1. Kumbi tingamuvwiya wuli Chiuta, nanga maboma nga ŵanthu tingangavwiya wuli?

MAZU NGAKU CHIUTA ngakamba kuti tivwiyengi ŵanthu wo awusa. Kweni ngakamba so kuti tivwiyengi Chiuta m’malu mwakuvwiya ŵanthu. (Mac. 5:29; Tito 3:1) Kumbi marangu yanga ngasusana? Awa! Yesu wangukamba fundu yo yingatiwovya kuvwisa ndi kuvwiya marangu ngenanga. Iyu wanguti: “Perekani vaku Kayisara kwaku Kayisara, vaku Chiuta kwaku Chiuta.” ^[1] (Mat. 22:21) Kumbi tingalondo wuli ulongozi wenuwu? Tivwiya boma asani titumbika ŵaraŵara aboma, tivwiya marangu nga boma ndipuso tipereka msonkhu. (Ŵar. 13:7) Kweni asani boma latikambiya kuti tichiti chinthu cho Chiuta wakana, tikana mwaulemu.

2. Kumbi tilongo wuli kuti tiseleriyapu cha mu ndali?

² Nthowa yimoza yo tipereke vaku Chiuta kwaku Chiuta nkhuleka kuseleriyapu mu ndali. (Yes. 2:4) Mwaviyo, titingasusa cha maboma nga ŵanthu ngo Yehova wangazomereza kuti ngawusengi. Kweniso tichita cha vinthu vo vingalongo kuti titanja charu chidu. (Ŵar. 13:1, 2) Tikambiya ŵaraŵara aboma cha kuti asinthi vinthu, tivotaku cha, tituma cha pa visankhu va ndali pamwenga kukhumba kusintha boma.

3. Ntchifukwa wuli tikhumbika cha kuseleriyapu mu ndali?

 ³ Bayibolu lipereka vifukwa vinandi vo Chiuta wakhumbiya kuti tileki kuseleriyapu mu va charu. Chakwamba ntchakuti tilondo vo Yesu Khristu wachitanga ndi kusambiza asani tileka kuja a charu, tileka kuchitaku ndali ndi nkhondu. (Yoh. 6:15; 17:16) Chifukwa chachiŵi ntchakuti timiya Ufumu waku Chiuta. Asani tingaseleriyapu, kumbi tingaŵa wuli ndi njuŵi yamampha penipo tipharazga kuti ndi Ufumu waku Chiuta pe wo ungamalisa masuzu nga ŵanthu? Chifukwa chachitatu ntchakuti, mwakupambana ndi visopa vaboza vo vigaŵanisa ŵanthu ŵaki chifukwa chakuseleriyapu mu ndali, Akhristu aunenesa aja akukoliyana pacharu chosi chifukwa aseleriyapu cha mu ndali.​—1 Pet. 2:17.

4. (a) Kumbi tiziŵa wuli kuti kunthazi vazamukuŵa vakusuza ukongwa kuleka kuseleriyapu mu va charu? (b) Ntchifukwa wuli tikhumbika kunozeke kweche sonu kuti tizilutirizi kuja akugomezeka?

⁴ Panyaki ko tija boma lititikaniza cha kusopa. Kweni po umaliru wa charu chaku Satana uŵandika, nkhani yakuleka kuseleriyapu mu va charu yingayamba kusuza. Mazuŵa nganu, ŵanthu anandi “akhumba cha kukoliyana ndi anyawu” kweniso ‘atuvwa vawu pe.’ Ivi vilongo kuti kunthazi kukoliyana kuŵengi kumana ukongwa. (2 Tim. 3:3, 4) Mu vyaru vinyaki, abali ŵidu ayamba kali kukumana ndi masuzu chifukwa chakuleka kuseleriyapu mu ndali. Ivi vichitika chifukwa chakusintha kwa vinthu mu charu chawu. Ndichu chifukwa chaki tikhumbika kunozeke kweche sonu kuti asani vinthu vazisintha kunthazi tizilutirizi kuja akugomezeka. Asani tingaleka kunozeke limu, tazamutondeka kugomezeka pa tazikumana ndi mayeseru. Mwaviyo, kumbi tinganozeke wuli? Tiyeni tikambisani vinthu vinayi vo vingatiwovya kuti tinozeke.

