Gwen wa ku England wangukonkhoska mo wavwiyanga pa nkhani yakuchiteŵete ko kukhumbika apharazgi anandi ku Albania. a Iyu wangukamba kuti: “Ndaziŵanga cha kuti ndingazichita vinandi pakuteŵete Yehova.”

 Gwen njumoza mwa Akaboni anandi wo akusamiya ku Albania kuti akawovyi pa ntchitu yakuwunganiska “vinthu vakuzirwa vakutuliya mu mitundu yosi.” (Hagayi 2:7) Kumbi ndi vinthu wuli vo vinguŵachiska apharazgi ŵenaŵa? Kumbi ndi vinthu wuli vo angusintha kuti asamiyi ku charu chinyaki? Kumbi likondwa laŵawovya wuli kukunthiyapu masuzgu?

 Apharazgi wosi wo aluta kuchiwovya ku Albania achita venivi ndi chilatu chakuyanana: Yiwu atanja Yehova ndipu akhumba kuwovya ŵanthu kuti amuziŵi.

 Ŵechendasami, yiwu asintha vakuchita vinyaki ndi chilatu chakuti ateŵete Yehova munthowa zinyaki zifya ndipu venivi vitiŵawovya kumalana ndi masuzgu ngo akumana nangu kuvyaru vo ateŵetiyaku. Gwen wangukamba kuti: “Chakwamba ndawungananga ndi kagulu ka chineneru cha ku Albania. Pavuli paki ndinguluta ku unganu ku Albania. Ndinguweriyaku so kuti ndichiziŵi umampha chineneru.”

 Po Manuela wenga ndi vyaka 23, wangusamiya kuvigaŵa vakupambanapambana vacharu chaki ku Italy kuti wakawovyi mpingu umana. Iyu wangukamba kuti: “Ndinguteŵetiyaku kwa vyaka vinayi. Pavuli paki ndinguziŵa kuti pe ntchitu yikulu yo yikhumbika kugwirika ku Albania. So ndingunozga kuti nkhachiti upayiniya kwenuku kwa myezi yimanavi.”

 Federica wenga ndi vyaka 7 pe pa nyengu yo wanguvwa lipoti lakutuliya ku Albania pa unganu. Iyu wangukamba kuti: “Mubali yo waŵerenganga lipoti wangukamba kuti apharazgi ku Albania ayambanga kusambira Bayibolu ndi ŵanthu anandi ndipu ŵanthu a mtima wamampha alutanga ku maunganu. Ndingwamba kukambiya apapi ŵangu kuti ndikhumba kuluta ku Albania. Chilatu changu chinguŵakondwesa ukongwa apapi ŵangu, kweni ada angundikambiya kuti: ‘Uyipemphere nkhani yo ndipu asani ndikhumbu laku Yehova, iyu wavwisiyengi.’ Pati pajumpha myezi yimanavi waka, tingudanika kuti tikateŵetiyengi ku Albania!” Pajumpha vyaka vinandi ndipu Federica sonu wakuyirwa ndi Orges. Yiwu ateŵete nge ateŵeti a nyengu zosi ku Albania.

 Gianpiero wati wato peshoni, wangusamiya ku Albania ndi muwolu waki, Gloria. Iyu wangukamba kuti: “Ŵana ŵidu anthulumi ankhondi tikuŵalere ku Italy. Atatu akuluta kuchiteŵete kucharu chinyaki ko kukhumbika apharazgi anandi. Tinguchiskika ndi nkhani ya mu Chigongwi cha Alinda ya mutu wakuti ‘Kodi Mungawolokere ku Makedoniya?’ Tinguja pasi ndikwamba kuŵerengese ndalama za peshoni zo ndilonde kuti tizigwiriskiyi ntchitu pa kuteŵete ku Albania.”

 Ŵanthu wo asamiya ko kukhumbika apharazgi anandi anozgeke mwakuphwere ŵechendaluti ndipuso asintha vinthu vinyaki vo vingaŵawovya kusama. (Luka 14:28) Yiwu asaniya so nthowa zinyaki zo zingaŵawovya kusaniya ndalama zakuti ziŵawovyi pa umoyu. Pa nyengu yo Gwen yo tamuzumbuwa pakwamba, wenga weche ku England, pakwamba wajanga ndi mku waki kuti wasungengi ndalama. Sophia ndi Christopher a ku England, angukamba kuti: “Tingugulisa galimotu yidu ndi katundu munyaki. Tawonanga nge kuti tijengi ku Albania pafufupi chaka.” Vakukondwesa kuti yiwu angujaku kwa nyengu yitali.

