Ŵanthu anyaki awona kuti kufwatuliya mazu ngengosi mo ngaliri ndiku kungawovya ŵanthu kuti avwi chayivu vo vikambika mu vineneru vakwambiriya. Kweni nyengu zinyaki vingaŵa viyo cha. Wonani vifukwa ivi:

• Chineneru chechosi che ndi marangu ngaki, mazu ngaki kweniso chilembeka mwakupambana ndi chinyaki. Musambizi munyaki wa Chiheberi zina laki S. R. Driver, wakulemba kuti “marangu nga vineneru kweniso ko mazu ngaki ngatuliya vipambana, kweniso . . . fundu zilembeka mwakupambana mu viganizu.” Chineneru chechosi che ndi nthowa yaki yakukonkhoske fundu. Musambizi yo wangukamba so kuti “chineneru chechosi chilembeka mwakupambana ndi chinyaki.”

• Mazu kweniso marangu nga vineneru va mazuŵa nganu vipambana ndi vineneru vakwambiriya nge Chiheberi, Chiaramu ndipuso Chigiriki. Mwaviyo, kufwatuliya mazu ngengosi mo ngaliri mu Bayibolu kungachitiska kuti fundu zileki kuvwika umampha kweniso nyengu zinyaki kungachitiska kuti fundu zifwatuliki zaboza.

• Vo mazu ngang’anamuwa vingasintha mwakukoliyana ndi mo nkhani yiliri.

Mu nkhani zinyaki, wakufwatuliya wangafwatuliya mazu ngengosi mo ngaliri mwakukoliyana ndi chineneru chakwambiriya, kweni wakhumbika kuphwere ukongwa.

 Kufwatuliya ŵaka mazu ngengosi mo ngaliri kungachitiska kuti munthu wavwi vinthu vaboza. Wonani vakuyeruzgiyapu ivi:

• Mu Malemba, mazu ngakuti “tulu” kweniso ngakuti “kugona tulu” ngangang’anamuwa tulu chayitu ndipuso nyifwa. (Mateyu 28:13; Machitidu 7:60) Asani nkhani yo yikamba vakukwaskana ndi nyifwa, wo afwatuliya Bayibolu angalemba kuti “kugona tulu ta nyifwa.” Venivi vingawovya kuti yo waŵerenga waleki kulanda.—1 Akorinto 7:39; 1 Atesalonika 4:13; 2 Peturo 3:4.

• Pa lemba la Aefeso 4:14 wakutumika Paulo wangugwiriskiya ntchitu mazu ngo asani ngangafwatulika mo ngaliri ngangakamba va ŵanthu wo atchova juga. Mazu ngakuyeruzgiya ngenanga ngang’anamuwa kubiya ŵanthu mwakugwiriskiya ntchitu juga. Mu vineneru vinandi, asani mazu yanga ngafwatulika mo ngaliri, fundu yaki yithaŵa. Kweni ngangavwika umampha asani ngangafwatulika kuti “uryarya wa ŵanthu.”

• Pa lemba la Aroma 12:11 pe mazu nga Chigiriki ngo asani ngangafwatulika mo ngaliri ngangalembeka kuti “ku mzimu wo uŵira.” Fundu yaki yivwika cha mu Chitonga, mwaviyo mu Bayibolu ili akufwatuliya kuti “akukole ndi mzimu.”

• Pa upharazgi wakutchuka wa pa Phiri, Yesu wangugwiriskiya ntchitu mazu ngo kanandi ngafwatulika kuti “Mbakutumbikika akavu mu mzimu.” (Mateyu 5:3) Kweni mu vineneru vinandi, asani mazu yanga ngafwatulika mo ngaliri, fundu yaki yibisika. Nyengu zinyaki asani mazu ngenanga ngafwatulika ndendende mo ngaliri, ngangang’amuwa kuti “akavu mu mzimu” mbanthu wo alivi zeru, ambula nthazi kweniso akukayikakayika. Kweni yapa Yesu wasambizanga kuti ŵanthu angaŵa akukondwa asani ŵe ndi vinthu vakuliŵavu cha, kweni angaŵa akukondwa asani aziŵa kuti akhumbika kulongozgeka ndi Chiuta. (Luka 6:20) Mwaviyo, kufwatuliya kuti “wo aziŵa kuti akhumbika Chiuta” kukoliyana ukongwa ndi vo mazu nga mu chineneru chakwambiriya ngang’anamuwa.—Mateyu 5:3.

• Mu nkhani zinandi, mazu nga Chiheberi ngo ngakufwatulika kuti “sanji,” ngang’anamuwa kukwiya asani munyaku waleka kugomezgeka pamwenga kuchitiya sanji anyaku chifukwa cha vinthu vo ŵe navu. (Nthanthi 6:34; Yesaya 11:13) Kweni mazu nga Chiheberi ngenanga ngang’anamuwa so vinthu vamampha. Mwakuyeruzgiyapu, ngagwira ntchitu pakulongo kuti Yehova wachita  “phamphu” pamwenga kuti wakhumbisiska kuvikiliya ateŵeti ŵaki. Mazu ngenanga ngalongo so kuti Yehova “wakhumba kuti ŵanthu ajiperekengi kwaku iyu pe.” (Ekisodo 34:14; 2 Mafumu 19:31; Ezekiyeli 5:13; Zekariya 8:2) Kweniso ngagwira ntchitu pakukamba va “phamphu” lo ateŵeti akugomezgeka aku Chiuta ŵe nalu pakumuteŵete, kumusopa ndipuso pakuleka ‘kulekere ŵanthu wo alimbana nayu.’—Salimo 69:9; 119:139; Numeri 25:11.

