MUTU 4
Kumbi ‘Vamoyu va Visku Vinayi’ Vimiyanji?
FUNDU YIKULU: Vo tisambira kutuliya ku vamoyu vinayi
1, 2. Ntchifukwa wuli nyengu zinyaki Yehova wagwiriskiyanga ntchitu vinthu vakuwoneka pakusambiza uneneska ateŵeti ŵaki pacharu chapasi?
YERUZGIYANI kuti muwona banja linyaki lo mwe ŵana anamana lisambira Bayibolu. Ada agwiriskiya ntchitu vithuzi kuti awovyi ŵana ŵawu kuvwisa fundu za mu Bayibolu. Ŵana asekere ndipuso amukapu, vo vilongo kuti avwisa vo awusewu atiŵasambiza. Chifukwa chakuti agwiriskiya ntchitu vithuzi, vawovya kuti ŵana ŵawu avwisi visambizu vakukwaskana ndi Yehova vo atingi avivwisengi cha.
2 Mwakuyanana ŵaka, Yehova nayu wagwiriskiya ntchitu vinthu vakuwoneka kuti wawovyi ŵanthu ŵaki kuziŵa vinthu vambula kuwoneka vo atingi avivwisengi cha. Mwakuyeruzgiyapu, kuti wakonkhoski mijalidu yo wenayu, Yehova wangulongo Ezekiyeli chiwona cho chenga ndi vithuzi vakuchitiska mantha. Mu Mutu 3 tingukambiskanapu chinyaki mwa vithuzi venivi. Tiyeni sonu tikambiskani chigaŵa chinyaki cha chiwona chenichi ndi kuwona mo chingatiwovye kundere kufupi ndi Yehova.
“Ndinguwona . . . Vinthu Vo Vawonekanga Nge Vamoyu Vinayi”
3. (a) Mwakukoliyana ndi Ezekiyeli 1:4, 5, kumbi Ezekiyeli wanguwonanji? (Wonani chithuzi cho che pachanya.) (b) Kumbi Ezekiyeli wangugwiriskiya ntchitu mazu wuli pakukonkhoska vo wanguwona, ndipu venivi vilongonji?
3 Ŵerengani Ezekiyeli 1:4, 5. Ezekiyeli wanguwona “vinthu vo vawonekanga nge vamoyu vinayi” vo vawonekanga nge angelu, ŵanthu kweniso nyama. Wonani mo iyu wangukonkhoske vinthu vo wanguwona. Iyu wangulemba kuti wanguwona “vinthu vo vawonekanga nge” vamoyu. Asani muŵerenga chiwona cho chisanirika mu Ezekiyeli chaputala 1, muwonengi kuti mchimi uyu wangugwiriskiya ntchitu mwakuwerezawereza mazu ngakuti “chakuwoneka nge,” “chavwikanga nge,” “chawonekanga nge” ndipuso “wawonekanga nge.” (Ezeki. 1:13, 24, 26) Venivi vilongo kuti Ezekiyeli waziŵanga kuti wanguwona ŵaka vikozgu pamwenga vinthu vakuyananaku ŵaka ndi vinthu chayivu vambula kuwoneka vo ve kuchanya.
4. (a) Kumbi Ezekiyeli wanguvwa wuli wati wawona chiwona? (b) Kumbi Ezekiyeli watenere kuti waziŵanga vinthu wuli vakukwaskana ndi akerubi?
4 Ezekiyeli watenere kuti wanguchita mantha ukongwa chifukwa cha vo wanguwona ndi kuvwa. Vamoyu vinayi venivi vawonekanga nge “maka ngakukole.” Yivu vatchimbiyanga nge “kung’anima kwa limphezi.” Mapapa ngawu ngavwikanga nge “chiwawa cha maji ngakupoma” ndipu vachitanga chiwawa nge “chiwawa cha gulu la asilikali.” (Ezeki. 1:13, 14, 24-28; wonani bokosi lakuti “Ndichilereska Vamoyu.”) Mu chiwona cho Ezekiyeli wanguwona pavuli paki, wangukamba kuti vamoyu vinayi venivi ŵenga “akerubi,” pamwenga kuti angelu anthazi aku Chiuta. (Ezeki. 10:2) Pakuti Ezekiyeli wangukuliya mubanja la asembi, tikayika cha kuti waziŵanga kuti akerubi ateŵete Chiuta kweniso alongo kuti pamalu po pe Chiuta.—1 Mbiri 28:18; Salimo 18:10.
