1, 2. (a) Ntchifukwa wuli ukapolu ndi wanangwa yenga nkhani yakukhumbika ukongwa mu nyengu ya wakutumika Paulo? (b) Kumbi Paulo wangukamba kuti ndiyani yo wangatipaska wanangwa weneku?

AKHRISTU akwambiriya ajanga mu Ufumu wa Roma. Mu ufumu uwu, ŵanthu ajikuzganga ukongwa chifukwa cha marangu ngawu, vinthu vaurunji vo ufumu uwu wachitanga kweniso wanangwa wo ŵenga nawu. Kweni mu ufumu uwu ŵanthu akavu ndiwu achitanga ntchitu zinandi zinononu. Pa nyengu yinyaki, pa ŵanthu atatu ŵewosi, yumoza wenga kapolu. Tikayika cha kuti ŵanthu ambula kusambira ayanjanga kukambiskana nkhani zakukwaskana ndi ukapolu ndipuso wanangwa. Akhristu nawu atenere kuti achitanga viyo.

² Mu makalata ngo Paulo wakulemba, kanandi wakambanga za wanangwa. Chinanga kuti ve viyo, Paulo wakhumbanga kusintha vinthu cha mucharu, nge mo ŵanthu anandi pa nyengu iyi apenjiyanga. Mumalu mwaki, iyu ndi Akhristu anyaki ayesesanga kusambiza ŵanthu uthenga wamampha wa Ufumu waku Chiuta. Yiwu achitanga viyo kuti aziŵisi ŵanthu kukhumbika kwa sembi yaku Yesu Khristu. Paulo wangukambiya Akhristu anyaki ko angasaniya  wanangwa weneku. Mu kalata yachiŵi yo wangulembe Akhristu a ku Korinto, wangukamba kuti: “Yehova ndi Mzimu, ndipu po pe mzimu waku Yehova pe wanangwa.”—2 Akori. 3:17.

3, 4. (a) Ntchinthu wuli cho chinguchitiska kuti Paulo wakambi mazu nga pa 2 Akorinto 3:17? (b) Kumbi titenere kuchitanji kuti tije ndi wanangwa wo Yehova wapereka?

³ Wechendakambi mazu yanga kwa Akorinto, Paulo wangukamba vo vinguchitikiya Mozesi wati wasika ku Phiri la Sinayi pavuli pakukambiskana ndi mungelu waku Yehova. Chisku chaki chinguŵala. Ayisirayeli ŵati awona Mozesi, anguchita mantha ndipu iyu wangudika salu kumasu. (Chitu. 34:29, 30, 33; 2 Akori. 3:7, 13) Paulo wangukamba kuti, “Kweni asani munthu wang’anamukiya kwaku Yehova, salu yo yibenulika.” (2 Akori. 3:16) Kumbi Paulo wang’anamuwanganji?

⁴ Nge mo tingusambiriya mu nkhani ya sabata yamala, Yehova pe yo wakulenga vinthu vosi, ndiyu we ndi wanangwa wambula mphaka. Mwaviyo, mphakuvwika kukamba kuti “po pe mzimu waku Yehova,” pe wanangwa. Kweni kuti tije ndi wanangwa uwu ndi kuyanduwa nawu, titenere ‘kung’anamukiya kwaku Yehova,’ kung’anamuwa kuja nayu pa ubwezi. Pa nyengu yo Ayisirayeli ŵenga muchipululu, aviwonanga mwauzimu cha vinthu vo Yehova waŵachitiyanga. Venga nge kuti maŵanaŵanu ndi mitima yawu anguyidika salu. Ŵati afwatulika ku ukapolu ku Ijipiti, yiwu akhumbanga kugwiriskiya ntchitu wanangwa wawu kukhorweska makhumbiru ngawu.—Ahe. 3:8-10.

5. (a) Kumbi mzimu waku Yehova utitipaska wanangwa wuli? (b) Kumbi tiziŵa wuli kuti munthu wangaja ndi wanangwa wo Yehova watitipaska chinanga wangaŵa mujeri pamwenga kapolu? (c) Kumbi tikhumbika kumuka mafumbu nanga?