• Mazu nga Chiheberi ngo kanandi ngamiya janja la munthu ngang’anamuwa vinthu vinandi. Mwakukoliyana ndi nkhani yaki, mazu yanga ngangang’anamuwa “kulamuliya,” ‘kupaska,’ pamwenga “nthazi.” (2 Samuyeli 8:3; 1 Mafumu 10:13; Nthanthi 18:21) Mazu ngenanga ngakufwatulika mu nthowa zakupambanapambana mu Bayibolu ili.

Mwakukoliyana ndi fundu zenizi, akufwatuliya Bayibolu agwiriskiya ŵaka ntchitu mazu ngamoza cha pakufwatuliya mazu nga mu chineneru chakwambiriya pamalu ngengosi po pe mazu ngo. Wakufwatuliya wakhumbika kusankha umampha mazu nga chineneru chaki, kuti fundu ya mu mazu nga mu chineneru chakwambiriya yivwiki umampha. Wakhumbika so kulemba mazu mwakukoliyana ndi marangu nga chineneru chaki kuti ŵanthu alekengi kusuzgika kuŵerenga.

Ndipuso wakhumbika cha kutaluliya pakufwatuliya. Wakufwatuliya yo walemba vinthu mwakudumuwa ukongwa, mwakukoliyana ndi mo iyu wavwiya, wangabendezga fundu. Kumbi venivi vingachitika wuli? Wakufwatuliya wangaŵikamu maŵanaŵanu ngaki pamwenga kutuzgamu fundu zakukhumbika. Chinanga kuti vinthu vo valembeka mwakudumuwa visuzga cha kuŵerenga, kutaluliya kwaviyo kungachitiska kuti yo waŵerenga waleki kuvwa uneneska.

Nyengu zinyaki, wakufwatuliya wangafwatuliya mwakukoliyana ndi vo iyu wagomezga. Mwakuyeruzgiyapu, lemba la Mateyu 7:13 likamba kuti: “Msewu ukulu ulongozge ku pharanyiku.” Chifukwa cha vo agomezga, akufwatuliya anyaki alemba mazu ngakuti “helo” mumalu mwakulemba mwakukoliyana ndi mazu nga Chigiriki ngo ngang’anamuwa kuti, “pharanyiku.”

Wakufwatuliya Bayibolu watenere so kukumbuka kuti Bayibolu lingulembeka mwakugwiriskiya ntchitu mazu ngapusu, ngo ŵanthu ambula kusambira ukongwa akambanga zuŵa lelosi. Anyaki mwa ŵanthu ŵenaŵa ŵenga, alimi, aliska a viŵetu ndipuso alovi. (Nehemiya 8:8, 12; Machitidu 4:13) Mwaviyo, Bayibolu lo lafwatulika umampha,  lituŵa ndi uthenga wo ŵanthu a mtima wamampha atiwuvwa mwambula kusuzga, kwali vinthu ve wuli pa umoyu wawu. Wakufwatuliya wakhumbika cha kulemba mazu ngo ŵanthu atingakamba cha. Mumalu mwaki, watenere kulemba mazu ngo ŵanthu akamba kweniso ngambula kusuzga kuvwa.

Akufwatuliya Bayibolu anyaki atuzgamu zina laku Chiuta lakuti Yehova mu Mabayibolu ngo afwatuliya sonu chinanga kuti zina ili lisanirika mumipukutu yakali ya Bayibolu. (Wonani Fundu Zakukumaliya A4.) Mu Mabayibolu nganandi akulembamu zina laudindu, nge lakuti “Ambuya,” mumalu mwakulembamu zina chayilu laku Chiuta, ndipu mu Mabayibolu nganyaki akubisa fundu yakuti Chiuta we ndi zina. Mwakuyeruzgiyapu, pempheru laku Yesu lo lisanirika pa Yohane 17:26, likulembeka kuti: “Ndakuziŵikisani kwaku yiwu,” ndipuso pa Yohane 17:6 likulembeka kuti: “Ndakuvumbuwani ku ŵanthu wo mwandipaska.” Kweni asani pempheru laku Yesu lafwatulika mwauneneska likhumbika kuvwika kuti: “Ndaŵaziŵisa zina linu,” ndipuso kuti “Ŵanthu wo mwandipaska kutuliya pacharu, ndaŵaziŵisa zina linu.”

Mu mazu ngakwamba nga mu Bayibolu la Charu Chifya lakwambiriya la Chingelezi mwe fundu yakuti: “Tafwatuliya mwakudumuwa cha Malemba. Tayesesa kufwatuliya mazu ngengosi mo ngaliri asani vivwika umampha.” Mwaviyo, Komiti Yakufwatuliya Bayibolu la Charu Chifya yayesesa kugwiriskiya ntchitu mazu ngo ngakoliyana ukongwa ndi mazu nga mu chineneru chakwambiriya. Yayesesa so kukhwecha mazu ngakusuzga kuŵerenga ndipuso ngo ngabisa fundu. Venivi vawovya kuti ŵanthu angasuzgikanga cha kuŵerenga kweniso kuti angakayikiyanga cha kuti mazu ngaku Chiuta ngakufwatulika mwauneneska.—1 Atesalonika 2:13.