1-2. (a) Kumbi Satana watiŵapusika wuli ŵanthu? (b) Kumbi tikambiskanengenji mu nkhani iyi?

SATANA yo ndi “wisi wa boza,” waja wachipusika ŵanthu kwambiya pa nyengu yaku Adamu ndi Heva. (Yoha. 8:44) Nganyaki mwa maboza ngo wakamba ngasazgapu chisambizu chaboza chakukwaskana ndi nyifwa kweniso chakuti munthu walutirizga kuja ndi umoyu kumalu nganyaki asani wafwa. Midawuku yinandi yo ŵanthu achita yikutuliya ku visambizu venivi. Ndipu ivi vichitiska kuti abali ndi azichi anandi ‘ayesesi kuvikiliya chivwanu’ chawu asani mubali wawu pamwenga munthu munyaki mu chigaŵa chawu watayika.—Yuda 3.

² Asani ŵanthu akhumba kuti muchiteku midawuku yeniyi, kumbi ntchinthu wuli cho chingakuwovyani kuti muvikiriyi uneneska wa mu Bayibolu? (Aefe. 6:11) Kumbi mungachita wuli kuti mupembuzgi kweniso kuchiska Mkhristu munyinu yo wachichizgika kuti wachiteku midawuku yo yileka kukondwesa Chiuta? Mu nkhani iyi, tikambiskanengi ulongozgi wo Yehova wakutipaska. Chakwamba, tiyeni tiwoni vo Bayibolu likamba pa nkhani ya nyifwa.

3. Kumbi boza lakwamba likuyambisanji?

³ Chiuta wakhumbanga cha kuti ŵanthu afwengi. Kweni kuti Adamu ndi Heva aje kwamuyaya, akhumbikanga kuvwiya Yehova yo wanguŵapaska dangu lipusu lakuti: “Ungaryanga cha vipasu va muchimiti chakuziŵisa chamampha ndi chiheni, pakuti mu zuŵa lenilo wazamukurya vipasu va muchimiti chenichi wazamukufwa nadi.” (Chiya. 2:16, 17) Kweni Satana wanguseleriyapu pa nkhani yeniyi. Iyu wangukambiya Heva kuziya mu njoka kuti: “Kufwa, mufwengi cha.” Vachitima kuti Heva wangugomezga boza lenili  ndipu wangurya chipasu. Pavuli paki, murumu waki nayu wangurya chipasu chenichi. (Chiya. 3:4, 6) Umu ndimu ubudi ndi nyifwa vikwambiya.—Aro. 5:12.

4-5. Kumbi Satana watiŵapusika so wuli ŵanthu?

⁴ Adamu ndi Heva angufwa nge mo Chiuta wangukambiya. Kweni Satana wanguleka cha kukamba maboza ngakukwaskana ndi nyifwa. Pati pajumpha nyengu, wangwamba kukamba maboza nganyaki. Limoza mwa maboza ngenanga ndakuti liŵavu litufwa kweni mzimu uja ndi umoyu ku malu nganyaki. Boza lenili likambika mu nthowa zakupambanapambana ndipu ŵanthu anandi atiligomezga mpaka sonu.—1 Timo. 4:1.

⁵ Ntchifukwa wuli ŵanthu anandi agomezga maboza ngaku Satana? Satana waziŵa mo ŵanthu avwiya asani mubali wawu watayika ndipu wasaniliyapu mwaŵi kuti waŵalandizgi. Kweni chifukwa chakuti tingulengeka kuti tijengi kwamuyaya, tikhumba cha kufwa. (Waku. 3:11) Tiwona kuti nyifwa ndi murwani widu.—1 Akori. 15:26.

6-7. (a) Kumbi ntchinthu wuli cho chachitika chinanga kuti Satana wayesesa kubisa uneneska wakukwaskana ndi nyifwa? (b) Kumbi uneneska wa mu Bayibolu utitiwovya wuli kuti tilekengi kopa akufwa?

