1, 2. (a) Kumbi tosi tikhumbika kusankhanji? (b) Kumbi mungelu wakugomezgeka wangumukanji pa nyengu yo Yohane wakhumbanga kumusopa?

WEYOSI waku isi wakhumbika kumuka fumbu lakukhumbika ukongwa lakuti: Kumbi nditenere kusopa yani? Anandi angakamba kuti nkhani iyi njakusuzga ndipu kwamuka kwaki nkhwakutimbanyizga. Kweni kukamba uneneska, kwamuka kwa fumbu ili nkhwakuvwika umampha ndipuso nkhupusu. Tingasankha kusopa Yehova Chiuta pamwenga Satana Dyaboli.

² Satana wakhumba kuti ŵanthu amusopengi. Venivi vinguwoneke ukongwa pa nyengu yo wayesanga Yesu. Nge mo tingusambiriya mu Mutu 1 wa buku ili, Satana wakhumbanga kupaska Yesu chinthu chinyaki. Iyu wakhumbanga kumupaska mazaza nga maufumu ngosi nga pacharu chapasi. Kumbi Dyaboli wakhumbanga kuti Yesu wamuchitiyenji? Iyu wangukambiya Yesu kuti ‘wamusopi kamoza pe.’ (Mate. 4:9) Mwakupambana ndi Satana, mungelu yo wangulongo chiwona wakutumika Yohane, wangukana kusopeka. (Ŵerengani Chivumbuzi 22:8, 9.) Pa nyengu yo Yohane wakhumbanga kumusopa, mungelu wakujiyuyuwa mwenuyu wangukambiya Yohane kuti: “Ungachitanga viyo cha!” Mumalu mwakuti iyu  wakambi kuti, ‘Undisopi,’ mungelu uyu wangukamba kuti: “Sopa Chiuta.”

3. (a) Kumbi chilatu cha buku ili ntchinthu wuli? (b) Kumbi sonu tikambiskanengenji?

³ Chilatu cha buku ili, nkhutichiska kuti tiyesesengi kuchita vo mungelu uyu wangukamba, kusopa Yehova Chiuta pe. (Doto. 10:20; Mate. 4:10) Mwakudumuwa, tiyeni tikambiskani vo tasambira vakukwaskana ndi kusopa kwauneneska kutuliya mu mauchimi ngaku Ezekiyeli kweniso mu viwona vo wanguwona. Pavuli paki, Malemba ngatiwovyengi kuziŵa vo vazamuchitika kunthazi pa nyengu yo munthu weyosi wazamuyeseka kakumaliya. Kuyeseka kwenuku, ndiku kwazamulongo wo mbakwenere kuja ndi umoyu ndi kuwona kusopa kwauneneska kuchiwezekiyapu kwamuyaya.

4. Kumbi ndi fundu zitatu nizi zo zadidimizgika mubuku la Ezekiyeli?

⁴ Buku la Ezekiyeli lititisambiza kuti kusopa kwauneneska, kukhumba kuti (1) tijiperekengi kwaku Yehova pe, (2) tikoliyanengi pakusopa kwauneneska, ndipuso (3) tilongongi kuti titanja anyidu. Tiyeni tiwoni mo mauchimi kweniso viwona vo vakonkhoskeka mubuku ili vititiwovye kuvwisa fundu zitatu zenizi.

5-9. Kumbi tasambiranji pa nkhani yakujipereka kwaku Yehova pe?

⁵ Mutu 3: * Chiwona chakukondwesa chenichi cho chilongo Yehova wazingilizika ndi chiŵingavuwa kweniso walongozga vakulengeka vauzimu vanthazi, chititisambiza fundu yakukhumbika ukongwa yakuti Wanthazizosi ndiyu yija pe yo titenere kumusopa.—Ezeki. 1:4, 15-28.

⁶ Mutu 5: Ezekiyeli wanguzizwa ukongwa kuwona chiwona cho chalongonga nyumba yaku Yehova yo yingufipiskika! Chiwona ichi chilongo kuti palivi chakubisika pa masu paku Yehova. Iyu wawona asani ŵanthu achita vinthu mwambula kugomezgeka, nge asani ŵanthu ŵaki asopa angoza chinanga kuti ŵanthu angawona cha. Asani ŵanthu achita venivi, vitimuŵaŵa ukongwa Yehova ndipu watiŵalanga.—Ezeki. 8:1-18.

