ʼenauac qomiʼ seviraxa ra nqueroxo qataq seleuaq (Romanos 3:23; ʼameten ye nota 9).

8, 9. a) ¿Négueʼt ca huotaique so Satanás ra iʼamaqteʼn so Adán taq aso Eva? c) ¿Táʼaencoʼ ñi Jehová ra saỹalauat pasaʼa so npaʼaguenaxauapi?

⁸ Coʼollaxa ỹañoxot ra sa ỹalaʼq so Adán taq aso Eva, nache so Satanás ỹoʼot ra qanpaʼagueneʼ ñi Jehová. So Satanás huotaique so Adán taq aso Eva iʼamaqteʼn ra ñi Dios icoʼ tenataxanaxaic, ntaʼa qauem chaʼaye saỹashenema ca noʼon. So Satanás ỹoʼot ra icoʼ naiguilo naua lʼaqtaqa ra na shiỹaxauapi sa iuen ñi Dios ra ỹamaqpec negueʼt ca ỹoʼot. Taqaʼen icoʼ lʼaqtac ra, so Adán taq aso Eva ishet maiche huetoʼot ra lcaʼauaʼa ye noʼon qoʼ qauem. ¿Négueʼt taxa ỹoʼot ñi Jehová? Ishetaxa pasaʼa ra ỹalauaʼt so npaʼaguenaxauapi nache logaʼt nqaʼen ra paʼaguenataxanaxac. Qalaxaye taxa ra ỹoʼot reʼera, nache saq ỹachaxan ra so Satanás ỹataqta tenataxanaxaic.

⁹ Ñi Jehová sa ishet ra ỹalauat so npaʼaguenaxauapi coʼollaxa, qalaq ỹauaqtaʼa ra huoʼo ye logaʼt na shiỹaxauapi ra maiche huetalec ra ỹamaqpec ñi lỹa. ¿Táʼaencoʼ ra ỹoʼot reʼera? Chaʼaye huotaique ỹachaxan ra so Satanás ỹataqta tenataxanaxaic qalaq ñi Jehová ỹaỹateeta cam noʼon ra seuenaq. Ñapaxaguenaxa ỹacteec qome neʼena ye paxaguenaxat 11. Qaq ʼam ¿ca ʼéetec ra ʼarmejnaxanaxac ra lcaʼauaʼa so Adán taq aso Eva? ¿Ỹaỹamaqchiguiñe ra iʼamaqteʼn so Satanás  qalaq saỹalaxagueta ñi Dios? Ñi Jehová ỹanem ʼenauac: so achaalataxac nalochiguiñe, noʼon ra nmataqaʼ qataq ra lʼonataxanaxac ʼonaxaic. Qalaq so Satanás huanna ra huoʼo ca ỹanema soomaye. ʼAm taxa ra qonetaʼa yeʼeye ¿négueʼt taxa ra ʼalcaʼauaʼa ra ʼauʼot?

10. ¿Négueʼt ca ʼamaqtaqaic ra llicaʼaxauʼa?

 ¹⁰ Nache ʼenaʼam so Adán taq aso Eva, qomiʼ taqaʼen soʼotaq ra llicaʼaxauʼa, camaye huetalec ra qanachaalataxac. Seuenaq ra llicaʼaxauʼa ra sauoqtaique ra qomiʼ ỹamaqpec ñi Jehová qoʼ Satanás. Ra llicaʼaxauʼa ra salaxasoxoguet ñi Jehová, nache setauanaq ra ỹachaxan so Satanás ra ỹataqta tenataxanaxaic (Salmo 73:28; ʼautaxaỹaxan Proverbios 27:11). ʼEnauac ana ʼalhua saq ʼamaqtac na shiỹaxauapi maye ỹalaxaguet ñi Dios. Chaʼaye ñi maye sa ishet ra ramaxasoxootac ana ʼalhua. Qaq ra ñi Dios sa ỹoʼot reʼera, nache ¿négueʼt ca ramaxasoxootac?