“Chamoyu Chechosi Chenga ndi Visku Vinayi”
5. (a) Kumbi akerubi kweniso visku vawu vinayi angulongo wuli kuti Yehova ngwanthazi ukongwa kweniso we ndi unkhankhu? (b) Ntchifukwa wuli chigaŵa chenichi cha chiwona chititikumbusa vo zina laku Chiuta ling’anamuwa? (Wonani mazu ngamumphata.)
5 Ŵerengani Ezekiyeli 1:6, 10. Ezekiyeli wanguwona so kuti mukerubi weyosi wenga ndi visku vinayi, cha munthu, cha nkharamu, cha ng’ombi yinthulumi, kweniso cha nombu. Wati wawona visku vinayi venivi, Ezekiyeli watenere kuti wanguziŵa kuti Yehova ngwanthazi ukongwa kweniso we ndi unkhankhu ukulu. Ntchifukwa wuli tikamba viyo? Visku vosi vo wanguwona venga va nyama zaunkhankhu kweniso zanthazi. Nkharamu ndi nyama yakofya ukongwa ya mudondu, ng’ombi yinthulumi ndiyu nyama yanthazi pa nyama zo ŵanthu aŵeta, nombu ndichu chiyuni chanthazi, kweniso munthu ndiyu unkhankhu wa vinthu vosi vo Chiuta wakulenga pacharu chifukwa iyu walamuliya chechosi. (Salimo 8:4-6) Kweni kuluwa cha kuti vamoyu vinayi vo Ezekiyeli wanguwona vo venga ndi visku va vinyama vanthazi va pacharu chapasi, venga pasi pa mpandu waufumu waku Yehova yo ndi Fumu Yikulu Ukongwa kuluska chechosi. Venivi vilongo kuti Yehova wangagwiriskiya ntchitu vinthu vo wakulenga kuti wafiski khumbu laki! * Ivi vikoliyana ndi vo Bayibolu likamba vakukwaskana ndi Yehova kuti: “Unkhankhu waki we pachanya pa charu chapasi ndi kuchanya.”—Salimo 148:13.
Kumbi vamoyu vinayi kweniso visku vawu vivumbuwanji vakukwaskana ndi nthazi, unkhankhu kweniso mijalidu yaku Yehova? (Wonani ndimi 5, 13)
6. Ntchinthu wuli cho chinguwovya Ezekiyeli kuziŵa vo visku vinayi vamiyanga?
6 Pati pajumpha nyengu, Ezekiyeli watenere kuti wanguŵanaŵaniyapu vo wanguwona ndipu wangukumbuka kuti ateŵeti aku Chiuta a mu nyengu yakali anguyeruzgiya vinyama ndi ŵanthu anyaki. Mwakuyeruzgiyapu, Yakobe wanguyeruzgiya mwana waki Yuda ndi nkharamu kweniso Benjamini ndi mphumphi. (Gene. 49:9, 27) Yakobe wanguyeruzgiya ŵana ŵaki ndi vinyama ivi chifukwa ŵenga ndi mijalidu yakuyanana ndi vinyama venivi. Chifukwa chakukumbuka vinthu venivi vo vikulembeka ndi Mozesi, panyaki Ezekiyeli wanguwamu kuti visku va akerubi vimiya mijalidu yinyaki yapade. Kumbi vimiya mijalidu niyi?
Mijalidu Yaku Yehova Kweniso Banja Laki Lakuchanya
7, 8. Kumbi kanandi visku vinayi va akerubi vimiya mijalidu niyi?
7 Kumbi ŵanthu wo alembanga Bayibolu Ezekiyeli wechendaweku angukonkhoska kuti nkharamu, nombu kweniso ng’ombi yinthulumi ve ndi mijalidu wuli? Wonani vo mavesi yanga ngakamba: “Munthu wachiganga yo mtima waki we nge wa nkharamu.” (2 Samu. 17:10; Nthanthi 28:1) ‘Nombu yiphululuka muchanya ukongwa’ ndipu “masu ngaki ngalereska kutali ukongwa.” (Yobu 39:27, 29) “Nthazi za ng’ombi yinthulumi zichitiska kuti munthu wakololi vinthu vinandi.” (Nthanthi 14:4) Mwakukoliyana ndi mavesi ngenanga, chisku cha nkharamu chimiya chiganga cho munthu walongo kuti paŵi urunji; chisku cha nombu chimiya zeru zakuwone limu vinthu patali; ndipu chisku cha ng’ombi yinthulumi chimiya nthazi nge mo mabuku ngidu ngaja ngachikonkhoske.
