1. Ntchifukwa wuli nyengu yo tijamu yipambana ndi nyengu yakuvuli?

TIJA mu nyengu yo njakupambana ukongwa ndi kuvuli kosi uku. Nge mo Bayibolu likukambiya, Yehova wawunganiska “mzinda ukulu . . . weniwo utuliya mumitundu yosi, mumafuku ngosi, mu ŵanthu wosi ndipuso mu malilimi ngosi.” Yehova wawunganiska “mtundu wanthazi” wa ŵanthu alikondwa akujumpha 8 miliyoni wo “atimuchitiya uteŵeti wakupaturika msana ndi usiku.” (Chivu. 7:9, 15; Yesa. 60:22) Vechendachitikepu kuti ŵanthu anandi viyo ayanji Chiuta ndi ŵanthu anyawu.

2. Kumbi ntchanju wuli cho che ndi ŵanthu wo aleka kuvwiya Chiuta? (Wonani chithuzi cho che pachanya.)

² Bayibolu likukambiya limu kuti mu mazuŵa nganu ngakumaliya, ŵanthu wo aleka kuvwiya Chiuta azamuja ndi chanju chambula kwenere. Lingukamba kuti yiwu azamuja akujiyanja. Wakutumika Paulo wangulemba kuti: “Mu mazuŵa ngakumaliya, . . . ŵanthu azamuja akujiyanja, akwanja ndalama, . . . akwanja masaza mumalu mwakwanja Chiuta.” (2 Timo. 3:1-4) Chanju ichi chipambana ukongwa ndi cho Akhristu ŵenachu. Munthu wakondwa cha asani ngwakujiyanja chinanga kuti iyu wangaŵanaŵana viyo. Mumalu  mwaki, kujiyanja kuchitiska kuti ŵanthu aŵanaŵaniyengi vawu pe ndipu ivi vichitiska kuti umoyu uje ‘wakusuzga ukongwa.’

3. Kumbi tikambiskanengenji mu nkhani iyi, ndipu ntchifukwa wuli?

³ Paulo wanguziŵa kuti ŵanthu anandi azamuja akujiyanja ndipu ivi vazamuja vakusuzga kwa Akhristu. Ndichu chifukwa chaki iyu wanguŵatcheŵeska kuti ‘apatukeku’ kwaku wo ŵe ndi chanju chambula kwenere. (2 Timo. 3:5) Kweni tingaleke limu cha kuchita nawu vinthu ŵanthu aviyo. Kumbi tingachita wuli kuti tipatukeku ku ŵanthu yaŵa ndi kuyesesa kukondwesa Yehova, yo ndi Chiuta wa chanju? Tiyeni tiwoni mphambanu pakati pa chanju cho Chiuta wakhumba ndi chanju cho chikonkhoskeka pa 2 Timote 3:2-4. Ivi vitiwovyengi kuti tijisandi ndi kuwona mo tingalongore chanju cho chingatipaska likondwa leneku.

4. Ntchifukwa wuli nkhunanga cha kujiyanja munthowa yakwenere?

⁴ Wakutumika Paulo wangukamba so kuti “Ŵanthu azamuja akujiyanja.” Kumbi nkhunanga kujiyanja? Awa, kujiyanja taŵeni nkhwakukhumbika. Yehova wakutilenga kuti tijiyanjengi taŵeni. Yesu wanguti: “Uyanjengi munyaku nge mo utijiyanjiya wamweni.” (Mariko 12:31) Asani taŵeni titijiyanja cha, tingaŵayanja cha anyidu. Bayibolu likamba so kuti: “Anthulumi atenere kwanja awolu ŵawu nge maliŵavu nga ŵeneku. Munthu yo watanja muwolu waki watijiyanja yija, pakuti palivi munthu yo watinkha liŵavu laki, kweni watiliryisa ndipuso watiliyanja.” (Aefe. 5:28, 29) Mwaviyo, nkhunanga cha kujiyanja mwakwenere.

