1, 2. ¿Táʼaencoʼ ana la Biblia ỹataqta ʼonaxai lachetaqtaxanaqte ñi Dios?

¿ʼÉETEC ra ʼarcuennataxac ra ca ʼanauochaxaua ʼam ỹanem ca lachetaqtaxanaxat? Petaʼa nache saqaỹaloq ra ʼauauajlec, qataq ʼantootapiguiʼ ra ʼam iuennate. ʼAm ỹataqta ʼanem ra ʼanʼachiquiaxac ca maye.

² Aye la Biblia lachetaqtaxanaqte ñi Dios. Qomiʼ ỹanem ra napaxaguenataxanaxac maye qaica ca lỹa ra qaỹachigoxotaʼague. Saloqnaxanaxa: qomiʼ iʼaqtaxanema ra ñi Dios ỹoʼot na piguem, ana ʼalhua, qataq so huaʼauchiguiñe shiỹaxaua qataq aso ʼalo. Qomiʼ ỹanem na nqataxacpi chochaq tateec maye qomiʼ itauan ra huoʼo ca qarqalanaxacpi. Aye la Biblia qomiʼ ỹapaxaguen ʼeetec ra ñi Dios ỹoʼot qome ra ipacchigui ra ʼeetapeguec ra ana ʼalhua noʼon nmataqaʼ. ¡Aye la Biblia ỹataqta ʼonaxai nachetaqtaxanaqte!

3. ¿Négueʼt ca ʼauanata ra ʼanapaxaguena ana la Biblia?

³ Ra ʼanapaxaguena aye la Biblia ʼauanata ra ñi Dios huotaique ra ʼanauochaxaua ñi maye. Ra nquiguec ra ʼauauatton ñi Dios, nache taqaʼen nquiguec ra ʼarauochaxac ñi maye.

4. ¿Táʼaencoʼ ra qaica aca iviʼ aye la Biblia?

⁴ Aye la Biblia ivittaʼa na 2.800 ỹoʼottaʼt nʼaqtacpi, taqaʼen ỹataqta qalota ra qaỹoʼot. Ye 10 na shiỹaxauapi ana ʼalhua, 9 ishet ra itaxaỹaxan aye la biblia na maiche lʼaqtac. ¡Ra ivirec na la semana nache  napacalec ye un millón na shiỹaxauapi ra ivirauga ra ỹaconguet aca ʼoonole Biblia! Ajaʼ nache ʼeetec, qaica aca nere lỹa ra napacalec aye la Biblia.

5. ¿Táʼaencoʼ ana la Biblia ra chigoqoʼot ñi Dios?

⁵ Aye la Biblia «ñiyiguiʼshe laʼaqtaqa Ñim Loʼonatac ʼEnauacna» (ʼautaxaỹaxan 2 Timoteo 3:16). Qalaxaye, huoʼo nam ipettega, ʼeetaʼ: «Aye la Biblia ỹiriñe na shiỹaxauapi, nache ¿ʼeetec ra chigoqoʼot ñi Dios?». Aye la Biblia ỹasat: «Somayipi [...] iʼaxaʼt naua lʼaqtaqa ñimayi, chaʼayi so Espíritu Santo iʼaqtaxanaxan somayipi» (2 Pedro 1:21, DNS). Neʼena ʼenaʼam ca ʼacoʼ maye iỹaxanot ca lʼonataxanaxanec ra ỹiriñe aca nere. Nache ¿négueʼt ca lalamaqte ana nere? Nacheca ca  ʼacoʼ, sa ishet so lʼonataxanaxanec. Nache ʼenaʼam, ñi lalamaqte aye la Biblia nachiñi ñi Dios, sa ishet so shiỹaxauapi maye roʼogoxona ra qoỹiriñe. Ñi Dios icoỹareguepi ra qoỹiriñe na lcuennataxacpi. Aye la Biblia «ỹataqta ʼeesa laʼaqtac Ñim Loʼonatac ʼEnauacna» (1 Tesalonicenses 2:13; ʼameten ye nota 2).

6, 7. ¿Táʼaencoʼ ana la Biblia ra ỹataqta nateetaʼt?

