1, 2. (a) Kumbi Ezekiyeli wangulonde ulongozgi wuli kwaku Yehova? (b) Kumbi tikambiskanengi mafumbu nanga?

EZEKIYELI wenga kuti wamaliza ŵaka kuwona chiwona cho chitenere kuti chingumukumbusa vo vinguchitika mu nyengu yaku Mozesi kweniso Yoswa, vyaka pafufupi 900 kuvuli. Pa nyengu yeniyi, Yehova wangukambiya Mozesi mphaka za Charu Chakulayizgika ndipu pavuli paki wangukambiya Yoswa mo wangagaŵiya charu chenichi ku mafuku nga Ayisirayeli. (Nume. 34:1-15; Yoswa 13:7; 22:4, 9) Kweni sonu mu chaka cha 593 B.C.E., Yehova wakambiya Ezekiyeli ndi Ayuda anyaki wo wenga nawu ku ukapolu kuti agaŵi so Charu Chakulayizgika ku mafuku nga Ayisirayeli!—Ezeki. 45:1; 47:14; 48:29.

² Kumbi chiwona chenichi chenga ndi uthenga wuli kwaku Ezekiyeli kweniso Ayuda anyaki wo wenga nawu ku ukapolu? Ntchifukwa wuli tingakamba kuti chiwona ichi che ndi uthenga wakuchiska ku ŵanthu aku Chiuta mazuŵa nganu? Nanga kumbi chiwona chenichi chazamufiskika so ukongwa kunthazi?

3, 4. (a) Kumbi chiwona chakumaliya chaku Ezekiyeli chinguŵasimikiziya malayizgu nganayi nanga Ayuda wo ŵenga ku ukapolu? (b) Kumbi tikambiskanengi layizgu nili mu mutu uwu?

³ Chiwona chakumaliya cho Ezekiyeli wanguwona, chikulembeka mu machaputala 9 nga buku laki. (Ezeki. 40:1–48:35) Chiwona  chenichi chenga ndi malayizgu nganayi ngakukwaskana ndi vo vazichitikanga asani Ayuda wo ŵenga ku ukapolu awere ku charu chawu. Kumbi ngenga malayizgu wuli? Lakwamba, ŵanthu azamukwamba so kusopa kwauneneska pa nyumba yakusopiyamu yaku Chiuta. Lachiŵi, Ayuda wo aweriyengi ku charu chawu amulongozgeka ndi asembi kweniso aliska amampha. Lachitatu, ŵanthu wosi wo aweriyengi ku Isirayeli amulonde malu nge chihara chawu. Ndipu lachinayi, Yehova wamukuŵa nawu ndipu wamuja pakati pawu.

⁴ Mu mitu 13 ndi 14 ya buku ili, tingusambira mo malayizgu ngaŵi ngakwambiriya, layizgu lakuti kusopa kwauneneska kwazamuwezekiyapu kweniso lakuti ŵanthu azamulongozgeka ndi aliska amampha, ngazamufiskikiya. Mu mutu uwu, tikambiskanengi ukongwa layizgu lachitatu lakukwaskana ndi chihara cha malu. Ndipu mu mutu wakulondopu, tazamukambiskana layizgu lakukwaskana ndi kuŵapu kwaku Yehova.—Ezeki. 47:13-21; 48:1-7, 23-29.

5, 6. (a) Mu chiwona chaku Ezekiyeli, kumbi ntchigaŵa nichi cho chakhumbikanga kuperekeka? (Wonani chithuzi cho che pa peji 211.) (b) Kumbi chilatu cha chiwona cha kugaŵa malu chenga chakuti wuli?

⁵ Ŵerengani Ezekiyeli 47:14. Mu chiwona, Yehova wangulongo Ezekiyeli chigaŵa cha charu cho chenga pafupi kuja nge “munda wa Edeni.” (Ezeki. 36:35) Pavuli paki, Yehova wangukamba kuti: “Ichi ntchigaŵa cho muperekengi ku mafuku 12 nga Ayisirayeli kuti chije chihara chawu.” (Ezeki. 47:13) ‘Chigaŵa’ cho chakhumbikanga kuperekeka, chenga charu cha Isirayeli cho ŵanthu wo ŵenga ku ukapolu ŵenga pafupi kuweriyaku. Pavuli paki, nge mo pakambiya pa Ezekiyeli 47:15-21, Yehova wangukonkhoska mo mphaka za malu ngosi zatingi ziŵiyengi.