5. Kumbi mungaŵakonkhoska wuli ŵanthu wo atijiyanja ŵija?

⁵ Kujiyanja ko kuzumbulika pa 2 Timote 3:2 nkhwamampha cha. Ntchanju chakuŵanaŵaniya vaku wija pe. Ŵanthu wo atijiyanja atijiŵanaŵaniya ukongwa kuluska mo atenere kujiŵanaŵaniya. (Ŵerengani Aroma 12:3.) Yiwu aŵanaŵaniya vawu pe. Anyawu alivi nawu ntchitu. Asani vinthu vanangika, yiwu atumba mulandu anyawu mumalu mwakuzomera kuti anangisa ndiwu. Ŵanthu aviyo aja ndi likondwa chayilu cha.

6. Kumbi ndi vinthu wuli vo vichitika asani titanja Chiuta?

⁶ Akaswiri anyaki a Bayibolu akamba kuti Paulo wangwamba kuzumbuwa kujiyanja chifukwa ndiku kuchitiska kuti munthu waje ndi mijalidu yinyaki yiheni yo wanguzumbuwa pavuli paki. Kweni ŵanthu wo atanja Chiuta aja ndi mijalidu yakupambana ndi yo Paulo wangukamba pa lemba ili. Bayibolu lilongo kuti pe kukoliyana pakati pa chanju cho Chiuta wakhumba ndi likondwa, chimangu, kuzizipizga, lisungu, umampha, chivwanu, kuzika ndipuso kujiko. (Aga. 5:22, 23) Munthu munyaki yo wakulembaku buku la Sumu wangukamba kuti “mbakukondwa ŵanthu wo Chiuta wawu ndi Yehova!” (Sumu 144:15) Yehova ndi Chiuta walikondwa ndipu ŵanthu ŵaki nawu mbalikondwa. Mwakupambana ndi wo atijiyanja ŵija ndipuso wo akondwa ndi kulonde ŵaka pe, ateŵeti aku Yehova akondwa chifukwa chakupaska anyawu.—Machi. 20:35.

7. Kumbi ndi mafumbu nanga ngo ngangatiwovya kuziŵa asani titanja Chiuta?

⁷ Kumbi tingaziŵa wuli kuti tayamba kujiyanja mumalu mwa kwanja Chiuta? Ŵanaŵaniyani vo Paulo watitichiska pa Afilipi 2:3, 4. Iyu wangukamba kuti: “Mungachitanga cha chinthu chechosi mwamaphara pamwenga mwakujikuzga, kweni mwakujiyuyuwa, muwonengi kuti anyinu atikuluskani, ndipuso mungaŵanaŵaniyanga vakukhumba vinu pe cha, kweni va ŵanthu anyaki so.” Tingajifumba kuti: ‘Kumbi ndigwiriskiya ntchitu ulongozgi uwu pa umoyu wangu? Kumbi ndikhumbisiska kuchita  vo Chiuta wakhumba? Kumbi nditesesa kovya ŵanthu mumpingu ndi mu uteŵeti?’ Ntchipusu cha kujipereka. Kuti munthu wajipereki wakhumbika kuŵikapu mtima kweniso kuleka vinthu vinyaki vo watanja. Kweni palivi chinthu chinyaki chakukondwesa kuluska kuziŵa kuti Fumu ya chilengedu chosi yikondwa nasi.

8. Kumbi anyaki achitanji chifukwa cha kwanja Chiuta?

⁸ Chifukwa cha kwanja Chiuta, Akhristu anyaki aleka ntchitu zapachanya kuti achitengi vinandi pakuteŵete Chiuta. Mwakuyeruzgiyapu, Ericka yo waja ku United States ndi dokotala. Kweni mumalu mwakumaliya nyengu yinandi pa ntchitu ya udokotala wakusankha kuchita upayiniya wa nyengu zosi ndipu wateŵetiyapu muvyaru vinandi ndi murumu waki. Iyu wangukamba kuti: “Vo tikumana navu muvyaru vo titeŵete kweniso mabwezi nganandi ngo tasaniya, vatiwovya ukongwa pa umoyu widu. Ndikuleka cha kugwira ntchitu ya udokotala kweni ndimaliya nyengu yangu yinandi pakupharazga ndi kovya abali ndi azichi. Ivi vitindiwovya kuti ndikondwengi ndipu ndikhorwa ndi vo ndichita.”