 Apharazgi anyaki aja ku Albania kwa myezi yimanavi ndipu pavuli paki awere kwawu kuti akagwirengi ntchitu kweniso kusunga ndalama. Pavuli paki aweriyaku so ku Albania. Ndivu Eliseo ndi Miriam achita. Eliseo wangukamba kuti: “Miriam waja ku Italy muchigaŵa cho alendu anandi aluta kuchiwona malu, ko nkhupusu kusaniya ntchitu. Talutanga kuchigaŵa chenichi kuchigwira ntchitu kwa myezi yitatu muchihanya. Pavuli paki, talutanga ku Albania ndipu tajangaku myezi 9 tichigwiriskiya ntchitu ndalama zo tasaniya. Tinguchita venivi kwa vyaka vinkhondi.”

 Asani apharazgi asamiya ko kukhumbika apharazgi anandi, atenere kuziŵiliya malu ngasonu, kweni ulongozgi ndipuso vakuwoniyapu va Akaboni a kweniko, vitiŵawovya kukunthiyapu masuzgu. Sophia, yo tamuzumbuwa pakwamba, wangukamba kuti: “Mu nyengu ya chipwepwi ku Albania, munyumba muzizira ukongwa. Ndingusambira mo ndingavwaliya mwakutole azichi a ku Albania. Grzegorz ndi muwolu waki Sona, akutuwa ku Poland kuti akawovyi mutawuni yakutowa ya Prizren ku Kosovo. b Grzegorz wangukamba kuti: “Apharazgi a kumalu ko mbakujiyuyuwa, mbalisungu ndipuso mbakuzikira! Yiwu atitiwovya pakusambira chineneru ndipuso vinthu vinyaki. Mwakuyeruzgiyapu, atitikambiya ko tingagula vinthu vakutchipiyaku kweniso mo tingaguliya vinthu ku msika.”

 Apharazgi wo asamiya ku malu nganyaki aja paubwezi wakukho ndi Akaboni a kumalu ngo ndipuso atuŵa ndi mwaŵi wakuziŵa mo akukuliya. Sona wangukamba kuti: “Ndajiwone ndija mo chanju chaku Yehova chingawovye ŵanthu kusintha umoyu wawu. Abali atindiwovya kuja ndi chivwanu chakukho chifukwa ndiwona mo akusinthiya vo agomezganga. Ndiwona so mo umoyu wawu wasinthiya, ŵati aziŵa vakukwaskana ndi Yehova. Mu mpingu, titijivwa kuti te akukhumbika ndipu tiwona mo tingawovye. Titeŵete limoza ndi abali ndi azichi wo ndi mabwezi ngidu.” (Mariko 10:29, 30) Gloria wangukamba kuti: “Ndiziŵa azichi anandi wo angukunthiyapu pa nyengu yo ŵanthu wo atinkhana ndi Akaboni aŵachitiyanga nkhaza muchigaŵa chawu. Venivi vitindichiska ukongwa kuwona mo atimuyanjiya Yehova.”

 Apharazgi wo asamiya kumalu ko kukhumbika apharazgi anandi, aja so ndi mwaŵi wakusambira vinthu vakukhumbika ukongwa vo atingi avisambirengi cha kwawu. Mwakuyeruzgiyapu, yiwu awona kuti achitanga vinthu vakusuzga ukongwa ndi chilatu chakuti achitengi vinandi pakuteŵete Yehova kuti akondwengi. Stefano wangukamba kuti: “Kwidu, ndapharazganga mwakudumuwa mwakugwiriskiya ntchitu intercom. Kweni ŵanthu aku Albania atanja kulongoro kwa nyengu yitali, ukongwa asani atumwa khofi. Chifukwa chakuti nde ndi soni, pakwamba ndachitanga soni ndipu ndaziŵanga cha chakuti ndikambi. Kweni pati pajumpha nyengu, ndingusambira kuti ndiŵanaŵaniyengi ukongwa ŵanthu ndipu sonu ndikondwa kukambiskana nawu. Ndipharazga mwakufikapu.”

