1, 2. Ntchifukwa wuli apapi anyaki afipa mtima asani ŵana ŵawu akhumba kujipatuliya kwaku Yehova ndi kubatizika?

CHAKA chechosi ŵanthu anandi wo asambira Bayibolu, atijipereka kwaku Yehova ndi kubatizika. Anandi mwaku yiwu mbana wo akuliya mubanja la Akaboni ndipu asankha nthowa yamampha ya ku umoyu. (Sumu 1:1-3) Asani ndimwi mupapi wachikhristu, tikayika cha kuti mulindizga zuŵa lo mwana winu wazamubatizikiya.—Yeruzgiyani ndi 3 Yohane 4.

² Chinanga kuti ve viyo, mungafipa mtima. Panyaki mukuwonapu achinyamata anyaki wo angubatizika kweni pavuli paki, angwamba kukayikiya asani kulondo vo Bayibolu likamba nkhwakovya. Anyaki mwa achinyamata yaŵa, aleka uneneska. Mwaviyo, mungafipa mtima kuti mwana winu wangayamba umampha kwenda pa nthowa yakuluta ku umoyu, kweni pavuli paki wangasintha ndipu wangaleka kwanja uneneska. Iyu wangachita vo Akhristu a ku Efeso anguchita wo Yesu wangukamba kuti: “Wasiya chanju cho wenga nachu pakwamba.”  (Chivu. 2:4) Kumbi mungachita wuli kuti ivi vileki kuchitika ndi kovya mwana winu “kukuwa ndi kusaniya utaski”? (1 Petu. 2:2) Kuti timuki fumbu ili, tiyeni tikambiskani zaku Timote.

3. (a) Kumbi ndi vinthu wuli vo vinguchitiska Timote kuti waje Mkhristu ndipu wanguchita wuli ndi vo wangusambira? (b) Kumbi ndi vinthu vitatu nivi vo Paulo wangukambiya Timote vakukwaskana ndi kusambira?

³ Timote watenere kuti wangusambira zaku Yesu mu 47 C.E. pa nyengu yo Paulo wanguza ku Lusitara kakwamba. Chinanga kuti panyaki pa nyengu iyi wenga wachinyamata, watenere kuti wagwiriskiyanga ntchitu vo wasambiranga. Pati pajumpha vyaka viŵi, Timote wangwamba kwenda ndi Paulo. Vyaka 16 vati vajumphapu, Paulo wangulembe kalata Timote kuti: “Lutirizga kuchita vinthu vo ukusambira ndipuso vo ukuvigomezga wati wakhorwa navu, pakuti utiŵaziŵa ŵanthu wo akukusambiza venivi. Ndipuso kutuliya pa ulitema wasambira malemba ngakupaturika, ngo ngangakuwovya kuti uje ndi zeru zakuti utaskikiyi, chifukwa chakuja ndi chivwanu mwaku Khristu Yesu.” (2 Timo. 3:14, 15) Wonani kuti Paulo wangukamba kuti Timote (1) wangusambira malemba ngakupaturika, (2) wangugomezga vinthu pavuli pakukhorwa navu ndipuso (3) wenga ndi zeru zakuti wazitaskiki chifukwa chakuja ndi chivwanu mwaku Khristu Yesu.

4. Kumbi ndi vinthu nivi vo muwona kuti vakovya pakusambiza ŵana ŵinu? (Wonani chithuzi cho che papeji 18.)

⁴ Pakuŵa mupapi wachikhristu, mukhumba kuti mwana winu wasambiri malemba ngakupaturika ngo ndi Malemba Ngachiheberi kweniso Ngachigiriki Ngachikhristu. Mwakukoliyana ndi mo ŵana achitiya, ŵana anamana nawu angasambira za ŵanthu ndi vakuchitika va m’Bayibolu. Gulu laku Yehova latipaska vinthu vinandi vo apapi angagwiriskiya ntchitu pakuwovya ŵana ŵawu, nge mabuku, timabuku ndi mavidiyo. Pa vinthu ivi, kumbi ndi nivi vo ve muchineneru chinu? Mungaluwanga cha kuti kuziŵa Malemba ndiku kutovya munthu kuti waje pa ubwezi wakukho ndi Yehova.

5. (a) Kumbi mazu ngakuti “ukuvigomezga wati wakhorwa navu” ngang’anamuwanji? (b) Kumbi tiziŵa wuli kuti Timote wangugomezga wati wakhorwa ndi uthenga wamampha wakukwaskana ndi Yesu?

