1. Nchifukwa wuli mumsumba wa Shilo mwenga chibumuzi?

SAMUELE wanguwona po ŵanthu a mumsumba wa Shilo angusuzgikiya. Viwoneka kuti msumba wosi wenga chibumuzi pe. Tiziŵa cha kuti ndi nyumba zilinga zo anthukazi ndi ŵana aliyanga nyifwa ya arumu ŵawu, awiskewu, ŵana ŵawu anthurumi ndi azichi ŵawu wo angufwiya ku nkhondu. Kweni cho tiziŵa nchakuti asilikali 4,000 angubayika pa nkhondu yinyaki, ndipu pati papita kanyengu kamanavi asilikali 30,000 angubayika ndi Afilisti.—1 Sam. 4:1, 2, 10.

2, 3. Kumbi ndi masuzgu ngakugalana nanga ngo nganguchitiska kuti msumba wa Shilo uwayuki?

² Yanga ngenga nganyaki mwa masuzgu nganandi ngo angukumana nangu. Hofini ndi Finehasi, ŵana aheni aku Eli, Wasembi Mura, angutuzgamu bokosi laphanganu mumsumba wa Shilo. Nyengu zosi bokosi ili lajanga mumalu ngakupaturika nga chihema ndipu lamiyanga kuti Chiuta wenawu. Sonu pa nyengu iyi ŵanthu angutole Bokosi la Phanganu ku nkhondu, achiŵanaŵana kuti akuligwiriskiya nchitu nge chithumwa chakuti chikaŵawovyi kupunda nkhondu. Kweni Afilisti anguphanga Bokosi la Phanganu ndi kubaya Hofini ndi Finehasi.—1 Sam. 4:3-11.

³ Kwa vyaka vinandi, chihema cha ku Shilo chazirwanga chifukwa chakuti mwajanga Bokosi Laphanganu. Sonu pa nyengu iyi, vinthu vingutimbanyizgika. Eli wenga ndi vyaka 98 ndipu wati wavwa ŵaka kuti Afilisti aphanga Bokosi Laphanganu, wanguwiya gonthu kutuwa pampandu po wanguja ndipu wangufwiya penipo. Pa zuŵa lenili pe, mkumwana waki wanguja choko, kweni nayu wangufwa wachibala mwana. Kweni wechendafwi wangukamba kuti: “Unkhankhu watuwa mu Yisraele.” Yapa nadi chipwalali chingusere mumsumba wa Shilo.—1 Sam. 4:12-22.

4. Kumbi tikambiskanengenji m’mutu wunu?

⁴ Kumbi Samuele watingi wachitengi wuli ndi masuzgu ngakudeluwa nthazi yanga? Kumbi watingi wajengi ndi chiganga kuti wawovyi ŵanthu wo Yehova wanguleka kuŵavikiliya ndi kuŵayanja? Mazuŵa nganu, tosi tikumana ndi masuzgu ngo ngangayesa chivwanu chidu. Sonu tiyeni tiwoni vo tingasambira so kwaku Samuele.

5, 6. Kumbi Bayibolo likonkhoska ukongwa nkhani niyi mu vyaka 20 vo Samuele waleka kuzumbulika, nanga kumbi Samuele wachitanganji pa nyengu iyi?

⁵ Kutuwa pa nyengu iyi, Bayibolo linguleka dankha kukonkhoska vaku Samuele ndi kwamba kukonkhoska ukongwa vakukwaskana ndi Bokosi Laphanganu, kweniso mo Afilisti angusuzgikiya ŵati alito mpaka anguchichizgika kuchilipereka. Nkhani yaku Samuele titiyisaniya so pati pajumpha vyaka 20. (1 Sam. 7:2) Kumbi wachitanganji pa vyaka vosi ivi? Tingachitanga kubomoska cha, kweni tiyeni tiwoni vo Bayibolo likamba.

⁶ Bayibolo lititikambiya kuti Bokosi Laphanganu lati laphangika, “mazu ngaku Samuele nganguvwika ku ŵa Yisraele wosi.” (1 Sam. 4:1) Nkhani iyi yilongo kuti pati pajumpha vyaka 20, chaka chechosi, Samuele wayanjanga kwende misumba yitatu mu Yisraele, kweruzga milandu ndipuso kumuka mafumbu. Asani wayendayenda, waweriyanga kwawu ku Rama. (1 Sam. 7:15-17) Ivi vilongo kuti mukati mwa vyaka 20 namu, Samuele watangwanikanga, ndipu wenga ndi vakuchita vinandi ukongwa.