5. Kumbi Yehova watingawona wuli maboma nga ŵanthu?

⁵ Chinthu chakwamba cho chingatiwovya kuti tileki kuseleriyapu mu ndali nkhuwona nkhani iyi nge mo Yehova watiyiwone. Chinanga kuti maboma nganyaki ngangawoneka nge kuti ngalamula umampha, kweni lenga khumbu laku Yehova cha kuti ŵanthu awusengi anyawu. (Yer. 10:23) Maboma nga ŵanthu ngachiska ŵanthu kuti ayanjengi charu chawu. Ivi vichitisa kuti ŵanthu agaŵikani. Chinanga munthu yo wawusa wangaŵa wamampha wuli, kweni wangamalisa cha masuzu ngosi. Kweniso, kwambiya mu 1914, maboma nga ŵanthu ngalimbana ndi Ufumu waku Chiuta. Pambula kuswera, Ufumu wenuwu wazamutuzapu maboma ngosi.​—Ŵerengani Sumu 2:2, 7-9.

6. Kumbi titenere kuchita wuli ndi ŵanthu wo ŵe ndi udindu muboma?

⁶ Chiuta wazomereza kuti maboma nga ŵanthu ngalutirizi kuwusa alinga kuti pacharu paje chimangu. Ivi vititiwovya kuti tipharazgengi uthenga wa Ufumu. (Ŵar. 13:3, 4) Ndipu Chiuta watitikambiya kuti tipempheriyengi wo ŵe ndi maudindu mu boma, ukongwa asani vo akhumba kuchita vingatikwasa. (1 Tim. 2:1, 2) Nge mo Paulo wanguchitiya, nasi tipempha ŵaraŵara aboma kuti atiwovyi asani ŵanthu anyaki atichitiya vinthu vambula urunji. (Mac. 25:11) Chinanga kuti Bayibolu likamba kuti Satana we ndi mazaza pa maboma nga ŵanthu, kweni likamba cha kuti iyu walongoza weyosi yo wawusa pamwenga mura waboma. (Luka 4:5, 6) Mwaviyo, titenere cha kukamba kuti mura munyaki waboma walongozeka ndi Dyaboli. M’malu mwaki, asani tichita vinthu ndi ‘maboma ndipuso akuwusa,’ titenere cha ‘kukamba vinthu viheni’ vakukwasana ndi yiwu.​—Tito 3:1, 2.

7. Kumbi ndi vinthu wuli vo titenere cha kuŵanaŵana?

 ⁷ Tivwiya Chiuta asani tileka kwanjiya munthu weyosi wandali pamwenga chipani chechosi chinanga kuti fundu zawu zingakoliyana ndi vo isi tikhumba. Nyengu zinyaki, ivi vingaŵa vakusuza. Tiyeruziyi kuti ŵanthu anyaki ayukiya boma. Boma ili lisuza ŵanthu ukongwa, kusazapu Akaboni aku Yehova. Mbunenesa kuti mungasere cha pa gulu ili, kweni kumbi mungaŵanaŵana kuti ŵanthu wo ayukiya boma achita umampha? Kumbi mungakondwa kuti vo akhumba vichitiki? (Ŵaef. 2:2) Asani tikhumba cha kuseleriyapu mu va charu, titenere cha kuŵanaŵana kuti ŵanthu anyaki mbamampha kuphara anyaki. Tingalongo ivi mu vo tikamba ndi kuchita.

