Julani

Lutani pa vo ve mukati

Kulonde Alendu Nkhwakukondwesa Ndipuso Nkhwakukhumbika Ukongwa!

Kulonde Alendu Nkhwakukondwesa Ndipuso Nkhwakukhumbika Ukongwa!

“Mulondiyanengi kwambula kudinginyika.”—1 PETU. 4:9.

SUMU: 100, 87

1. Kumbi Akhristu a mu nyengu ya akutumika angukumana ndi mayeseru wuli?

PAKATI pa 62 ndi 64 C.E., wakutumika Peturo wangulembe kalata Akhristu wo ‘angumbininikiya mu Pontu, Galatiya, Kapadokiya, Asia ndi mu Bituniya.’ (1 Petu. 1:1) Abali ndi azichi yaŵa angutuwa mu vigaŵa vakupambanapambana. Yiwu akumananga ndi “mayeseru ngakulilima,” pamwenga kuti kutombozgeka ndipu akhumbikanga kuchiskika ndi kupaskika ulongozgi. Abali yaŵa ajanga munyengu yakusuzga ukongwa. Peturo wangulemba kuti: “Umaliru wa vinthu vosi we pafupi.” Kunguja vyaka pafupifupi 10 kuti Yerusalemu wabwanganduliki. Kumbi ntchinthu wuli cho chinguwovya Akhristu wosi panyengu yakusuzga yeniyi?—1 Petu. 4:4, 7, 12.

2, 3. Ntchifukwa wuli Peturo wanguchiska abali ndi azichi kuti alondiyanengi? (Wonani chithuzi cho che pachanya.)

2 Peturo wanguchiska abali ŵaki kuti ‘alondiyanengi kwambula kudinginyika.’ (1 Petu. 4:9) Mazu ngo akungafwatuliya kuti “kulonde alendu,” mu Chigiriki ngang’anamuwa “kwanja, pamwenga kuchitiya lisungu ŵanthu ambula kuŵaziŵa.” Kweni Peturo wanguchiska abali ndi azichi kuti ‘alondiyanengi’ chinanga kuti aziŵananga kali kweniso achitiyanga vinthu limoza. Kumbi kuchita viyo kwaŵawovyanga wuli?

3 Kwaŵawovyanga kuti akoliyanengi. Ŵanaŵaniyani vo vinguchitikiyapu imwi. Kumbi munthu munyaki wakukudananipu kuti mukachezi kunyumba kwaki? Mutenere kuti mukumbuka vinthu vamampha vo vinguchitika pa nyengu iyi. Kweniso mwati mwadana abali ndi azichi a mumpingu winu kuti mukachezi nawu kunyumba kwinu, mutenere kuti mungwamba kukoliyana ukongwa. Nthowa yamampha yo tingaziŵiya abali ndi azichi, nkhuŵadaniya kunyumba kwidu kuti tizichezi nawu. Akhristu wo ŵengaku munyengu yaku Peturo, akhumbikanga kukoliyana chifukwa vinthu vingunangika ukongwa. Ndimu so viliri ndi Akhristu “mazuŵa [nganu] ngakumaliya.”—2 Timo. 3:1.

4. Kumbi tikambiskanengi mafumbu nanga mu nkhani iyi?

4 Kumbi te ndi mipata wuli ya kulonde alendu? Kumbi tingamalana navu wuli vinthu vo vingatitondekeska kulonde alendu? Kumbi ndi vinthu wuli vo vingatiwovya kuti tije alendu amampha?

MIPATA YA KULONDE ALENDU

5. Kumbi tingaŵalondele wuli alendu pa maunganu?

5 Pa maunganu: Yehova ndi gulu laki atitidaniya ku maunganu. Tikhumba kuti wosi wo atuza ku maunganu ngidu ajivwengi kuti mbakulondereka, ukongwa wo ayamba waka sonu kuwungana. (Aro. 15:7) Wo ayamba sonu kuwungana nawu mbalendu aku Yehova. Mwaviyo, kwali yiwu awoneka wuli, tikhumbika kuŵalondele. (Yako. 2:1-4) Asani muwona kuti mulendu munyaki we yija, mungamudana kuti wazije namwi pamoza. Iyu wangawonga asani mungamuwovya kuti walondongi vo vichitika pamwenga kujula malemba. Iyi yingaŵa nthowa yamampha ya ‘kulondele alendu.’—Aro. 12:13.