⁶ Chinanga kuti Satana wayesesa kupusika ŵanthu, kweni uneneska wakukwaskana ndi nyifwa waziŵika mbwenu. Kuluska kali, ŵanthu anandi aziŵa vo Bayibolu lisambiza pa nkhani ya vo vichitika asani munthu wafwa kweniso kuti akufwa azamuyuka ndipu akambiyaku anyawu. (Waku. 9:5, 10; Machi. 24:15) Uneneska wenuwu utitipembuzga kweniso utitiwovya kuti tileki kuchita mantha. Mwakuyeruzgiyapu, titiŵawopa cha akufwa kweniso tifipa mtima cha kuti mubali widu wamusuzgika asani wafwa. Tiziŵa kuti yiwu mbamoyu cha ndipuso angapweteka munthu cha. Yiwu aja nge kuti agona tulu takufwa natu. (Yoha. 11:11-14) Tiziŵa so kuti yiwu aziŵa cha utali wa nyengu yo yajumphapu. Mwaviyo, pa chiyuka chinanga mbanthu wo akufwa vyaka vinandi vo vajumpha azamuwona nge kuti pajumpha kanyengu kamanavi waka.

⁷ Tikayika cha kuti namwi muzomereza kuti uneneska wakukwaskana ndi akufwa ngwakuvwika umampha kweniso ngupusu. Venivi vakupambana ukongwa ndi maboza ngo Satana wakamba! Maboza ngenanga ngalandizga ŵanthu ndipuso ngananga mbiri ya Mlengi widu. Kuti tivwisi umampha uheni wa maboza ngaku Satana tikambiskanengi mafumbu yanga: Kumbi maboza ngaku Satana ngananga wuli mbiri yaku Yehova? Kumbi maboza ngenanga ngachitiska wuli ŵanthu kuŵanaŵana kuti sembi yaku Khristu njambula kukhumbika? Kumbi ngasazgiyaku  wuli chitima kweniso masuzgu ngo ŵanthu akumana nangu?

8. Kumbi maboza ngaku Satana ngakukwaskana ndi akufwa ngananga wuli mbiri yaku Yehova nge mo pakambiya pa Yeremiya 19:5?

⁸ Maboza ngaku Satana ngakukwaskana ndi akufwa ngananga mbiri yaku Yehova. Maboza ngenanga ngasazgapu chisambizu chaboza chakuti akufwa atufya ku motu. Visambizu venivi vinanga mbiri yaku Yehova! Mu nthowa wuli? Chinanga kuti Yehova ndi Chiuta wa chanju, kweni visambizu ivi vichitiska ŵanthu kugomezga kuti iyu ngwankhaza nge Dyaboli. (1 Yoha. 4:8) Kumbi mutuvwa wuli ndi maboza ngenanga? Nanga Yehova watuvwa wuli? Iyu wakondwa cha chifukwa watinkha vinthu vosi vankhaza.—Ŵerengani Yeremiya 19:5.

9. Kumbi maboza ngaku Satana ngakwaska wuli sembi yaku Yesu yo yikonkhoskeka pa Yohane 3:16 ndi 15:13?

⁹ Maboza ngaku Satana ngakukwaskana ndi nyifwa, ngachitiska ŵanthu kuŵanaŵana kuti sembi yaku Khristu njambula kukhumbika. (Mate. 20:28) Boza linyaki laku Satana ndakuti mzimu wa munthu utufwa cha. Asani ivi venga vauneneska ŵanthu wosi atingi ajengi kwamuyaya. Ndipu patingi paŵengevi chifukwa chakuti Khristu wapereki umoyu waki sembi kuti tije ndi umoyu wamuyaya. Mungaluwanga cha kuti sembi yaku Khristu ndiyu nthowa yikulu ukongwa yo Yehova wakulongore kuti watanja ŵanthu. (Ŵerengani Yohane 3:16; 15:13.) Ŵanaŵaniyani mo Yehova ndi Mwana waki avwiya ndi visambizu vo vilongo kuti sembi yakuzirwa yeniyi njambula kukhumbika!