⁶ Queuoigui so 1600 viʼiyel ra qoỹiriñe aye la Biblia. Ra nachaalataxac so neraxanecpi paʼaiguilo na ỹottaʼaʼt naʼaxaʼtesat. Huoʼo nam iviʼ ra ltaʼaraic paxaguenaxac qataq huoʼo nam saishet. Huoʼo so doctor, taqaʼen huoʼo nam ilotagueʼ ra ỹoʼottac ʼalhua, nam nqoviitac na nỹaq, nam ilotagueʼ na qaguetapi, nam nʼaqtaxanaxanecpi, nam nmit na nasouaxashetpi, nam ntaʼalpi. Naiʼctaxa ra ỹottaʼaʼt na neraxanecpi, ʼenauac aye la Biblia ỹataqta naỹateetaʼt.

⁷ Ye huaʼauchiyiñe capitulopi aye la Biblia iʼaxatta ʼeetec coʼollaxa yoʼoq na nqalanaxacpi na ʼalhua, qaq ye paʼatrec capitulopi qomiʼ iʼaxatema ʼeetec ñi Dios ra ỹaỹamaxajñe neʼena nqalanaxacpi yaqtoʼ ỹoʼot ana ʼalhua ra mataqaʼ. Aye la Biblia imataʼaʼt qalota na viʼiyel ra nʼaqtaguec na shiỹaxauapi qataq ỹachaxan ra ʼeetapeguec ñi Dios saxaỹet ra ipacchigui.

8. ¿Négueʼt ca naloqnaxanaxaʼt ỹachaxaʼn ra ana la Biblia ỹataqta ỹataqtegue ra iʼaxat ana ciencia?

⁸ Aye la Biblia sa ishet ra qoỹiriñe yaqtoʼ qaiʼaxat qoʼ qaỹapaxaguenataxanec ana ciencia, qalaxaye ra iʼaxat ra lapaxaguenataxanaxac ana ciencia nache ỹataqta ỹataqtegue. ʼEra ra sauoqtaique aca nere maye chigoqoʼot ñi Dios. Saloqnaxanaxa: ye nere Levítico  huoʼo ye lamaxasoxonaxacpi ñi Dios maye iʼaxat ca iuen ra ỹoʼot so israelitapi yaqtoʼ sa ishet ra nquiguec na nalolaxacpi. Neʼena qoỹiriñe coʼollaxa ra saxanaxa na shiỹaxauapi ỹaỹaten negueʼt nam ỹoʼot na nhuetaxanaxapi. Taqaʼen aye la Biblia rapaxaguenataxanec ana ʼalhua «qaica da huoʼo ca naʼattalec naqaʼen» (Job 26: 7). Qataq coʼollaxa ra qalota na shiỹaxauapi iʼamaqteetac ra ana ʼalhua ra rapaxalec, qalaq aye la Biblia sogote iʼaxat ra coliichigui (Isaías 40:22).

9. ¿Négueʼt ca ỹachaxan so neraxanecpi aye la Biblia ra saq ỹoxojñe na lasouaxashetpi?

⁹ Naxa aye la Biblia iʼaxat ra nʼaqtaguec, nache saxaỹet ra ỹataqtegue. Qalaxaye, qalota ana nerepi maye huetalec na nʼaqtaguec sa ishet ra ỹataqtegue, chaʼaye so neraxanecpi sa ishet ra iʼaxat ye ʼeesa. Saloqnaxanaxa: sa ishet naxa ra ỹiriñe ra qanauec na maiche lauoʼ lʼecpi ra huoʼo na laataxac. Qalaxaye, so neraxanecpi aye la Biblia sa ishet ra ỹoʼoxojñe, naiʼctaxa ye Israel qanauec ra laataxac. Taqaʼen ỹiriñe na maiche lasouaxashetpi. Qaỹaloqnaxana, ye nere Números, so Moisés coʼollaxa ỹiriñe ra ỹoʼot so maiche ltaʼaraic lasouaxashet, nache ñi Dios ỹanem ra nhuaxanaguec so maye (Números 20:2-12). Ra saq ỹoʼoxojñe na lasouaxashetpi so neraxanecpi nache ỹachaxan ra ana la Biblia chigoqoʼot ñi Dios, ỹoqoʼoye ishet ra sepiaqaʼa aye maye.

10. ¿Táʼaencoʼ nam nqataxacpi aye la Biblia ñaq queta nagui ra qaiueetaq?