8 Nanga “chisku . . . cha munthu” chimiyanji? (Ezeki. 10:14) Chimiya jalidu lo nyama zitondeka kulilongo kweni ŵanthu wo akulengeka mu chikozgu chaku Chiuta afiska kulilongo. (Gene. 1:27) Jalidu lenili lo mbanthu pe wo atililongo panu pacharu chapasi, likukambika mu marangu ngaku Chiuta yanga: “Uyanjengi Yehova Chiuta waku ndi mtima waku wosi” kweniso “uyanjengi munyaku nge mo utijiyanjiya wamweni.” (Doto. 6:5; Levi. 19:18) Asani tivwiya marangu ngenanga mwakulongo chanju chakutuliya mumtima, tiyezga chanju chaku Yehova. Nge mo wakutumika Yohane wangulembe, “te ndi chanju chifukwa iyu ndiyu wangwamba kutiyanja.” (1 Yoha. 4:8, 19) Mwaviyo, “chisku . . . cha munthu” chimiya chanju.
9. Kumbi ndiyani yo we ndi mijalidu yo visku va akerubi vimiya?
9 Kumbi ndiyani yo we ndi mijalidu yeniyi? Pakuti visku vo Ezekiyeli wanguwona venga va akerubi, venivi vilongo kuti angelu wosi akugomezgeka wo ŵe mu banja laku Yehova kuchanya, ŵe ndi mijalidu yo visku venivi vimiya. (Chivu. 5:11) Kweniso Yehova ndiyu Chisimi cha mijalidu yeniyi, pakuti iyu ndiyu Chisimi cha umoyu wa akerubi. (Salimo 36:9) Mwaviyo, visku va akerubi yaŵa vimiya mijalidu yo Yehova wenayu. (Yobu 37:23; Sumu 99:4; Nthanthi 2:6; Mika 7:18) Kumbi Yehova walongo wuli kuti we ndi mijalidu yeniyi?
10, 11. Kumbi tiyanduwa uli ndi mijalidu yinayi yikuluyikulu yaku Yehova?
10 Urunji. Pakuti Yehova Chiuta ‘watanja urunji,’ iyu “watanjiya munthu weyosi cha.” (Salimo 37:28; Doto. 10:17) Mwaviyo, weyosi wangaŵa mteŵeti waki kweniso wangazilonde vitumbiku vamuyaya, kwali wangaŵa mukavu, wakukhupuka ndipuso kwali watuliya mtundu nuwu. Zeru. Yehova Chiuta “we ndi mtima wazeru,” ndipu wakutipaska buku lo mukuzaza “zeru zakovya.” (Yobu 9:4; Nthanthi 2:7) Kugwiriskiya ntchitu ulongozgi wazeru wa mu Bayibolu, kutitiwovya kumalana ndi masuzgu ngo tikumana nangu zuŵa lelosi kweniso kuti tije ndi umoyu wamampha. Nthazi. Yehova Chiuta we ndi “nthazi zikulu” ndipu wagwiriskiya ntchitu mzimu waki wakupaturika kuti watipaski “nthazi yakujumpha yo tituŵa nayu.” Venivi vititiwovya kuti tikunthiyengepu mayeseru ngosi ngo tingakumana nangu chinanga ngangaŵa ngakuŵaŵa ukongwa.—Nahu. 1:3; 2 Akori. 4:7; Salimo 46:1.
11 Chanju. Yehova watiŵajowo cha ateŵeti ŵaki akugomezgeka chifukwa iyu “ngwakuzaza ndi chanju chambula kumala.” (Salimo 103:8; 2 Samu. 22:26) Mwaviyo, asani matenda pamwenga ukoti vitititondekeska kuchita vinandi pakuteŵete Yehova nge mo tachitiyanga pakwamba, tipembuzgika kuziŵa kuti Yehova wakumbuka ntchitu ndi chanju cho tingulongo teche ndi nthazi. (Ahe. 6:10) Vo takambiskana vilongo kuti tikwamba kali kuyanduwa ndi urunji, zeru, nthazi kweniso chanju chaku Yehova. Ndipu tilutirizgengi kuyanduwa ndi mijalidu yikuluyikulu yeniyi yo Yehova wenayu.