⁵ Wanangwa wo mzimu waku Yehova utitipaska utitifwatuwa kuliŵavu pe cha. Mzimu waku Yehova utitifwatuwa so ku ukapolu wa ubudi ndi nyifwa ndi ku visopa vaboza. (Aro. 6:23; 8:2) Uwu ndi wanangwa wamampha ukongwa! Chinanga ndi munthu yo we mujeri pamwenga kapolu nayu wangaŵa ndi wanangwa uwu. (Chiya. 39:20-23) Mwakuyeruzgiyapu, Mzichi Nancy Yuen ndi Mubali Harold King, anguja mujeri kwa vyaka vinandi chifukwa cha chivwanu chawu, kweni wanangwa uwu ŵenga nawu. Mungawona vo vinguŵachitikiya pa TV ya JW Broadcasting. (Wonani pa mutu wakuti INTERVIEWS AND EXPERIENCES > ENDURING TRIALS.) Kweni tikhumbika kumuka mafumbu ngaŵi yanga: Kumbi tingalongo wuli kuti wanangwa widu ngwakuzirwa? Kumbi tingachita wuli kuti tigwiriskiyengi ntchitu mwazeru wanangwa uwu?

6. Kumbi Ayisirayeli angulongo wuli kuti anguwonga cha wanangwa wo Yehova wanguŵapaska?

⁶ Asani taziŵa kuti mphasu yo munthu watipaska njakudula, titimuwonga ukongwa. Kweni Ayisirayeli angumuwonga cha Chiuta wati waŵafwatuwa ku ukapolu ku Ijipiti. Pati pajumpha ŵaka myezi yimanavi kutuliya po wanguŵawombole, Ayisirayeli angwamba kukhumbira vakurya vo aryanga ku Ijipiti ndipu adandawulanga kuti aryanga mana pe. Yiwu akhumbanga so kuwere ku Ijipiti. Kwaku yiwu, ‘somba, vinkhaka, vimweru, hanyezi, gariki’ ndi vakurya vinyaki vo aryanga ku Ijipiti, venga vakuzirwa ukongwa kuphara wanangwa wakusopa Yehova, Chiuta wauneneska. Kumbi tingazizwa viyo kuti Yehova wanguŵakwiyiya ŵanthu ŵaki? (Maŵe. 11:5, 6, 10; 14:3, 4) Vo Ayisirayeli anguchita, vititisambiza chinthu chakukhumbika ukongwa!

7. Kumbi Paulo wanguchita wuli vinthu mwakukoliyana ndi ulongozgi wa pa 2 Akorinto 6:1? Kumbi tingachita wuli nge iyu?

⁷ Wakutumika Paulo wangupempha Akhristu  wosi kuti akhumbika kuwonga wanangwa wo Yehova wakuŵapaska kuporote mwa Mwana waki, Yesu Khristu. (Ŵerengani 2 Akorinto 6:1.) Kumbukani kuti Paulo vamupwetekanga mumtima chifukwa chakuti wenga kapolu wa ubudi ndi nyifwa. Kweni wangukamba kuti: “Wawongeki Chiuta kuporote mwa Ambuyafwi Yesu Khristu!” Ntchifukwa wuli wangukamba viyo? Iyu wangukambiya Akhristu anyaki kuti: “Chifukwa dangu la mzimu lo lipereka umoyu mwakukoliyana ndi Khristu Yesu, lakufwatuwani ku dangu la ubudi ndi la nyifwa.” (Aro. 7:24, 25; 8:2) Nge Paulo, nasi titenere kumuwonga Yehova kuti wakutifwatuwa ku ukapolu wa ubudi ndi nyifwa. Chifukwa cha sembi yaku Yesu, tingateŵete Chiuta ndi njuŵi yituŵa ndipu ivi vititikondwesa ukongwa.—Sumu 40:8.

