1, 2. Kumbi Bayibolu lingukamba kuti chiŵerengeru cha ŵanthu aku Yehova chazamukwera kufika pani?

ATEŴETI akugomezeka aku Yehova pacharu chapasi, apanga gulu lo ndapade ukongwa. Ŵanthu wo ŵe m’gulu ili mbambula kufikapu. Kweni kwamba kali, mzimu waku Chiuta utovya kuti mpingu waki wa pacharu chosi ukuwengi. Tiyeni tikambisanepu vinthu vimanavi waka vo Yehova wachitiya ŵanthu ŵaki ambula kufikapu.

² Pa nyengu yo mazuŵa ngakumaliya ngayambanga mu 1914, ateŵeti aku Chiuta pacharu chapasi ŵenga amanavi ukongwa. Kweni Yehova wangutumbika ntchitu yawu yakupharazga. Pati pajumpha vyaka, ŵanthu mamiliyoni angusambira unenesa wa m’Bayibolu ndipu angubatizika. Yehova wangukambiya limu kuti chiŵerengeru chazamukwera. Iyu wanguti: “Munamana wazamusambuka ŵanthu 1,000, ndipu mumana wazamusambuka mtundu wanthazi. Ini, Yehova ndazamuchita ivi mwaliŵi pa nyengu yaki.” (Yes. 60:22) Uchimi uwu ufiskika mazuŵa nganu ngakumaliya. Mwaviyo, chiŵerengeru cha ŵanthu aku Chiuta pacharu chapasi, sonu ntchikulu kuphara chiŵerengeru cha vyaru vinandi.

3. Kumbi ateŵeti aku Chiuta alongo wuli kuti ŵe ndi chanju?

 ³ Pa nyengu iyi, Yehova wawovya so ŵanthu ŵaki kuti aje ndi chanju, lo ndi jalidu laki likulu. (1 Yoh. 4:8) Yesu wayezanga chanju chaku Chiuta. Iyu wangukambiya akusambira ŵaki kuti: “Nditikupasani dangu lifya, kuti muyanjanengi . . . “Mwaku ichi ŵanthu wosi azamuziŵa kuti mwe akusambira ŵangu, asani mutanjana.” (Yoh. 13:34, 35) Ivi venga vakukhumbika ukongwa pa nyengu yo mitundu yachitanga nkhondu zo zingubayisa ŵanthu anandi. Mwakuyeruziyapu, ŵanthu pafupifupi 55 miliyoni angubayika pa Nkhondu Yachiŵi Yapacharu Chosi. Kweni Akaboni aku Yehova anguchitaku cha nkhondu iyi. (Ŵerengani Mika 4:1, 3.) Ivi vawovya kuti aŵevi “mlandu wa ndopa za ŵanthu wosi.”​—Mac. 20:26.

4. Ntchifukwa wuli tingakamba kuti kukwera kwa chiŵerengeru cha ŵanthu aku Yehova nkhwakuziziswa?

⁴ Chiŵerengeru cha ŵanthu aku Chiuta chikwera mu charu cho chiwusika ndi Satana, “chiuta wa mugonezi wunu.” (2 Ŵakor. 4:4) Iyu wagwirisiya ntchitu andali, TV, wayilesi ndi manyuzipepala kuti wafiski vo wakhumba. Kweni wangalekesa cha ntchitu yakupharaza uthenga wamampha. Chifukwa chakuti waziŵa kuti waja ndi kanyengu kamanavi, Satana watesesa kulandiza ŵanthu kuti aleki kusopa kwaunenesa. Iyu wagwirisiya ntchitu nthowa zakupambanapambana kuti wachiti venivi.​—Chiv. 12:12.