10. Kumbi maboza ngaku Satana ngasazgiyaku wuli chitima kweniso masuzgu ku ŵanthu?

¹⁰ Maboza ngaku Satana ngasazgiyaku chitima kweniso masuzgu. Apapi wo ŵe ndi chitima chifukwa cha nyifwa ya mwana wawu, angaŵakambiya kuti Chiuta wamuto kuti wakaje mungelu kuchanya. Kumbi boza lenili limaliska chitima pamwenga lisazgiyaku? Chisambizu chaboza chakuti Chiuta watotcha ŵanthu kumotu, chachitiska kuti anyaki atombozgengi ŵanthu wo asuska vo tchalitchi lawu lisambiza, ndipu atiŵamangiliya pa chimiti ndi kuŵawotcha. Mwakukoliyana ndi buku linyaki lo likonkhoska za komiti ya kufufuza ya Akatolika ku Spain, ŵanthu anyaki wo achitiyanga nkhaza anyawu atenere kuti agomezganga kuti asani atombozga anyawu aŵawovyanga kuti alaŵi mo urwirwi wa motu wa Gehena wazamuŵiya. Ndipu ivi vaŵawovyanga kuti alapi ŵechendafwi kuti aŵataski ku Gehena. Muvyaru vinandi ŵanthu awona kuti nkhwakukhumbika ukongwa kusopa ŵanthu akufwa, kuŵapaska ulemu pamwenga kuŵapempha vitumbiku. Anyaki akhumba kukondwesa ŵanthu akufwa kuti aleki kuŵalanga. Kweni vachitima kuti visambizu vaboza vaku Satana vipembuzga ŵanthu cha. Mumalu mwaki, vichitiska kuti ŵanthu afipengi mtima pamwenga kuchita mantha.

11. Kumbi abali ŵidu pamwenga anyidu angakambanji kuti tichiteku midawuku yo yileka kukoliyana ndi Malemba?

¹¹ Kwanja Chiuta ndipuso Mazu ngaki, kutitiwovya kuti tivwiyengi Yehova asani abali ŵidu pamwenga anyidu atitichichizga kuti tichiteku midawuku yakukwaskana ndi akufwa, yo yileka kukoliyana ndi Malemba, chinanga angaŵa kuti atitikhumbiya vamampha. Yiwu angatichitiska soni ndipu angakamba kuti tamuyanjanga cha pamwenga kumutumbika mubali widu yo wakutayika. Pamwenga angakamba kuti vo tichita vingachitiska kuti munthu yo wakutayika wapweteki ŵanthu amoyu. Kumbi tingachita wuli kuti tivikiriyi uneneska? Wonani mo mungagwiriskiya ntchitu fundu za mu Bayibolu izi.

12. Kumbi ndi midawuku niyi yakukwaskana ndi akufwa yo yikoliyana cha ndi Malemba?

¹² Mungachitangaku cha midawuku pamwenga kugomezga visambizu vo visuskana ndi Malemba.  (2 Akori. 6:17) Mucharu chinyaki ku South America, ŵanthu anandi agomezga kuti asani munthu wafwa, “mzimu” waki ujaliya ndipu ulanga wosi wo amusuzganga. Buku linyaki likamba kuti “mzimu” wenuwu “ungasuzga ŵanthu muchigaŵa.” Ŵanthu anandi kunu ku Africa apemba motu pa maliru ndi usiku. Kumbi achitiyanji viyo? Anyaki akamba kuti ivi vitovya kuti mizimu ya ŵanthu akufwa yileki kuza kufupi. Nge ateŵeti aku Yehova, tigomezga cha chechosi chakukwaskana ndi midawuku yo yikoliyana ndi maboza ngaku Satana!—1 Akori. 10:21, 22.

13. Nge mo likambiya lemba la Yakobe 1:5, kumbi mutenere kuchitanji asani mudawuku unyaki mutiwukayikiya?

¹³ Asani mudawuku unyaki mutiwukayikiya, mupempherengi kwaku Yehova kuti wakupaskeni zeru. (Ŵerengani Yakobe 1:5.) Pavuli paki, mufufuzengi mu mabuku ngidu. Asani mphakwenere, mungafumba so ŵara mu mpingu winu. Yiwu angakukambiyani vakuchita cha, kweni angakuwovyani kuti musaniyi ulongozgi wa mu Bayibolu nge wo wakonkhoskeka mu nkhani iyi. Asani muchita vinthu venivi, musambiza ‘lusu linu la kuziŵa vinthu’ ndipu lusu lenili likuwovyeningi “kupambanisa pakati pa chamampha ndi chiheni.”—Ahe. 5:14.