⁵ Kuziŵa malemba ngakupaturika nkhwakukhumbika. Kweni pe vinandi vo vikhumbika pakusambiza ŵana pade pakuŵasambiza ŵaka vakukwaskana ndi ŵanthu ndi vakuchitika va m’Bayibolu. Timote nayu ‘wangugomezga wati wakhorwa navu’ vo wasambiranga. Mazu ngachigiriki ngo akungafwatuliya kuti “ukuvigomezga wati wakhorwa navu” ngang’anamuwa “kusimikiza kuti chinthu chinyaki ntchauneneska.” Timote wanguziŵa Malemba Ngachiheberi kutuliya pa unamana. Pavuli paki, iyu wangukhorwa kuti Yesu wenga Mesiya. Chifukwa chakuti Timote wangukhorwa ndi uthenga wamampha wo wanguvwa, wangubatizika ndi kwamba kwenda ndi Paulo pa uteŵeti wa umishonale.

6. Kumbi mungaŵawovya wuli ŵana ŵinu kuti akhorwi ndi vo asambira m’Bayibolu?

⁶ Kumbi mungaŵawovya wuli ŵana ŵinu kuti akhorwi ndi vo asambira, nge mo Timote wanguchitiya? Chakwamba, mutenere kuzizipizga. Mwana wangakhorwa zuŵa limoza pe cha ndipuso wangakhorwa chifukwa chakuti imwi mukukhorwa navu cha. Mwana weyosi wakhumbika kugwiriskiya ntchitu ‘lusu laki lakuŵanaŵana’ kuti wakhorwi ndi uneneska wa m’Bayibolu. (Ŵerengani Aroma 12:1.) Pakuŵa mupapi, mwe ndi udindu ukulu wakovya mwana winu pa nkhani iyi, ukongwa asani wafumba mafumbu. Tiyeni tiwoni chakuyeruzgiyapu chimoza.

7, 8. (a) Kumbi Thomas walongo wuli kuzizipizga pakusambiza mwana waki munthukazi? (b) Kumbi mpha nyengu niyi yo imwi mukhumbika kuzizipizga?

 ⁷ Thomas, yo we ndi mwana munthukazi wa vyaka 11 wangukamba kuti nyengu zinyaki mwana waki watimufumba kuti: “Kumbi vinthu vichita kusambuka kutuliya ku vinthu vinyaki?” Pamwenga, “Ntchifukwa wuli tichitaku cha vinthu vo vichitika muchigaŵa chidu, nge kuvota kuti vinthu visinthi?” Nyengu zinyaki Thomas wakhumbika kujiko kuti waleki kumuka mwaliŵi vo wagomezga. Iyu waziŵa kuti vo vichitiska munthu kuti wakhorwi ndi uneneska nkhumukambiya vosi nyengu yimoza cha kweni asani titimukambiya vinthu vimanavi.

⁸ Thomas waziŵa kuti kuzizipizga nkhwakukhumbika pakusambiza. Kukamba uneneska, kuzizipizga nkhwakukhumbika ukongwa kwa Mkhristu weyosi. (Ako. 3:12) Thomas waziŵa kuti wakhumbika kukambiskana ndi mwana waki fumbu limoza kananandi ŵaka. Iyu wakhumbika kukambiskana nayu mwakugwiriskiya ntchitu Malemba kuti wakhorwi ndi vo wasambira. Thomas wangukamba kuti, “Ukongwa pa nkhani zakukhumbika, muwolu wangu ndi ini, tikhumbisiska kuziŵa asani mwana widu wagomezga nadi vo wasambira kweniso asani watuvwa. Tikondwa asani wafumba mafumbu. Ndifipa mtima asani wazomerezga waka chechosi kwambula kufumba mafumbu.”

9. Kumbi mungaŵasambiza wuli ŵana ŵinu Mazu ngaku Chiuta?

⁹ Asani apapi azizipizga pakusambiza ŵana ŵawu, ŵana angayamba kuvwisa ‘usani, utali, kukwera ndi kusere’ kwa chivwanu. (Aefe. 3:18) Tingaŵasambiza vinthu vakuyanana ndi msinkhu wawu kweniso mo avwiya vinthu. Asani akhorwa ndi vo asambira, vingaŵa vambula kusuzga kumuka weyosi yo wangaŵafumba vo agomezga, kusazgapu wo asambira nawu sukulu. (1 Petu. 3:15) Mwakuyeruzgiyapu, kumbi ŵana ŵinu angakonkhoska kutuliya m’Bayibolu vo vichitika asani munthu wafwa? Kumbi avwisa vo Bayibolu likamba pa nkhani iyi? * Mbuneneska kuti mukhumbika kuzizipizga pakusambiza ŵana ŵinu Mazu ngaku Chiuta, kweni kuchita viyo nkhwakovya.—Mara. 6:6, 7.