⁶ Kumbi chilatu cha chiwona cha kugaŵa malu chenga chakuti wuli? Chiwona cha kugaŵa mphaka za malu mwakuyanana, chingusimikiziya Ezekiyeli kweniso anyaki wo wenga nawu ku ukapolu kuti azamuwere so ku charu chawu. Tikayika cha kuti Ayuda wo ŵenga ku ukapolu anguchiskika ukongwa, chifukwa Yehova wangukonkhoska mwakuvwika umampha mo charu chatingi chigaŵikiyengi! Kumbi ŵanthu aku Chiuta a mu nyengu yakali, angulonde nadi malu nge chihara chawu? Hinya.

7. (a) Kumbi ndi vinthu wuli vo vingwamba kuchitika mu 537 B.C.E., ndipu vititikumbusanji? (b) Kumbi tiyambengi kumuka fumbu nili?

⁷ Mu 537 B.C.E., vyaka pafufupi 56 kutuliya po Ezekiyeli wanguwone chiwona ichi, Ayuda masauzandi nganandi wo ŵenga ku ukapolu angwamba kuwere ku charu cha Isirayeli ndipu anguchito kuti chije chihara chawu. Vinthu vapade venivi vo vinguchitika kali ukongwa, vititikumbusa vinthu vakuyanana waka ndi vo vichitika pakati pa ŵanthu aku Chiuta mazuŵa nganu. Tingakamba waka kuti nasi tilonde chihara cha malu. Mu nthowa wuli? Yehova wanguzomereza ateŵeti ŵaki kuti asere mumalu ngauzimu ndi kungato kuti ngaje chihara chawu. Mwaviyo, kuwezekiyapu kwa Charu Chakulayizgika chakali, kutitisambiza vinandi vakukwaskana ndi  kuwezekiyapu kwa charu chauzimu cha ŵanthu aku Chiuta mazuŵa nganu. Kweni techendakambiskani vo tisambirapu, chakwamba tiyeni timuki dankha fumbu lakuti: “Ntchifukwa wuli tingakamba kuti charu chauzimu chiliku nadi mazuŵa nganu?”

8. (a) Kumbi ndi mtundu nuwu wo Yehova wanguchitiska kuti usere mumalu mwa Ayisirayeli akuliŵavu? (b) Kumbi charu chauzimu pamwenga kuti paradayisu ntchinthu wuli? (c) Kumbi charu chenichi chinguŵaku zuŵanji, nanga mbayani wo aja mwenimo?

⁸ Mu chiwona chinyaki cho Ezekiyeli wanguwona, Yehova wangulongo kuti mauchimi ngakukwaskana ndi kuwezekiyapu kwa Isirayeli ngazifiskikanga ukongwa asani ‘mteŵeti waki Davidi,’ mweniyo ndi Yesu Khristu waziyamba kulamuliya nge Fumu. (Ezeki. 37:24) Venivi vinguchitika mu 1914 C.E. Pa nyengu iyi, ndipu Yehova wachitiska kali kuti Isirayeli wauzimu, mweniyo Mbakhristu akusankhika, wasere mumalu mwa Ayisirayeli akuliŵavu. (Ŵerengani Mateyu 21:43; 1 Peturo 2:9.) Kweni Yehova wanguchitiska Isirayeli wauzimu kusere mumalu mwa Ayisirayeli akuliŵavu pe cha. Kweniso wanguchitiska charu chauzimu pamwenga kuti paradayisu wauzimu kusere mumalu mwa charu chayichu cha Isirayeli. (Yesa. 66:8) Nge mo tinguwone mu Mutu 17 wa buku ili, charu  chauzimu ndi malu ngakuvikilirika, mo Akhristu akusankhika amanavi wo ŵeche pacharu chapasi aja achisopiyamu Yehova kwambiya mu 1919. (Wonani bokosi 9B lakuti, “Ntchifukwa Wuli Tikamba Kuti Angufwatulika mu 1919?”) Pati pajumpha nyengu, “a mbereri zinyaki” wo ŵe ndi chilindizga chakuzija pacharu chapasi, nawu so angwamba kuja mucharu chauzimu chenichi. (Yoha. 10:16) Chinanga kuti paradayisu wauzimu walutirizga kukuwa mazuŵa nganu, kweni vitumbiku vaki vazamukuŵa vinandi ukongwa asani Aramagedoni yajumphapu.