7, 8. (a) Kumbi ndi uthenga wuli wo Samuele wangukambiya ŵanthu wati wateŵete Chiuta mwaphamphu kwa vyaka 20? (b) Kumbi ŵanthu anguchita wuli ŵati avwa uthenga wo Samuele wanguŵakambiya?

⁷ Ŵanthu anandi anguwere vuli chifukwa cha nkharu yabwekabweka ya ŵana aku Eli. Viwoneka kuti anandi angwamba kusopa angoza. Kweni Samuele wati wateŵete mwaphamphu kwa vyaka 20, wangukambiya ŵanthu uthenga wakuti: “Asani mung’anamukiya ku Ambuya ndi mtima winu wosi, iku tuzgani ŵachiuta ŵachilendu ndi Ashitaroto mukati, rongozgiyani mitima yinu ku Ambuya, mteŵetiyeni iyu, ndipu wakamupozomoskaninga mujanja la Afilisti.”—1 Sam. 7:3.

⁸ Mtundu uwu wasuzgikanga ukongwa chifukwa chakuti wenga “mujanja la Afilisti.” Afilisti ajiwonanga kuti akhoza kusuzga ŵanthu aku Chiuta chifukwa pa nyengu iyi ndipu asilikali ŵa Ayisraele athereskeka. Kweni Samuele wanguŵasimikizgiya kuti asani angawere kwaku Yehova, vinthu visinthengi. Kumbi ŵanthu yaŵa akhumbanga nadi kuwere kwaku Yehova? Samuele wangukondwa ukongwa chifukwa anguleka nadi kusopa angoza ndi kwamba ‘kutataliya Ambuya’ pe. Samuele wangudaniska unganu ku Mizpa, msumba wamapiri wo wenga kunkhondi kwa Yerusalemu. Ŵanthu anguwungana, kufunga kurya ndi kulapa kuti Yehova waŵagowoke chifukwa chakuti asopanga angoza.—Ŵerengani 1 Samuele 7:4-6.

9. Kumbi Afilisti akhumbanga kuŵabayiya nunkhu Ayisraele, nanga ŵanthu aku Chiuta anguchitanji ŵati avwa nkhani yakofya iyi?

⁹ Kweni Afilisti ŵati avwa za unganu uwu, angusekere kuti mwaŵi  wakubayiya Ayisraele wasanirika. Yiwu angutumiza asilikali ŵawu ku Mizpa kuti akabayi ŵanthu wo asopanga Yehova. Ayisraele ŵati avwa chiŵembu cho Afilisti angunozga, anguchita mantha ukongwa ndipu angukambiya Samuele kuti waŵarombe. Iyu wanguŵarombe ndi kupereka sembi. Unganu uwu we mkati, Afilisti anguza ku Mizpa kuti azibayi Ayisraele. Yapa Yehova wangumuka rombu laku Samuele ndipu wangulongo ukari waki. Iyu “wangudiririska ndi mazu nganthazi pa Afilisti.”—1 Sam. 7:7-10.

10, 11. (a) Nchifukwa wuli chiwawa cha limphezi lo Yehova wangudiririskiya asilikali ŵa Afilisti chenga chakofya ukongwa? (b) Kumbi nkhondu yo yingwamba ku Mizpa yingumala wuli?

¹⁰ Kumbi Afilisti ŵenga nge ŵana wo abisama kumsana kwa anyinawu asani ŵavwa kudiririska ndi kuliya kwa limphezi? Awa, yiwu ŵenga asilikali anthazi ukongwa akuziŵa umampha nkhondu. Kweni limphezi ili lenga lanthazi ukongwa lo ŵenga andalivwepu ndikali. Kumbi Afilisti angopa ‘kudiririska kwanthazi’ kwa limphezi ili? Kumbi angutimbanyizgika chifukwa chakuti kwengavi mitambu, pamwenga kuti lingutuliya kumapiri? Tiziŵa cha kuti angutenthema chifukwa wuli, kweni vo tiziŵa vakuti Afilisti angutenthema kweniso angutimbanyizgika ukongwa. Yapa sonu nyaluweza wanguwezga, chifukwa yiwu ndiwu anguyukirika. Ayisraele angutchimbiya kutuwa ku Mizpa, ndi kuŵathereska kweniso anguŵadikiskiya kutali, chakumwera kwa Yerusalemu.—1 Sam. 7:11.