10. Kumbi ntchinthu wuli chakukhumbika pakusambiza ŵana ŵinu?

¹⁰ Chakuwoniyapu chinu ntchakukhumbika kuti ŵana ŵinu akhorwi ndi vo mutiŵasambiza. Stephanie yo we ndi ŵana anthukazi atatu wangukamba kuti: “Kutuliya po ŵana ŵangu ŵenga anamana, nditijifumba kuti, ‘Kumbi ndikambiskana nawu ŵana ŵangu chifukwa cho ini ndigomezge kuti Yehova waliku, kuti watitiyanja kweniso kuti nthowa zaki zamampha? Kumbi awona kuti ini nditanja nadi Yehova?’ Ŵana ŵangu angakhorwa pija asani ini nani ndikhorwa.”

11, 12. Kumbi zeru ndi vinthu wuli, ndipu ntchifukwa wuli tingakamba kuti vithemba msinkhu cha kuti munthu waje ndi zeru?

¹¹ Nge mo tawone, Timote (1) waziŵanga Malemba kweniso (2) wangukhorwa navu vo wagomezganga. Kweni kumbi Paulo wang’anamuwanganji po wangukamba kuti malemba ngakupaturika ngangamuwovya Timote ‘kuja ndi zeru zakuti wazitaskikiyi’?

¹² Buku la Insight on the Scriptures, Volume 2, likamba kuti m’Bayibolu mazu ngakuti zeru, ngang’anamuwa “kugwiriskiya ntchitu vinthu vo uziŵa pakumalisa masuzgu, kukhwecha ngozi, kufiska vilatu pamwenga pakuwovya ŵanthu anyaki. Zeru zipambana ndi uzereza.” Bayibolu likamba kuti “uzereza uvungika mumtima wa mnyamata” pamwenga kuti mwana. (Nthanthi 22:15) Mwaviyo, zeru mbukaboni wakuti  munthu ngwakukhwima. Tingaziŵa kuti munthu ngwakukhwima mwauzimu chifukwa cha msinkhu waki cha, kweni asani watopa Yehova ndi kuvwiya marangu ngaki.—Ŵerengani Sumu 111:10.

13. Kumbi mwana wangalongo wuli kuti we ndi zeru zo zingamuwovya kuti wazitaskiki?

¹³ Ŵana wo mbakukhwima mwauzimu ‘atutuzgikatutuzgika ŵaka [cha] nge kuti atutuzgika ndi mayiŵa’ pamwenga ‘kupingikiya uku ndi uku.’ (Aefe. 4:14) M’malu mwaki, yiwu aluta panthazi “mwakugwiriskiya ntchitu lusu lawu la kuziŵa vinthu” ndipu “asambira kupambanisa pakati pa chamampha ndi chiheni.” (Ahe. 5:14) Yiwu alongo kuti mbakukhwima asani asankha vinthu mwazeru chinanga kuti apapi ŵawu pamwenga arara anyaki atiŵawona cha. (Afi. 2:12) Zeru za viyo zakukhumbika kuti azitaskiki. (Ŵerengani Nthanthi 24:14.) Kumbi mungaŵawovya wuli ŵana ŵinu kuti asaniyi zeru izi? Chakwamba mukhumbika kuŵakambiya mwakuvwika umampha fundu za m’Bayibolu zo imwi mutende. Kuziya mu vo mukamba ndi kuchita, ŵana atenere kuziŵa kuti mugwiriskiya ntchitu fundu za m’Bayibolu.—Aro. 2:21-23.

14, 15. (a) Kumbi mwana yo wakhumba kubatizika watenere kuŵanaŵaniya fundu zakukhumbika nizi? (b) Kumbi mungamuwovya wuli mwana winu kuŵanaŵaniya vitumbiku vo wangasaniya asani wavwiya marangu ngaku Chiuta?

¹⁴ Kweni pe vinandi vo vikhumbika pade pakukambiya ŵaka ŵana ŵinu cho ntchamampha ndi cho ntchiheni. Mungachita so umampha kuŵawovya kuti ajifumbengi mafumbu nge yanga: ‘Ntchifukwa wuli Bayibolu likanizga vinthu vo vingawoneka vakukopa kuliŵavu? Ntchifukwa wuli ndisimikiza kuti fundu za m’Bayibolu zakovya nyengu zosi?’—Yesa. 48:17, 18.

¹⁵ Mwana yo wakhumba kubatizika wakhumbika kuwovyeka so pa nkhani yinyaki. Iyu wakhumbika kuŵanaŵaniya udindu wo waŵengi nawu asani waja Mkhristu. Kumbi wasaniyengi vitumbiku wuli? Nanga masuzgu ngaki ndi nanga? Kumbi vitumbiku vo wangasaniya viluska wuli masuzgu ngo wangakumana nangu? (Mariko 10:29, 30) Ivi vingazimuwovya asani wazibatizika. Mwaviyo, munthu wakhumbika kuŵanaŵaniyapu ukongwa asani wakhumba  kubatizika. Asani ŵana aŵanaŵaniya vitumbiku vo angasaniya asani avwiya, ndi masuzgu ngo angasaniya asani aleka kuvwiya, mbwenu akhorwengi. Kumbi akhorwengi ndi vinthu wuli? Akhorwengi kuti asani avwiya fundu za m’Bayibolu, nyengu zosi vinthu viŵayendiyengi umampha.—Mara. 30:19, 20.

