WAPOLISI munyaki wangukamba kuti, “Iwi we Da wankhaza ukongwa. Waleka muwolu waku yo we ndi nthumbu ndi mwana waku munthukazi yo weche munamana. Ndiyani yo waŵapasengi chakurya ndi kuŵaphwere? Leka chisopa chaku ndipu ukengi kwinu!” Ini ndingumuka kuti: “Awa, ini ndikuthaŵa banja langu cha. Imwi ndimwi mukundimanga. Kumbi mukundimangiyanji?” Wapolisi wangumuka mwaukali kuti: “Mulandu wewosi wo munthu wangaŵa nawu ngwamampha, kuluska kuja Kaboni.”

Ivi vinguchitika mu 1959, po ndenga mujeri mutawuni ya Irkutsk ku Russia. Agani ndikukonkhosiyeni chifukwa cho muwolu wangu Maria ndi ini tenga akunozgeka ‘kusuzgika chifukwa cha urunji,’ kweniso mo tingutumbikikiya chifukwa chakuja akugomezgeka.—1 Pet. 3:13, 14.

Ndikuwa mu 1933, mu muzi wa Zolotniki ku Ukraine. Mu 1937, ama amana ndi arumu ŵawu wo ŵenga Akaboni anguza kuzitiwona kutuliya ku France ndipu angutisiliya buku la mutu wakuti, Government and Deliverance. Ada ŵati aŵerenga buku ili angwamba kugomezga Chiuta. Chakupasa chitima ntchakuti mu 1939 angutama ukongwa ndipu ŵechendafwi angukambiya ama kuti: “Uwu ndiwu uneneska. Muŵasambizi ŵana.”

Mu April 1951, arara aboma angwamba kutuzaku Akaboni aku Yehova ku USSR ndi kuŵatumiza kuti akajengi ku Siberia. Ini, ama ndi mvurwa wangu Grigory, angutidikisa ku Ukraine. Tati tayenda ulendu wa makilomita 6,000 pa sitima, tingufika mutawuni ya Tulun ku Siberia. Pati pajumpha masabata ngaŵi, muku wangu Bogdan anguza nayu ku jeri lo lenga mutawuni ya Angarsk kufupi ndi ko tajanga. Iyu angumukambiya kuti wajengi mujeri kwa vyaka 25.

Ama, ini ndi Grigory, tapharazganga mu muzi unyaki wo wenga kufupi ndi ku Tulun. Kweni takhumbikanga kuchita vinthu mwakuphwere. Mwakuyeruzgiyapu, tafumbanga kuti, “Kumbi pe weyosi yo wagulisa ng’ombi?” Asani tamusaniya, tamukambiyanga mo ng’ombi yikulengeke mwakuziziswa. Pambula kuswera, takambisananga nayu za Mlengi. Pa nyengu iyi, nyuzipepala yinyaki yingulemba kuti Akaboni apenja ng’ombi kweni isi taziŵanga kuti tipenja mbereri. Ndipu tasaniyanga nadi ŵanthu wo ŵenga nge mbereri! Chenga chakukondwesa kusambira Malemba ndi ŵanthu akujiyuyuwa kweniso akwanja kulonde alendu a mu chigaŵa ichi. Sonu ku Tulun kwe mpingu wo we ndi apharazgi akujumpha 100.

Muwolu wangu Maria wangusambira uneneska ku Ukraine Nkhondu Yachiŵi ya Pacharu Chosi ye mukati. Wati wafika vyaka 18, wapolisi wangwamba kumuchichizga kuti wagoni nayu. Kweni  Maria wangukana. Zuŵa linyaki wati waluta kunyumba, wanguchimusaniya kuti wagona pa bedi laki. Maria wanguthaŵa. Chifukwa chakukwiya, wapolisi yo wangumuwofyeza kuti wamumangengi chifukwa chakuti ndi Kaboni. Ivi ndivu vinguchitika nadi. Mu 1952, Maria angumukambiya kuti wajengi mujeri kwa vyaka 10. Iyu wanguvwa nge mo Yosefi wanguvwiya, yo wangumangika chifukwa chakugomezgeka. (Chiy. 39:12, 20) Dilayiva yo wangupinga Maria kutuwa kukhoti kuluta ku jeri, wangumukambiya kuti: “Ungachitanga mantha cha. Ŵanthu anandi amangika kweni asani awe, ŵanthu atiŵatumbika.” Mazu yanga ngangumuchiska ukongwa Maria.

Kutuwa mu 1952, mpaka mu 1956, Maria wagwiranga ntchitu pa musasa unyaki kufupi ndi tawuni ya Gorkiy (yo sonu yidanika kuti Nizhniy Novgorod) ku Russia. Iyu angumukambiya kuti wazuwengi vimiti ndi mu nyengu ya kuzizira viyo. Maria wangwamba kutama ndipu mu 1956, angumutuzga mujeri ndipu wanguluta ku Tulun.

