1, 2. a) Ra ndotec ra ʼauauatton ra lʼenaxat ca ỹaguec ra qaỹauatton, nache ¿ishet ra qonapec ỹataqta ʼauauatton ra lataxac camaye? c) ¿Négueʼt ca ipettega na shiỹaxauapi so Jesús?

QALOTA na shiỹaxauapi huetalec ra ỹaguec ra qaỹauatton ʼenauac ana ʼalhua, petaʼa ishet taqaʼen ra ʼauauatton ra lʼenaxat ca ʼoonolec namayepi. Qalaxaye ra ndotec ra ʼauauatton ra lʼenaxat, nache ¿ishet ra qonapec ỹataqta ʼauauatton ra lataxac camaye? Sa ishet. ¿Táʼaencoʼ? Chaʼaye sa ishet ra ʼauauatton ʼenauac ra nachaalataxac qataq ra nʼonataguec camaye.

² Naiʼctaxa ra ỹoxoguelo na 2.000 viʼiyel ra so Jesús ra huetalec ana ʼalhua, nache ishet ra ʼauaʼaqtega ra qaiʼaxattac so maye. Qalaq qalota na shiỹaxauapi sa ỹauatton ra ỹataqta lataxac so Jesús. Huoʼo na iʼaxat ra somaye noʼon shiỹaxaua. Qalaq huoʼo na laỹipi ra iʼaxat ra somaye profeta. Taqaʼen huoʼo nam iʼamaqteʼn ra so Jesús ʼeetega nachiñi ñi Dios. Qaq ʼam ¿négueʼt ca ʼapettega somaye? (ʼAmeten ye nota 12).

3. ¿Táʼaencoʼ ra ỹataqta ʼamaqtaqaic ra ʼauaỹaten ca ʼeesa lataxac ñi Dios taq so Jesús?

³ Ỹataqta ʼamaqtaqaic ra ʼauaỹaten ra ʼeesa lataxac so Jesús. ¿Táʼaencoʼ? Chaʼaye aye la Biblia enapec: «Qaq deʼeda achaalataxac mayi chochaq tateec, damayi nachida da naigui da ʼam qaỹauatton, ʼam Dios mayi nachiʼamta qataq ʼam ʼeesa, qataq na ʼaiʼalec Jesucristo mayi ʼanamaq coʼollaxa» (Juan 17:3, DNS).  ʼAnapaxaguena ra ʼeesa lataxac ñi Jehová taq so Jesús, nache ishet tateec ra ʼanachaalataxac ye mataqaʼ ana ʼalhua (Juan 14:6). Taqaʼen ra ʼauauatton so Jesús ishet ra ʼam itauan nagui, chaʼaye so Jesús qaica ca ʼenaʼam ra naloqnaxanaxat ra ʼeetec ye noʼon ñiquiaxac taq ra nataxac ra qoỹeetec ca nỹa (Juan 13:34, 35). Mashe ye paxaguenaxat 1 ñapaxaguenaxa ra ʼeesa lataxac ñi Dios, qaq neʼena paxaguenaxat ñapaxaguenaxa ra lapaxaguenataxanaxac aye la Biblia ra lataxac so Jesús.

4. ¿Négueʼt ra ỹachaxan naua dos nʼaqtaqa: mesías taq cristo?

⁴ Coʼollaxa qalota so viʼisatpi ra saxanaxa ñiguiñe so Jesús, aye la Biblia ʼenapec ra ñi Jehová ỹachaxanapec ra namaxañe so Mesías qoʼ Cristo. Ye nʼaqtac Mesías chigaqaigui ye hebreo qataq ra nʼaqtac Cristo chigaqaigui na griego. Neʼenaua dos nʼaqtaqa ỹachaxan ca shiỹaxaua maye lcaʼaguishec ñi Dios yaqtoʼ ipataxalec ra ʼamaqtaqaic lʼonataxanaxac. Taqaʼen qomchiye so Mesías ỹoʼot ra ipacchigui ʼenauac ra ỹachaxanapecpi ñi Dios.

5. ¿Ỹataqta iʼamaqten som ndiscípulopi so Jesús ra nacheso so maye ra Mesías?