8. Asani vakusuza kuleka kuseleriyapu mu va charu, kumbi tingaja wuli “akuchenje” kweni “akuchita vinthu mwauneneska”?

⁸ Chinthu chachiŵi cho chingatiwovya kuti tileki kuseleriyapu mu va charu nkhuja “akuchenje nge njoka kweni akuchita vinthu mwauneneska nge nkhunda” asani titeseka. (Ŵerengani Mateyu 10:16, 17.) Tingalongo kuti te akuchenje asani titingaziŵa mwaliŵi mayeseru, kweniso tingalongo kuti tichita vinthu mwauneneska asani tileka kuthera pa takumana ndi mayeseru. Tiyeni tikambisanepu mayeseru nganyaki ndipuso vo tingachita kuti timalani nangu.

9. Kumbi titenere kuchenje ndi vinthu wuli asani tikambisana ndi ŵanthu?

⁹ Vo ŵanthu akambisana. Titenere kuja akuchenje asani ŵanthu ayamba kukambisana nkhani za ndali. Mwakuyeruziyapu, asani tipharazgiya munthu za Ufumu waku Chiuta tikhumbika cha kulumba pamwenga kususa munthu weyosi wa ndali. M’malu mwakukambisana vo andali akhumba kuchita kuti amalisi masuzu, titenere kulongo kutuliya m’Bayibolu mo Ufumu waku Chiuta wazamumalisiya masuzu yanga. Asani pabuka nkhani zinyaki nge ya kutuza nthumbu pamwenga yakuti anthurumi ndi anthukazi atoranengi ŵijaŵija, mutenere kuŵakambiya vo Bayibolu likamba pa nkhani izi. Asani munthu wakamba kuti marangu nganyaki nga boma ngatuwepu pamwenga ngasinthi tikoliyana nayu cha kweni titimuchichiza cha kuti wasinthi maŵanaŵanu.

10. Kumbi tingachita wuli kuti tileki kuseleriyapu mu ndali asani tiwonere TV, tivwisiya wayilesi pamwenga asani tiŵerenganyuzipepala?

¹⁰ Nkhani. Nyengu zinyaki nkhani zo zituŵa pa TV, wayilesi ndi mumanyuzipepala zija zakwanjiya. Kanandi ivi vichitika asani boma ndilu le ndi mazaza pa vinthu ivi. Asani wo akamba nkhani atanjiya, titenere cha kukoliyana nawu. Mwakuyeruziyapu, jifumbeni kuti, ‘Kumbi nditanja kuvwisiya munthu munyaki chifukwa chakuti ndikoliyana ndi vo wakamba pa nkhani za ndali?’ Kuti mulutirizi kuleka kuseleriyapu mu va charu, mungachita umampha kuleka kuwonere, kuŵerenga pamwenga kuvwiya nkhani za ndali. M’malu mwaki, mutenere kuvwisiya nkhani zo zileka kwanjiya munthu pamwenga chipani chechosi. Kweni, nyengu zosi mukhumbika kuwona asani vo mwavwa vikoliyana ndi “mazu ngaunenesa” ngo ngasanirika mu Bayibolu.​—2 Tim. 1:13.

11. Ntchifukwa wuli chingaŵa chakusuza kuleka kuseleriyapu mu va charu asani titanja ukongwa chuma?

¹¹ Chuma. Asani titanja ukongwa ndalama ndi katundu yo tenayu, vingaŵa vakusuza kuti tigomezeki pa titeseka. Mwakuyeruziyapu, mu vyaka va m’ma 1970 Akaboni anandi munu mu Malawi akhumbikanga kusiya vosi vo ŵenga navu chifukwa chakukana kusere chipani cha ndali. Chakupasa chitima ntchakuti anyaki akhumbanga cha kuleka katundu wawu. Mzichi munyaki zina laki Ruth wangukamba kuti: “Anyaki wo tinguthaŵiya nawu limoza angusere chipani cha ndali. Yiwu anguwelere  chifukwa chakuti akhumbanga cha kuja umoyu wakusuzika wo tajanga ko tinguthaŵiya.” Kweni ŵanthu anandi aku Chiuta achita viyo cha. Yiwu asereliyapu cha mu ndali chinanga kuti kuchita viyo kuchitisa kuti asuziki pamwenga atayi vosi vo ŵe navu.​—Ŵah. 10:34.

