1, 2. Kumbi Jefta ndi mwana waki angukumana ndi suzu wuli?

MWANA munthukazi waku Jefta wanguleka kufipa mtima. Chifukwa chakukondwa kuti awisi aweku amoyu kunkhondu, wanguŵatchimbiriya kuti wakakumani nawu. M’malu mwakuti awisi akondwe nayu limoza, mbwenu yiwu akeluwa malaya ndi kudaniriza kuti: “Kotu, mwana wangu! Wandipweteka mtima.” Pavuli paki, awisi angukamba mazu ngo ngangusintha umoyu waki. Vosi vo wakhumbanga kuchita pa umoyu waki vingumaliya penipo. Kweni wangukambiya awisi kuti achiti vo angukambiya Yehova. Mazu ngaki ngalongo kuti wenga ndi chivwanu chikulu. Iyu wagomezanga kuti vosi vo Yehova wangakhumba kuti wachiti vamampha kwaku iyu. (Ŵer. 11:34-37) Awisi angukondwa ukongwa kuvwa kuti mwana wawu wazomera ndi mtima wosi kuchita vo yiwu angupangana ndi Yehova.

² Jefta ndi mwana waki angugomeza Yehova chinanga kuti venga vakusuzga. Yiwu angukhorwa kuti kukondwesa Chiuta  ndiku kwenga kwakukhumbika ukongwa kuphara sembi yeyosi.

3. Kumbi vo Jefta ndi mwana waki anguchita vingatiwovya wuli mazuŵa nganu?

³ Tiziŵa kuti nyengu zinyaki ntchipusu cha kuja akugomezeka kwaku Yehova. Unenesa ngwakuti tikhumbika ‘kufwiyapu kuti tivikiliyi chivwanu.’ (Yuda 3) Kuti tichiti ivi, tiyeni tikambisani masuzu ngo Jefta ndi mwana waki angumalana nangu. Kumbi ntchinthu wuli cho chinguŵawovya kuti aje akugomezeka kwaku Yehova?

4, 5. (a) Kumbi Yehova wangukamba kuti Ayisraele akachitenji asani achisere mu Charu Chakulayizgika? (b) Mwakukoliyana ndi Sumu chaputala 106, kumbi ndi vinthu wuli vo vinguchitikiya Ayisraele chifukwa chakuleka kuvwiya kwawu?

⁴ Jefta ndi mwana waki aziŵanga masuzu ngo munthu wakumana nangu asani waleka kuja wakugomezeka kwaku Yehova. Vyaka pafupifupi 300 kuvuli, Yehova wangukambiya Ayisraele kuti akabayi ŵanthu wosi wo ajanga mu Charu Chakulayizgika. (Mar. 7:1-4) Ayisraele anguvwiya cha. Ivi vinguchitiska kuti anandi atoliyeku vinthu viheni vo Akanani achitanga nge kusopa angoza ndi mijalidu yinyaki yiheni.​—Ŵerengani Sumu 106:34-39.

⁵ Chifukwa chakuti anguvwiya cha, Yehova wanguleka kuŵavikiriya. (Ŵer. 2:1-3, 11-15; Sumu 106:40-43) Mwaviyo, vitenere kuti venga vakusuza ukongwa kuti mabanja ngo ngawopanga Chiuta ngalutirizi kuja ngakugomezeka kwaku Yehova. Chinanga kuti venga viyo, Bayibolu lilongo kuti penga ŵanthu anyaki wo ŵenga akugomezeka nge Jefta ndi mwana waki, Elkana, Hana ndi Samuele. Yiwu akhumbisisanga kukondwesa Chiuta.​—1 Sam. 1:20-28; 2:26.

6. Kumbi ŵanthu atanja vinthu wuli mazuŵa nganu, ndipu isi titenere kuchitanji?

⁶ Nasi tija mu charu cho ŵanthu aŵanaŵana ndi kuchita vinthu vo Akanani achitanga. Yiwu atanja ureŵi, ndewu ndi chuma. Nge mo wanguchitiya ndi Ayisraele, nasi Yehova watititcheŵesa kuti wativikiriyi ku mijalidu yeniyi. Kumbi tisambiranji pa vinthu viheni vo Ayisraele anguchita? (1 Ŵakor. 10:6-11) Titenere kuyesesa kuti tileki kuja ndi maŵanaŵanu ngo Akanani ŵenga nangu. (Ŵar. 12:2) Kumbi ndivu muchita?