6. Kumbi mbayani wo tikhumbika ukongwa kuŵadaniya kunyumba kwidu?

6 Tingaŵadana kuti tikaryi nawu chakurya: Mu nyengu yakali, asani alonde alendu ayanjanga kuŵabikiya chakurya. (Chiya. 18:1-8; Ŵeru. 13:15; Luka 24:28-30) Asani mulendu amudaniyaku chakurya valongonga kuti akhumba kuja nayu pa ubwezi ndipuso pa chimangu. Kumbi mbayani wo tikhumbika ukongwa kuŵadana? Mbabali ndi azichi a mumpingu widu. Asani tazikumana ndi masuzgu, tazamuthemba abali ndi azichi ŵenaŵa kuti atiwovyi. Tikhumbika kuja pa ubwezi wamampha kweniso pa chimangu ndi abali wosi. Mu 2011, Wupu Wakulongozga ungusintha nyengu yakuchitiya Sambiru la Chigongwi cha Alinda pa Beteli ya ku United States. Pakwamba ayambanga 6:45 mazulu kweni sonu atamba 6:15. Chifukwa wuli? Pa nyengu yo apharazganga, angukamba kuti ivi vitenere kuti viwovyengi abali ndi azichi anandi kudana anyawu kuti akachezi nawu pamwenga kuzomera asani adanika. Ve viyo chifukwa sonu unganu uwu umala luŵi. Maofesi nganyaki nga nthambi nangu ngakusintha nyengu. Ivi vawovya kuti mabanja nga Beteli ngakoliyanengi ukongwa.

7, 8. Kumbi tingalonde wuli alendu akumiya gulu laku Yehova wo atuza pa mpingu widu?

7 Asani pa mpingu widu paza wakuwonere dera, mubali wakutuliya ku mpingu unyaki kuzikamba nkhani pamwenga abali akumiya ofesi ya nthambi, vititipaska mpata wakulonde alendu. (Ŵerengani 3 Yohane 5-8.) Nthowa yimoza yo tingachitiya viyo nkhuŵadaniya kunyumba kuti tikaryi nawu chakurya. Kumbi mungafiska?

8 Mzichi munyaki wa ku United States wangukamba kuti: “Vyaka vinandi kuvuli uku, ini ndi mulumu wangu tenga ndi mpata wakulonde abali anandi ndi awolu ŵawu wo azanga kuzikamba nkhani pa mpingu widu.” Mzichi uyu wangukamba kuti akondwanga asani acheza ndi alendu yaŵa ndipu vo akambiskananga vaŵawovyanga kuti chivwanu chawu chikho. Iyu wanguti: “Techendadandawulepu chifukwa cha kulonde alendu yaŵa.”

9, 10. (a) Kumbi mbayani wo angakhumbika malu ngakujaku kwa nyengu yitali? (b) Kumbi wo ŵe ndi nyumba yimana nawu angalonde alendu? Kambani chakuyeruzgiyapu.

9 Alendu wo ajengi nyengu yitali: Mu nyengu yakali, asani alonde alendu akugomezgeka, kanandi aŵapaskanga pakugona. (Jobu 31:32; Fili. 22) Mazuŵa nganu napu, tingalonde alendu wo tingakhumbikiya kuŵapaska malu ngakugona. Akuwonere madera athemba mipingu yo atende kuti yiŵapaski malu ngakugona. Abali ndi azichi wo ŵaza ku masukulu nga gulu laku Chiuta kweniso wo agwira ntchitu zakuzenga angapenja malu ngakujaku. Masoka ngachilengedu ngangachitiska kuti ŵanthu anyaki asoŵi pakuja mpaka po aŵanozge nyumba zawu. Tikhumbika cha kuŵanaŵana kuti wo ŵe ndi nyumba zikulu pe ndiwu angawovya. Yiwu angaŵa kuti awovyapu ŵanthu anandi kuvuli. Kumbi mungamupaska malu ngakugona munthu, chinanga kuti nyumba yinu njimana?

10 Mubali munyaki wa ku South Korea wakumbuka vo vinguchitika panyengu yo wangulonde abali ndi azichi wo anguza ku yimoza mwa sukulu zo zichitika mugulu laku Chiuta. Iyu wanguti: “Pakwamba, ndagongowanga kulonde alendu yaŵa chifukwa ndipu ndato waka kweniso nyumba yidu yenga yimana. Kweni tingukondwa kulonde alendu yaŵa. Nge banja lifya, tingujiwone tija mo ŵanthu akutorana akondwe asani ateŵete Yehova limoza.”