12, 13. (a) Kumbi Yehova watiŵawona wuli ŵanthu? (b) Kumbi tingaziŵa wuli kuti tayamba kujikuzga chifukwa cha charu chidu?

¹² Kujikuzga. Kanandi ŵanthu atijikuzga chifukwa awona kuti mtundu, mudawuku, tawuni pamwenga charu chawu ntchapachanya kuphara cha anyawu. Kweni Yehova wawona viyo cha. Iyu wawona kuti tosi te akuyanana. Mbunenesa kuti Yehova wakutilenga mwakupambana ndipu ivi vakukondwesa. Iyu wakhumba kuti tileki midawuku yidu cha. Kweni wakhumba cha kuti tiŵanaŵanengi kuti te apachanya kuphara ŵanthu anyaki.​—Ŵar. 10:12.

¹³ Tikhumbika cha kuŵanaŵana kuti charu pamwenga mtundu widu ngwapachanya kuphara unyaki. Asani tiŵanaŵana viyo, vingaŵa vakusuzga kuti tileki kuseleriyapu mu va charu. Ivi ndivu vinguchitikiya Akhristu akwambiriya. Abali anyaki achihebere achitanga vinthu mwakwanjiya. (Mac. 6:1) Kumbi tingaziŵa wuli kuti tayamba kujikuzga? Tiyeruziyi kuti m’bali pamwenga mzichi wa mu charu chinyaki wakupasani sachizgu pa nkhani yinyaki. Kumbi mukanengi ndi kuŵanaŵana kuti, ‘Isi ndisi tichita vinthu umampha kunu’? M’malu mwaki, tosi titenere kuvwiya ulongozi uwu: “Mwakujiyuyuwa, muwonengi anyinu kuti mbapachanya kuphara imwi.”​—Ŵaf. 2:3.

14. Kumbi pempheru lingatiwovya wuli, ndipu mbayani wo anguwovyekapu ŵati apemphera?

¹⁴ Chinthu chachitatu cho chingatiwovya kuti tileki kuseleriyapu mu va charu nkhugomeza Yehova. Mupemphengi Yehova kuti wakupaseni mzimu wakupaturika. Mzimu uwu ungakuwovyani kuja akuzikira ndipuso akujiko. Mijalidu iyi yingakuwovyani kukunthiyapu asani boma lo lilipu ndachinyengu ndipuso lichita vinthu mwambula urunji. Mungapempha so Yehova kuti wakupaseni zeru kuti muziŵi mo mungachitiya asani mwakumana ndi vinthu vo vingachitisa kuti museleriyapu mu va charu. (Yak. 1:5) Panyaki mukumangika pamwenga atikulangani chifukwa chakuti mwe akugomezeka kwaku Yehova. Asani ndi viyo, mupempheni kuti wakuwovyeni kuti muje ndi chiganga alinga kuti mukonkhose anyinu chifukwa cho mukaniya kuseleriyapu mu va charu, kweniso kuti mukunthiyepu suzgu yeyosi yo mungakumana nayu.​—Ŵerengani Machitidu 4:27-31.

15. Kumbi Mazu Ngaku Chiuta ngangatiwovya wuli kuti tileki kuseleriyapu mu va charu? (Wonani so bokosi lakuti “Mazu Ngaku Chiuta Nganguŵawovya Kuti Alutirizi Kuja Akugomezeka.”)

¹⁵ Yehova wangakuwovyani kuziya mu Mazu ngaki. Muŵerengengi ndi kuŵanaŵaniya malemba ngo ngangakuwovyani kuti muleki kuseleriyapu mu va charu asani muteseka. Mungasungengi pa mtima kweche sonu alinga kuti ngazikuwovyeni pa nyengu yo mwazamuŵavi mwaŵi wakuŵerenga Bayibolu. Mazu Ngaku Chiuta ngangakuwovyani so kuti mugomezengi ukongwa vo Chiuta wazamuchita mu Ufumu waki. Ivi vingakuwovyani kukunthiyapu asani mutombozeka. (Ŵar. 8:25) Musankhengi mavesi ngo ngakonkhosa vitumbiku vo mukhumba kuzisaniya mu charu chifya ndipu mujiyeruziyengi kuti mwalonde kali vitumbiku ivi.

