FUNDU ZAKUKUMALIYA
Mo Uchimi Waku Danyele Ungukambiya Limu Vakukwaskana ndi Kuza Kwaku Mesiya
MCHIMI DANYELE wengaku vyaka vakujumpha 500 Yesu wechendaweku. Kweni Yehova wangusumuliya Danyele uthenga wo watingi uwovyengi ŵanthu kuziŵa nyengu yo Yesu wazamupakikiya pamwenga kuti kusankhika kuja Mesiya pamwenga Khristu. Chiuta wangukambiya Danyele kuti: “Viyo uziŵi ndi uwemu, kwamba kutuwa kwa mazu ngakuwezga ndi kuzenga so Yerusalemu, kufika kukuza kwa wakupakika yo karonga, [Mesiya yo Mulongozgi] kuŵengi masabata ngankhondi ndi ngaŵi . . . kweniso masabata machumi ngankhondi ndi limoza pachanya ngaŵi (62).”
Kuti tiziŵi nyengu yo Mesiya wanguziya, chakwamba titenere kuziŵa nyengu yo uchimi waku Danyele wakukwaskana ndi kuza kwaku Mesiya ungwambiya kufiskika. Mwakuyana ndi uchimi uwu, nyengu iyi yitambiya pa ‘kutuwa kwa mazu ngakuwezgiyapu ndi kuzenga so Yerusalemu.’ Kumbi “kutuwa kwa mazu” yanga kunguchitika zukwanji? Malinga ndi vo wakulemba Bayibolo Nehemiya wangukamba, mazu ngakuzengeka so kwa mpanda wa Yerusalemu, ngangutuwa “mu chirimika cha machumi ngaŵi cha karonga Arataserese.” (Nehemiya 2:1, 5-8) Akulemba mbiri achitiya ukaboni kuti m’chaka cha 474 B.C.E., ndipu Arataserese wawusa kwa chaka champhumphu. Mwaviyo, vyaka 20 va muwusu waki vingukwana mu 455 B.C.E. Sonu tasaniya po pangwambiya uchimi waku Danyele wakukwaskana ndi Mesiya kuti mwenga mu chaka cha 455 B.C.E.
Danyele wangulongo utali wa nyengu yakulindizgiya ‘Mesiya Mulongozgi.’ Uchimi waki ungukamba kuti ndi “masabata ngankhondi ndi ngaŵi kweniso masabata machumi ngankhondi ndi limoza pachanya ngaŵi,” ngosi pamoza ngakwana masabata 69. Kumbi nyengu iyi njitali wuli? Mabayibolo ngakupambanapambana ngalongo kuti masabata yanga nga mazuŵa 7 cha, kweni ndi masabata nga vyaka. Ndipu sabata yeyosi yimiya vyaka 7. Ayuda amunyengu yakali anguziŵiriya kuŵerengese masabata nga vyaka pamwenga kugaŵa vyaka 7 vevosi kuti ndi sabata yimoza. Mwakuyeruzgiyapu, pa vyaka 7 vevosi yiwu asunganga chaka cha Sabata. (Chituwa 23:10, 11) Pachifukwa ichi, masabata 69 nga uchimi yanga ngapanga vigaŵa 69, ndipu chigaŵa chechosi che ndi vyaka 7 pamwenga vyaka 483 vosi pamoza.
Sonu tiyeni tiŵerengese. Asani tingaŵerengese kwambiya mu 455 B.C.E. vyaka 483 vikwaniya m’chaka cha 29 C.E. Chenichi ndichu chaka chayichu cho Yesu wangubatizikiya ndi kuja Mesiya. * (Luka 3:1, 2, 21, 22) Kufiskika kwa uchimi wa m’Bayibolo uwu nkhwakukondweska ukongwa.
^ ndimi 2 Kutuwa m’chaka cha 455 B.C.E., kuzifika m’chaka cha 1 B.C.E., ndi vyaka 454. Kutuwa m’chaka cha 1 B.C.E., kuzifika mu chaka cha1 C.E., ndi chaka chimoza. Ndipu kutuwa m’chaka cha 1 C.E., kuzifika m’chaka cha 29 C.E., ndi vyaka 28. Asani tingasazga manambala ngatatu yanga, 454+1+28 tisaniya vyaka 483. Yesu ‘wangulikhika’ pamwenga kubayika m’chaka cha 33 C.E., mo mwenga mu sabata ya 70 ya vyaka. (Danyele 9:24, 26) Wonani buku la Chichewa lakuti Samalani Ulosi wa Daniele! Mutu 11, ndi buku la Chingelezi la Insight on the Scriptures, Voliyumu 2, mapeji 899-901. Mabuku ngosi ngaŵi yanga ngakupharazgika ndi Akaboni aku Yehova.