⁷ Mutu 7: Vyeruzgu vo Yehova wangupereka pa mitundu yapafupi yo ‘yanyozanga’ Ayisirayeli, vilongo kuti Yehova watiŵalekere cha ŵanthu wo achitiya nkhaza ŵanthu ŵaki. (Ezeki. 25:6) Tisambirapu so chinthu chinyaki pa nkhani ya mo Ayisirayeli achitiyanga vinthu ndi mitundu yeniyi. Titenere kuja akugomezgeka kwaku Yehova kuluska chechosi. Tikhumbika cha kusintha mijalidu yidu yamampha kuti yikoliyani ndi mijalidu ya abali ŵidu wo aleka kusopa Yehova. Kweniso tikhumbika cha kuthemba chuma pamwenga kuseleriyamu mu vandali mwakupereka ulemu ku maboma wo ngwakwenere Yehova pe.

⁸ Mutu 13 ndi 14: Chiwona cha nyumba yakusopiyamu yo yenga pachanya pa phiri litali, chititisambiza kuti tikhumbika kuchita vinthu mwakukoliyana ndi fundu zapachanya zaku Yehova, chifukwa tiziŵa kuti we pachanya pa achiuta wosi.—Ezeki. 40:1–48:35.

 ⁹ Mutu 15: Uchimi wo ukonkhoska za Isirayeli ndi Yuda nge kuti ndi mahuli, utitikumbusa kuti Yehova wawona kuti ureŵi wauzimu ntchinthu chakuseruska.—Ezekiyeli machaputala 16, 23.

10-14. Kumbi fundu yakuti tilutirizgengi kukoliyana pa kusopa kwauneneska yadidimizgika wuli?

¹⁰ Mutu 8: Mauchimi ngo ngakamba kuti Yehova wazamuyuska “mliska yumoza” kuti waziphweriyengi ŵanthu Ŵaki, ngalongo kukhumbika kwa kuteŵete mwakukoliyana kweniso mwachimangu mwakulongozgeka ndi Yesu.—Ezeki. 34:23, 24; 37:24-28.

¹¹ Mutu 9: Mauchimi ngaku Ezekiyeli ngakukwaskana ndi ŵanthu aku Chiuta wo angufwatulika ku ukapolu ku Babiloni ndi kuwere ku charu chawu, nge ndi uthenga ku ŵanthu wo akhumba kukondwesa Yehova mazuŵa nganu. Ŵanthu wo asopa Yehova mwauneneska akhumbika kuleka kweniso kutuwaku ku vinthu vosi vaukazuzi vakukwaskana ndi kusopa kwaboza. Chinanga kuti tituliya mu mafuku ngakupambanapambana, te akavu pamwenga akukhupuka kweniso tenga muvisopa vakupambanapambana, titenere kulutirizga kukoliyana chifukwa ndivu vititiwovya kuziŵika kuti ndisi ŵanthu aku Chiuta.—Ezeki. 11:17, 18; 12:24; Yoha. 17:20-23.

¹² Mutu 10: Fundu yakukoliyana yingukonkhoskeka mwakuvwika umampha mu chiwona cha viwanga vakumira vo vinguja so ndi umoyu. Kukamba uneneska, ndi mwaŵi ukulu ukongwa kuja mugulu lakuwezekiyapu so la ŵanthu akutowa wo achitiya vinthu pamoza nge asilikali!—Ezeki. 37:1-14.

¹³ Mutu 12: Kukoliyana kungudidimizgika ukongwa mu uchimi wa timiti tiŵi to tingubanyika kuja kamiti kamoza. Vakuchiska ukongwa kuwona kuti Akhristu akusankhika kweniso a mbereri zinyaki afiska uchimi wenuwu! Chinanga kuti tija mucharu cho ŵanthu mbakugaŵikana chifukwa cha visopa kweniso atinkhana chifukwa cha ndali, kweni isi tilutirizga kukoliyana chifukwa cha chanju ndipuso kugomezgeka.—Ezeki. 37:15-23.

