Kumbi muwona kuti umoyu we ndi phindu lelosi? Wasayansi munyaki, William B. Provine, wangukamba kuti: “Vo tasaniya pa fundu yakuti vinthu vikuchita kusambuka vititipangisa kuti umoyu tiwuwonengi munthowa yinyaki.” Iyu wangukamba so kuti: “Ndiwona kuti palivi chifukwa cho vinthu vosi, kusazgapu ŵanthu vikupangikiya.”³²

Wonani vo munthu uyu wang’anamuwanga. Asani umoyu wengavi phindu lelosi, ndikuti ŵanthu atingi achitengi waka vinthu vinyaki vamampha ndi kubala ŵana mbwenu, kweniso asani ŵafwa mbwe kwamala. Venivi ving’anamuwa so kuti wongu widu wo utitiwovya kuti tiŵanaŵanengi phindu la umoyu wo tenawu, ukujaku waka mwangozi.

Ndi venivi pe cha. Anandi wo agomezga kuti vinthu vikuchita kusambuka kutuliya ku vinthu vinyaki akamba kuti Chiuta kulivi kweniso awona kuti walivi nawu ntchitu ŵanthu. Asani venivi venga vauneneska, ndikuti ŵanthu atingi agomezgengi waka a ndali, ŵanthu akusambira ukongwa kweniso alongozgi a matchalitchi. Kweni asani tingawonesesa, ŵanthu ŵenaŵa atondeka kumalisa nkhondu, viwawa kweniso chinyengu. Venivi vilongole limu kuti masuzgu ngatingi ngamalengi cha pacharu. Asani vamoyu vikuchita nadi kusambuka, ndikuti mphakwenere kwende maŵanaŵanu ngakuti: “Tiyeni tiryi ndi kumwa, pakuti mawa tifwengi.”—1 Akorinto 15:32.

Kweni Bayibolu likamba kuti: “Pakuti [Chiuta] ntchisimi cha umoyu.” (Salimo 36:9) Mazu ngenanga ngang’anamuwa vinandi.

Asani vo Bayibolu likamba vauneneska, ndikuti pe chifukwa cho umoyu ukujaliyaku. Mulengi widu ngwachanju ndipu watiŵakhumbiya vamampha ŵanthu wosi wo asankha kuchita khumbu laki. (Wakutawula 12:13) Iyu wakhumba kuti ŵanthu azije ndi umoyu mucharu chambula nkhondu, chinyengu, kuyambana kweniso nyifwa.—Salimo 37:10, 11; Yesaya 25:6-8.

Pe chifukwa chakuvwika cho ŵanthu anandi pacharu chapasi agomezge kuti kusambira vakukwaskana ndi Chiuta ndipuso kumuvwiya kungaŵawovya pa umoyu wawu kuluska chinthu chinyaki chechosi. (Yohane 17:3) Kugomezga fundu iyi kung’anamuwa kuja ndi maŵanaŵanu ngakukhumba waka vinthu vamampha cha. Pe ukaboni wakukwana wakuti vinthu vikuchita kulengeka.