¹⁰ Aye la Biblia «laʼaqtaqa Ñim Loʼonatac ʼEnauacna, [...] taiguet da qaỹapaxaguenataxanec, qataq da qaitaunaxanot da huoʼo ca qaỹaỹamaxaañi nataxac,  qataq da qaỹachaxan ca ỹoqta llec da achaalataxac» (2 Timoteo 3:16). Nam nqataxacpi huetalec aye la Biblia ñaq queta nagui ra qaiuen, chaʼaye chigoqoʼot ñi Jehová. Souaxat ñi maye qomiʼ lʼonataqa, nache ỹataqta ỹaỹaten na qarcuennataxacpi taq na qarquiyaqteỹaxac. Qaica ca lỹa ra ỹataqta qomiʼ ỹauattoʼn qataq huotaique ra samaxasoqchiguiñe. Ñi maye ỹataqta ỹaỹaten ca qomiʼ ỹoʼoteque ca noʼon qataq cam qomiʼ ỹoʼoteque ca qauem.

11, 12. a) ¿Négueʼt ra noʼon nqataxacpi ỹan so Jesús ye Mateo 5 ivitaʼa 7? c) ¿Négueʼt caua lỹaʼt nqataxaco tateec sanataxa aye la Biblia?

¹¹ Ye capitulo 5 ivitaʼa ye 7, ye Mateo huoʼo ye noʼon nqataxacpi. Yeʼeye, so Jesús qomiʼ ỹapaxaguenque ʼeetec ra ishet ra samaxasoqchiguiñe, ʼeetec ra ñiuonataʼt, ʼeetec ra soʼotaq ra qanatamnaxac, qataq ʼeetec ra qarmejnaxanaxac ana plata. Naiʼctaxa ra mashe 2.000 viʼiyel so Jesús ra ỹan neʼena nqataxacpi, so lʼaqtacpi ñaq huoʼo ra lʼañaxac ra qomiʼ itauan nagui ʼenaʼam coʼolloxochiye.

¹² Aye la Biblia, taqaʼen huoʼo na nqataxacpi tateec ra qomiʼ itauan ra qarmariaxac, qataq noʼon ʼonataxanaxaicpi, taqaʼen ʼeetec soʼotaq ra nlagaxayec ra sonaqtaigui na shiỹaxauapi. Nam nqataxacpi tateec aye la Biblia saxaỹet ra qomiʼ itauan, naiʼctaxa ra negueʼt qomiʼ, taq cam sonaqtaña, qoʼ nam qarqalanaxacpi (ʼautaxaỹaxan Isaías 48:17; ʼamaten ye nota 3).

13. ¿Négueʼt ca iʼaxataʼa so Isaías ye Babilonia?

¹³ Qalota na profeciapi aye la Biblia mashe ipacchigui. Qaỹaloqnaxana, so profeta Isaías iʼaxataʼa  ye Babilonia ra qanlaxajñe, qataq iʼaxatta ʼeetec ra qanaueguelaʼt (Isaías 13:19). Ye la cuidad huoʼoi soua ltaʼaraiqa lasoʼomi qataq ye tala maye npaxattalec. So Isaías iʼaxataʼa ra reqaqa ye tala qataq ỹauattaigui soua lasoʼomi. Taqaʼen lʼaqtac ra so allippi naueguelaʼt ye la ciudad qalaq sa ishet ra deloqui. So Isaías taqaʼen  iʼaxataʼa ra lʼenaxat so ntaʼa maye naueguelaʼt, nacheso so Ciro (ʼautaxaỹaxan Isaías 44:27-45:2; ʼameten ye nota 4).

14, 15. ¿ʼÉetec ra ipacchigui ye profecía so Isaías?

¹⁴ Ỹoxogue so 200 viʼiyel ra mashe ye so Isaías ỹiriñe aso profecía, so allippi ivireuaʼa ye Babilonia yaqtoʼ naueguelaʼt. ¿Négueʼt so nataxalaʼ seʼeso allippi? So maye lʼenaxat Ciro, ntaʼa ye Persia, nache ʼenaʼam ra iʼaxataʼa aso profecía. Reʼera iqataxataeʼ yaqtoʼ ipacchigui ʼenauac so profecía.

¹⁵ Seʼeso pe, so Babiloniopi huoʼo so lquiʼaxac ltaʼaraic. Souaxat so tala qataq ra ltaʼaraic lpaqtaxanaxat maye npaxattalec ye la cuidad, somayepi sa ishet ra ilaʼa ra lchec. Paʼauec ye la cuidad, so Ciro qataq so  nallippi ỹoʼot so lsherec yaqtoʼ nquiguiñe so tala. Qaq coʼollaxa nquiguiñe so ʼetaxat, so nallippi so Ciro ishet ra quelec so tala. Qalaq ¿ʼéetec ra quisheguemec so lpaqtaxanaxat ltaʼaraic? Ipacchigui ra iʼaxataʼague aso profecía, so lasoʼomi ye la cuidad nauattaiguilo. Nache so allippi naueguelaʼt ye la cuidad, sa ivira ra deloqui.