8, 9. (a) Kumbi wakutumika Peturo wangupereka ulongozgi wuli pa nkhani ya mo titenere kugwiriskiya ntchitu wanangwa widu? (b) Kumbi munthu wangagwiriskiya wuli ntchitu wanangwa waki mwambula kwenere?

⁸ Pade pakuwonga, titenere so kukumbuka kuti tikhumbika cha kugwiriskiya ntchitu uheni wanangwa widu. Wakutumika Peturo wangukamba kuti titenere cha kugwiriskiya ntchitu wanangwa widu nge chakubisamiyaku kuti tichitengi vinthu viheni. (Ŵerengani 1 Peturo 2:16.) Vo Peturo wangukamba pa lemba ili, vititikumbusa vo Ayisirayeli anguchita muchipululu. Ulongozgi uwu ngwakukhumbika so kwaku isi, panyaki kuluska so Ayisirayeli. Satana ndi charu chaki apanga vinthu vinandi vakukopa, nge vakuvwara, vakurya, vakumwa, vakusangaluska ndi vinthu vinyaki vinandi. Akusaska malonda kanandi aŵikapu ŵanthu akutowa pakusaska malonda ngawu ndipu ivi vingachitiska kuti tiguli vinthu vinandi vambula kukhumbika. Ntchipusu ukongwa kupusisika ndi vinthu ivi ndipu tingayamba kugwiriskiya ntchitu uheni wanangwa widu.

⁹ Ulongozgi waku Peturo ungagwira so ntchitu pa nkhani zikuluzikulu pa umoyu, nge masambiru ndi ntchitu. Mwakuyeruzgiyapu, ŵana a sukulu achichizgika kuti akweri umampha kuti aluti ku yunivesite. Ŵanthu anandi atiŵakambiya kuti asani aluta ku yunivesite azamusaniya ntchitu yamampha kweniso ya malipiru nganandi. Angaŵakambiya so kuti ŵanthu wo aluta ku yunivesite alonde ndalama zinandi kuphara wo amaliza ŵaka sekondale sukulu. Asani aŵanaŵaniya kuti vo asankhengi vikwaskengi umoyu wawu wosi, achinyamata angakopeka ndi fundu izi. Kumbi yiwu pamoza ndi apapi ŵawu atenere kukumbukanji?

10. Kumbi tikhumbika kukumbukanji pakusankha vinthu vo munthu weyosi watenere kusankha pakuyija?

¹⁰ Pakuti kusankha vakuchita pa nkhani izi ndi nkhani ya munthu pakuyija, anyaki angaŵanaŵana kuti atenere kuŵa ndi wanangwa wakusankha vo akhumba, chikulu njuŵi yawu yitiŵazomereza. Panyaki aŵanaŵana viyo chifukwa cha vo Paulo wangukambiya Akhristu a ku Korinto pa nkhani ya vakurya. Iyu wanguti: “Ntchifukwa wuli wanangwa wangu ungayeruzgika ndi njuŵi ya munthu munyaki?” (1 Akori. 10:29) Mbuneneska kuti te ndi wanangwa wakusankha vakuchita pa nkhani ya masambiru ndi ntchitu yo tikhumba kugwira. Kweni tikhumbika kukumbuka kuti wanangwa widu we ndi mphaka kweniso kuti vo tasankha vingachitiska kuti tikumani ndi masuzgu pamwenga cha. Ndichu chifukwa chaki Paulo wangukamba kuti: “Dangu lizomereza vinthu vosi, kweni ndi vinthu vosi cha vakovya. Vinthu vosi vakuzomerezeka, kweni ndi vinthu vosi cha vakuzenga.” (1 Akori. 10:23, mazu ngamumphata) Lemba ili lititiwovya kuziŵa kuti chinanga kuti te ndi wanangwa wakusankha vakuchita, kweni pe vinthu vinyaki vakukhumbika ukongwa vo tikhumbika kuŵanaŵaniya kuluska vo isi tikhumba.