9. Ntchifukwa wuli kwanja ndalama kuzisa likondwa cha?

⁹ Paulo wangulemba kuti ŵanthu azamuja “akwanja ndalama.” Vyaka vakuvuli uku, mpayiniya munyaki waku Ireland wangupharazgiya munthu munyaki vaku Chiuta. Munthu uyu wangutuza kachikwama ndipu wangutomu ndalama ndi kukamba mwakunyada kuti, “Uyu ndiyu chiuta wangu!” Chinanga kuti anyaki angachita kukamba cha, ŵanthu anandi mucharu ichi atanja ndalama ndi katundu. Kweni Bayibolu litititcheŵeska kuti: “Yo watanja siliva wagutiskika nayu cha, chinanga ndi yo watanja chuma wagutiskika cha ndi phindu lo wasaniya.” (Waku. 5:10) Ŵanthu aviyo, agutiskika cha ndi ndalama zo ŵenazu ndipu nyengu zosi akhumba kusazgiyapu zinyaki. Venivi vitiŵazisiya “maurwirwi nganandi.”—1 Timo. 6:9, 10.

10. Kumbi Aguri wangulembanji vakukwaskana ndi chuma kweniso ukavu.

¹⁰ Ndalama zakukhumbika kwaku weyosi. Zititiwovya pa vinthu vinyaki. (Waku. 7:12) Kweni kumbi munthu wangaja ndi likondwa asani wangaŵa ndi vinthu vakukhumbika pe pa umoyu? Hinya! (Ŵerengani Wakutaula 5:12.) Aguri mwana waku Jakehu wangulemba kuti: “Mungandipaskanga ukavu pamwenga chuma cha. Ndiryi ŵaka chakurya cho ndapaskika.” Tingavwisa chifukwa cho Aguri wangukambiya kuti wakhumba kuja mukavu cha. Nge mo mweneku wangukambiya, iyu wakhumbanga cha kuba ndi kulengeska Chiuta. Nanga ntchifukwa wuli wanguromba kuti wakhumbanga cha kuja ndi chuma? Iyu wanguti: “Kuti ndileki kuguta ndi kumukanani, ndi kukamba kuti: ‘Yehova ndi yani?’” (Nthanthi 30:8, 9) Panyaki muziŵa ŵanthu anyaki wo athemba chuma chawu mumalu mwakuthemba Chiuta.

11. Kumbi ndi ulongozgi nuwu wo Yesu wangukamba pa nkhani ya ndalama?

¹¹ Wo atanja ndalama angamukondwesa cha Chiuta. Yesu wangukamba kuti: “Palivi munthu yo wangateŵete mabwana ngaŵi, chifukwa watinkhengi yumoza ndi kwanja munyaki, pamwenga wagomezgekengi ku yumoza ndi kunyoza munyaki. Mungaja cha kapolu waku Chiuta ndipuso kapolu wa chuma pa nyengu yimoza.” Wechendakambi mazu yanga wangukamba kuti: “Lekani kujiwunjikiya chuma pacharu chapasi po nyenji ndi ulosu vinanga, kweniso po ankhungu asere ndi kuba. Kweni yimwi jiwunjikiyeni chuma kuchanya, ko nyenji pamwenga ulosu vinanga cha, kweniso ko ankhungu asere cha ndi kuba.”—Mate. 6:19, 20, 24.