5. Ntchifukwa wuli anyidu angakamba pamwenga kuchita vinthu vo vingatikwiyisa? (Wonani chithuzi cho che papeji 23.)

⁵ Mpingu wachikhristu usambiza kukhumbika kwa kwanja Chiuta ndi anyidu. Yesu nayu wangukamba kuti kwanja Chiuta ndi anyidu nkhwakukhumbika. Wati wafumbika kuti dangu likulu ndi nili, iyu wangumuka kuti: “‘Uyanjengi Yehova Chiuta waku ndi mtima waku wosi, ndi umoyu waku wosi, ndi maŵanaŵanu ngaku ngosi.’ Lenili ndilu dangu likulu kweniso lakwamba pa marangu ngosi. Lachiŵi lakuyanana nalu ndi ili: ‘Uyanjengi munyaku nge mo utijiyanjiya wamweni.’” (Mat. 22:35-39) Kweni Bayibolu likamba kuti tosi te ambula kufikapu chifukwa cha kubuda kwaku Adamu. (Ŵerengani Ŵaroma 5:12, 19.) Mwaviyo, nyengu zinyaki anyaki mumpingu angakamba pamwenga kuchita vinthu vo vingatikwiyisa. Ichi chingaŵa chiyesu, chifukwa tikhumbika kwanja Yehova ndi ŵanthu. Kumbi titenere kuchitanji asani ivi vachitika? Chinanga mbateŵeti aku Chiuta a mu nyengu yakali nawu akambanga pamwenga kuchita vinthu vo vakwiyisanga anyawu. Ndipu tingasambirapu kanthu pa vo Bayibolu likamba pa nkhani iyi.

6. Kumbi Eli wangutondeka wuli kulanga ŵana ŵaki?

⁶ Mwakuyeruziyapu, Eli Wasembi Mula wenga ndi ŵana ŵaŵi anthurumi. Ŵana yaŵa avwiyanga cha marangu ngaku Yehova. Bayibolu likamba kuti: “Ŵana anthurumi aku Eli ŵenga ndi mijalidu yiheni. Yiwu amutoliyangaku kanthu cha Yehova.” (1 Sam. 2:12) Chinanga kuti Eli wanguwovya kuti kusopa kwaunenesa kuluti panthazi, kweni ŵana ŵaki achitanga maubudi ngakulu. Eli waziŵanga ivi ndipu wakhumbikanga kuŵalanga. Kweni wanguŵalekere. Mwaviyo, Chiuta wanguyeruza nyumba yaku Eli. (1 Sam. 3:10-14) Pati pajumpha nyengu, ŵanthu a munyumba yaki angukanizika kuteŵete nge asembi ŵara. Asani imwi mwajanga mu nyengu yaku Eli, kumbi mwatingi muchitengi wuli ndi vo Eli wanguchita chifukwa chakulekere maubudi nga ŵana ŵaki? Kumbi mwatingi muguŵengi navu mpaka kuleka kuteŵete Chiuta?

7. Kumbi Davidi wanguchita ubudi ukulu nuwu, ndipu Chiuta wanguchitanji?

 ⁷ Davidi wayanjikanga ndi Yehova. Ndipu Chiuta wangukamba kuti wenga “munthu wa pa mtima waki.” (1 Sam. 13:13, 14; Mac. 13:22) Kweni nyengu yinyaki Davidi wanguchita chigololu ndi Betesheba, ndipu wangumupasa nthumbu. Ivi vinguchitika pa nyengu yo murumu waki Uriya wenga kunkhondu. Iyu wati waza kunyumba, Davidi wangumukambiya kuti wagoni ndi muwolu waki Betesheba. Davidi wanguchita ivi kuti viwoneki nge kuti Uriya ndiyu wamupasa nthumbu. Uriya wangukana kuchita vo Davidi wangukamba. Mwaviyo, Davidi wangunoza kuti Uriya wakabayiki kunkhondu. Davidi wanguvuna vo wangupanda, chifukwa iyu ndi a munyumba yaki angukumana ndi masuzu. (2 Sam. 12:9-12) Chinanga kuti venga viyo, Chiuta wangumuchitiya lisungu Davidi yo wenga ndi “mtima wakugomezeka.” (1 Ŵakar. 9:4) Asani mwajanga mu nyengu ya ŵanthu aku Chiuta akali, kumbi mwatingi muchitengi wuli? Kumbi mijalidu yiheni yaku Davidi yatingi yikuguŵiseningi?

