Yapa penga pa Chinkhondi ndi msana, ndipu zuŵa la Nisani 14 lenga pafupi kumala. Asani lumwi lasere, zuŵa la Nisani 15 lo lenga Sabata, latingi liyambengi. Pa nyengu iyi ndipu Yesu wafwa kali, kweni vigaŵenga vo wangupayikika navu limoza venga vechendafwi. Dangu lakambanga kuti asani ŵanthu wo apayikika ŵafwa ‘akhumbikanga cha kuja pachimiti usiku wosi wamphumphu,’ kweni akhumbikanga kuŵikika kumasanu “zuŵa lenilo.”—Marangu 21:22, 23.

Kweniso, pa Chinkhondi ndi msana ŵanthu anozgiyanga limu chakurya ndipuso agwiriyanga limu ntchitu zinyaki zakukhumbika, zuŵa la Sabata lechendafiki. Chifukwa cha venivi, zuŵa lenili alidananga kuti Zuŵa Lakunozgeke. Lumwi lati lasere, Sabata “likulu” lingwamba. (Yohane 19:31) Zuŵa lenili lenga Sabata likulu chifukwa Nisani 15 lenga zuŵa lakwamba la Phwandu la Viŵandi Vambula Chakutupisa, ndipu nyengu zosi zuŵa lenili lajanga Sabata. Phwandu lenili lachitikanga kwa mazuŵa 7. (Ŵalevi 23:5, 6) Kweni pa nyengu iyi, zuŵa ili lenga la Chisulu, lo mu nyengu ya Ayisirayeli lajanga Sabata.

Chifukwa cha venivi, Ayuda angupempha Pilato kuti mwambu wa nyifwa yaku Yesu ndipuso vigaŵenga vo vingupayikika nayu limoza uchitiki mwaliŵi. Kumbi Pilato watingi wachitengi wuli venivi? Iyu wangulamula kuti aŵafyo malundi. Kuti munthu yo wapayikika watutengi, wajinyamuliyanga muchanya mwakugwiriskiya ntchitu malundi ngaki. Kweni asani wafyoleka malundi, watondekanga kuchita venivi, mwaviyo wafwanga liŵi. Asilikali anguza ndipu angufyo malundi nga vigaŵenga vo vingupayikika limoza ndi Yesu. Kweni pakuti Yesu angumusaniya kuti wafwa kali, angufyo cha malundi  ngaki. Venivi vingufiska uchimi wa pa lemba la Sumu 34:20, wo ukamba kuti: “Wavikiliya viwanga vaki vosi, ndipu palivi chiwanga chinanga ntchimoza cho chafyoleka.”

Kuti asimikizi kuti Yesu wafwa nadi, msilikali yumoza wangumugwaza ndi mkondu mumbaŵala ndipu mkondu wenuwu unguchifika pafupi ndi mtima. Ndipu ‘nyengu yeniyo pangutuwa ndopa ndi maji.’ (Yohane 19:34) Venivi vingufiska uchimi unyaki wa m’malemba wakuti: “Yiwu azamulereska kwa munthu yo amugwaza.”—Zekariya 12:10.

Pa nyengu yo Yesu wabayikanga, penga so “munthu munyaki wakukhupuka” zina laki Yosefi waku Arimatiya. Munthu mwenuyu wenga yumoza mwa ŵanthu akuziŵika umampha wa mu Mphara Yikulu ya Milandu. (Mateyu 27:57) Iyu waziŵikanga kuti wenga “munthu wamampha kweniso murunji,” yo “walindizganga Ufumu waku Chiuta.” Yosefi wangukoliyana navu cha vo khoti lingugamuwa vakukwaskana ndi mulandu waku Yesu, chifukwa iyu wenga “wakusambira waku Yesu kweni wambula kuziŵika ku ŵanthu chifukwa cha kopa Ayuda.” (Luka 23:50; Mariko 15:43; Yohane 19:38) Yosefi wanguchita mantha cha ndipu wanguluta kwaku Pilato kuchipempha thupi laku Yesu. Pilato wangufumba mura wa asilikali asani Yesu wafwa nadi, ndipu iyu wanguzomera kuti Yesu wafwa. Mwaviyo, Pilato wanguzomereza kuti Yosefi wakato thupi laku Yesu.

Yosefi wangugula salu yakutowa kweniso yamampha ukongwa ndipu wanguluta kuchisisa thupi laku Yesu pachimiti. Iyu wangukulunga thupi lo musalu yeniyi kunozgeke kuti wakaliŵiki kumasanu. Nikodimu “yo wanguza kwaku Yesu ndi usiku pakwamba,” wangumuwovya kunozga thupi laku Yesu. (Yohane 19:39) Nikodimu wangupinga mule wakusazgana ndi aloye pafufupi makilogilamu 33. Thupi laku Yesu angulikulunga musalu zo anguzipaka vakununkhirisiya mwakukoliyana ndi mwambu wa Ayuda.

Yosefi wenga ndi muwunda pafupi ndi po angupayika Yesu ndipu ŵenga ŵechendaŵikemu munthu weyosi. Muwunda wenuwu, wenga wakuchita kujoba mujalawi ndipu thupi laku Yesu anguliŵika mwenimo. Pavuli paki, angukunkhuziyapu chimwa chikulu pakhomu la muwunda. Yiwu anguchita venivi mwaliŵi zuŵa la Sabata lechendayambi. Mariya wa ku Magadala ndi Mariya anyina aku Yakobe Mumana atenere kuti anguwovyaku kunozga thupi laku Yesu. Pavuli paki, anguwere kunyumba mwaliŵi “kuchinozga vakununkhirisiya ndipuso mafuta ngakununkhira,” kuti azipaki thupi laku Yesu asani zuŵa la Sabata lajumphapu.—Luka 23:56.

Mawa laki lo lenga Sabata, ŵara ŵa asembi kweniso Afarisi anguluta kwaku Pilato ndikukamba kuti: “Takumbuka kuti munthu waboza yuwa weche ndi umoyu wangukamba kuti, ‘Ndazamuyuskika asani pajumpha mazuŵa ngatatu.’ Sonu lamulani kuti masanu ngakavikiliriki mpaka pa zuŵa lachitatu kuti akusambira ŵaki aleki kuzimuba ndi kukambiya ŵanthu kuti, ‘Wakuyuskika ku nyifwa!’ Asani vingaŵa viyo, boza lachiŵi ili liŵengi lakofya ukongwa kuluska lakwamba.” Pilato wanguŵakambiya kuti: “Mungato asilikali. Lutani, mukangavikiliyi mo mungafiskiya.”—Mateyu 27:63-65.

Pa zuŵa la Sabata ndi mulenji ukongwa, Mariya wa ku Magadala, Mariya anyina aku Yakobe kweniso anthukazi anyaki angupinga vakununkhirisiya ndi kuluta kumuwunda kuti akanozgi thupi laku Yesu. Ŵe munthowa afumbananga kuti: “Ndiyani yo wakutituzgiyapu chimwa pakhomu la muwunda?” (Mariko 16:3) Kweni pa nyengu iyi, kunguchitika chidilirisi. Yiwu angusaniya kuti mungelu waku Chiuta watuzgapu chimwa chiya, asilikali wo ŵenga alonda pa muwunda atuwapu kweniso muwunda wenga mwazi!