11. Ntchifukwa wuli mukhumbika kuŵadaniya kunyumba kwinu pamwenga kwenda nawu mu uteŵeti alendu wo ŵaza sonu mumpingu winu?

11 Wo ŵaza sonu mumpingu winu: Abali pamwenga azichi anyaki angasamiya muchigaŵa chinu. Anyaki angasamiya ko kukhumbika apharazgi anandi. Apayiniya angatumika kuti aziwovyi mpingu winu. Uku kungaŵa kusintha kukulu ukongwa kwaku yiwu. Angakhumbika kuziŵiliya malu ngasonu, mpingu wasonu ndipu nyengu zinyaki angakhumbika so kusambira chineneru pamwenga mudawuku. Kuŵadaniya kunyumba kwidu kuti tikaryi nawu chakurya pamwenga kwenda nawu mu uteŵeti, kungaŵawovya kuti asaniyi mabwezi kweniso kuti aziŵiriyi umoyu wa ku malu ko asamiya.

12. Kumbi ntchakuyeruzgiyapu nichi cho chilongo kuti tikhumbika kunozga vinthu vinandi cha kuti tilonde alendu?

12 Tikhumbika kunozga vinthu vinandi cha kuti tilonde alendu. (Ŵerengani Luka 10:41, 42.) Pakukamba za vo vinguchitika pa nyengu yo ayambanga waka uteŵeti wa umishonale, mubali munyaki wangukamba kuti: “Tenga anamana, taziŵanga vinandi cha ndipu takhumbiranga kumuzi. Zuŵa linyaki ndi mazulu, muwolu wangu wangukhumbiraku ukongwa kwaki ndipu ndinguyesesa kumuwovya kweni ndingutondeka. Cha m’ma 7:30 ndi mazulu tinguvwa kugogoda pa chisasa. Tati tajuraku, pakhomu panguma munthukazi yo wasambiranga Bayibolu. Iyu wangutipingiya malalanji ngatatu. Wanguza kuti wazitilondere. Tingumusereza munyumba ndipu tingumupaska maji ngakumwa. Pavuli paki, tingubika ti ndi keki. Pa nyengu iyi, Chiswahiri tachiziŵanga cha ndipu nayu Chingelezi wachiziŵanga cha. Kweni vo vinguchitika pa zuŵa ili, vingutiwovya kuti tiyambi kukondwa ndi kukolana ubwezi ndi abali.”

MUNGATONDEKANGA CHA KULONDE ALENDU

13. Kumbi tipinduwa wuli asani tilonde alendu?

13 Kumbi nyengu yinyaki mungutondeka kulonde alendu? Asani ndi viyo, mungutaya mwaŵi wakucheza ndi anyinu kweniso kusaniya mabwezi. Kulonde alendu njimoza mwa nthowa zakumaliskiya phukwa. Kweni ntchifukwa wuli anyaki atondeka kulonde alendu? Pangaŵa vifukwa vinandi.

14. Kumbi tingachitanji asani titondeka kulonde alendu chifukwa chakuti tilivi nyengu ndi nthazi?

14 Nyengu ndi nthazi: Ateŵeti aku Yehova atangwanika ukongwa ndipu kanandi atuŵa ndi vakuchita vinandi. Anyaki angawona kuti alivi nyengu pamwenga nthazi za kulondele alendu. Asani ndimu viliri ndi imwi, panyaki mungakhumbika kusintha vo muchita. Kumbi mungasintha vakuchita kuti musaniyengi nyengu ndi nthazi za kulondele alendu pamwenga kuzomera asani anyinu akudanani? Malemba ngachiska Akhristu kuti alondiyengi alendu. (Ahe. 13:2) Mwaviyo, mbumampha kulonde alendu. Kweni kuti mulonde alendu, mukhumbika kumala nyengu yinandi cha pa vinthu vambula kukhumbika.