Nde ku Tulun mubali wangundikambiya kuti kutuza mzichi. Ndinguluta pa njinga ku siteji ya basi kuti nkhakumani nayu kweniso kuti nkhamupingiyi katundu waki. Ndati ndakumana ndi Maria, ndingumuyanja ukongwa nyengu yeniyo. Chenga chipusu cha kuti wandizomeri kweni pavuli paki wangundizomera. Tingutorana mu 1957. Pati pajumpha chaka mwana widu munthukazi zina laki, Irina wanguwaku kweni ndinguja nayu kwa nyengu yitali cha. Mu 1959, ndingumangika chifukwa chakupanga mabuku. Ndinguja mujeri lakundija kwa myezi 6. Kuti ndilutirizgi kuja ndi chimangu mu mtima, ndarombanga nyengu zosi, ndambanga sumu za Ufumu ndi kuŵanaŵaniya mo ndamupharazgiya asani ndazituwa mujeri.

Pa nyengu yo ndafumbikanga mafumbu mujeri, yo wandifumbanga wangundiwofyeza kuti, “Pambula kuswera yapa tikumaleningi mosi mwa Akaboni m’charu chinu.” Ndingumuka kuti, “Yesu wangukamba kuti uthenga wamampha wa Ufumu WAZAMUPHARAZGIKA ku mitundu yosi ndipu palivi yo wangawutondekesa.” Pavuli paki, wangusintha nthowa yo wandifumbiyanga ndipu wangwamba kundinyengere kuti ndileki chisopa changu nge mo ndakambiyapu kali. Nthowa zosi zo anguyesa zati zatondeka, angundikambiya kuti nkhagwiri ntchitu yakufyo kwa vyaka 7 ku jeri lo lenga kufupi ndi tawuni ya Saransk. Nde munthowa kuluta ku musasa, ndinguvwa kuti mwana widu wachiŵi munthukazi zina laki Olga wawaku. Chinanga kuti muwolu wangu ndi ŵana ŵangu ŵenga kutali, ndachiskikanga kuziŵa kuti Maria ndi ini te akugomezgeka kwaku Yehova.

Kamoza pachaka, Maria wazanga kuzindiwona chinanga kuti wayendanga mazuŵa 12 pa sitima kutuliya ku Saransk kuzifika ku Tulun. Chaka chechosi wandipingiyanga sapatu zasonu. Musapatu izi waŵikangamu magazini ngasonu nga Chigongwi cha Alinda. Chaka chinyaki cho Maria wanguza kuzindiwona chenga chapade ukongwa chifukwa wanguza ndi ŵana ŵidu. Ndingukondwa ukongwa ndati ndaŵawona ndi kucheza nawu.

Mu 1966, angundituza mujeri ndipu ini ndi banja langu tingusamiya mutawuni ya Armavir kufupi ndi  Nyanja Yifipa (Black Sea). Te kwenuku, ŵana ŵidu ŵaŵi anthurumi, Yaroslav ndi Pavel anguwaku.

Pati pajumpha nyengu yimanavi, apolisi anguza kuzifufuza mabuku munyumba yidu. Yiwu angupenja peposi chinanga ndi ko viŵetu varyiyanga. Nyengu yinyaki po apolisi afufuzanga, angutuwa vuchi chifukwa chakufunda ndipu yunifomu zo anguvwala zinguchita fuvu. Maria wanguŵavwiya lisungu chifukwa achitanga ŵaka vo angutumika. Iyu wanguŵapasa juwisi, bulashi lakuti aphatiyi fuvu, mbali ya maji ndi mathawulu. Mura wawu wati waza, angumukambiya vo Maria wanguŵachitiya. Achiluta mura wawu wangusekere ndi kutibayibisa. Tingukondwa kuwona vinthu vamampha vo vinguchitika chifukwa chakuyesesa “kuthereska chiheni mwakuchita chamampha.”—Ŵar. 12:21.

Chinanga kuti tawofyezekanga, tingulutirizga kupharazga ku Armavir. Tawovyanga so kagulu ka apharazgi amanavi wo ŵenga mutawuni ya Kurganinsk. Ndikondwa ukongwa kuti mazuŵa nganu ku Armavir kwe mipingu 6 ndipu ku Kurganinsk kwe mipingu yinayi.