11. Kumbi Yehova wakutifwatuliyanji?

¹¹ Pa nyengu yo Peturo watcheŵeskanga za kugwiriskiya ntchitu uheni wanangwa, wangukamba so mo tingawugwiriskiya ntchitu mwakwenere. Iyu wangukamba kuti tiwugwiriskiyengi ntchitu “nge akapolu aku Chiuta.” Mwaviyo, chifukwa chikulu cho Yehova wakutifwatuliya ku ubudi ndi nyifwa ntchakuti timuteŵetiyengi.

12. Kumbi Nowa ndi banja laki anguchitanji vo nasi tingatoliyaku?

¹² Nthowa yamampha yo tingagwiriskiya ntchitu wanangwa widu, nkhuteŵete Yehova. Kuchita viyo kungativikiliya kuti tileki kukhumba vinthu vo ŵanthu a ku charu akhumba. (Aga. 5:16) Mwakuyeruzgiyapu, ŵanaŵaniyani zaku Nowa ndi banja laki. Mucharu cho ajanga, ŵanthu ŵenga andewu kweniso areŵi. Kweni yiwu achitangaku cha vinthu ivi. Kumbi ntchinthu wuli cho chinguŵawovya? Atangwanikanga ndi ntchitu yo Yehova wanguŵapaska, nge kukhoma chingaraŵa, kusunga vakurya vakuti aziryi yiwu ndi vinyama ndi kutcheŵeska ŵanthu. “Nowa wanguchita mwakukoliyana ndi vosi vo Chiuta wangumulamula. Wanguchita nadi viyo.” (Chiya. 6:22) Ndichu chifukwa chaki Nowa ndi banja laki angutaskika pa nyengu yo charu cha mu nyengu yo, chingunangika.—Ahe. 11:7.

13. Kumbi Yesu wangupaskika ntchitu wuli, yo pavuli paki wanguleke akusambira ŵaki?

¹³ Kumbi Yehova wakutilamula kuti tichitengenji mazuŵa nganu? Tiziŵa kuti Yehova wangumupaska ntchitu yakupharazga Yesu ndipuso kuti Yesu wakuleke ntchitu iyi akusambira ŵaki. (Ŵerengani Luka 4:18, 19.) Mazuŵa nganu, chiuta wa mugonezi wunu weche kubulumutizga ŵanthu anandi. Yiwu aziŵa cha kuti mbakapolu avisopa vaboza, achuma ndipuso andali. (2 Akori. 4:4) Nge mo Yesu wachitiyanga, nasi te ndi mwaŵi wakuwovya ŵanthu kuti aziŵi ndi kwamba kusopa Yehova, Chiuta yo watitipaska wanangwa. (Mate. 28:19, 20) Iyi ndi ntchitu yipusu cha. Tikumana ndi masuzgu nganandi pakuchita ntchitu yeniyi. Mu vyaru  vinyaki, ŵanthu akhumba cha kuziŵa Chiuta ndipu anyaki akwiya asani titiŵapharazgiya. Weyosi watenere kujifumba kuti, ‘Kumbi ndingagwiriskiya wuli ntchitu wanangwa wangu kuti ndichiti vinandi mu ntchitu ya Ufumu?’

14, 15. Kumbi ŵanthu aku Yehova anandi asankha kuchitanji? (Wonani chithuzi cho che papeji 8.)

¹⁴ Abali ndi azichi anandi aziŵa kuti umaliru we pafupi ukongwa. Yiwu aleka ntchitu ndi vinthu vinyaki kuti achitengi uteŵeti wa nyengu zosi. (1 Akori. 9:19, 23) Anyaki mwa abali ndi azichi yaŵa ateŵete mumpingu wawu ndipu anyaki aluta ko kukhumbika apharazgi anandi. Mu vyaka 5 vo vajumpha, abali ndi azichi akujumpha 250,000 angwamba kuchita upayiniya wa nyengu zosi. Ndipu sonu pe apayiniya anyengu zosi akujumpha 1,100,000 pacharu chosi. Ivi ve viyo chifukwa chakuti abali ndi azichi anandi agwiriskiya ntchitu wanangwa wawu pakuteŵete Yehova.—Sumu 110:3.