¹¹ Nkhondu iyi yinguchitiska kuti ŵanthu aku Chiuta asinthi. Ndipu Afilisti ajaliyanga ŵaka kuthaŵa Ayisraele m’mazuŵa ngosi ngo Samuele wenga mweruzgi. Misumba yinandi yinguwere m’manja mwa ŵanthu aku Chiuta.—1 Sam. 7:13, 14.

12. Kumbi fundu yakuti Samuele ‘wanguchita urunji’ ying’anamuwanji, nanga ndi mijalidu niyi yo yingumuwovya kuti walutirizgi kuchita vinthu mwaurunji?

¹² Pati pajumpha vyaka vinandi, wakutumika Paulo wanguŵika Samuele pamundandanda ŵa ŵeruzgi ndi achimi akugomezgeka wo “ŵanguchita urunji.” (Ŵah. 11:32, 33) Samuele wachitanga nadi vinthu vamampha ndipuso vaurunji pamasu paku Chiuta ndipu wawovyanga so ŵanthu anyaki kuti nawu achitengi viyo. Iyu wachitanga vinthu vaurunji nyengu zosi chifukwa chakuti wathembanga Yehova ndi kulutirizga kumuteŵete mwakugomezgeka chinanga kuti wakumananga ndi masuzgu nganandi. Wangulongo so kuti wamuwonganga ukongwa Yehova. Ayisraele ŵati apunda nkhondu ya ku Mizpa, Samuele wangumika mwa wakuti uŵakumbuskengi mo Yehova wanguwovye ŵanthu ŵaki.—1 Sam. 7:12.

13. (a) Kumbi ndi mijalidu niyi yo titenere kuja nayu asani tikhumba kwezga Samuele? (b) Kumbi muŵanaŵana kuti nyengu yamampha yakwambiya kulongo mijalidu yo Samuele wenga nayu ndi niyi?

 ¹³ Kumbi namwi mukhumba ‘kuchita urunji’? Asani ndi viyo, mungachita umampha kwezga Samuele yo wenga wakuzizipizga, wakujiyuyuwa kweniso wa mtima wakuwonga. (Ŵerengani 1 Petro 5:6.) Tiziŵa kuti weyosi wakhumbisiska kuja ndi mijalidu yeniyi. Samuele wanguchita umampha ukongwa kwamba kulongo mijalidu iyi kwamba pa unamana waki, chifukwa vinguzimuwovya ku ura wati wakumana ndi masuzgu ngakuguŵiska ukongwa.

14, 15. (a) Kumbi Samuele wati “wakota” wangukumana ndi suzgu lakugongoweska ukongwa nili? (b) Kumbi Samuele wenga mpapi wakulekere ŵana nge Eli? Konkhoskani.

¹⁴ Kutuliya pa nyengu iyi Bayibolo likonkhoska so nkhani yaku Samuele wati “wakota.” Pa nyengu iyi, Samuele wenga ndi ŵana ŵaraŵara anthurumi ŵaŵi, Yoele ndi Abija ndipu wanguŵapaska udindu wakumuwovya kweruzga. Kweni chakupaska chitima nchakuti udindu uwu wanguwutaya ŵaka m’maji. Chinanga kuti Samuele wachitanga vinthu mwaurunji kweniso mwakugomezgeka, ŵana waki ŵenga ambunu mwakuti achitanga vinthu mwambula urunji kweniso alondiyanga vinyeda.—1 Sam. 8:1-3.

¹⁵ Zuŵa linyaki, ŵaraŵara a Yisraele anguluta kwaku Samuele  kuchimudandawuliya. Yiwu angumukambiya kuti: “Ŵana ŵinu kuti ŵatenda munthowa zinu cha.” (1 Sam. 8:4, 5) Kumbi Samuele waziŵanga vo ŵana ŵaki achitanga? Bayibolo likambapu chechosi cha. Kweni Samuele wenga mpapi wakulekere ŵana nge Eli cha. Yehova wanguchenya ndi kulanga Eli chifukwa chakuleka kulanga ŵana ŵaki achichita vinthu viheni ndi kuŵatumbika m’malu mwakutumbika Chiuta. (1 Sam. 2:27-29) Kweni Yehova wanguwona kuti Samuele wenga mpapi waviyo cha.