12. Kumbi kuja ndi umoyu wambula kukhumba vinandi kungatiwovya wuli? Kambani chakuyeruzgiyapu.

 ¹² Ateŵeti anandi aku Yehova aja umoyu wambula kukhumba vinandi. Ivi vitiŵawovya kuti aje ndi nyengu yinandi yakuteŵete Yehova kweniso kuti akondwengi. Jack, yo waja ku United States wangugulisa nyumba ndi bizinesi yaki kuti wachitengi upayiniya ndi muwolu waki. Iyu wangukamba kuti: “Venga vakusuzga kuleka nyumba yidu yakutowa ndi malu ngidu. Kweni kwa vyaka vinandi, ndafikanga panyumba wambula kukondwa chifukwa cha masuzgu ngo ndakumananga nangu ku ntchitu. Muwolu wangu yo wachita upayiniya wanyengu zosi wakondwanga nyengu zosi. Iyu wakambanga kuti, ‘Nde ndi bwana wamampha ukongwa kuluska weyosi!’ Chifukwa chakuti sonu nani ndichita upayiniya, tosi tigwira ntchitu ku Munthu yumoza, Yehova.”

13. Kumbi tingajifumba mafumbu nanga kuti tiziŵi mo tiwone ndalama?

¹³ Kuti tiziŵi mo tiwone ndalama, tingajifumba mafumbu yanga: ‘Kumbi vo ndichita vilongo kuti ndigomezga vo Bayibolu likamba pa nkhani ya ndalama? Kumbi kusaniya ndalama ndichu chinthu chakukhumbika ukongwa pa umoyu wangu? Kumbi ndiwona kuti vinthu vakuliŵavu ndivu vakukhumbika ukongwa kuluska ubwezi wangu ndi Yehova kweniso ŵanthu? Kumbi ndigomezga kuti Yehova wandipaskengi vakukhumbika pa umoyu?’ Tikayika cha kuti Yehova waŵaguŵiskengi cha wo atimuthemba.—Mate. 6:33.

14. Kumbi masaza titenere kungawona wuli?

¹⁴ Nge mo Bayibolu lingukambiya, ŵanthu anandi mazuŵa nganu ‘atanja masaza.’ Nge mo tiziŵiya kuti mbuheni cha kujiyanja pamwenga kwanja ndalama mwakwenere, mbuheni so cha kuwona masaza munthowa yakwenere. Yehova watitikaniza cha kuchita vakusangaluska vo vingatiwovya kuti tikondwengi. Bayibolu lichiska ŵanthu akugomezgeka kuti: “Lutanga, ukaryi chakurya chaku ndi likondwa ndi kumwa vinyu waku ndi mtima wakukondwa.”—Waku. 9:7.

15. Kumbi mazu ngakuti “akwanja masaza” ngang’anamuwanji?

¹⁵ Pa 2 Timote 3:4 pakamba za ŵanthu wo atanja masaza kweni Chiuta atimuyanja cha. Wonani kuti vesi ili likamba kuti  ŵanthu azamukwanja ukongwa masaza kuluska Chiuta cha. Asani lingukamba viyo, vatingi ving’anamuwengi kuti Chiuta atimuyanja kamanavi ŵaka. Kweni vesi ili likamba kuti atanja masaza “mumalu mwakwanja Chiuta.” Munthu munyaki wangukamba kuti: “[Vesi] ili ling’anamuwa kuti yiwu atanja Chiuta kamanavi cha. Kweni ling’anamuwa kuti Chiuta atimuyanja cha chinanga nkhamanavi.” Ili ndi chenjezu likulu ukongwa kwaku wo atanja ukongwa masaza. Mazu ngakuti “akwanja masaza” ngakamba zaku wo “atimbanyizgika ndi . . . vakukondwesa va umoyu wunu.”—Luka 8:14.

16, 17. Kumbi Yesu wangulongo chakuwoniyapu wuli pa nkhani ya masaza?