9. Kumbi Yehova wangumupaska ulongozgi wuli Ezekiyeli wakukwaskana ndi kugaŵa malu?

⁹ Ŵerengani Ezekiyeli 48:1, 28. Wati wakamba va mphaka za malu, Yehova wangukonkhoska mwakuvwika umampha mo malu ngatenere kugaŵikiya. Iyu wangukamba kuti chihara chigaŵiki mwakuyanana ku mafuku 12, kwambiya kunkhondi mpaka kumwera. Wanguŵakambiya kuti ayambi kugaŵiya fuku laku Dani kunkhondi ukongwa kwa charu ndipu amaliyi fuku laku Gadi kumwera ukongwa kwa charu. Chihara chechosi cha vihara 12, chayambiyanga kumphaka ya kubwalu kuvuma mpaka kuchifika ku Nyanja Yikulu pamwenga kuti Nyanja ya Meditereniyani kuzambwi.—Ezeki. 47:20.

10. Kumbi chigaŵa ichi cha chiwona, chitenere kuti chinguŵachiska wuli Ayuda wo ŵenga ku ukapolu?

¹⁰ Kumbi chigaŵa chenichi cha chiwona chitenere kuti chinguŵachiska wuli Ayuda wo ŵenga ku ukapolu? Ayuda wo ŵenga ku ukapolu atenere kuti anguchiskika ukongwa ŵati avwa mo Ezekiyeli wangukonkhoske mwakuvwika umampha mo malu ngamugaŵikiya. Kweniso ŵati aziŵa kuti malu ngamugaŵika ku mafuku ngosi 12, anguchiskika kuziŵa kuti weyosi asani waziwere kucharu chawu wamulonde chihara chaki. Ndipu palivi yo watingi wakasoŵengi malu pamwenga pakuja.

11. Kumbi tingasambiranji ku chiwona cha kugaŵa malu? (Wonani bokosi lakuti “Kugaŵa Malu.”)

¹¹ Kumbi ndi fundu nizi zakuchiska zo tisambira mu chiwona ichi mazuŵa nganu? Mucharu Chakulayizgika cho chinguwezekiyapu, mwenga malu nga asembi, Alevi, alongozgi kweniso nga munthu weyosi wa mu mafuku 12. (Ezeki. 45:4, 5, 7, 8) Mwakuyanana waka, mazuŵa nganu napu mu paradayisu wauzimu mwe malu nga akusankhika amanavi wo ŵeche pacharu chapasi, ŵanthu a mugulu la “mzinda ukulu” wo atitilongozga kweniso anyaki wosi wo ŵe mugulu la mzinda ukulu. * (Chivu. 7:9) Kwali tichita uteŵeti wuli mugulu laku Chiuta, tosi te ndi malu ngakuvikilirika kweniso tichita uteŵeti wakuzirwa mucharu chauzimu. Venivi vakuchiska ukongwa!

12, 13. Kumbi mbulongozgi wuli wapade wo Yehova wangupereka wakukwaskana ndi kugaŵiya malu mafuku nga Ayisirayeli?

¹² Ezekiyeli watenere kuti wanguzizwa ukongwa ndi ulongozgi wakukwaskana ndi kugaŵa malu wo Yehova wangumupaska chifukwa wapambananga ndi wo wangupaska Mozesi. Tiyeni tiwoni mo  wapambaniyananga. Ulongozgi wakwamba wenga wakukwaskana ndi charu ndipu wachiŵi wenga wakukwaskana ndi ŵanthu akujamu.

¹³ Ulongozgi wakwamba, charu. Yehova wangukambiya Mozesi kuti fuku likulu, lipaskiki malu ngakulu ndipu fuku limana, lipaskiki malu ngamana. (Nume. 26:52-54). Kweni mu chiwona cho Ezekiyeli wanguwona, Yehova wangumukambiya ulongozgi wapade wakuti mafuku ngosi ngapaskiki “malu ngakuyanana.” (Ezeki. 47:14) Mwaviyo, ukulu wa malu wakhumbikanga kuja wakuyanana kutuwa kumphaka ya kunkhondi mpaka kumphaka ya kumwera ku fuku lelosi la mafuku 12. Ayisirayeli wosi, kwali mbafuku nili, atingi akalondiyengi vitumbiku vinandi vakuyanana kutuliya Mucharu Chakulayizgika cho chenga ndi nyata.