16. Kumbi apapi atenere kuchitanji asani mwana wawu yo wakubatizika kali, wayamba kukayikiya vo wagomezga?

¹⁶ Wuli asani mwana winu wayamba kukayikiya uneneska pavuli pakuti wabatizika? Mwakuyeruzgiyapu, wachinyamata yo wabatizika wangakopeka ndi vinthu va mucharu pamwenga wangayamba kukayikiya asani ntchinthu chazeru kugwiriskiya ntchitu fundu za m’Bayibolu. (Sumu 73:1-3, 12, 13) Pakuŵa mpapi, mukhumbika kuziŵa kuti mo muchitiyengi ndi vo mwana winu wakayikiya, vingachitiska kuti walutirizgi kuteŵete Yehova pamwenga cha. Mukhumbika kuwonesesa kuti mulimbana nayu cha pa nkhani iyi, kwali mwana yo weche munamana pamwenga ngwachinyamata. M’malu mwaki mutenere kumuwovya mwachanju.

17, 18. Asani wachinyamata wakayikiya vo wagomezga, kumbi apapi angamuwovya wuli?

¹⁷ Asani mwana wakubatizika ndikuti wakujipatuliya kwaku Yehova. Kujipatuliya nkhulayizga Chiuta kuti timuyanjengi kweniso kuti vo iyu wakhumba ndivu viŵengi pakwamba kuphara vinthu vinyaki vosi. (Ŵerengani Mariko 12:30.) Yehova watiliwona mwakupepuka cha layizgu ili ndipu weyosi yo wachita layizgu lenili nayu watenere kuliwona mwakupepuka cha. (Waku. 5:4, 5) Mutenere kumukumbusa mwana winu fundu iyi. Kweni mwechendachiti ivi, mukhumbika kusambira ndi kuŵerenga vinthu vo gulu laku Yehova lipereka kwa apapi. Pavuli paki, mutenere kumukonkhoske mwana winu pa nyengu yakwenere kweniso mwaulemu kuti kubatizika kweniso kujipatuliya kwaku Yehova ndi nkhani yikulu kweni watumbikikengi ukongwa chifukwa cha kuchita viyo.

¹⁸ Mwakuyeruzgiyapu, mungasaniya ulongozgi wakovya pa fundu zakukumaliya zo ze mu buku la Chichewa lakuti Mayankho a Zimene Achinyamata amafunsa—Buku Loyamba pa mutu wakuti, “Mafunso Amene Makolo Amadzifunsa.” Buku ili likamba kuti: “Mungathaŵiriyanga cha kuŵanaŵana kuti mwana winu wakoliyana navu cha vo mugomezga. Nyengu zinyaki paja chifukwa cho chitimuchitiska kuti walekengi kwanja vinthu vauzimu.” Panyaki chingaŵa chifukwa chakuti anyaki atimuseka. Vifukwa vinyaki vingaŵa vakuti walivi wakucheza nayu pamwenga wawona kuti Akhristu anyaki achinyamata achita umampha pakuteŵete Yehova kuluska iyu. Nkhani iyi yingukamba so kuti, “Ziŵani kuti vo mwana winu wachita vilongo cha kuti watinkhana ndi vo mugomezga. Suzgu njakuti wakumana ndi vinthu vo vitimuchitiska kuwona kuti kulondo vo imwi mugomezga, nkhwakusuza.” Fundu zakukumaliya za mu buku ili ze ndi masachizgu nga mo apapi achikhristu angawovye mwana wawu yo wayamba kukayikiya vo wagomezga.

19. Kumbi apapi angawovya wuli ŵana ŵawu kuja ndi ‘zeru zakuti azitaskikiyi?’

¹⁹ Pakuŵa mupapi mwe ndi udindu ukulu kweniso mwaŵi wakulera ŵana ŵinu “mwakuŵasambiza ndi kuŵalunguchizga nge mo Yehova wakhumbiya.” (Aefe. 6:4) Nge mo tawone, kuti apapi afiski udindu uwu akhumbika kuŵasambiza waka vo Bayibolu likamba cha kweni akhumbika so kuŵawovya kuti akhorwi ndi vo asambira. Kuti ŵana ajipatuliyi kwaku Yehova ndi kumuteŵete ndi mtima wosi, akhumbika kukhorwa ndi vo asambira. Mphanyi Mazu ngaku Yehova, mzimu waki ndi vo muchita nge mupapi vawovya ŵana ŵinu kuja ndi ‘zeru zakuti azitaskikiyi.’