 Leah wakusamiya ku Albania ndi mulumu waki William, kutuwa ku United States. Iyu wangukamba kuti: “Kuteŵete kunu, kwatisambiza kuŵanaŵana kweniso kuchita vinthu munthowa yinyaki. Tasambira vinandi va mo tingalonde alendu, mo tingajaliya aulemu ndipuso mo tingasaniriya mabwezi! Tasambira so nthowa zasonu za mo tingapharazgiya, mo tingakonkhoske fundu za mu Malemba ndipuso mo tingazigwiriskiya ntchitu.” William wangukamba kuti: “Ŵanthu anandi wo aluta ku Albania atanja kumalu ngakunyanja. Nditanja kukwera mapiri nga mya nga Albanian Alps. Kweni ŵanthu a ku Albania mbakufwatuka kweniso mbakuchezeka, ndichu chifukwa chaki ndiyanjaku ukongwa kwenuku! Ŵanthu a mu mizi yinandi muchigaŵa cho tipharazgaku, akuvwa vimanavi waka vakukwaskana ndi uneneska pa nyengu ya vakuchitika vapade. Asani taluta kumalu ko, tikambiskana ndi mabanja nganandi kwa zuŵa losi lamphumphu.”

 Chinthu cho chikondwesa ukongwa apharazgi wo asamiya ko kukhumbika apharazgi anandi, nkhuwona ŵanthu achivwisiya uthenga wamampha. (1 Atesalonika 2:19, 20) Laura yo ndi mzichi wambula kuyirwa yo wakusamiya ku Albania wangupereka chakuwoniyapu. Iyu wangukamba kuti: “Ndinguteŵete [mutawuni] ya Fier kwa nyengu yimanavi. Kwa vyaka pafufupi viŵi ndi hafu, apharazgi asonu akukwana 120 angwamba kupharazgiya anyawu! Pa ŵanthu ŵenaŵa, ndasambiranga ndi ŵanthu 16!” Mzichi munyaki zina laki, Sandra wangukamba kuti: Ndingupharazgiya ama anyaki wo agwiranga ntchitu ku msika. Yiwu anguja Kaboni ndipu anguwere kumuzi kwawu. Pa nyengu yo, yiwu angundikambiya kuti achitiska masambiru 15 nga Bayibolu!”

 Apharazgi anyaki wo angusamiya ku Albania vyaka vo vajumpha ŵeche kweniko ndipu atiwuyanja ukongwa uteŵeti wawu. Nyengu zinyaki azizwa kuwona kuti ŵanthu wo anguŵapharazgiyapu vyaka vo vajumpha asambira uneneska. (Wakutawula 11:6) Christopher, yo tamuzumbuwa kali, wangukamba kuti: “Ndingukumana ndi munthu yo ndingwamba kusambira nayu Bayibolu ndati ndasamiya ku Albania. Ndinguchiskika ndati ndawona kuti wakumbuka fundu zinyaki za mu Bayibolu zo ndingukambiskana nayu pakwamba. Pasonu panu, iyu ndi muwolu waki mbateŵeti aku Yehova akubatizika.” Federica, yo tamuzumbuwa kali, wangukamba kuti: “Mu mpingu unyaki, mzichi wanguza po ini ndenga ndipu wangundifumba asani nditimukumbuka. Iyu wangundikambiya kuti ndingumupharazgiya vyaka 9 vo vajumpha. Ndati ndasamiya mutawuni yinyaki, iyu wangwamba kusambira Bayibolu ndipu wanguluta panthazi mwauzimu ndikubatizika. Ndaŵanaŵananga kuti vyaka vakwambiriya vo tenga ku Albania, palivi cho chikuchitikapu. Ndanangisanga ukongwa!”

 Abali ndi azichi wo asamiya ku Albania pamwenga ku Kosovo awonga ukongwa, kuwona mo Yehova watumbikiya phamphu lawu ndipuso watiŵapaskiya umoyu wamampha. Pati pajumpha vyaka vinandi ŵe ku Albania, Eliseo wangulemba vo wangukumana navu. Iyu wanguti: “Nge ŵanthu, Tingayamba kujipusika kuti tingaja ndi umoyu wakuvikilirika asani tithemba vo charu chiŵanaŵana kuti ndivu vingativikiliya. Kweni ndi boza. Fundu zaku Yehova, zititiwovya kuja ndi chilatu ndipuso zititivikiliya. Kuteŵete ko kukhumbika apharazgi anandi kutindiwovya kukumbukiya fundu yeniyi. Nditijivwa kuti nde wakukhumbika ndipuso wapade. Nde ndi mabwezi chayingu ngo nge ndi vilatu vakuyanana ndi vangu.” Sandra nayu wangukamba so kuti: “Ndati ndasamiya kumalu ko kukhumbika apharazgi anandi, ndingujivwa kuti Yehova wandipaska mwaŵi wakuti ndichiti vo ndakhumbanga kuchita, kugwira ntchitu ya umishonale. Nditijimba mulandu cha kuti ndikusamiya ku Albania. Ndechendakondwepu viyo.”