15. Ntchifukwa wuli anyaki atopa kulonde alendu?

15 Mo mutijiwone: Kumbi nyengu yinyaki mwakhumbanga kulonde alendu kweni munguwona kuti mungafiska cha? Anyaki mbasoni ndipu atopa kuti azamuŵavi chakukamba pakucheza ndi alendu. Yiwu angaŵanaŵana kuti alendu azamusoŵa wakucheza nayu. Anyaki ŵe ndi ndalama zimana ndipu awona kuti angafiska cha kuphwere alendu nge mo abali ndi azichi anyaki angachitiya. Ndipu anyaki angaŵanaŵana kuti angalonde cha alendu chifukwa chakuti nyumba yawu njimana. Kweni mukhumbika kuŵa ndi chinyumba chikulu cha kuti mulonde alendu. Chakukhumbika nkhuyiphwere.

16, 17. Kumbi mungachita wuli asani mutopa kudana alendu?

16 Asani mutopa kulonde alendu, mwe mwija cha. Mura munyaki wa ku Britain wangukamba kuti: “Asani munozgeke kulonde alendu, mpaka timantha tiŵepu. Kweni nge mo viŵiya ndi vinthu vinyaki vosi vo tichita pakuteŵete Yehova, vitumbiku vo tisaniya viluska mantha ngo tingaŵa nangu. Asani ndadana alendu, nditumwa ŵaka nawu khofi uku ticheza nkhani zidu.” Mukhumbika kulongo kuti muŵanaŵaniya alendu. Kuchita viyo nkhwakukhumbika nyengu zosi. (Afi. 2:4) Pafupifupi weyosi watanja kukambiyaku anyaki vo wakumana navu pa umoyu. Nthowa yimoza yo tingaziŵiya vo anyidu akumanapu navu, nkhuŵadana kuti tikachezi nawu. Mura munyaki wangukamba kuti: “Kudaniya abali ndi azichi a mumpingu widu kunyumba, kutindiwovya kuti ndiŵaziŵi umampha, ukongwa mo angwambiya uneneska.” Asani mulongo kuti muŵanaŵaniya alendu, weyosi wakondwa.

17 Mpayiniya munyaki yo walondiyanga alendu wo azanga ku sukulu zakupambanapambana zo zichitika mugulu laku Yehova wangukamba kuti: “Pakwamba ndawopanga chifukwa nyumba yangu yenga yimana kweniso ndenga ndi mipandu yakali. Yumoza waku wo asambizanga pa sukulu izi, muwolu waki wangundiwovya kuti ndileki kopa. Iyu wangukamba kuti panyengu yo mulumu waki wateŵetiyanga nge wakuwonere dera, akondwanga ukongwa asani afikiya kunyumba ya munthu wakwanja vinthu vauzimu yo walivi vinthu vinandi vakuliŵavu kweni waŵika maŵanaŵanu ngaki pakuteŵete Yehova nge yiwu. Ivi vingundikumbusa vo ama atikambiyanga teche ŵana. Yiwu ayanjanga kukamba kuti: ‘Nkhwamampha kurya mphangwi po pe chanju.’” (Nthanthi 15:17) Mungawopanga cha kulonde alendu, chifukwa cho chikhumbika nkhuja amasangu.

18, 19. Kumbi kudaniya anyidu kunyumba kungawovya wuli kuti maŵanaŵanu ngaheni ngakukwaskana ndi yiwu ngamali?

18 Mo muwone anyinu: Kumbi mumpingu winu mwe munthu munyaki yo watikukwiyiskani? Pakwamba mungaŵa ndi maŵanaŵanu ngaheni ngakukwaskana ndi munthu yo ndipu asani mungaleka kuchitapu kanthu ngangalutiliya. Munthu waviyo mungamudana cha kuti wazi kunyumba kwinu. Kumbi walipu yo wangukukwiyiskanipu kuvuli ndipu mutondeka kugowoka?