⁵ Som ndiscípulopi so Jesús ỹataqta iʼamaqten ra somaye nacheso so Mesías maye qaỹaxattaʼaguet (Juan 1:41). Qaỹaloqnaxana so apóstol Pedro ʼenapega so Jesús: «Qomye nache ʼam maye ʼam Lcaʼaguishec» ñi Dios (Mateo 16:16). Nagui semetenaq taʼaencoʼ qomiʼ taqaʼen ishet ỹataqta saʼamaqtenaq so Jesús nacheso so Mesías.

6. ¿ʼÉetec ra qomiʼ itauan ñi Jehová yaqtoʼ sauattonaq so Mesías?

 ⁶ Coʼollaxa qalota so viʼisatpi ra saxanaxa ñiguiñe so Jesús, na nprofetapi ñi Dios ỹachaxan na qalota na nʼanecpi qoỹettañe yaqtoʼ itauan na shiỹaxauapi ra ỹauatton so Mesías. ¿ʼEetec ra itauan reʼera? Semetenaq ra naloqnaxanaxat: Ra huoʼo ca ʼam ʼenapega ra ʼaỹa aca lanataqaʼ ana colectivopi ỹataqta qalota na shiỹaxauapi yaqtoʼ ʼanauanaguet ca shiỹaxaua maye sa ʼauauatton. Ra ʼam qaiʼaqtaxaatem ʼeetec ra lashiguiỹaxac camaye taq ʼeetec ra nʼotaxac nache ʼam ʼashet ra ʼauauatton camaye. Nache ʼenaʼam, taqaʼen ñi Jehová roʼogoxona coʼollaxa so nprofetapi yaqtoʼ qomiʼ iʼaqtaxanem cam ỹoʼot so Mesías qataq négueʼt qome cam aloic huaigui. Souaxat ra ipacchigui ʼenauac na profeciapi, nam huotaique ra ỹaỹamaxareeta ñi Dios ishet ra ỹauatton so Jesús ra nacheso so Mesías qoʼ Cristo.

7. ¿Négueʼt naua dos profeciapi qomiʼ itauan ra sauattonaq so Jesús ra nacheso so Mesías?

⁷ Semetenaq dos neʼenaua profeciapi. Aso huaʼauñi mashe qoỹettañe na 700 viʼiyel ra saxanaxa ra ñiguiñi so Jesús. So Miqueas iʼaxataʼa ra so Mesías ñiguiñe huaña ye qapiʼolec la ciudad lʼenaxat Belén (Miqueas 5:2). Nache so Jesús tachigui ra ñiguiñe yeʼeye la cuidad (Mateo 2:1, 3-9). Aso lỹa profecía ỹiriñe so Daniel. So maye iʼaxataʼa ra so Mesías yoʼoq so viʼi 29 (Daniel 9:25). Seʼeso taqaʼen ipacchigui. Neʼenaua ndotec ra dos naloqnaxanqaʼte nam qalota profeciapi maye qomiʼ itauan ra sauattonaq so Jesús ra nacheso so Mesías maye qaiʼaxattaguet (ʼAmeten ye nota 13).

8, 9. Na yoʼoqpi coʼollaxa ra qanachilaxan so Jesús ¿ʼéetec ra ỹachaxan ra nacheso so Mesías?

 ⁸ Ñi Jehová ỹataqta ỹachaxan ra so Jesús nacheso so Mesías. Ñi Dios ỹachaxanapeguem so Juan so nachilaxanataxanaq, ra ỹanem ca nʼanec yaqtoʼ ishet ra ỹauatton so Mesías. So viʼi 29, so Jesús taxama so tala Jordán yaqtoʼ so Juan nachilaxan. Nache so Juan ilaʼa so nʼanec. Aye la Biblia iʼaxat ra ʼeetec coʼollaxa: «Qaq coʼollaq mashi qanachilaxan so Jesús, nachi caʼai so ʼetaxat. Huaña, nachi ʼicoʼ qaỹauatoigui na piguem, nachi so Jesús ỹauaateguet so nʼEspíritu ñi Dios, ʼeetaʼam na qotoʼ da naỹaña somayi. Nachi qaiʼaxaỹa, chimqot na piguem, ʼeetaʼ: -ʼEda da ỹalamaxat ỹalec mayi ỹauotaxat. Damayi ỹataqta ñitootapeguec» (Mateo 3:16, 17, DNS). Som ỹauaachigui qataq som huaʼaxaỹa so Juan, ỹoʼot ra ỹataqta iʼamaqten so Jesús ra nacheso so Mesías (Juan 1:32-34). Seʼeso naʼaq, ñi Jehová icorelec so nʼespiritu santo so Jesús, nache so Jesús ivita ra ñigui Mesías qoʼ Cristo. So maye nacheso so lcaʼaguishec ñi Dios yaqtoʼ ivita ra Ntaʼa taq Nataxalaʼ (Salmo 2:6; Isaías 55:4).