16. Kumbi apapi wo ŵe ndi ŵana akugaruka atuvwa wuli, nanga chakuwoniyapu chaku Samuele chigaŵapembuzga wuli?

¹⁶ Bayibolo likamba so cha kuti Samuele wanguchita soni, kudandawula pamwenga kuguŵa wati wavwa kuti ŵana ŵaki achita vinthu viheni. Kweni apapi anandi angavwisa umampha ukongwa mo Samuele wanguvwiya. M’mazuŵa ngaheni nganu, ŵana anandi atiŵavwiya cha apapi ŵawu asani atiŵalunguchizga. (Ŵerengani 2 Timote 3:1-5.) Apapi wo akumana ndi suzgu lenili, angapembuzgika ukongwa ndi chakuwoniyapu chaku Samuele. Iyu wangulutirizga kuja wakugomezgeka chinanga kuti ŵana ŵaki ŵenga ambula kugomezgeka. Asani apapi ŵe ndi nkharu yamampha kweni ŵana ŵawu atiŵavwiya cha, angafwanga daka cha chifukwa ŵana ŵawu angasambira mbwenu kwaku yiwu. Nyengu zosi apapi atenere kukondweska mtima wa Awuskewu akuchanya, Yehova Chiuta nge mo wanguchitiya Samuele.

17. Kumbi ŵaraŵara a Yisraele angutuma Samuele kuti waŵachitiyenji, nanga iyu wanguchita wuli?

¹⁷ Ŵana aku Samuele aziŵanga cha kuti vakuchita vawu va mbunu vamumaliya pani. Ŵaraŵara a Yisraele angukambiya so Samuele kuti: “Sonu tisankhiyeni karonga yo watiusengi, nge ndi mitundu yinyaki.” Kumbi ivi vingulongo kuti akananga Samuele? Kwa vyaka vinandi Samuele wayeruzganga ŵanthu yaŵa m’malu mwaku Yehova. Kweni yapa sonu akhumbanga kulongozgeka ndi mchimi nge Samuele cha, yiwu akhumbanga karonga kuti ndiyu waje mweruzgi wawu. Mitundu yinyaki yosi yakuzunguliya Yisraele yenga ndi mafumu ndipu Ayisraele nawu akhumbanga fumu yawu. Kumbi Samuele wanguchita wuli? Bayibolo lititi: “Kweni ichi Samuele kuti chingumukondweska cha.”—1 Sam. 8:5, 6.

18. Kumbi Yehova wangumuwovya wuli Samuele kuti waleki kusuzgika maŵanaŵanu, nanga wangulongo wuli kuti Ayisraele anangiska ukongwa?

¹⁸ Awonani vo Yehova wangumuka Samuele wati waromba: “Vwiya mazu nga ŵanthu mwaku vosi vo ŵakambengi nawi chifukwa kuti ŵapata iwi cha, kweni ŵapata ini kuti ndiŵi karonga wawu.” Mazu yanga ngangumujalika mtima pasi Samuele, kweni vo ŵanthu yaŵa anguchita kwenga kunyoza Chiuta Wanthazizosi! Yehova wangukambiya mchimi waki kuti watcheŵeski Ayisraele kuti akumanengi ndi masuzgu ngakulu chifukwa chakusankha munthu kuti ndiyu waje fumu yawu.  Samuele wati waŵakambiya, angumizga mbwenu kuti: “Awa! Tipenja karonga wakutiusa.” Samuele wanguvwiya vo Chiuta waki wangumukambiya ndipu wanguluta kuchidira mafuta pamutu pa fumu yo Yehova wangusankha.—1 Sam. 8:7-20.

19, 20. (a) Kumbi Samuele wangulongo wuli kuti wanguvwiya vo Yehova vangumutuma kuti wakadiri mafuta pamutu waku Sauli nge fumu ya Yisraele? (b) Kumbi Samuele wangulutirizga wuli kovya ŵanthu aku Yehova?

¹⁹ Kumbi Samuele wanguvwiya mwakwesa kuchichizgika pamwenga mwakukwiya? Kumbi vinthu viheni vo vamuguŵiskanga vinguchitiska kuti wakwiyi? Ŵanthu anandi akhoza kuchita viyo pa nkhani nge ndi iyi, kweni Samuele wanguchita viyo cha. Iyu wanguto mafuta ndi kudira pamutu waku Sauli ndipu wanguzomerezga kuti Yehova ndiyu wasankha Sauli. Wangufyofyontha Sauli kulongo kuti wamulonde kweniso kuti wajithereska kwa fumu yifya. Ndipu wangukambiya ŵanthu kuti: “Kumbi mutimuwona yo Ambuya atondo? Palivi nanga njumoza wakuyana nayu mu ŵanthu wosi.”—1 Sam. 10:1, 24.