14. Kumbi tingachita wuli kuti tileki kuguŵiska ŵanthu?

¹⁴ ‘Muchitengi vinthu vosi kuti mukankhuski Chiuta. Lekani kuja chakuguŵiska.’ (1 Akori. 10:31, 32) Asani mukhumba kuchitaku mudawuku unyaki, mungachita umampha kuŵanaŵaniya mo vinthu vo mukhumba kuchita vingakwaskiya njuŵi ya Akhristu anyinu pamwenga ŵanthu anyaki. Tikhumba cha kuguŵiska munthu weyosi! (Mariko 9:42) Kweniso tikhumba cha kuguŵiska ŵanthu wo mbakaboni cha. Chanju chingatiwovya kuti tikambiskanengi nawu mwaulemu ndipu asani tichita viyo Yehova watumbikika. Tikhumba so cha kupindana ndi ŵanthu pamwenga kunyoza midawuku yawu. Kumbukani kuti chanju ntchanthazi ukongwa! Asani titiŵalongo chanju ndi kuŵatumbika ŵanthu wo atitisuska, vingawovya kuti asinthi.

15-16. (a) Ntchifukwa wuli mukhumbika kukambiya abali ŵinu vo mugomezga? Kambani chakuyeruzgiyapu. (b) Kumbi vo Paulo wangukamba pa Aroma 1:16 vititikwaska wuli?

¹⁵ Mungajibisanga cha kuti mwe Akaboni aku Yehova. (Yesa. 43:10) Asani munthu munyaki mubanja linu wafwa, abali ŵinu ndi ŵanthu anyaki angakwiya ukongwa asani mungaleka kuchitaku midawuku yakukwaskana ndi nyifwa. Nkhani iyi yingaŵa yipusu kumalana nayu asani mungaŵakambiya limu abali ŵinu vo mugomezga.  Francisco yo waja ku Mozambique wangukamba kuti: “Ini ndi muwolu wangu Carolina tati tasambira uneneska, tingukambiya abali ŵidu kuti taleka kusopa akufwa. Chivwanu chidu chinguyeseka mku waki waku Carolina wati watayika. Mudawuku wa ko tija ngwakuti thupi la munthu wakufwa atilisambika mwakulongozgeka ndi mpingu. Pavuli paki, mubali wa munthu yo wafwa watenere kugona kwa mazuŵa ngatatu po adila maji ngo angusambikiya thupi. Midawuku yeniyi yichitika kuti akondwesi mzimu wa munthu yo wakufwa. Abali aku Carolina akhumbanga kuti iyu ndiyu wagoni po angudila maji ngo angusambikiya thupi la mku waki.”

¹⁶ Kumbi Francisco ndi muwolu waki anguchita wuli? Francisco wanguti: “Chifukwa chakuti titanja Yehova ndipu tikhumba kumukondwesa, tingukana kuchitaku mudawuku uwu. Abali aku Carolina angukwiya ukongwa. Yiwu atinenanga kuti titumbika cha akufwa ndipu angukamba kuti azengeku cha kunyumba kwidu ndipuso atiwovyengi cha. Chifukwa chakuti tinguŵakonkhoskiyapu kali vo tigomezga, tingukambiskana nawu so cha nkhani iyi pa nyengu yo angukwiya. Abali ŵidu anyaki angutiŵikiya kuvuli. Yiwu akambanga kuti tikuŵakonkhoske kali vo tigomezga. Pati pajumpha nyengu abali aku Carolina angutuna ndipu tinguwere so pa wezi. Anyaki azanga kunyumba kuzipempha mabuku ngidu.” Mwaviyo, tingachitanga soni cha kuvikiliya uneneska wakukwaskana ndi nyifwa.—Ŵerengani Aroma 1:16.