⁹ Nam profeciapi aye la Biblia, na ʼenapec ñi Jehová taq so nʼanec ỹan coʼollaxa ra qanachilaxan so llalec, ỹachaxan so Jesús ra nacheso so Mesías. Qalaq ¿huáʼague ra chigaqaʼague so Jesús? ¿ʼEetec ra lataxac so maye? Semetenaq na iʼaxat aye la Biblia.

10. ¿Négueʼt ca lapaxaguenataxanaxac aye la Biblia ra nachaalataxac so Jesús coʼollaq saxanaxa anac ana ʼalhua?

¹⁰ Aye la Biblia iʼaxat ra so Jesús ra saxanaxa anac ana ʼalhua, nache mashe qalota na viʼiyel ra lmaʼ ye piguem. Qaỹaloqnaxana: so profeta Miqueas iʼaxat ra so Mesías huaʼauchiguiñe ra huoʼo ra saxanaxa ra  yoʼoq ʼenauacna (Miqueas 5:2, TNM). So Jesús qalota naxa ra maiche lʼaqtac ra mashe lʼena ra lmaʼ ye piguem, coʼollaxa saxanaxa ra ñiguiñe ʼenaʼam ca shiỹaxaua (ʼautaxaỹaxan Juan 3:13; 6:38, 62 taq 17:4, 5). Ra piguem, so Jesús ỹataqta machiguiñe ra nauochaxaua ñi Jehová.

11. ¿Táʼaencoʼ ñi Jehová ỹaguec ra lauoche so Jesús?

¹¹ Ñi Jehová ỹataqta qaica ca ʼenaʼam ra lauoche so Jesús. ¿Táʼaencoʼ? Chaʼaye so Jesús maye «som lʼauaxanec da huoʼo coʼollaq saxanaqca ʼenauacna». Reʼera naigui ra somaye huaʼauchiguiñe lʼonatac ñi Jehová (Colosenses 1:15, DNS). * Ñi Jehová ỹauoʼo ra lyac nqaʼen so Jesús chaʼaye so maye «ʼOonolec Llalec». Reʼera naigui ra ndotec ñi Jehová ʼoonolec iʼoxon so Jesús, qaica ca ntaunaxaua (Juan 3:16). Taqaʼen, nachaqsota so Jesús itauan ñi Jehová yaqtoʼ ỹoʼot na laỹipi lʼonatacpi (Colosenses 1:16). Qataq ndotec so Jesús qaỹamataʼac ra «Naʼaqtac», chaʼaye ñi Jehová roʼogoxona so maye ra ỹanem na angelpi qataq na shiỹaxauapi na namaxasoxonaxacpi taq nʼaqtaxanaxacpi (Juan 1:14).

12. ¿Táʼaencoʼ ra saỹatenaq ra so Jesús taq ñi Dios sa ishet ra ñiimaye ʼoonolec shiỹaxaua?

¹² Huoʼo nam iʼamaqten ra ñi Dios taq so Jesús, ñiimaye ʼoonolec shiỹaxaua. Qalaxaye, reʼera saishet ra lapaxaguenataxanaxac aye la Biblia (ʼameten ye nota 14). Aye la Biblia lapaxaguenataxanaxac ra qaỹoʼot  so Jesús, reʼera naigui coʼollaxa ra saishet ra huoʼo so maye. Qalaxaye ñi Jehová saxaỹet ra nache ʼeetaiʼ. Chaʼaye ñi maye lʼonatac ʼenauacna (Salmo 90:2). Aye la Biblia ỹataqtegue ra iʼaxat ra ñi Ntaʼa napacalec ñi Llalec. Taqaʼen so Jesús huanna ra ilotaque nache ʼeetaʼam ñi Ltaʼa (ʼautaxaỹaxan Juan 14:28; 1 Corintios 11:3). Qataq nachaqñita ñi Jehová maye Qaica ca Ỹaqalanapec (Génesis 17:1). Ñimaye ỹataqta añaxaic qataq qaica ca ʼenaʼam.