¹⁴ Mutu 16: Chiwona cha munthulumi yo wenga ndi kachikwama ka mlembi kweniso anthulumi wo angupinga vidya vakuswiya, chitititcheŵeska fundu yakukhumbika ukongwa. Fundu yaki njakuti ŵanthu ŵija wo azamusere mu “chisuzgu chikulu” nge ŵanthu wo asopa Yehova mwauneneska ndiwu ŵija azamuŵikika chisimikizu kuti mbakwenere kutaskika.—Mate. 24:21; Ezeki. 9:1-11.

15-18. Ntchifukwa wuli titenere kulutirizga kulongo chanju, nanga tingachita wuli venivi?

¹⁵ Mutu 4: Chiwona cha vamoyu vinayi, chingutisambiza vakukwaskana ndi mijalidu yaku Yehova ndipu jalidu laki likulu ukongwa ntchanju. Asani tilongoro kweniso kuchita vinthu mwachanju, tilongo kuti Yehova ndi Chiuta widu.—Ezeki. 1:5-14; 1 Yoha. 4:8.

¹⁶ Mutu 6 ndi 11: Chanju chaku Chiuta chingumuchitiska kuti waŵiki alonda, nge Ezekiyeli. Chifukwa chakuti Chiuta ntchanju,  iyu wakhumba cha kuti weyosi wazinangiki pa nyengu yo wazamutuzgiyapu charu chaku Satana. (2 Petu. 3:9) Te ndi mwaŵi wakulongo chanju chaku Chiuta asani tifiska udindu widu wakovya mulonda wa mazuŵa nganu.—Ezeki. 33:1-9.

¹⁷ Mutu 17 ndi 18: Yehova waziŵa kuti anandi azamukana lisungu laki ndipu azamukhumba kupeya ateŵeti ŵaki akugomezgeka. Chanju chazamuchitiska Yehova kuvikiliya ŵanthu ŵaki pa nyengu yo “Gogi wa mucharu cha Magogi” wazamuyukiya ŵanthu wo mbakugomezgeka kwaku Yehova. Kwanja anyidu kutitichiska kutcheŵeska ŵanthu anandi kuti Yehova wazamunanga wo asuzga ŵanthu ŵaki.—Ezeki. 38:1–39:20; 2 Ate. 1:6, 7.

¹⁸ Mutu 19, 20, ndi 21: Fundu yakuti Yehova watanja ŵanthu ŵaki, yilongoreka umampha mu chiwona cha msinji wa maji ngakupaska umoyu kweniso mu chiwona chakugaŵa malu. Viwona ivi vikamba chanju chikulu cho Yehova wakulongo pakupereka umoyu wa Mwana waki, ndi chilatu chakuti maubudi ngidu ngagowokereki ndi kuzikondwa ndi umoyu wakufikapu nge ŵanthu a mubanja laku Chiuta. Nthowa yamampha ukongwa yakulongore kuti titanja ŵanthu, nkhuŵakambiya za vinthu vamampha vo Yehova wanozge ŵanthu wo avwana mwa Mwana waki.—Ezeki. 45:1-7; 47:1–48:35; Chivu. 21:1-4; 22:17.

19. Kumbi Yesu wazamuchitanji mu Ulamuliru wa Vyaka 1,000? (Wonani so bokosi lakuti, “Kuyeseka Kakumaliya.”)

¹⁹ Mu Ulamuliru wa Vyaka 1,000, Yesu wazamuyuska ŵanthu mabiliyoni nganandi ndi kutuzgapu urwirwi wo utuza chifukwa cha “nyifwa, yo ndi murwani.” (1 Akori. 15:26; Mariko 5:38-42; Machi. 24:15) Mbiri ya umoyu wa ŵanthu yaja nkhani yakupaska chitima kweniso yakupweteka. Kweni asani ŵanthu wosi aziyuskika, Yesu wazamusisita nkhani yakupaska chitima yeniyi ndipu wazamupaska mwaŵi ŵanthu wo azamuyuskika kuti akondwi ndi umoyu nge mo venge Adamu ndi Heva ŵechendabudi. Yesu wazamugwiriskiya ntchitu sembi yaki kutuzgapu masuzgu ngo ngatuza chifukwa cha matenda, nkhondu kweniso nja. Chinthu chikulu ukongwa cho wazamuchita, ntchakuti wazakutiwovya kukumba ndi kutuzgapu msisi wo uchitiska masuzgu, kung’anamuwa ubudi wo tikuhara kutuliya kwaku Adamu. (Aro. 5:18, 19) Yesu wazamunangiya limu “ntchitu zaku Dyaboli.” (1 Yoha. 3:8) Kumbi ntchinthu wuli cho chazamuchitika pavuli paki?