12. Kumbi ntchinthu wuli cho titenere kukumbuka pa nkhani ya mijalidu yaku Yehova?
12 Kweni titenere kukumbuka kuti vinthu vo isi taŵanthu tiziŵa vakukwaskana ndi mijalidu yaku Yehova vimana ukongwa, ndipu tingakamba kuti “nthivigaŵa ŵaka ta nthowa zaki.” (Yobu 26:14) “Wanthazizosi tingamuvwisa cha,” pakuti “ukulu waki ungafufuzika cha.” (Yobu 37:23; Salimo 145:3) Mwaviyo, mijalidu yaku Yehova yingaŵerengeka cha pamwenga kuŵikika mumagulu. (Ŵerengani Aroma 11:33, 34) Chiwona chaku Ezekiyeli nachu chilongo kuti mijalidu yaku Yehova tingayiŵerenga nadi cha pamwenga kuyivwisa. (Salimo 139:17, 18) Kumbi chiwona chaki chilongo wuli fundu yauneneska yeniyi?
“Visku Vinayi . . . Mapapa Nganayi”
13, 14. Kumbi visku vinayi va akerubi vimiyanji, ndipu ntchifukwa wuli tikamba viyo?
13 Ezekiyeli wanguwona kuti akerubi ŵenga ndi chisku chimoza cha, kweni vinayi. Kumbi venivi vilongonji? Kumbukani kuti Mazu ngaku Chiuta ngagwiriskiya ntchitu nambala yeniyi asani ngakonkhoska chinthu cho ntchakukwana muvigaŵa vosi pamwenga kuti champhumphu. (Yesa. 11:12; Mate. 24:31; Chivu. 7:1) Mu chiwona chenichi, Ezekiyeli wanguzumbuwa nambala iyi maulendu pafufupi 11! (Ezeki. 1:5-18) Kumbi penapa fundu njakuti wuli? Mu Mutu 3 tingusambira kuti akerubi anayi, amiya angelu wosi akugomezgeka. Mwaviyo, visku vinayi va akerubi vosi pamoza vimiya mijalidu yosi yo Yehova wenayu *
14 Kuti tivwisi fundu yakuti visku vinayi va akerubi vimiya mijalidu yinayi pe cha, wonani vo vichitika ndi vingelengeli va mu chiwona chenichi. Chingelengeli chechosi ntchikulu ukongwa, kweni asani vingelengeli vosi vinayi taviwone pamoza, viwoneka vinandi ukongwa kuphara vinayi. Kweniso galeta lija pachanya pa vingelengeli vosi vinayi, chimoza cha. Mwakuyanana ŵaka, asani visku vosi vinayi taviwone pamoza, vimiya mijalidu yinayi pe cha kweni mijalidu yinandi, ndipu pa mijalidu yinayi yeniyi ndipu pajintha mijalidu yosi yaku Yehova yo ngwakuchitiska mantha.
Yehova We Pafupi ndi Ateŵeti Ŵaki Wosi Akugomezgeka
15. Kumbi ndi fundu yauneneska yakukhumbika ukongwa niyi yo Ezekiyeli wangusambira pa chiwona chaki chakwamba?
15 Chifukwa cha chiwona chenichi, Ezekiyeli wangusambira fundu yauneneska yakukhumbika ukongwa yakukwaskana ndi Yehova. Kumbi ndi fundu wuli? Fundu yeniyi yisanirika m’mazu ngakwamba mubuku lo mchimi mwenuyu wakulemba. Ezekiyeli wati walemba fundu yakuti wenga “mucharu cha Akadiya,” wangukonkhoska vo vingumuchitikiya kuti: “Kwenuku janja laku Yehova linguza paku iyu.” (Ezeki. 1:3) Wonani kuti Ezekiyeli wangukamba kuti wanguwona chiwona ichi we ku Yerusalemu cha, kweni we kwenuku ku Babiloni. * Kumbi penapa Ezekiyeli wangusambiranji? Wangusambira fundu iyi: Chinanga kuti wenga ku ukapolu kweniso kutali ndi Yerusalemu kweniso nyumba yakusopiyamu, kweni wenga kutali cha ndi Yehova ndipuso kusopa kwauneneska. Chifukwa chakuti Yehova wanguwoneke kwaku Ezekiyeli we ku Babiloni, venivi vingulongo kuti kusopa Yehova mu nthowa yauneneska kwathembanga malu cha pamwenga mo vinthu viliri pa umoyu wa munthu. M’malu mwaki, vathembanga mtima waku Ezekiyeli kweniso khumbu laki lakuteŵete Yehova.