13. ¿Táʼaenco ʼenapec aye la Biblia ra «Ñim Dios mayi sa ishit da qailaʼa, ñimayi nactaigui da yiʼoqchigui lataxac so llalec»?

¹³ Coʼollaxa saxanaxa ra qaỹoʼot na piguem qataq ana ʼalhua, ñi Jehová taq so Jesús ntauʼn ra lʼonataxanaxac so ỹataqta salʼaxaic na viʼisatpi. Souaxat reʼera, nache ỹaguec ra nauotaʼt ñiimaye (Juan 3:35; 14:31). «Ñim Dios mayi sa ishit da qailaʼa, ñimayi nactaigui da yiʼoqchigui lataxac so llalec». ʼEra ra ʼenapec aye la Biblia so Jesús. ¿Táʼaencoʼ? Chaʼaye so Jesús ỹataqta iʼenaxatchigui ra lataxac ñi Ltaʼa (Colosenses 1:15, DNS).

14. ¿ʼÉetec ra ishet so Jesús ñiguiñe ʼenaʼam ca shiỹaxaua?

¹⁴ So Jesús lhuotta ra caʼai ye piguem nache anac ana ʼalhua. Qalaq ¿ʼéetec ra ishet ra ñiguiñe ʼenaʼam ca shiỹaxaua? Ñi Jehová ỹoʼot so milagro. Ỹoʼot ra lcaʼalaxa so llalec chigaqaʼague ra piguem, nache ỹanoigui añi lcoʼoxoqui aso qaʼañole lʼenaxat María, saxanaxa hueʼeguet ca ỹale. Ỹoqoʼoye, saq qaiuen ra huoʼo ca ltaʼa shiỹaxaua ana ʼalhua yaqtoʼ ishet ra ñiguiñe so Jesús. Nache aso María huoʼo so llalec nalochiguiñi, ỹanagui lʼenaxat Jesús (Lucas 1:30-35).

15. ¿ʼÉetec ra ỹataqta ʼauauattota ñi Jehová?

¹⁵ So Jesús ʼenapec: «Chaʼaye ca Aỹem ilaʼa, camaye nataqaʼen ilaʼa Ñim Itaʼa» (Juan 14:9). Souaxat ra so Jesús nactaigui da yiʼoqchigui lataxac ñi Ltaʼa, nache ʼam taqaʼen ỹataqta ʼauauatton ñi Jehová ra ʼanapaxaguena so Jesús. Ishet ra ʼauauattoota ra lliquiaxac taq ra lataxac so Jesús ra ʼautaxaỹaxan na Evangelios: Mateo, Marcos, Lucas taq Juan.

16. a) ¿Négueʼt ca rapaxaguenataxanec so Jesús? c) ¿Négueʼt ca ỹapaxaguenec so Jesús ra lapaxaguenataxanaxac?

¹⁶ Qalota so shiỹaxauapi ỹamataʼac so Jesús «Napaxaguenataxanaq» (Juan 1:38; 13:13). Naua huetaigui ra ỹataqta amaqtaqaic ra rapaxaguenataxaguec so Jesús ỹalectauo «da noʼon naʼaxaỹaxac» ra lʼonataxanaxac ñi Dios. ¿Négueʼt ra lʼonataxanaxac ñi Dios? Qomye ra nGobierno ñi Dios, netaʼague ye piguem maye iloʼogue ʼenauac ana ʼalhua, qataq ỹanem ra lqouagaxanaqtaic na shiỹaxauapi maye ỹalaxaguet ñi Dios (Mateo 4:23). ¿Négueʼt ca ỹapaxaguenec so Jesús ra lapaxaguenataxanaxac? ʼEnauac chigoqoʼot ñi Jehová. So Jesús ʼenapec: «Da ỹapaxaguenataxanaxac, damaye saishet da ỹalamaxat, damaye chegoqoʼot Ñim Aỹem namaq» (Juan 7:16). So Jesús ỹaỹaten ra ñi Dios huotaique ra na shiỹaxauapi huaʼaxaỹa noʼon nʼaxaỹaxac ra Lʼonataxanaxac ñi Dios ramaxasoxon qome ana ʼalhua.