20. Kumbi Yesu ndi a 144,000 azamulongo wuli kujiyuyuwa kukulu? Konkhoskani. (Wonani chithuzi cho che papeji 226.)

²⁰ Ŵerengani 1 Akorinto 15:24-28. Asani ŵanthu wosi azija akufikapu, charu chazisintha kuzija Paradayisu nge mo Yehova wakhumbiyanga pakwamba, Yesu ndi a 144,000 wo wamulamuliya nayu limoza azamulongo kujiyuyuwa kukulu ukongwa. Yiwu azamupereka Ufumu kwaku Yehova. Yiwu azamupereka kwaku Yehova mazaza ngo ŵenga nangu kwa vyaka 1,000 ndipu azamuchita venivi ndi mtima wosi kweniso mwachimangu. Ndipu vosi vo Ufumu uwu wazamuchita, vazamuŵaku kwamuyaya.

21, 22. (a) Kumbi charu chazamukuŵa wuli pavuli pa vyaka 1,000? (b) Ntchifukwa wuli Yehova wazamufwatuwa Satana ndi viŵanda vaki?

²¹ Pavuli paki, Yehova wazamuchita chinthu chinyaki cho chazamulongo kuti watiŵathemba ukongwa ŵanthu ŵaki a pacharu chapasi. Iyu wazamulamula kuti Satana ndi viŵanda vaki afwatuliki kuchizenji ko anguŵamanga kwa vyaka 1,000. (Ŵerengani Chivumbuzi 20:1-3.) Ŵanthu wo Satana ndi viŵanda vaki azakuŵawona pa nyengu iyi, azamukuŵa akupambana ukongwa ndi wo aziŵanga. Charu nachu chazamukuŵa chakupambana ukongwa. Aramagedoni yechendachitiki, ŵanthu anandi alandizgikanga ndi Satana kweniso akoliyananga cha chifukwa chakutinkhana ndipuso sankhu. (Chivu. 12:9) Kweni pavuli pa vyaka 1,000, ŵanthu wosi azamusopanga Yehova nge banja lakukoliyana kweniso lo litanjana. Charu chosi chazamuja Paradayisu.

²² Ntchifukwa wuli Yehova wazamufwatuwa Satana ndi viŵanda vaki vo ndi vigeŵenga vakofya ukongwa kuti vizisere mucharu  chapasi chakutowa? Chifukwa ŵanthu anandi wo azamukuŵa ndi umoyu pakumaliya pa vyaka 1,000, azamukuŵa kuti ŵechendayesekepu kuti alongo kuti mbakugomezgeka kwaku Yehova pamwenga cha, nge mo vinguŵiya ndi ateŵeti akugomezgeka aku Yehova. Anandi aku yiwu angufwa ŵechendamuziŵi Yehova ndipu pavuli paki azamuyuskikiya ŵaka mu Paradayisu. Yehova wazakuŵapaska umoyu pe cha kweniso wazakuŵapaska vinthu vakuliŵavu ndi vauzimu vo akhumbika. Yiwu azamukuŵa kuti akuchichizgikapu cha kuchita vinthu viheni kweni vamampha pe. Ndipu azamukuŵa kuti ŵe ndi ŵanthu wo atanja ndi kuteŵete Yehova. Satana wazamunyoza ŵanthu ŵenaŵa nge mo wanguchitiya ndi Yobu kuti ateŵete Chiuta chifukwa chakuti watiŵavikiliya kweniso watiŵatumbika. (Yobu 1:9, 10) Mwaviyo, Yehova wechendalembi mazina ngidu kwamuyaya mubuku la umoyu, wazamuzomereza Satana kuti watiyesi kakumaliya kuti tilongo asani te akugomezgeka nadi pamwenga cha kwa Awusefwi kweniso Fumu yidu.—Chivu. 20:12, 15.