7. (a) Kumbi avurwa ŵaki ndi alongozi a mu charu cha Yisraele angumuchitiyanji Jefta? (b) Kumbi Jefta wanguchita wuli?

⁷ Mu nyengu yaku Jefta, Ayisraele ŵenga akapolu ŵa Afilisti ndi ŵa Amoni chifukwa chakuleka kuvwiya. (Ŵer. 10:7, 8) Kweni masuzu ngo Jefta wangukumana nangu ngangutuliya kwa Afilisti ndi ŵa Amoni pe cha. Nganyaki ngangutuliya kwa avurwa ŵaki ndi alongozi a mu charu cha Yisraele. Chifukwa chakumutinkha ndi kumuchitiya sanji, avurwa ŵaki angumudikisa. Yiwu akhumbanga cha kuti Jefta walonde chihara chaki pakuŵa mwana wakwamba. (Ŵer. 11:1-3) Jefta wangusintha cha umoyu waki chifukwa chankhaza zo avurwa ŵaki angumuchitiya. M’malu mwakukana arara ŵati amupempha kuti wakaŵawovyi, iyu wanguzomera. (Ŵer. 11:4-11) Kumbi ndi vinthu wuli vo vinguwovya Jefta kuti wachiti viyo?

8, 9. (a) Kumbi ndi fundu nizi zo zenga mu Marangu zo zinguwovya Jefta? (b) Ntchinthu wuli cho chenga chakukhumbika ukongwa kwaku Jefta?

⁸ Jefta waziŵanga nkhondu pe cha. Kweni waziŵanga so mbiri ya Ayisraele ndi marangu ngo Yehova wanguŵapasa. Mo Yehova wachitiyanga ndi ŵanthu ŵaki vingumuwovya kuziŵa  fundu zaku Chiuta pa nkhani ya cho ntchamampha ndi chiheni. (Ŵer. 11:12-27) Jefta wagwirisiyanga ntchitu fundu izi asani wakhumba kusankha vakuchita. Iyu waziŵanga kuti Yehova watinkha munthu yo wasunga vifukwa. Waziŵanga so kuti Chiuta wakhumba kuti ŵanthu Ŵaki ayanjanengi. Kweniso marangu ngo Chiuta wangupasa Ayisraele ngangumuwovya kuziŵa mo wangachitiya vinthu ndi anyaki, kusazapu wo amutinkhanga.​—Ŵerengani Chituwa 23:5; Ŵalevi 19:17, 18.

⁹ Vo Yosefe wanguchita vitenere kuti vingumuwovya ukongwa Jefta. Watenere kuti wanguziŵa mo Yosefe wangulenge lisungu abali ŵaki chinanga kuti amutinkhanga. (Chiy. 37:4; 45:4, 5) Kuŵanaŵaniya vo wanguchita kutenere kuti kunguwovya Jefta kuti wachiti vinthu vo vingakondwesa Yehova. Tikayika cha kuti vo abali ŵaki anguchita vingumuŵaŵa, kweni iyu wanguleka cha kuteŵete Yehova ndi ŵanthu Ŵaki. (Ŵer. 11:9) Chinanga kuti vingumuŵaŵa, kuvikiriya zina laku Yehova ndiku kwenga kwakukhumbika ukongwa kwaku Jefta. Wangusimikiza kuja wakugomezeka kwaku Yehova. Ivi vinguchitisa kuti Yehova wamutumbiki kweniso watumbiki Ayisraele.​—Ŵah. 11:32, 33.

10. Kumbi fundu zaku Chiuta zingatiwovya wuli mazuŵa nganu?

¹⁰ Kumbi tisambiranji pa vo Jefta wanguchita? Kumbi tingachita wuli asani abali pamwenga azichi atiguŵisa? Tingalekanga cha kuteŵete Yehova chifukwa chakukwiya ndi vo anyidu atichitiya. Titenere kulutiriza kuwungana ndi kuchita vinthu limoza ndi mpingu. Nge mo Jefta wanguchitiya, nasi titenere kugwirisiya ntchitu fundu za m’Bayibolu kuti zitiwovyi kumalana ndi vinthu vakusuza.​—Ŵar. 12:20, 21; Ŵakol. 3:13.