19 Kuti tije pa chimangu ndi anyidu, Bayibolu likamba kuti tikhumbika kuchitiya vamampha ŵanthu wosi, ndi arwani ŵidu viyo. (Ŵerengani Nthanthi 25:21, 22.) Asani munthu mwamudaniya kunyumba, vingachitiska kuti maŵanaŵanu ngaheni ngakukwaskana ndi munthu yo, ngamali kweniso kuti muje nayu pa chimangu. Ivi vingawovya kuti muyambi kuwona mijalidu yamampha yo Yehova wanguwona pa nyengu yo wamuguziyanga mugulu laki. (Yoha. 6:44) Asani mwadana munthu chifukwa cha chanju ndipu iyu waŵanaŵaniyangaku cha kuti mungamudana, vingachitiska kuti muyambi kumuwona umampha. Kumbi mungaziŵa wuli kuti mwamudana chifukwa cha chanju? Nthowa yimoza nkhulondo ulongozgi wa pa Afilipi 2:3, po pakamba kuti: “Mwakujiyuyuwa, muwonengi kuti anyinu atikuluskani.” Tikhumbika kuŵanaŵaniya vo abali ndi azichi atitiluska, nge chivwanu chawu, kuzizipizga kwawu ndi chiganga chawu pamwenga mijalidu yinyaki yachikhristu yo ŵenayu. Ivi vingachitiska kuti tiyambi kuŵayanja ukongwa kweniso kuti tiŵachitiyengi vinthu vamampha.

MUTENERE KUŴA MULENDU WAMAMPHA

Kanandi ŵeneku anyumba anozgeke umampha asani kuzengi alendu (Wonani ndimi 20)

20. Ntchifukwa wuli tikhumbika kuluta ko atidana asani tazomera, nanga tingachita wuli venivi?

20 Davidi yo wakulembaku buku la Sumu wangufumba kuti: “A Yehova, kumbi ndiyani yo wangaŵa mulendu mu hema linu?” (Sumu 15:1) Wati wafumba fumbu ili, wanguzumbuwa mijalidu yo Chiuta wakhumba kwa alendu ŵaki. Jalidu limoza nkhuchita vo talayizga. Tikhumbika cha ‘kusintha vo talayizga, chinanga kuti vinthu vo vingaja viheni kwaku isi.’ (Sumu 15:4) Asani tinguzomera kuti tilutengi ko atidana, tingasinthanga cha pa vifukwa vambula kwenere. Yo watidana wangaŵa kuti wanozgeke kali ndipu asani tingaleka kuluta, mbwenu wafyokengi paŵaka. (Mate. 5:37) Anyaki aleka kuluta ko anguŵadana pakwamba asani aŵadana so kunyaki ko awona kuti nkhwamampha. Kuchita viyo ungaŵa ulemu cha kweniso chingaŵa chanju cha. Mumalu mwaki, tikhumbika kuwonga vosi vo angachitipaska wo atidana. (Luka 10:7) Kweni asani pe vifukwa vakuvwika vakutondeke, tikhumbika kuŵaziwiska mwaluŵi wo angutidana.

21. Kumbi kutumbika midawuku ya ko tija kungawovya wuli kuti tije alendu amampha?

21 Tikhumbika so kutumbika midawuku ya ko tija. Muvigaŵa vinyaki mulendu wangaza mwamabuchibuchi, penipo kunyaki wakhumbika kuŵaziŵiska dankha kuti wazengi. Kumalu nganyaki alendu atiŵapaska vakurya vamampha kuluska vo ŵeneku anyumba aturya penipo muvigaŵa vinyaki, vo anozge alendu ndivu so aturya ŵeneku anyumba. Mumadera nganyaki alendu nawu akhumbika kupinga vakurya penipo kunyaki ŵeneku anyumba akhumba cha kuti alendu azengi ndi vakurya vawu. Muvigaŵa vinyaki alendu akhumbika kukana mwaulemu kamoza pamwenga kaŵi asani atiŵadaniyaku chakurya kweni muvigaŵa vinyaki awona kuti mbulemu cha kuchita viyo. Nyengu zosi titenere kuyesesa kuchita vosi vo tingafiska kuti tikondwesi wo atidana.

22. Ntchifukwa wuli kulonde alendu nkhwakukhumbika ukongwa?

22 Peturo wanguti: “Umaliru wa vinthu vosi we pafupi.” (1 Petu. 4:7) Sonu ndipu umaliru we pafupi ukongwa. Chisuzgu chikulu cho chechendachitikepu che pafupi. Penipo vinthu vinangikiyanangikiya mucharu ichi, tikhumbika kuyanjana ukongwa ndi abali kweniso azichi ŵidu. Mazuŵa nganu, ulongozgi wo Peturo wangukamba wakuti ‘tilondiyanengi’ ngwakukhumbika ukongwa kuluska kali. (1 Petu. 4:9) Kulonde alendu nkhwakukondwesa ndipuso nkhwakukhumbika sonu mpaka muyaya.