23. Kumbi ndi nkhani wuli yo yazamukwaska munthu weyosi pakuyija?

 ²³ Kwa kanyengu kamanavi, Satana wazamupaskika mwaŵi wakuti walekesi ŵanthu kuteŵete Chiuta. Kumbi yiwu azamuyeseka wuli? Tikayika cha kuti weyosi wazamuyeseka nge mo Adamu ndi Eva anguyeseke pa nkhani yakuvwiya fundu zaku Yehova, kuja kuchigaŵa cha ulamuliru waki kweniso kusopa Yehova pamwenga kumugarukiya ndi kuja kuchigaŵa chaku Satana.

24. Ntchifukwa wuli wo azamugaruka adanika kuti Gogi ndipuso Magogi?

²⁴ Ŵerengani Chivumbuzi 20:7-10. Mphakuvwika kuti ŵanthu wo azamugaruka pakumaliya pa vyaka 1,000 azamudanika kuti Gogi ndipuso Magogi. Yiwu azamulongo mijalidu yakuyanana ŵaka ndi ya ŵanthu akugaruka wo Ezekiyeli wangukambiya limu kuti azamuyukiya ŵanthu aku Chiuta pa chisuzgu chikulu. Gulu la ŵanthu ŵenaŵa wo Ezekiyeli wanguŵakamba kuti ndi “Gogi wa mucharu cha Magogi” azamutuliya mumitundu yakupambanapambana yo yasuskanga ulamuliru waku Yehova. (Ezeki. 38:2) Mwakuyanana ŵaka, ŵanthu wo azamugaruka pavuli pa Ulamuliru wa Vyaka 1,000 azamudanika kuti “mitundu.” Venivi vakuziziswa. Chifukwa wuli? Mu Ulamuliru wa Vyaka 1,000, kwazamuŵavi mitundu yakugaŵikana. Ŵanthu wosi azakujithereska ku boma limoza, Ufumu waku Chiuta. Tosi tazamuja mtundu umoza  wauzimu. Pakukamba kuti ŵanthu akugaruka ŵenaŵa ndi Gogi ndipuso Magogi kweniso kuti ndi “mitundu,” uchimi ulongo kuti Satana wazamufiska kugaŵanisa ŵanthu pakati pa ŵanthu anyaki aku Chiuta. Palivi yo wazamuchichizgika kuja kuchigaŵa chaku Yehova pamwenga Satana. Munthu weyosi wakufikapu, wazamusankha yija.

25, 26. Kumbi mbalinga wo azamukoliyana ndi Satana, nanga ntchinthu wuli cho chazakuŵachitikiya?

²⁵ Kumbi mbalinga wo azamukoliyana ndi Satana? Chiŵerengeru cha ŵanthu wo azamugaruka “che nge mchenga wa kunyanja.” Mazu ngenanga ngalongo viŵi cha kuti mbanthu anandi wo azamugaruka. Tiziŵa wuli venivi? Tiyeni tiwoni vo Yehova wangulayizga Abrahamu. Yehova wangukamba kuti mphapu yaku Abrahamu, yazamuja nge “mchenga wa mumphepeti mwa nyanja.” (Gene. 22:17, 18) Kweni chiŵerengeru cha mphapu yaki, chimaliya pa 144,001. (Aga. 3:16, 29) Chinanga kuti chiŵerengeru ichi chingawoneka nge ntchikulu, kweni ntchimana ukongwa pakuyeruzgiya ndi ŵanthu wosi. Mwakuyanana ŵaka, chiŵerengeru cha ŵanthu wo azamukoliyana ndi Satana, panyaki chazamukuŵa chikulu kweni chazamukuŵa chakofya cha. Ŵanthu akugaruka ŵenaŵa azakuŵananga cha ateŵeti akugomezgeka aku Yehova.

 ²⁶ Ŵanthu wo azamukoliyana ndi ŵanthu akugaruka, azamutuzgikapu mwaliŵi. Yiwu limoza ndi Satana kweniso viŵanda vaki azamutuzgikapu ndipu azamuja so ndi umoyu cha. Ŵanthu azamukumbukanga ŵaka vinthu viheni vo akugaruka ŵenaŵa angusankha kweniso vo vinguchitika chifukwa cha vo angusankha.—Chivu. 20:10.

27-29. Kumbi ŵanthu wo azamupunda pa kuyeseka kwakumaliya, alindizganji?