11, 12. a) ¿Négueʼt ca qomiʼ ỹapaxaguenec ra ỹachaxanapeguem so Satanás ra ỹanem so Jesús? c) ¿Négueʼt ca textopi ỹachaxan ra so Satanás ramaxasoxootac ana ʼalhua?

¹¹ So Jesús ỹaỹaten negueʼt ca ramaxasoxootac ana ʼalhua. Huoʼo so naʼaq, so Satanás ỹachaxana ʼenauac na gobiernopi ana ʼalhua «qataq ʼenauac da lʼamaqchic namayipi». Qataq ʼenapecoʼ: «Aỹim ʼam samiʼ ʼenauac neʼena, da ishit da ʼauʼalyiñi naua ʼadllicte da aỹim ʼaviʼoxoden» (Mateo 4:8, 9; Lucas 4:5, 6, DNS). ¿Négueʼt qomiʼ ỹapaxaguenec seʼeso lʼaqtaqa so Satanás? Ra so gobiernopi ra sa ishet ra maiche lalamaxat so Satanás, nache sa ishet taxa ra ishet ra ỹachaxanapeguem ra ỹanem so Jesús. Ỹataqtegue qoneʼ ra ʼenauac na gobiernopi lalamaxat so Satanás.

¹² Petaʼa ishet ra qonetaʼ: ¿Ca ʼéetec ra so Satanás ishet ra ramaxasoxootac ana ʼalhua? ¿Saishetoʼ ra ñachiñi ñi Jehová Dios maye qaica ca ỹaqalanapec taq lʼonatac ʼenauacna? (Revelación 4:11). Ajaʼ nachi  ʼeetec, qalaq so Jesús ỹataqtegue ra ỹamataʼac so Satanás: «som damaxasoxonapec ana ʼalhua» (Juan 12:31; 14:30; 16:11). So apóstol Pablo ỹamataʼac so Diablo «som shiỹaxaua lmaʼna, mayi quetagueʼ nam shiỹaxauapi» (2 Corintios 4:3, 4, DNS). Qataq so apóstol Juan ỹiriñe ra «nam laỹipi shiỹaxauapi mayi huetalec ana ʼalhua ʼenauac huetoʼot da lʼañaxac so shiỹaxaua lmaʼna», reʼera naigui ra ỹamaqpec namayepi so Satanás (1 Juan 5:19, DNS).

13. ¿Táʼaencoʼ seuenaq ra qanaralaxat na netalecpi ana ʼalhua?

¹³ Neʼena ʼalhua nquictashiguem ra qauemsat. Huoʼo na laataxacpi, nam saq ʼeesa ra lataxac, nam dos naua llico, qataq lʼoquiaxac machaqca na huaʼague. Na shiỹaxauapi sa ishet ra ỹapalaxat neʼena nqalanaxacpi, naiʼctaxa ra ltaʼaraic ra nʼañaxataxac. Ỹoqoʼoye ñi Dios pasaʼa ra nlaxajñe nam qauem netalecpi ana ʼalhua, qomchiye ca laataxac Armagedón, nache naralaxat ỹauotaʼa na noʼon shiỹaxauapi qataq laxaraicpi (Revelación 16:14-16; ʼameten ye nota 10).

14. a) ¿Négueʼt ca lcaʼauaʼa ñi Dios ra Ntaʼa ca Lʼonataxanaxac? c) ¿Négueʼt ca iʼaxatapeguelec ana la Biblia so Jesús?