²⁰ Samuele wayesesanga kuwona vamampha pe mwa munthu yo Yehova wangusankha. Iyu wanguŵika mtima waki wosi pa kusunga uzirima waki kwaku Chiuta m’malu mwakukhumba kulumbika ndi ŵanthu ambula kuwonga. (1 Sam. 12:1-4) Samuele wateŵetiyanga so mwakugomezgeka ndi kovya ŵanthu aku Chiuta kuti atcheŵi ndi vinthu vo vingananga ubwezi wawu ndi Yehova kweniso kuŵachiska kuti alutirizgi kuja akugomezgeka kwaku Yehova. Ayisraele anguvwa fundu zosi zo Samuele wanguŵalunguchizga ndipu angumupempha kuti waŵarombe kwaku Yehova. Iyu wanguŵamuka kuti: “Nge nkhwaku ini, chindiŵiyi kutali kuti ndilakwi kumikana ndi Ambuya pa kureka kumurombiyani; ndipu ndimusambizeningi nthowa yamampha ndi yakurunjika.”—1 Sam. 12:21-24.

21. Kumbi nkhani yaku Samuele yingakuwovyani wuli asani mwaguŵa chifukwa chakuti munthu munyaki wapaskika udindu?

²¹ Kumbi imwi mukuguŵapu munthu munyaki wati wapaskika udindu unyaki? Vo wanguchita Samuele vititisambiza kuti tingachitanga sanji cha pamwenga kuja ndi kandundu mumtima. (Ŵerengani Nthanthi 14:30.) Yehova wapaska mteŵeti waki weyosi nchitu yo wangakhorwa nayu.

22. Nchifukwa wuli Samuele wangunangiska cha kuwona vamampha mwaku Sauli pakwamba?

²² Samuele wangunanga cha kuwona vamampha mwaku Sauli, chifukwa wayanananga ndi ŵanthu anyaki cha. Iyu wenga mutali, wakutowa,  wachiganga kweniso wachitanga vinthu mwazeru. Viwoneka so kuti pakwamba wenga wakujiyuyuwa. (1 Sam. 10:22, 23, 27) Sauli wenga so ndi wanangwa wakusankha vo wangachita pa umoyu waki ndipu ichi chenga chawanangwa chapade ukongwa. (Mar. 30:19) Kumbi chawanangwa chenichi wanguchigwiriskiya nchitu mwazeru?

23. Kumbi ndi jalidu nili lo lingwamba kumala mwaku Sauli, nanga wangulongo wuli kuti ngwakujikuzga?

²³ Chakuvwisa lisungu nchakuti asani munthu we pa udindu, jalidu lakwamba lo litamba kumala, nkhujiyuyuwa. Sauli wangwamba kujikuzga pati pajumpha ŵaka nyengu yimanavi. Iyu wangusankha kukana marangu ngaku Yehova ngo Samuele wangumukambiya. Zuŵa linyaki wanguwuko cha mtima ndipu wangupereka sembi yo Samuele wakhumbikanga kupereka. Samuele wangumuchenya mwanthazi ndipu wangumukambiya limu kuti ufumu ukalutiriyanga so cha kuja m’nyumba yaki. M’malu mwakusambirapu kanthu wati wachenyeka, Sauli wanguchita so vinthu vinyaki viheni ukongwa.—1 Sam. 13:8, 9, 13, 14.

24. (a) Kumbi Sauli wangulongo wuli kuti wanguvwiya Yehova cha pa nkhondu yakurwana ndi a Amaleki? (b) Kumbi Sauli wanguchita wuli wati wapaskika ulongozgi, nanga Yehova wangumukambiyanji?