16, 17. Kumbi tingasambiranji kwa ateŵeti akugomezeka aku Chiuta wo anguleka kuseleriyapu mu va charu? (Wonani chithuzi cho che papeji 27.)

¹⁶ Chinthu chachinayi cho chingatiwovya kuti tileki kuseleriyapu mu va charu nkhusambira kwa ateŵeti akugomezeka aku Yehova. Ateŵeti  anandi akali ŵenga ndi chiganga ndipu angusankha vinthu mwazeru. Ivi vinguŵawovya kuti aleki kuseleriyapu mu va charu. Mwakuyeruziyapu, Shadreke, Mesheke ndi Abedenego angukana kusopa chikozgu cho chamiyanga boma la Babiloni. (Ŵerengani Danyele 3:16-18.) Kuŵerenga vo anguchita kutovya Akaboni aku Yehova mazuŵa nganu kuti akani kugwadiya mbendera ya mu charu cho aja. Kweniso, Yesu wachitangaku cha ndali pamwenga kuseleriyapu mu mphindanu za charu. Pakuziŵa kuti vo wanguchita vingawovya anyaki, wanguchiska akusambira ŵaki kuti: “Khwimani mtima. Ini ndachipunda charu.”​—Yoh. 16:33.

¹⁷ Mazuŵa nganu, Akaboni aku Yehova anandi aseleriyapu cha mu va charu. Anyaki atombozeka, kumangika ndi kubayika chifukwa chakugomezeka kwaku Yehova. Chakuwoniyapu chawu chingakuwovyani nge mo chinguwovye Barış wa ku Turkey. Iyu wangukamba kuti: “Franz Reiter wenga munamana pa nyengu yo wangukana kusere gulu la nkhondu laku Hitler. Kalata yo wangulembe anyina wechendafwi yilongo kuti wamugomezanga ukongwa Yehova, ndipu nani ndakhumbanga kuti ndizimuyezgi asani ndazikumana ndi chiyesu cha nge cho wangukumana nachu.” ^[2]

18, 19. (a) Kumbi abali ndi azichi mumpingu winu angakuwovyani wuli kuti muleki kuseleriyapu mu va charu? (b) Kumbi mwasimikiza kuti muchitengenji?

¹⁸ Abali ndi azichi mumpingu winu nawu angakuwovyani kuti muleki kuseleriyapu mu va charu. Muŵakambiyengi ŵara asani muteseka kuti museleriyepu mu va charu. Mungaŵapempha kuti akupaseni ulongozi wa m’Bayibolu. Abali ndi azichi angakuchiskani asani angaziŵa suzu lo mukumana nalu. Apempheni kuti akurombiyeningiku. Asani tikhumba kuti abali ŵidu atiwovyengi ndi kutirombe, nasi tiŵachitiyengi so viyo. (Mat. 7:12) Mungasaniya mazina nga abali ndi azichi pa jw.org/ny pa nkhani yakuti “Mayiko Amene a Mboni za Yehova Akumangidwa Chifukwa Chotsatira Zimene Amakhulupirira.” Kuti mufiki pa mutu uwu, lutani pa MALO A NKHANI. Pavuli paki, lutani po alemba kuti ZOKHUDZANA NDI MALAMULO. Sankhanipu mazina ngamanavi ndipu pemphani Yehova kuti waŵawovyi kuja achiganga kweniso kuti alutirizi kugomezeka.​—Ŵaef. 6:19, 20.

¹⁹ Po maboma nga ŵanthu ngepafupi kumala, tizizwengi cha asani ngangayamba kutisuzga alinga kuti tiseleriyepu mu va charu ndi kuleka kugomezeka kwaku Yehova ndi Ufumu waki. Ndichu chifukwa chaki tikhumbika kunozeke kweche sonu kuti tileki kuseleriyapu mu va charu.