¹⁵ Kumbi ntchinthu wuli cho chinguwovya abali ndi azichi yaŵa kugwiriskiya ntchitu mwazeru wanangwa wawu? Ŵanaŵaniyani zaku John ndi Judith, wo ateŵete mu vyaru vinandi kwa vyaka 30 vo vajumpha. Yiwu angukamba kuti pa nyengu yo sukulu ya apayiniya anyengu zosi yayambanga mu 1977, abali ndi azichi anguchiskika kuti aluti kuchiteŵete ko kukhumbika apharazgi anandi. Kuti John ndi muwolu waki afiski vo akhumbanga, John wasinthanga ntchitu kananandi ŵaka kuti yileki kumutangwaniska. Pakumaliya paki, yiwu anguluta kuchipharazga ku charu chinyaki. Kumbi ntchinthu wuli cho chinguŵawovya kumalana ndi masuzgu, nge kusambira chineneru, kusintha mudawuku ndi kusintha kwa nyengu? Yiwu athembanga Yehova ndipu apempheranga kwaku iyu. Kumbi atuvwa wuli mumtima chifukwa chakuti ateŵete Yehova muvyaru vinandi kwa vyaka vosi ivi? John wangukamba kuti: “Ndajivwanga kuti nditangwanika ndi ntchitu yamampha ukongwa kuluska ntchitu zosi zo ndikugwirapu. Ndingwamba kuwona Yehova nge munthu chayiyu, nge mo mwana wawone awisi wo atimuyanja. Sonu ndivwisa vo lemba la Yakobe 4:8 ling’anamuwa, lo lititi: ‘Ndereni kufupi ndi Chiuta, ndipu nayu wanderengi kufupi ndi yimwi.’ Ndinguziŵa kuti ndachisaniya cho ndapenjanga, umoyu wakukhorweska.”

16. Kumbi abali ndi azichi anandi angugwiriskiya wuli ntchitu wanangwa wawu mwazeru?

¹⁶ Anyaki, nge John ndi Judith angachita uteŵeti wa nyengu zosi kwanyengu yitali. Kweni anyaki angachita kwanyengu yimanavi chifukwa cha mo vinthu viliri pa umoyu wawu. Mwakuyeruzgiyapu, pa nyengu yo azenganga likulu lidu mutawuni ya Warwick, ku New York, abali ndi azichi pafupifupi 27,000 angujipereka kuti achiteku uteŵeti uwu. Anyaki angujipereka kwa sabata ziŵi, anyaki chaka chimoza pamwenga kujumpha. Anandi anguleka ntchitu zawu kuti akagwireku ntchitu iyi. Abali ndi azichi yaŵa, angugwiriskiya ntchitu wanangwa wawu kuthamikiya Yehova, Chiuta yo wapereka wanangwa ndipu nasi tingachita umampha kutoliyaku.

17. Kumbi wo agwiriskiya ntchitu mwazeru wanangwa wawu azamulonde vitumbiku wuli?

¹⁷ Tiwonga ukongwa kuti tiziŵa Yehova kweniso kuti te ndi wanangwa wo atuŵa nawu ŵanthu wo asopa Chiuta mwauneneska. Tingalongo kuti tiwonga wanangwa uwu asani tisankha vinthu mwazeru. Mumalu mwakugwiriskiya ntchitu uheni wanangwa uwu, titenere kuchita vosi vo tingafiska pakuteŵete Yehova. Asani tichitengi viyo, tazamulonde vitumbiku vo Yehova wakulayizga pa nyengu yo uchimi uwu wazamufiskika, wo ukamba kuti: “Chilengedu chenichi chazamufwatulika ku ukapolu wa kuvunda ndi kuja ndi wanangwa waunkhankhu wa ŵana aku Chiuta.”—Aro. 8:21.