16. a) ¿Négueʼt ca iʼaxataʼa so Isaías ca aloic qome ye Babilonia? c) ¿Táʼaencoʼ ra saỹatenaq ra ipacchigui ye la profecía so Isaías?

¹⁶ So Isaías iʼaxataʼa ra qaica qome ca ishet ra huetaʼa ye Babilonia. So maye ỹiriñe ʼeetaʼ: «Saishet qome da qaltaq qaỹeʼeguelaxa da qanayenalec» (Isaías 13:20). ¿Ipacchigui neʼenaua nʼaqtaqa? Ajaʼ. Nagui ye 80 kilómetros saqaỹapeque ye Bagdad (Irak) sanataxa ye toxoshaxapec Babilonia, qalaq lapoosheguem na comaʼpi, qaica ca huetaʼa yemaye. ʼEnaʼam ra iʼaxat aye la Biblia ñi Jehová nlaxajñe ye Babilonia, nache ʼenapega: «Serolec aca nquelogaxanaqte qom selaxachigui» (Isaías 14:22, 23).

17. ¿Táʼaencoʼ ishet ra sepiaqaʼa ʼenauac na ỹachaxanapecpi ñi Dios?

¹⁷ Qalota na profeciapi mashe ipacchigui. Ỹoqoʼoye ishet ra sepiaqaʼa nam iʼaxataʼa aye la Biblia na qomchiye ñaq natauo. Ỹataqta saỹatenaqta ra ñi Jehová ipaquejlec na ỹachaxanapec ra ỹoʼot ana ʼalhua ra mataqaʼ (ʼautaxaỹaxan Números 23:19). Ñi Dios qomiʼ ỹanem ra aquitaxac ra tateec ra qanachaalataxac, chaʼaye ñi maye «sa ratenataxan» (Tito 1:2). *

18. ¿Négueʼt ca iʼaxatapeguelec so apóstol Pablo ra lʼaqtac ñi Dios?

¹⁸ ʼAm ra mashe ʼavira neʼena paxaguenaxat, nache ʼananoma ra aye la Biblia qaica ca ʼenaʼam. ʼEnauac ayemaye ỹataqta nateetaʼt, qataq ra iʼaxat ana ciencia qoʼ nʼaqtaguec na shiỹaxauapi ỹataqta ỹataqteguet. Taqaʼen qomiʼ ỹanem ra noʼon nqataxacpi qataq huoʼo na qalota na profeciapi mashe ye ra ipacchigui. Qalaq sa ishet ra ndotec reʼera. So apóstol Pablo iʼaxat ra lʼaqtac ñi Dios «ỹataqta huoʼo da laʼañaxac qaltaq ncaʼaltauec». ¿Négueʼt ca naigui neʼena? (ʼAutaxaỹaxan Hebreos 4:12).

19, 20. a) ¿Ca ʼeetec ra ʼam itauan aye la Biblia ra ʼanauattoolaʼt? c) Souaxat aye la Biblia ra lachetaqtaxanaqte ñi Dios ¿ca ʼeetec ra ʼauachaxan ra ʼanʼachiquiaxac?

¹⁹ Aye la biblia ishet ra naralaxat ra ʼanachaalataxac. Ishet ra ʼam itauan ra ʼanauattoolaʼt. ¿Ca ʼeetec? Aye la Biblia ishet ra ʼam itauan ra ʼauaỹateeta na ʼarcuennataxacpi qataq na huetaigui ra ʼarquiyaqteỹaxac. Qaỹaloqnaxana: petaʼa sepeʼetaqtega ra sauotaxac ñi Dios, qalaq ra huotaique sachaxanaq, seuenaq ra salaxasoxoguet nam iʼaxat aye la Biblia.

²⁰ Ỹataqta saỹatenaqta ra aye la Biblia chigoqoʼot ñi Dios. Ñi maye huotaique ra ʼam ʼautaxaỹaxan, ʼanapaxaguena qataq ʼauauotec aye la Biblia. ʼAuachaxan ra ʼanʼachiquiaxac souaxat anaʼana lachetaqtaxanaqte ñi Dios. ¿ʼEetec ra ʼauʼot reʼera? Queta ra ʼanapaxagueetega aye la Biblia. Nache ʼauaỹateetegue negueʼt ca ʼeetapeguec ñi Dios maye huotaique qomiʼ ỹanema. Ca lỹa paxaguenaxat ỹoʼot ra nquictec ra saỹatenaq reʼera qoỹeetapeguec.