8. (a) Kumbi Petro wangutondeka wuli kufiska vo wangukamba? (b) Ndipu Petro wati wabuda, ntchifukwa wuli Yehova wangulutiriza kumugwirisiya ntchitu?

⁸ Chakuyeruziyapu chinyaki ntchaku Petro. Yesu wangumusankha kuti waje mu gulu la akutumika ŵaki. Kweni nyengu zinyaki Petro wakambanga pamwenga kuchita vinthu vo pavuli paki wadandawulanga navu. Mwakuyeruziyapu, pa nyengu yakusuza, akutumika angumuthaŵa Yesu. Ivi vechendachitiki, Petro wangukamba kuti chinanga anyaki angamuthaŵa, iyu wangamuthaŵa cha. (Marko 14:27-31, 50) Chinanga kuti venga viyo, pa nyengu yo Yesu angumutole ku Mphala ya Milandu, akutumika wosi kusazapu Petro angumuthaŵa. Petro wangukana Yesu katatu kuti watimuziŵa cha. (Marko 14:53, 54, 66-72) Kweni Petro wangulapa, ndipu Yehova wangulutiriza kumugwirisiya ntchitu. Asani imwi mwenga wakusambira waku Yesu pa nyengu iyi, kumbi vo Petro wanguchita vatingi vikutondekeseningi kuja wakugomezeka kwaku Yehova?

9. Ntchifukwa wuli mugomeza kuti nyengu zosi Chiuta wachita vinthu mu nthowa yakwenere?

 ⁹ Yapa tazumbuwapu waka ŵanthu amanavi wo anguchita vinthu vo vinguguŵisa anyawu. Pe so ateŵeti anandi aku Yehova a mu nyengu yakali ndi sonu wo anguchita vinthu viheni vo vinguguŵisa anyawu. Asani ivi vakuchitikiyani, kumbi mungachita wuli? Kumbi muzomerezengi kuti vo yiwu anangisa vikuguŵiseni mpaka kumuleka Yehova ndi gulu laki? Pamwenga muziŵengi kuti Yehova wangazomereza kuti pajumphi nyengu kuti munthu yo wananga walapi, kweniso kuti wamuwovyengi mu nthowa yakwenere kuti wasinthi? Kweni nyengu zinyaki munthu yo wachita ubudi ukulu wangakana kuti Yehova wamuwovyi ndipu wangatondeka kulapa. Asani ivi vachitika, kumbi mugomezengi kuti Yehova wayeruzgengi ŵanthu wo abuda pa nyengu yaki? Ndipu nyengu zinyaki angamusezga mumpingu asani mphakwenere.

10. Kumbi Yesu wanguziŵanji pa vo Yuda wa ku Keriyoti ndi Petro anguchita?

¹⁰ M’Bayibolu mwe ateŵeti anandi aku Chiuta wo angugomezeka kwaku iyu ndi ŵanthu ŵaki chinanga kuti anyawu achitanga maubudi ngakulungakulu. Mwakuyeruziyapu, Yesu wati waromba usiku wosi kwa awisi, wangusankha akutumika 12. Yuda wa ku Keriyoti nayu wenga pa gulu lenili. Kweni wangumugarukiya. Khristu wanguzomereza cha kuti vo Yuda ndi Petro anguchita vitimbanyizi ubwezi waki ndi Yehova. (Luka 6:12-16; 22:2-6, 31, 32) Yesu wanguziŵa kuti vo ŵanthu yaŵa anguchita lenga suzu laku Yehova cha pamwenga ŵanthu ŵaki. Yesu wangulutiriza kuchita ntchitu yamampha chinanga kuti akusambira ŵaki anyaki amukwiyisanga. Yehova wangumupasa mphotu mwakumuyusa kwa akufwa. Ivi vingujula nthowa kuti Yesu waje Fumu ya Ufumu wakuchanya.​—Mat. 28:7, 18-20.