17. Kumbi ntchinthu wuli cho chingatiwovya kuti tije bwezi launeneska kwa Mkhristu munyidu yo mubali waki watayika?

¹⁷ Asani Mkhristu munyidu mubali waki watayika, titenere kuyesesa kuja ‘bwezi launeneska . . . , mubali yo wakuwaku kuti wawovyi pa nyengu ya masuzgu.’ (Nthanthi 17:17) Kumbi tingachita wuli kuti tije “bwezi launeneska,” ukongwa asani mubali pamwenga mzichi yo mubali waki watayika wachichizgika kuti wachiti midawuku yo yikoliyana cha ndi Malemba? Kugwiriskiya ntchitu fundu za mu Bayibolu kungatiwovya kuti tipembuzgi anyidu. Tiyeni tiwonepu fundu ziŵi.

18. Ntchifukwa wuli Yesu wanguliya, ndipu vo wanguchita vititisambizanji?

¹⁸ “Liyani ndi wo aliya.” (Aro. 12:15) Nyengu zinyaki tingasoŵa mazu ngo tingakambiya munthu  yo mubali waki watayika. Chinanga kuti tingaleka kukamba chechosi, kweni asani nasi tiliya angaziŵa kuti titiŵaŵanaŵaniya. Mwakuyeruzgiyapu, Lazaro mubwezi waku Yesu wati wafwa, Mariya, Marita ndi ŵanthu anyaki aliyanga chifukwa cha nyifwa ya mzichi wawu kweniso munyawu. Ndipu Yesu wati waza pati pajumpha mazuŵa nganayi, nayu “wanguliya,” chinanga kuti wanguziŵa kuti wakumuyuska. (Yoha. 11:17, 33-35) Masozi ngaku Yesu ngangulongo mo Awisi avwiya. Mariya ndi Marita ŵati awona kuti Yesu waliya, anguziŵa kuti waŵayanjanga ndipu atenere kuti angupembuzgika ukongwa. Mwakuyanana ŵaka, asani abali aziŵa kuti titiŵayanja ndipuso kuti titiŵafipiya mtima, awona kuti ŵe ŵija cha kweni ŵe ndi anyawu wo atiŵaŵanaŵaniya ndi kuŵawovya.

19. Kumbi lemba la Wakutaula 3:7 lingatiwovya wuli asani tipembuzga Mkhristu munyidu yo mubali waki watayika?

¹⁹ “Nyengu yakujaliya cheti ndi nyengu yakulongoro.” (Waku. 3:7) Nthowa yinyaki yakupembuzgiya Mkhristu munyidu yo mubali waki watayika, nkhuvwisiya asani walongoro. Mungamudumulizanga cha asani wakamba vo ve kukhosi kwaki ndipu mungakwiyanga cha asani ‘walongoro bweka.’ (Jobu 6:2, 3) Iyu wangaŵa kuti wasuzgika maŵanaŵanu chifukwa cha vo abali ŵaki wo mbakaboni cha akamba. Mwaviyo, mupempherengi nayu. Mupemphengi “Wakuvwa pempheru” kuti wamupaski nthazi ndi chimangu chamumtima. (Sumu 65:2) Mwakuyanana ndi mo vinthu viliri, mungaŵerenga nayu Bayibolu. Pamwenga mungamuŵerenge nkhani yakwenere kutuwa mu mabuku ngidu, nge nkhani ya mbiri ya umoyu wangu.

20. Kumbi tazamukambiskananji mu nkhani ya sabata yamawa?

²⁰ Tiwonga ukongwa kuti tiziŵa uneneska wakukwaskana ndi nyifwa ndipuso vinthu vamampha vo vazamuchitikiya ŵanthu wo ŵe mumiwunda yachikumbusu. (Yoha. 5:28, 29) Mwaviyo, kuziya mu vakukamba ndi vakuchita, tiyeni tivikiliyengi uneneska wa mu Bayibolu mwachiganga ndi kukambiyaku anyidu peposi po mpata wasanirika. Mu nkhani ya sabata yamawa, tazamuwona nthowa yinyaki yo Satana wabulumutizgiya ŵanthu mwauzimu. Nthowa yaki nkhuchita vamizimu. Tazamuwona chifukwa cho tikhumbikiya kukhwecha malusu ndi vakusangaluska vo vilongo vamizimu.