11, 12. Kumbi Jefta wangumulayizganji Chiuta, ndipu ivi vang’anamuwanganji?

¹¹ Jefta wanguziŵa kuti wakhumbikanga chovyu chaku Chiuta kuti wawombo Ayisraele kwa ŵa Amoni. Mwaviyo, wangulayizga Yehova kuti asani wamuwovya kuwina nkhondu, wazakumupasa “sembi yakotcha.” Wanguti sembi iyi yazamukuŵa munthu wakwamba yo wazamutuwa mu nyumba yaki kwachikumana nayu asani wawe ku nkhondu. (Ŵer. 11:30, 31) Kumbi ichi chang’anamuwanganji?

¹² Yehova watinkha kupereka ŵanthu sembi. Mwaviyo, viwoneke limu kuti Jefta wang’anamuwanga kuti wawotchengi munthu cha. (Mar. 18:9, 10) Mu nyengu ya Ayisraele, sembi yakotcha yaperekekanga yosi yamphumphu kwaku Yehova. Mwaviyo, Jefta wang’anamuwanga kuti munthu yo wamuperekengi wamuteŵete Chiuta pa chihema kwa umoyu waki wosi. Yehova wanguzomera vo Jefta wangukamba ndipu wangumuwovya kuwina nkhondu. Iyu wangubaya arwani ŵaki ndi kuŵatheresa. (Ŵer. 11:32, 33) Kweni kumbi munthu yo wanguperekeka nge “sembi yakotcha” kwaku Chiuta wenga yani?

13, 14. Kumbi mazu ngo Jefta wangukamba pa Ŵeruzgi 11:35, ngalongo wuli kuti wenga ndi chivwanu?

¹³ Kumbukani vo vakonkhoseka mu ndimi yakwamba ya nkhani iyi. Jefta wati waweku kunkhondu, mwana waki yumoza pe ndiyu wanguluta kuchikumana nayu. Kumbi Jefta wanguchita vo wangupangana ndi Yehova? Kumbi wangumupereka nadi mwana waki kwaku Yehova kuti wakateŵete pa chihema kwa umoyu waki wosi?

¹⁴ Yapa napu, fundu za m’Bayibolu  zinguwovya Jefta kusankha vakuchita mwazeru. Akhumba wangukumbuka mazu ngo nge pa lemba la Chituwa 23:19. Pa lemba ili Chiuta wangukambiya ŵanthu ŵaki kuti amupasengi vinthu vamampha ukongwa. Marangu ngo Chiuta wangupasa Ayisraele ngakamba so kuti asani munthu walayizga, wakhumbikanga kufiska vo walayizga. Ngakamba kuti: “Asani munthu wamulayizga chinthu Yehova . . . , wangatondekanga cha kuchita vo wakamba. Watenere kuchita chechosi cho chatuwa mu mulomu waki.” (Maŵ. 30:2) Nge mo Hana wanguchitiya, Jefta nayu wakhumbikanga kuchita vo wangulayizga Chiuta. Wakhumbikanga kuchita viyo chinanga kuti wanguziŵa kuti mwana waki watingi wabalengi cha. Mwaviyo, pengavi munthu yo watingi waharengi zina laki ndi malu ngaki. (Ŵer. 11:34) Chinanga kuti venga viyo, pa lemba la Ŵeruzgi 11:35, Jefta wangukamba kuti: “Ndajula mulomu wangu kwaku Yehova, ndipu ndingaweza cha mazu ngangu.” Chiuta wangumutumbika chifukwa chakugomezeka kwaki. Kumbi asani mwenga imwi mwatingi muperekengi mwana winu?

15. Kumbi tanandi tikumulayizanji Chiuta, ndipu tingalongo wuli kuti te ndi chivwanu?

¹⁵ Pa nyengu yo tajiperekanga kwaku Yehova, tingulayizga kuti timuteŵetiyengi ndi umoyu widu wosi. Tinguziŵa kuti ntchipusu cha kuchita viyo. Kweni kuchita vo talayizga kuja kwakusuzga ukongwa asani tapempheka kuchita vinthu vo tileka kwanja. Asani tichita vinthu ivi ndi mtima wosi tilongo kuti te akugomezeka. Vitumbiku vo tisaniya viphara kujipereka ko tingachita. (Mal. 3:10) Nanga mwana waku Jefta wanguchita wuli?