11. Kumbi Bayibolu lingukamba kuti vinthu vazamukuŵa wuli kwa ateŵete aku Yehova m’mazuŵa ngakumaliya?

¹¹ Yesu wenga ndi vifukwa vamampha vakugomeze Yehova ndi ŵanthu ŵaki ndipu mpaka sonu weche kuŵagomeza. Kukamba unenesa, tikondwa ukongwa asani tiŵanaŵaniya vo Yehova wafiska kuporote mwa ateŵeti ŵaki mazuŵa nganu ngakumaliya. Ndiwu pe apharazga unenesa pacharu chosi chapasi chifukwa alongozeka ndi Yehova. Lemba la Yesaya 65:14 likonkhosa mo vinthu viliri kwa ateŵeti aku Chiuta m’mazuŵa nganu ngakumaliya. Likamba kuti: “Ateŵeti ŵangu azamudaniriza mwakukondwa chifukwa cha kuŵa ndi likondwa mumtima.”

12. Kumbi titenere kuviwona wuli vo anyidu anangisa?

¹² Ateŵeti aku Yehova akondwa ndi vinthu vamampha vo achita chifukwa alongozeka ndi iyu. Kweni charu cho chiwusika ndi Satana chiliya po vinthu vihenekeheneke. Kungaŵa kuŵavi zeru kumba mlandu Yehova pamwenga mpingu waki chifukwa cha vinthu vo ateŵeti amanavi aku Chiuta anangisa. Tikhumbika kulutiriza kuja akugomezeka kwaku Yehova ndi kulondo ulongozi waki. Tikhumbika so kusambira mo titenere kuchitiya ndi vo anyidu atitinangiya.

13, 14. (a) Ntchifukwa wuli tikhumbika kuzikira ndi vo anyidu anangisa? (b) Kumbi tikhumbika kukumbuka layizgu nili?

¹³ Kumbi tingachita wuli asani mteŵeti waku Chiuta wakamba pamwenga wachita chinthu cho chatiguŵisa? Bayibolu likamba kuti: “Ungakwiyanga liŵi cha mumtima mwaku, chifukwa ŵanthu azereza ndiwu aswera cha kufya mtima.” (Wak. 7:9) Titenere kukumbuka kuti tosi te ambula kufikapu. Ŵanthu ambula kufikapu anangisa. Mwaviyo, vingaja umampha cha kuŵanaŵana kuti ateŵeti anyidu achitengi vinthu vamampha pe kwambula kunangisa. Vingaja  so umampha cha kuti vo anangisa vitilondi likondwa lo te nalu chifukwa chakuja m’gulu la ŵanthu aku Chiuta. Chinthu chiheni ukongwa chingaŵa kuleka gulu laku Yehova chifukwa cha vo anyidu anangisa. Asani tingachita viyo, tilekengi kuteŵete Chiuta ndipu umoyu wambula kumala nawu tazakuwusaniya cha.

¹⁴ Kuti tilutirizi kukondwa ndi kulindiza vinthu vamampha vo ve kunthazi, tikhumbika kukumbuka vo Yehova wakutilayizga. Iyu watiti: “Awonani! Ndipanga kuchanya kufya ndi charu chapasi chifya. Vinthu vakali vazamukumbukika so cha pamwenga kusere mumtima.” (Yes. 65:17; 2 Pet. 3:13) Mungazomerezanga cha kuti vo anyinu anangisa vikutondekeseni kuzisaniya vitumbiku ivi.