14. Kumbi ulongozgi wo Yehova wangupaska Ezekiyeli wakukwaskana ndi alendu wo ajanga mucharu cha Isirayeli, wapambananga wuli ndi wo wangukamba mu Dangu laku Mozesi?

¹⁴ Ulongozgi wachiŵi, ŵanthu akujamu. Dangu laku Mozesi lavikiliyanga alendu ndipuso laŵazomerezanga kuti asopengeku Yehova, kweni ŵengavi wanangwa wakulondiyaku malu. (Levi. 19:33, 34) Kweni vo Yehova wangukambiya Ezekiyeli pa nyengu iyi, vapambananga ukongwa ndi vo wangukamba mu Dangu. Yehova wangukambiya Ezekiyeli kuti: “Alendu wo aja pakati pinu, muŵapaski chihara muchigaŵa cha fuku lo ajamu.” Yehova pakupereka dangu  lenili, wangutuzgapu mphambanu yikulu yo yengapu pakati pa ‘Ayisirayeli wo anguwiya mucharu chawu’ ndi alendu wo ajanga mucharu cha Isirayeli. (Ezeki. 47:22, 23) Mu chiwona cho Ezekiyeli wanguwona chakukwaskana ndi charu cho chinguwezekiyapu, iyu wanguwona kuti ŵanthu wosi asopanga Yehova mwakuyanana kweniso mwakukoliyana.—Levi. 25:23.

15. Kumbi fundu yakukwaskana ndi charu kweniso ŵanthu akujamu, yingusimikiziya uneneska nuwu wambula kumala wakukwaskana ndi Yehova?

¹⁵ Fundu ziŵi izi zo Yehova wangukambiya Ezekiyeli zakukwaskana ndi charu kweniso ŵanthu akujamu, zitenere kuti zinguŵachiska ukongwa Ayuda wo ŵenga ku ukapolu. Yiwu anguziŵa kuti Yehova wakuŵagaŵiya malu ngakuyanana, vilivi kanthu kuti Mbayisirayeli pamwenga alendu wo asopanga Yehova. (Ezara 8:20; Nehe. 3:26; 7:6, 25; Yesa. 56:3, 8) Fundu zenizi, zinguŵasimikiziya uneneska wambula kumala wakuti, kwaku Yehova ateŵeti ŵaki wosi mbakuzirwa. (Ŵerengani Hagayi 2:7.) Mazuŵa nganu napu, fundu yeniyi yititichiska ukongwa tosi, kwali te ndi chilindizga chakuluta kuchanya pamwenga chakuzija pacharu chapasi.

16, 17. (a) Kumbi tiyanduwa wuli ndi ulongozgi wakukwaskana ndi charu kweniso ŵanthu akujamu? (b) Kumbi tazamusambiranji mu mutu wakulondopu?

¹⁶ Kumbi tiyanduwa wuli ndi ulongozgi wakukwaskana ndi charu kweniso ŵanthu akujamu? Ulongozgi uwu utitikumbuska kuti mugulu laku Yehova tosi te akuyanana ndipu tikhumbika kukoliyana. Yehova walivi sankhu. Tikhumbika kujifumba kuti: ‘Kumbi ndiyezga Yehova pa nkhani yakuleka kwanjiya? Kumbi nditumbika Mkhristu munyangu weyosi ndi mtima wosi, kwali wakukuliya pani pamwenga vinthu ve wuli pa umoyu waki?’ (Aro. 12:10) Tikondwa kuti Yehova watipaska mwaŵi wakuyanana mu paradayisu wauzimu, mo titeŵete Awusefwi akuchanya ndi mtima wosi kweniso kukondwa ndi vitumbiku.—Aga. 3:26-29; Chivu. 7:9.

¹⁷ Sonu tiyeni tiwoni layizgu lachinayi la chigaŵa chakumaliya cha chiwona chaku Ezekiyeli, lo likamba kuti Yehova wazamukuŵa ndi Ayuda wo ŵenga ku ukapolu. Kumbi tingasambiranji pa layizgu lenili? Fumbu lenili lazamumukika mu mutu wakulondopu.