¹⁴ Ñi Jehová roʼogoxona ca gobierno piguem lʼec yaqtoʼ ỹoʼot ra noʼon ca netalecpi ana ʼalhua. Neʼena gobierno qaỹamataʼac Lʼonataxanaxac ñi Dios. Ñi Dios lcaʼauaʼa so Jesús ra Ntaʼa ra Lʼonataxanaxac. Aye la Biblia iʼaxataʼa mashe qalota so viʼiyel ra so Jesús ramaxasoxonapec ʼenaʼam ca «ntaʼa mayi iʼot da nlagaxa» qataq ra lʼonataxanaxac qaica ca logaʼt (Isaías 9:6, 7, Lʼaqtaqa ñi  iʼotapecna, LÑI). So Jesús ỹapaxaguenec so lamaxashecpi ra natameelec queʼeca gobierno, ʼeetaʼ: «Ña ʼanamaxañoʼ qome da ʼadʼonataxanaxac, yaqtoʼ iʼot ca qonetapeguec ʼenauac nam huetalecna, ʼeetaʼam nam huetoʼot na piguem» (Mateo 6:10, DNS). Ye paxaguenaxat 8 ñapaxaguenaxa ra Lʼonataxanaxac ñi Dios nmenguet na ngobiernopi na shiỹaxauapi (ʼautaxaỹaxan ye Daniel 2:44). Nache qome, ra Lʼonataxanaxac ñi Dios naralaxat ana ʼalhua ỹauotaʼa ra mataqaʼ (ʼameten ye nota 11).

15. ¿Négueʼt ca nalec «aca ralaxai ʼalhua»?

¹⁵ Aye la Biblia ỹachaxanapec: «Seuataqtaʼaguet ca ralaxaic piguem qataq aca dalaxai ʼalhua”, qataq “cam huetaʼa qome ʼenauac na shiỹaxauapi maye noʼon da lataxac qataq soxoraicpi» (2 Pedro 3:13; Isaías 65:17). Aye la Biblia huoʼo naxa roʼogoxona ye nʼaqtac «ʼalhua», nache naigui na shiỹaxauapi maye netalec ayemaye (1 Crónicas 16:31). Ỹoqoʼoye «aca ralaxai ʼalhua» nalochiguiñe, netalec na shiỹaxauapi maye ỹalaxaguet ñi Dios taq ỹaỹamaxareeta ñi maye. ʼEnauac namayepi netalec ca mataqaʼ ana ʼalhua.

16. a) ¿Négueʼt ca lachetaqtaxanaxat ỹanem ñi Dios nam netalec aca ralaxai ʼalhua? c) ¿Négueʼt ca seuenaq ra soʼotaq yaqtoʼ saconaxaguet queʼeca nachetaqtaxanaxat?

¹⁶ So Jesús ỹachaxanapec ra ñi Dios ỹanem ra «ncaʼalaxa mayi qaica ca logaʼt», ʼenauac nam netalec aca ralaxai ʼalhua (Marcos 10:30, DNS). ¿Négueʼt ca seuenaq ra soʼotaq yaqtoʼ saconaxaguet queʼeca nachetaqtaxanaxat? Ye nasataxac huataña ye Juan 3:16 taq 17:3 (ʼautaxaỹaxan). Semetenaq nagui cam iʼaxat aye la Biblia ra achaalataxac ca Mataqaʼ.

17, 18. ¿ʼÉetec ra saỹatenaq ra huoʼo ca nlagaxayec taq ra qomiʼ qaica ca machaqca qomchiye ca mataqaʼ?

 ¹⁷ Na qauemsat, na alaataxac, na ncachaxac qataq na loquiaxac imeuo. Qaica ca yiloxoicpi ana ʼalhua (Salmo 37:10, 11). Ana ʼalhua nlaqtelec na shiỹaxauapi maye ỹauotec taq ỹalaxaguet ñi Dios. Ra nlagaxayec nache tatec (Salmo 72:7). Ñi Dios ỹapalaxat ʼenauac na alaataxacpi (Salmo 46:9; Isaías 2:4).

¹⁸ Na lauoʼ ñi Jehová qaica ca ñeʼetaique. Coʼolloxochiye, naxa ra so israelitapi ra ỹalaxaguet ñi Dios, nache ñi maye npaxattalec taq ỹoʼot ra qaica ca machaqca (Levítico 25:18, 19). Qomchiye ca mataqaʼ, qomiʼ taqaʼen qaica ca shoʼoqtega. Nache qomiʼ tateec ra qarlagaxayec (ʼautaxaỹaxan Isaías 32:18 taq Miqueas 4:4).

