Pa nkhani iyi, banja lelosi lachikhristu likhumbika kuziŵa mo nthowa ya lupu yigwiriya ntchitu kweniso vo Bayibolu likamba. Pavuli paki, atenere kusankha vinthu vo vingaŵawovya kuti alutirizgi kuja ndi njuŵi yamampha pamasu paku Chiuta.

Pa nyengu yo pacharu penga ŵanthu ŵaŵi pe (kweniso pati paja ŵanthu 8 chigumula chati chajumphapu), Yehova wangulamula kuti: “Mubalani ndipu muyandani.” (Chiya. 1:28; 9:1) Bayibolu likamba cha kuti Akhristu akhumbika kulondo dangu lenili. Mwaviyo, asani banja likhumba kuja ndi ŵana anandi cha lingasankha kugwiriskiya ntchitu nthowa yakulera pamwenga nyengu yo likhumba kubala mwana. Kumbi yiwu akhumbika kuŵanaŵaniya fundu nizi?

Akhristu akhumbika kuwona asani nthowa yakulera yo akhumba kugwiriskiya ntchitu yikoliyana ndi fundu za m’Bayibolu. Ndichu chifukwa chaki yiwu akana kutuzga nthumbu nge nthowa yakulera. Kutuza nthumbu kukoliyana cha ndi vo Malemba ngakamba kuti titumbikengi umoyu. Akhristu akhumbika cha kubaya umoyu wo mukuluta kwa nyengu ungachitiska kuti mwana waziweku. (Chitu. 20:13; 21:22, 23; Sumu 139:16; Yere. 1:5) Wuli kugwiriskiya ntchitu lupu?

Nkhani iyi, yingukonkhoskeka mu Chigongwi cha Alinda cha Chingelezi cha May 15, 1979 papeji 30 ndi 31. Lupu yo agwiriskiyanga ukongwa ntchitu pa nyengu iyi, kenga kanthu ka pulasitiki ko akaŵikanga mu chibaliru kuti munthukazi waleki kuto nthumbu. Nkhani iyi yingukamba kuti vaziŵikanga umampha cha mo lupu uyu wagwiriyanga ntchitu. Asayansi anandi akambanga kuti lupu mwenuyu wachitiskanga kuti unthurumi uleki kukumana ndi mazira nga munthukazi. Mwana wangapangika cha asani zira la munthukazi laleka kukumana ndi unthurumi.

Kweni maukaboni nganyaki ngalongo kuti nyengu zinyaki unthurumi ukumana ndi mazira  nga munthukazi. Zira lo lakumana ndi unthurumi lingakuliya kubwalu kwa chibaliru (nthumbu yija mumalu mwaki cha) pamwenga lingafika mu chibaliru. Asani zira lo lakumana ndi unthurumi lafika mu chibaliru, lupu wangachitiska kuti nthumbu yileki kume mu chibaliru ndipu yingamala. Ivi vingayanana ŵaka ndi kutuza nthumbu. Chigongwi ichi chingumaliza ndi mazu ngakuti: “Akhristu auneneska wo akhumba kugwiriskiya ntchitu nthowa iyi, akhumbika kuwona asani yikoliyana ndi vo Bayibolu likamba pa nkhani ya kupaturika kwa umoyu.”—Sumu 36:9.

Kutuliya mu 1979, po nkhani iyi yingulembeke vinthu valuta panthazi ukongwa pa nkhani ya munkhwala ndi sayansi.

Sonu pasazgikiya nthowa ziŵi za lupu. Nthowa yimoza nja kachipangizu ka mkuŵa. Nthowa iyi yingwamba kugwira ntchitu mucharu cha United States mu chaka cha 1988. Nthowa yinyaki nja mahomoni yo yingwamba kugwira ntchitu mu 2001. Kumbi nthowa zenizi zigwira wuli ntchitu?

Kachipangizu ka mkuŵa: Nge mo takambiyapu kali, lupu wachitiska kuti kuje kwakusuzga kuti unthurumi ukafiki mu chibaliru ndi kukumana ndi zira. Kusazgiyapu yapa, viwoneka kuti lupu yo we ndi kachipangizu ka mkuŵa waja ndi munkhwala wakubayiya unthurumi. * Kweniso, lupu wa mtundu uwu wangachitiska kuti chibaliru chileki kunozgeke kuti mume nthumbu.

Mahomoni: Pe malupu ngakupambanapambana ngo nge ndi mahomoni ngakuyanana ndi ngo ngasanirika mu mapirisi ngakulera. Malupu yanga ngatuza mahomoni mu chibaliru. Viwoneka kuti lupu yo we ndi mahomoni yanga wachitiska kuti mu maliŵavu nga anthukazi anyaki mazira ngaleki kutuwa mumalu ngo ngaja. Asani zira laleka kutuwa, lingakumana cha ndi unthurumi. Malupu yanga ngachitiska so kuti chibaliru chifyoti. * Kweniso ngachitiska kuti ulenda wa pakhomu la chibaliru ukhomi ndi kutondekesa unthurumi kujumpha kutuwa pa chiŵalu chakubisika cha munthukazi kuluta ku chibaliru. Pade pa vo takonkhoska yapa, malupu yanga ngagwira so ntchitu nge mo ngachitiya malupu nga mtundu unyaki.

Nge mo takambiyapu kali, mitundu yosi yiŵi ya malupu yichitiska kuti chibaliru chileki kunozgeke kuti nthumbu yimemu. Ivi ving’anamuwa kuti asani zira la munthukazi lapangika ndi kukumana ndi unthurumi, lingasere mu chibaliru kweni lingatondeka kume. Venivi vingachitiska kuti nthumbu yimali asani yayamba waka. Kweni asayansi akamba kuti ivi vichitika kaŵikaŵi cha, nge mo panyaki vingachitiya ndi munthu yo watumwa mapilisi ngakulera.

Mwaviyo, palivi yo wangakamba mwakusimikiza kuti nthowa ya lupu ya kachipangizu ka mkuŵa pamwenga ya mahomoni yichitiska kuti nthumbu yileki kupangika. Chinanga kuti ve viyo, kafukufuku yo asayansi akuchita walongo kuti chifukwa cha mo lupu wagwiriya ntchitu ndi viŵiviŵi cha kuti munthukazi wato nthumbu.

Banja la Chikhristu lo likhumba kugwiriskiya ntchitu nthowa ya lupu likhumbika kukambiskana ndi dokotala. Iyu wangaŵakambiya mitundu ya lupu yo yisanirika mucharu chawu kweniso uheni ndi umampha wa nthowa iyi. Banja likhumbika cha kuleke munthu munyaki kuti ndiyu waŵasankhiyi chakuchita pa nkhani iyi, nanga wangaŵa dokotala. (Aro. 14:12; Aga. 6:4, 5) Ichi ntchakusankha cha banja lelosi pakulija. Vo asankha pa nkhani iyi, vitenere kulongo kuti akhumba kukondwesa Chiuta kweniso kuja ndi njuŵi yamampha.—Yeruzgiyani ndi 1 Timote 1:18, 19; 2 Timote 1:3.