17. a) ¿Huáʼague ca lapaxaguenataxanqaʼ so Jesús? c) ¿Táʼaencoʼ ra imatalec ra nʼañaxataxac so Jesús ra ỹapaxaguen na shiỹaxauapi?

¹⁷ ¿Huáʼague ca lapaxaguenataxanqaʼ so Jesús? Ca machaqca na huaʼague na shiỹaxauapi.  Lapaxaguenataxanqaʼ na noʼonaxa, na laciudatpi, na pueblopi, na nmenaxanqaʼpi, añi templo taq na laponaxaqui na judiopi, qataq na lmaʼpi na shiỹaxauapi. Sa ishet ra iuattaʼa na shiỹaxauapi ra taỹaʼa so maye, ndotec so maye maiche ỹiʼiguenaʼa namayepi (Marcos 6:56; Lucas 19:5, 6). So Jesús imatalec qalota ra ldaqaʼ taq ra nʼañaxataxac ra rapaxaguenataxan. Ỹoʼot reʼera chaʼaye ỹaỹateeta ra nachera ra ʼeetapeguec ñi Dios, qataq somaye saxaỹet ra ỹalaxaguet ñi Ltaʼa (Juan 8:28, 29). Taqaʼen rapaxaguenataxan chaʼaye ichoxoren na shiỹaxauapi (ʼautaxaỹaxan Mateo 9:35, 36). Imeteetac na nataxalaʼpi na nʼamqajnataxanaxac sa ishet ra rapaxaguenataxanec ra ʼeesa lataxac ñi Dios taq ra nGobierno ñi maye. Ỹoqoʼoye somaye huotaique ra iʼaxatec ra noʼon nʼaxaỹaxac ra Lʼonataxanaxac ñi Dios ʼenauac nam nʼaxaỹaxana.

18. ¿Négueʼt ca ỹacteec ra ʼancopita ye lataxac so Jesús?

¹⁸ So Jesús ỹauotec qataq iqochaʼa na shiỹaxauapi. Na mayepi ncopita ra retaqtagueʼ so maye, chaʼaye soxoraic. Taqaʼen na ñaqpiolecpi ncopita nʼaxaỹaxaatega so Jesús (Marcos 10:13-16). So Jesús saxaỹet ỹoʼot ye ỹaỹamaqchiguiñe. Nquiỹa na ncachaxac qataq na saỹaỹamaxañisat (Mateo 21:12, 13). Soua naʼaxaʼte so Jesús, ana ʼalpi qaiʼenai taq sa ishet ra huoʼo naq ʼenec qanqaʼen. So Jesús ỹauoʼo naq ʼenec nqaʼen ana ʼalpi taq ỹauoʼo ra lyaq (Juan 4:9, 27). Taqaʼen so Jesús ỹataqta huesoxoic. Qaỹaloqnaxana: huoʼo so naʼaq iỹo na lapiaʼte so nʼapostolpi, seʼeso ỹoʼot saxaỹet naxa ra qaỹamaxalec na nlatacpi (Juan 13:2-5, 12-17).

19. ¿Négueʼt ca naloqnaxanaxat ỹachaxan ra so Jesús ỹaỹateeta ye iuen na shiỹaxauapi qataq huotaique ra itauan?