²⁷ Mwakupambana ndi venivi, ŵanthu wo azamupunda pa kuyeseka kwakumaliya mazina ngawu ngazamulembeka kwamuyaya “mubuku la umoyu.” (Chivu. 20:15) Pavuli paki, nge banja lakukoliyana, ŵana wosi akugomezgeka aku Yehova azamusopanga iyu pe chifukwa ndiyu pe wakwenere kumusopa.

²⁸ Ŵanaŵaniyani mo vinthu vazamuŵiya pa nyengu yo. Mugwira ntchitu yakukondwesa kweniso mwe ndi mabwezi ngamampha. Yimwi kweniso ŵanthu wo mutiŵayanja musuzgika cha. Yimwi pakumwija, mutuma panthazi paku Yehova kwambula ubudi wewosi. Munthu weyosi wazamuja pa ubwezi wambula mphaka ndi Chiuta. Ndipu chakuzirwa ukongwa ntchakuti kuchanya ndi pacharu chapasi, kusopa kwauneneska kwazamuchitikanga mwakufikapu. Pa nyengu iyi kusopa kwauneneska kwazamuwezekiyapu limu!

²⁹ Kumbi yimwi mwazamuŵapu pa nyengu yeniyi? Mungaziŵapu asani mungalutirizga kugwiriskiya ntchitu fundu zikuluzikulu  zitatu zo tasambira mubuku la Ezekiyeli. Fundu zaki zakuti: Mujiperekengi kwaku Yehova pe, mukoliyanengi pakusopa kwauneneska kweniso mulongongi kuti mutanja anyinu. Mauchimi ngaku Ezekiyeli ngatitisambiza fundu yinyaki yakumaliya. Kumbi fundu yeniyi ndi niyi?

30, 31. Kumbi mazu ngakuti “yiwu azamuziŵa kuti ini ndini Yehova,” ngazamung’anamuwanji (a) ku arwani aku Chiuta? (b) ku ŵanthu aku Chiuta?

³⁰ Mubuku losi la Ezekiyeli, mazu ngakuti “yiwu azamuziŵa kuti ini ndini Yehova,” ngakambika mwakuwerezawereza. (Ezeki. 6:10; 39:28) Ku arwani aku Chiuta, mazu ngenanga ngang’anamuwa nkhondu kweniso nyifwa. Yiwu azamuchichizgika kuziŵa vinandi kuluska kuziŵa ŵaka kuti Yehova waliku. Azamuziŵa kuti zina laki likulu ling’anamuwa kuti “Wachitiska Kuja” asani azikhawula dankha. “Yehova wa mizinda” wazamuja ‘chinkhara pa nkhondu’ ndipu wazakuŵathereska. (1 Samu. 17:45; Eki. 15:3) Yiwu azamuziŵa mwakuswera fundu yauneneska yakukwaskana ndi Yehova yakuti: Palivi cho chingamutondekesa kufiska khumbu laki.

³¹ Ku ŵanthu aku Chiuta, mazu ngakuti “yiwu azamuziŵa kuti ini ndini Yehova,” ngazamung’anamuwa chimangu kweniso umoyu. Yehova wazakutichitiska kuti tije nge mo wakhumbiyanga pakwamba kung’anamuwa kuti tazamuja ŵana ŵaki anthulumi kweniso anthukazi akufikapu wo alongo mijalidu yaki. (Gene. 1:26) Yehova walongo kali kwaku isi kuti Mbawusefwi achanju kweniso Mliska wakuvikiliya. Pambula kuswera yapa, iyu wajengi Fumu yidu yakuthereska. Zuŵa lenili lechendazi, tiyeni tikumbukengi uthenga waku Ezekiyeli. Kuziya mu vo tilongoro kweniso vo tichita zuŵa lelosi, tiyeni tilongongi kuti titimuziŵa Yehova kweniso kuti ndi Chiuta wa mtundu wuli. Mwaviyo, asani chisuzgu chikulu chaziyamba, tazamuchita mantha cha. Mumalu mwaki, tazamuyunuska mitu yidu chifukwa tazamuziŵa kuti utaski widu we pafupi. (Luka 21:28) Pasonu panu, tiyeni tiwovyengi ŵanthu kwekosi kuziŵa kweniso kwanja Chiuta yija yo ŵanthu atenere kumusopa, Yo we ndi zina lakuluska mazina ngosi, Yehova.—Ezeki. 28:26.