16. Kumbi mwana waku Jefta wanguchita wuli wati wavwa vo awiski angulayizga Yehova? (Wonani chithuzi cho che papeji 5.)

¹⁶ Vo Jefta wangulayizga venga vakupambana ndi vo Hana wangulayizga. Hana wangupereka mwana waki Samuele kuti wakateŵetiyengi pa chihema nge Munaziri. (1 Sam. 1:11) Munaziri wazomerezekanga  kuto ndi kubala ŵana. Kweni mwana waku Jefta wanguperekeka nge “sembi yakotcha.” Mwaviyo, watingi wayirwengi cha pamwenga kubala ŵana. (Ŵer. 11:37-40) Pakuti awisi ŵenga alongozi mu Yisraele, iyu watingi watolanengi ndi munthurumi wamampha ukongwa. Kweni wakhumbikanga kuchiteŵete pa chihema. Kumbi mwana waku Jefta wanguchita wuli? Iyu wangulongo kuti kuteŵete Yehova ndiku kwenga kwakukhumbika ukongwa. Wangukamba kuti: “Ada, asani mwajula mulomu winu kwaku Yehova, chitani kwaku ini mwakukoliyana ndi vo mwalayizga.” (Ŵer. 11:36) Iyu wanguzomera kuleka kuyirwa ndi kubala ŵana chifukwa chakukhumba kuteŵete Yehova. Kumbi isi tingamuyeza wuli?

17. (a) Kumbi tingayeza wuli chivwanu chaku Jefta ndi mwana waki? (b) Kumbi lemba la Ŵahebere 6:10-12 lititichiska wuli kuti tijengi ndi mtima wakujipereka?

¹⁷ Abali ndi azichi anandi achinyamata asankha kuleka kuto pamwenga kuyirwa ndipuso kuleka kubala ŵana kwa kanyengu. Chifukwa wuli? Achita ivi kuti achiti vinandi pakuteŵete Yehova. Arara nawu angaleka ŵana ndi azuku ŵawu kuti awovyi pa ntchitu zakuzenga, asere Sukulu ya Apharazgi a Ufumu ndi kusamiya ko kukhumbika chovyu. Anyaki asaziyaku uteŵeti wawu pa nyengu ya Chikumbusu. Yehova wangaluwa cha vo abali ndi azichi akugomezeka yaŵa achita. (Ŵerengani Ŵahebere 6:10-12.) Nanga imwi? Kumbi mungajipereka kuti muchiti vinandi pakuteŵete Yehova?

18, 19. Kumbi tisambiranji pa nkhani yaku Jefta ndi mwana waki, ndipu isi tingaŵayeza wuli?

¹⁸ Kumbi ndi vinthu wuli vo vinguwovya Jefta kuti wamalani ndi masuzu ngo wakumananga nangu? Iyu wagwirisiyanga ntchitu fundu zaku Yehova pakusankha vakuchita. Wangukhumba cha kusintha umoyu waki chifukwa cha nkhaza zo ŵanthu angumuchitiya. Jefta wangulutiriza kuja wakugomezeka chinanga kuti ŵanthu anyaki amuchitiyanga vinthu viheni. Yehova wangutumbika Jefta ndi mwana waki chifukwa chakujipereka. Ndipu wosi ŵaŵi wanguŵagwirisiya ntchitu kuti alutisi panthazi kusopa kwaunenesa. Chinanga kuti ŵanthu anyaki anguleka kuchita vinthu vamampha, kweni Jefta ndi mwana waki angulutiriza kuja akugomezeka kwaku Yehova.

¹⁹ Bayibolu lititichiska kuti: “Muyezengi wo kuziya mu chivwanu ndi kuzikira ahara vo Chiuta wakulayizga.” (Ŵah. 6:12) Tiyeni tilutirizi kuyeza Jefta ndi mwana waki, chifukwa tiziŵa kuti Chiuta watitumbikengi asani te akugomezeka.