 ¹⁹ So Jesús ỹaỹateeta ye iuen na shiỹaxauapi qataq huotaique ra itauan. Ỹachaxan naxa reʼera ra roʼogoxona ra lʼañaxac ỹanem ñi Dios yaqtoʼ nataren na shiỹaxauapi (Mateo 14:14). Qaỹaloqnaxana: Huoʼo so shiỹaxaua maye nchiga na loʼoc tauaʼa so Jesús nache ʼenapegoʼ: «ʼAm Ỹataxalaʼ aỹem saỹaten da ʼaushet da aỹem ʼanataren. ¿ʼAuoʼot petaʼa deʼera?». Ra nqueʼejnaxac taq lachoxoyec seʼeso shiỹaxaua ipoteuaʼa añi lquiyaqte so Jesús. Qaq so maye huoʼo ra lchoxonataxanaxa so shiỹaxaua, nache itauan so maye: «Ipoteuaʼa, qataq ʼenapegoʼ, ʼeetaʼ: !Ajaʼ, seshet! !Nagui  ʼam noʼoita!». Nache nataren seʼeso sa noʼon (Marcos 1:40-42). ¿Ishetoʼ ra ʼauaỹaten ra lcuennataxac seʼeso shiỹaxaua?

20, 21. ¿Táʼaencoʼ so Jesús ỹataqta naloqnaxanaxat ra nalaxayec ñi Dios?

²⁰ So Jesús ỹataqta naloqnaxanaxat ra nalaxayec ñi Dios. ¿Táʼaencoʼ? Chaʼaye saxaỹet ra ỹalaxaguet ñi Ltaʼa naiʼctaxa ʼenauac na nqueʼejnaxac huaʼagui qataq na iʼotec na npaʼaguenaxauapi. Qaỹaloqnaxana: Coʼollaxa ra ỹiʼiguen so Satanás, qalaq sa ỹalat ra lalaxayec (Mateo 4:1-11). Taqaʼen, huoʼo so lauoʼ lʼecpi sa iʼamaqteʼn so maye ra nacheso so Mesías qataq  qoỹeetega ra huoʼo ra aloic. Qalaxaye, so Jesús saq ỹaxaneec ra ỹalaxaguet ñi Jehová (Marcos 3:21). Naiʼctaxa coʼollaxa ra ivittaʼa na npaʼaguenaxauapi ra iʼotec ra qauem, so maye quetoʼot ra sa ỹalat ra ỹalaxaguet ñi Dios qataq sa ishet ra ỹiʼiguelaxataʼaguet ye qauem somayepi (1 Pedro 2:21-23).

²¹ So Jesús saq ỹaxaneec ra ỹalaxaguet ñi Jehová naiʼctaxa ra huaigui ra l-leuaxa qauem qataq quiʼaq (ʼautaxaỹaxan Filipenses 2:8). ʼAuennataxan ʼenauac na nqueʼejnaxac seʼeso naʼaq l-leuaxaqui so Jesús: qaicoñiʼ, huoʼoi so natenataxanaxanecpi maye ʼeetega ra so maye ra isheueetac ñi Dios, huoʼo so juezpi qauempi ỹauoʼo ye sa ishet ra lasouaxashet, na shiỹaxauapi iʼeetac so maye, qataq so allippi iuaxaatac qataq iuaxaneuo qoʼipaq. Coʼollaxa so Jesús mashe yaqtaʼa ra ileu, iaʼalaq: «Nagui mashe ʼenauac ipacchigui» (Juan 19:30). Iviʼ naua tres naʼaxaʼte ra mashe ileu, ñi Jehová ncaʼalaxatec so maye qataq ỹanem na lʼoquiaxac saq chaʼa (1 Pedro 3:18, TNM). Lcopaʼague soua la semanal, so Jesús ỹeʼeguelaxague ra piguem, «nache Somaye nsoʼooñi netauaʼa na aloic» ñi Dios, qataq iuattaʼa ñi Ltaʼa ỹanem ra lʼonataxanaxac ra Ntaʼa (Hebreos 10:12, 13).

22. Souaxat so Jesús saq ỹaxaneec ra ỹalaxaguet ñi Ltaʼa, nache ¿négueʼt ca qomiʼ itaunec?

²² Souaxat so Jesús saq ỹaxaneec ra ỹalaxaguet ñi Ltaʼa, nache qomiʼ ishet ra tateec ra qanachaalataxac ra mataqaʼ qome ana ʼalhua. ʼEra coʼollaxa ra ʼeetapeguec ñi Dios. Ye lỹa paxaguenaxat semetenaq ʼeetec ra l-leuaxa so Jesús ishet ra ỹoʼot naqʼen ra tateec ra qanachaalataxac.