²⁴ Yehova wangutuma Samuele kuti wakambiyi Sauli kuti wakarwi nkhondu ndi a Amaleki. Yehova wangupereka so ulongozgi wakuti wakabayi Agagi, fumu yabwekabweka. Kweni Sauli wangumubaya cha Agagi, wanguto so vakuskoŵa vamampha vo akhumbikanga kuvinanga. Samuele wati waza kuzimukambiya vo wangunanga, iyu wangumuchangandukiya. M’malu mwakuti wazomerezgi vo wangunanga, iyu wangukana, kujiŵikiya kuvuli, kuvulumizga ndipuso kukhuŵiya mlandu ŵanthu anyaki. Sauli wati wayuyuwa ulongozgi wo wangupaskika pakukamba kuti ŵanguskoŵa vinthu ndi chilatu chakuti wapereki sembi kwaku Yehova, Samuele wangumukambiya so mazu ngakuti: “Ehe, kuvwiya nkhwamampha kuruska sembi.” Samuele wangumuchenya mwambula mantha Sauli ndi kumukambiya vo Yehova wachitengi kuti: Ufumu utuzgikengi kwaku Sauli ndi kuperekeka kwa munthu munyaki wamampha kuruska iyu. *—1 Sam. 15:1-33.

25, 26. (a) Nchifukwa wuli Samuele waliriyanga Sauli, nanga Yehova wangumuwovya wuli mchimi waki? (b) Kumbi Samuele wangusambiranji wati waluta kunyumba kwaku Jese?

²⁵ Vo wanguchita Sauli vingumuguŵiska ukongwa Samuele. Iyu  wangudandawuliya Yehova vakukwaskana ndi nkhani yeniyi kwa usiku wamphumphu mpaka wanguliya chifukwa chaku Sauli. Samuele wamuthembanga ukongwa Sauli kweni sonu wangumuderuwa nthazi ukongwa. Munthu yo wamuziŵanga umampha wangumuchangandukiya ndipu wanguleka kulongo mijalidu yaki yosi yamampha kweniso wangugarukiya Yehova. Samuele wangukana kuwonana so ndi Sauli. Pavuli paki, Yehova wangumuwovya Samuele pakumufumba kuti: “Mpaka zuŵanji ukachitiyanga chitima Sauli, pakuti Ini ndamukana kuti waŵi karonga pa ŵa Yisraele? Zaza supa yaku ndi mafuta. Ndipu ruta; ndikutumengi kwaku Jese wa ku Betelehemu, pakuti ndajiwone ndamweni karonga mukati mu ŵana ŵaki.”—1 Sam. 15:34, 35; 16:1.

²⁶ Kuti Yehova wafiski vilatu vaki, wathemba ŵanthu ambula kufikapu cha wo nyengu zinyaki aleka kugomezgeka. Asani munthu munyaki waleka kugomezgeka, Yehova wasaniya munyaki kuti wachiti khumbu laki. Yapa sonu Samuele wanguleka kuliriya Sauli. Ndipu Yehova wati wamutuma, Samuele wanguluta ku Betelehemu kunyumba yaku Jese, ko wanguchikumana ndi ŵana ŵaku Jese anthurumi anandi akuwoneka umampha. Kweni Yehova wangumukambiya limu Samuele kuti wangawonanga ŵaka kawonekeru ka munthu cha. (Ŵerengani 1 Samuele 16:7.) Pakumaliya paki, Samuele wangusaniya Davidi mwana wakumaliya waku Jese yo Yehova wangusankha.

27. (a) Kumbi nchinthu wuli cho chinguwovya Samuele kuti walutirizgi kuja ndi chivwanu? (b) Kumbi chakuwoniyapu chaku Samuele chakusambizaninji?

²⁷ Samuele we pafupi kufwa, wanguwona kuti Yehova wanguchita umampha ukongwa kusankha Davidi m’malu mwaku Sauli. Sauli wangusintha ukongwa mwakuti wangwamba sanji yakubaya ndipuso wangwamba mpatuku. Kweni Davidi wenga ndi mijalidu yamampha, wenga wachiganga, wakugomezgeka, wakusunga uzirima kweniso wachivwanu. Samuele wati waja ndi mazuŵa ngamanavi, chivwanu chaki chalutiriyanga kukuwa. Iyu wanguwona kuti palivi chakuguŵiska chechosi cho Yehova wangatondeka kuchituzgapu pamwenga kuchisambuska thumbiku. Pakumaliya paki, Samuele wangufwa, ndipu wangusiya mbiri yamampha ukongwa ya vo wanguchita pa umoyu waki wosi. Ayisraele wosi angumuliya munthu wakugomezgeka uyu, ndipu penga pakwenere nadi! Ateŵeti aku Yehova amazuŵa nganu nawu atenere kujifumba kuti, ‘Kumbi ini ndiyezgengi chivwanu chaku Samuele?’