¹⁶ Yesu wangulongo kuti wawonanga masaza mwakwenere. Iyu wanguluta ku “zowala” kweniso ku “phwandu likulu” lo munthu munyaki wangunozga. (Yoha. 2:1-10; Luka 5:29) Vinyu wati wamala ku zowala zo wanguluta, iyu wangusambusa maji kuja vinyu. Pa nyengu yinyaki po ŵanthu amunenanga kuti watanja kurya ndi kumwa, iyu wangulongo kuti ŵanthu yaŵa awonanga vinthu mwakwenere cha.—Luka 7:33-36.

¹⁷ Kweni Yesu wajaliyanga waka masaza cha pa umoyu waki. Iyu waŵikanga Yehova pakwamba ndipu wamaliyanga nyengu ndi nthazi zaki pakuwovya ŵanthu. Yesu wangufwa nyifwa yakuŵaŵa ukongwa kuti ŵanthu anandi azisaniyi umoyu. Iyu wangukambiya ŵanthu wo akhumbanga kumulondo kuti: “Mwe akutumbikika asani ŵanthu atikunyozani, atikutombozgani ndipuso atikupusikiyani vinthu viheni vinandi chifukwa chaku ini. Kondwani ndi kusekere ukongwa chifukwa mphotu yinu njikulu kuchanya, pakuti ndimu so angutombozge achimi wo ŵengaku yimwi mwechendaŵeku.”—Mate. 5:11, 12.

18. Kumbi tingajifumba mafumbu nanga kuti tiziŵi mo titanjiya masaza?

¹⁸ Kumbi tingaziŵa wuli kuti titanja ukongwa masaza? Tingajifumba mafumbu yanga: ‘Kumbi ndiŵika masaza pakwamba kuluska maunganu ndi kupharazga? Kumbi ndileka kuchita vinthu vinyaki vo nditanja kuti nditeŵete Chiuta? Asani ndikhumba kusankha masaza, kumbi ndiŵanaŵaniya mo Yehova wawone vo ndasankha?’ Asani titanja nadi Chiuta tilekengi vinthu vo tiziŵa kuti vileka kumukondwesa pe cha kweni tilekengi so vinthu vo tiŵanaŵaniya ŵaka kuti vingamukondwesa cha.—Ŵerengani Mateyu 22:37, 38.

19. Kumbi mbayani wo angaja ndi likondwa leneku cha?

¹⁹ Ŵanthu asuzgika mucharu chaku Satana kwa vyaka vakujumpha 6,000. Sonu, penipo charu ichi che pafupi kumala, ŵanthu anandi atijiyanja, atanja ndalama kweniso masaza. Yiwu aŵanaŵaniya ŵaka vo angasaniya ndipu awona kuti vo akhumba ndivu vakukhumbika ukongwa pa umoyu wawu. Ŵanthu aviyo angaja ndi likondwa lineku cha. Kweni yo wakulembaku buku la Sumu wangukamba kuti: “Ngwakukondwa munthu yo chovyu chaki chituwa kwaku Chiuta waku Yakobe, yo chigomezgu chaki che mwaku Yehova Chiuta waki.”—Sumu 146:5.

20. Kumbi kwanja Chiuta kwamuwovyani wuli?

²⁰ Ateŵeti aku Yehova atimuyanja ukongwa ndipu chiŵerengeru cha ŵanthu wo atuza mu gulu laki chikuliyakuliya chaka chechosi. Uwu mbukaboni wakuti Ufumu waku Chiuta ulamuliya ndipu pambula kuswera uzisengi vitumbiku vambula makambika pacharu chapasi. Tingasaniya likondwa lineku asani tichita vo Chiuta wakhumba chifukwa tiziŵa kuti tikondwesa Munthu Wapachanya ukongwa. Ŵanthu wo atanja Yehova azamukondwa kwamuyaya. Mu nkhani yinyaki tazamusambira mijalidu yiheni yo yichitika chifukwa cha kujiyanja. Pavuli paki, tazamuwona mo mijalidu iyi yipambaniyana ndi mijalidu yamampha ya ateŵeti aku Yehova.