19. ¿Táʼaencoʼ ishet ra ỹataqta saʼamaqtenaq ra ivirauec na nallic ca qomchiye mataqaʼ?

¹⁹ Na nallic ivirauga ʼenauac na shiỹaxauapi. Aye la Biblia ʼenapec: «Qataq chochaq huañi qome na trigo ʼenauac ana ʼalhua, qataq imattalec qome na trigo na paʼasheguem ana qasoxonaxapi» (Salmo 72:16). «Na ʼalhua huoʼo qome da alaỹaxac», chaʼaye ñi Jehová «huoʼo da lqouagaxanaqtaic da shenaqta» (Salmo 67:6).

20. ¿ʼÉetec ra saỹatenaq qome ana ʼalhua ra mataqaʼ?

²⁰ ʼEnauac ana ʼalhua qomchiye ỹataqta mataqaʼ. ʼOnaxaiqa qarmaʼte qataq ana nañiguishe nmaʼ lashe (ʼautaxaỹaxan Isaías 65:21-24 taq Revelación 11:18). ʼEnauac ana ʼalhua ỹataqta ʼonaxaic qome ʼenaʼam so mataqaʼ Edén. Ñi Jehová qomiʼ ỹanem ʼenauac nam seuenaqtaique. Aye la Biblia  iʼaxattapeguelec ñi Dios, ʼeetaʼ: «Qaq da ʼauauachigui na ʼarhuaq lauel, nache da ʼarqouagaxanaqtaic talec ʼenauac nam huoʼo da lcaʼalaxa» (Salmo 145:16).

21. ¿ʼÉetec saỹatenaq ra huetaigui ra nlagaxayec na shiỹaxauapi qataq shiguiỹacpi?

²¹ Huetaigui ra nlagaxayec na shiỹaxauapi qataq shiguiỹacpi. Na shiguiỹacpi sa ishet qome ra naʼaqchet na shiỹaxauapi. Qataq ñaqpiolecpi qaica qome ca ñeʼetega naiʼctaxa ra shiguiỹacpi maye nagui ỹataqta chaqaicpi (ʼautaxaỹaxan Isaías 11:6-9 taq 65:25).

22. ¿Négueʼt ca ỹoʼotec so Jesús na sanoʼonpi?

²² Qaica ca sanoʼon. Coʼollaxa huetalec ana ʼalhua so Jesús nataren qalota shiỹaxauapi (Mateo 9:35; Marcos 1:40-42; Juan 5:5-9). Qalaq ra ivita ra Ntaʼa ra Lʼonataxanaxac ñi Dios nataren ʼenauac na sanoʼonpi. Qaica qome ca, ʼeetaʼ: «Aỹem sanoʼon» (Isaias 33:24; 35:5, 6).

23. ¿Négueʼt ca iʼotec ñi Dios na leuaxaicpi?

²³ Na leuaxaicpi qancaʼalaxatecpi qome. Ñi Dios ỹachaxanapec ra ncaʼalaxatec qalota shiỹaxauapi. «Na leuaxaicpi ishet da qaltaq ncaʼalec naqaʼen, cam noʼon da lataxac qataq cam qauem da lataxac» (ʼautaxaỹaxan Juan 5:28, 29; Hechos 24:15).

24. ¿Ca ʼéetec ra ʼarmejnaxanaxac ra ishet ra qouetaʼa ye mataqaʼ?

²⁴ ʼEnauac qomiʼ ishet ra llicaʼaxauʼa ʼeetaʼ: ¿ñapaxaguenaxa ra lataxac ñi Jehová qataq salaxasoxoguet qoʼ soʼotaq ca maiche qoyiquiaxac? Ra salaxasoxoguet ñi Jehová, nache ỹataqta ʼonaxaic ra qanachaalataxac qomchiye. Nquictec ra ñapaxaguenaxa so Jesucristo qataq cam ʼeetec ra ỹoʼot ra ipaguelec nam ỹachaxanapecpi ñi Dios.