16. (a) Kumbi tichiskika wuli ndi chiwona chaku Ezekiyeli? (b) Ntchinthu wuli cho chitikuchitiskani kuteŵete Yehova ndi mtima winu wosi?
16 Ntchifukwa wuli isi mazuŵa nganu tichiskika ukongwa ndi fundu yauneneska yo Ezekiyeli wangusambira? Vo iyu wangusambira, vititisimikiziya kuti asani titeŵete Yehova ndi mtima wosi, iyu watitijowo cha kwali tingaŵa pani, kwali tingaguŵa pamwenga vinthu vingaŵa uli pa umoyu widu. (Salimo 25:14; Machi. 17:27) Chifukwa chakuti Yehova ngwakuzaza ndi chanju chambula kumala, iyu watitijowo liŵi cha. (Eki. 34:6) Mwaviyo, vingachitika cha kuti Yehova watondeki kutilongo chanju chaki chambula kumala. (Salimo 100:5; Aro. 8:35-39) Kweniso mu chiwona chenichi, Ezekiyeli wanguwona unkhankhu ndipuso nthazi zaku Yehova, ndipu venivi vititikumbusa kuti titenere kusopa Yehova pe. (Chivu. 4:9-11) Tiwonga ukongwa kuti Yehova wangugwiriskiya ntchitu chiwona ichi kuti watiwovyi kuvwisa fundu zinyaki zauneneska zakukwaskana ndi iyu kweniso mijalidu yaki. Kuziŵa vinandi vakukwaskana ndi mijalidu yakukondwesa yaku Yehova, kutitiwovya kuti tindere kufupi ndi iyu kweniso kuti timuthamiki ndi kumuteŵete ndi mtima widu wosi kweniso nthazi zidu zosi.—Luka 10:27.
Yehova watondekengi cha kutilongo chanju chaki chambula kumala (Wonani ndimi 16)
17. Kumbi mu mitu yakulondopu tikambiskanengi mafumbu nanga?
17 Ntchachitima kuti kusopa kwauneneska kungufipiskika mu nyengu yaku Ezekiyeli. Kumbi ntchinthu wuli cho chinguchitiska venivi? Kumbi Yehova wanguchita wuli? Kumbi isi mazuŵa nganu tingasambiranji pa vakuchitika venivi? Mafumbu ngenanga ngamukika mumitu yakulondopu.
^ ndimi 5 Vo Ezekiyeli wanguwona vakukwaskana ndi vamoyu venivi, vititikumbusa zina laku Chiuta lakuti Yehova, lo ling’anamuwa kuti “Wachitiska Kuja.” Nge chigaŵa cha vo zina lenili ling’anamuwa, Yehova wangachitiska vo wakulenga kuja chinthu chechosi cho iyu wakhumba kuti wafiski khumbu laki.—Wonani Fundu Zakukumaliya A4 mu Bayibolu la Charu Chifya.
^ ndimi 13 Mumabuku ngidu tikukonkhoskamu mijalidu yakupambanapambana pafufupi 50 yaku Yehova.—Wonani Kabuku Kakufufuziya Nkhani ka Akaboni aku Yehova pamutu wakuti “Yehova Chiuta,” pakamutu kamana kakuti “Mijalidu Yaku Yehova.”
^ ndimi 15 Kaswiri munyaki wa Bayibolu wangukamba kuti mazu ngamoza ngakuti “kwenuku, ngangulongo chinthu chakuziziswa ukongwa kuluska vosi vo vinguchitika. . . . Chiuta wenga kwenuku ku Babiloni! Venivi venga vakupembuzga ukongwa!”