15. Kumbi Yesu wangukamba kuti titenere kuchitanji asani anyidu atiguŵisa?

¹⁵ Kweni pakuti techendasere mu charu chifya, titenere kuŵanaŵaniya vo Chiuta wakhumba pa nkhani ya mo tingachitiya asani anyidu akamba pamwenga achita chinthu cho chatiguŵisa. Mwakuyeruziyapu, titenere kukumbuka fundu yo Yesu wangukamba yakuti: “Asani mugowoke ŵanthu maubudi ngawu, Awiskemwi akuchanya nawu akugowokiyeningi. Kweni asani muleka kugowoke anyinu mphulupulu zawu, Awiskemwi nawu akugowokiyeningi cha mphulupulu zinu.” Kumbukani so kuti Petro wati wafumba Yesu asani wakhumbika kumugowoke maulendu 7 munthu yo wamunangiya, wangumuka kuti: “Nditikukambiya, ungamugowokiyanga maulendu 7 pe cha kweni maulendu 77.” Ivi vilongo kuti Yesu wang’anamuwanga kuti nyengu zosi tigowokengi kutuliya pasi pa mtima. Ndipu ichi chitenere kuŵa chinthu chakukhumbika kwaku isi.​—Mat. 6:14, 15; 18:21, 22.

16. Kumbi Yosefe ntchakuwoniyapu chamampha pa nkhani niyi?

¹⁶ Yosefe ntchakuwoniyapu chamampha pa nkhani ya mo tingachitiya asani anyidu atinangiya. Iyu wenga mwana wakwamba pa ŵana ŵaŵi wo Yakobe wangubaliya paku Rakele. Aku ŵaki 10 amuchitiyanga sanji chifukwa chakuti awisi amuyanjanga ukongwa. Pavuli paki, yiwu angumugulisa ku ukapolu. Pati pajumpha vyaka vinandi, vinthu vamampha vo Yosefe wanguchita ku Egipiti vinguchitisa kuti waje wachiŵi ku munthu yo wawusanga charu ichi. Kwati kwawa nja, abali aku Yosefe anguza ku Egipiti kuzigula chakurya kweni angumuziŵa cha. Yosefe watingi wagwirisiyengi ntchitu mazaza ngo wenga nangu kuti waweze vinthu viheni vo abali ŵaki angumuchitiya. Kweni wanguŵayesa kuti waziŵi asani akusintha. Wati wawona kuti abali ŵaki akusintha, Yosefe wangujiziŵikisa kwaku yiwu. Pavuli paki, wanguŵakambiya kuti: “Mungachitanga mantha cha. Ndilutirizengi kukupasa vakurya pamoza ndi ŵana ŵinu. Mwaviyo, wanguŵachiska ndi kuŵasimikiziya.”​—Chiy. 50:21.

17. Kumbi muchitengenji asani anyinu akunangiyani?

¹⁷ Titenere kukumbuka kuti tosi te akubuda ndipu tinganangiya anyidu. Ndipu asani taziŵa kuti tanangiya munyidu, Bayibolu likamba kuti tiluti kuchikambisana nayu kuti nkhani yimali. (Ŵerengani Mateyu 5:23, 24.) Tiwonga asani anyidu aleka kutisungiya vifukwa chifukwa cha vo taŵanangiya. Nasi titenere kuchita so viyo. Lemba la Ŵakolose 3:13 likamba kuti: “Lutirizani kuzizipizirana ndi kugowokiyana ndi mtima wosi asani munyaki we ndi chifukwa chakudandawuliya va munyaki. Nge mo Yehova wakukugowokiyani ndi mtima wosi, ndimu namwi muchitiyengi.” Lemba la 1 Ŵakorinte 13:5 likamba kuti chanju “chisunga vifukwa cha.” Asani tigowoke anyidu, Yehova nayu watigowokiyengi. Kukamba unenesa, pa nkhani ya mo tingachitiya ndi vo anyidu anangisa, tikhumbika kuyeza mo Awuskefwi alisungu achitiya ndi isi asani tanangisa.​—Ŵerengani Sumu 103:12-14.