Kwa vyaka vosi ivi, nyengu zinyaki tafokanga mwauzimu. Kweni tiwonga Yehova chifukwa wangugwirisiya ntchitu abali kuti atiwovyi ndi kutichiska. (Sumu 130:3) Venga so vakofya ukongwa kuteŵete limoza ndi ŵanthu wo angutumika ndi apolisi ndipu awungananga nasi kwambula kuŵaziŵa. Yiwu achitanga phamphu mu uteŵeti. Anyaki angupasika maudindu. Pati pajumpha nyengu, tinguziŵa kuti angutumika ndi apolisi.

Mu 1978, Maria wangume nthumbu we ndi vyaka 45. Chifukwa chakuti wasuzgikanga ndi mtima, madokotala ngawopanga kuti wafwengi ndipu ngakhumbanga kuti watuzi nthumbu. Maria wangukana. Wati wakana, madokotala nganyaki ngamulondonga kwekosi mu chipatala. Yiwu ayendanga ndi tholola kuti amutholo ndi chilatu chakuti nthumbu yituwi. Kuti wavikiliyi mwana yo wenga wechendawi, Maria wanguthaŵa mu chipatala.

Apolisi angutikambiya kuti tituwemu mutawuni yo tajanga. Tinguluta kuchija kumuzi wo wenga kufupi ndi tawuni ya Tallinn m’charu cha Estonia. Charu ichi pakwamba chenga chigaŵa cha USSR. Mwakupambana ndi vo madokotala ngangukamba, te ku Tallinn Maria wangubala mwana wa nthazi zina laki Vitaly.

Pavuli paki, tingutuwaku ku Estonia ndipu tingusamiya mumuzi wa Nezlobnaya wo we kumwera kwa Russia. Tapharazganga mwakuphwere ukongwa mu matawuni ngapafupi ko kwasanirikanga ŵanthu akutuwa mu madera ngakupambanapambana. Yiwu azanga mu matawuni yanga kuti azisaniyi chovyu cha munkhwala, kweni anyaki aweliyanga kwawu ŵe ndi chilindizga cha umoyu wambula kumala!

Tinguyesesa kusambiza ŵana ŵidu kuti ayanjengi Yehova kweniso kuti aje ndi mtima wakumuteŵete. Kanandi tadananga abali wo ŵenga ndi chakuwoniyapu chamampha kuti azichezengi ndi ŵana ŵidu. Yumoza mwa abali yo wazanga kaŵikaŵi wenga Grigory, yo wanguteŵetiyapu nge wakuwonere dera kutuwa mu 1970 mpaka 1995. Banja losi lakondwanga asani waza chifukwa wayanjanga kuseka kweniso wenga wa myati. Asani talonde alendu, kanandi taseŵenga maseŵeru nga mu Bayibolu ndipu ŵana ŵidu ayanjanga nkhani za m’Bayibolu.

 Mu 1987, mwana widu Yaroslav wanguluta kuchija ku Riga mu charu cha Latvia ndipu kwenuku wapharazganga mwakufwatuka. Kweni wati wakana kusere usilikali angumukambiya kuti wakaje mujeri kwa chaka chimoza ndi hafu. Iyu wanguja mu majeri ngakukwana 9. Ndingumukambiya vo vingundichitikiya po ndenga mujeri ndipu ivi vingumuwovya kukunthiyapu. Pavuli paki, Yaroslav wangwamba kuteŵete nge mpayiniya. Mu 1990, mwana widu Pavel yo panyengu iyi wenga ndi vyaka 19 wakhumbanga kuchichita upayiniya ku Sakhalin, chilumba cho che kunkhondi kwa Japan. Pakwamba takhumbanga cha kuti waluti. Pachilumba ichi penga apharazgi 20 pe. Kutuliya ko tajanga kuchifika kwenuku, wenga mtunda wa makilomita 9,000. Kweni pavuli paki tingumuzomereza ndipu tinguwona kuti tinguchita umampha. Ŵanthu akwenuku avwisiyanga uthenga wa Ufumu. Pati pajumpha vyaka vimanavi kwenga mipingu 8. Pavel wanguteŵete mumpingu wa Sakhalin mpaka mu 1995. Panyengu iyi mwana widu Vitaly wenga weche panyumba. Kwambiya pa unamana waki wayanjanga kuŵerenga Bayibolu. Wati wafika vyaka 14 wangwamba kuchita upayiniya ndipu tinguchitiya limoza kwa vyaka viŵi. Iyi yenga nyengu yakukondwesa ukongwa. Wati wafika vyaka 19, Vitaly wangwamba kuteŵete nge mpayiniya wapade.

Mu 1952, wapolisi munyaki wangukambiya Mariya kuti: “Leka chisopa chaku, asani ukana wamuja mujeri vyaka 10. Panyengu yo wazamutuliya wazamukuŵa kuti wakota kweniso we wija.” Kweni vinthu ndimu vinguŵiya cha. Yehova Chiuta, ŵana ŵidu kweniso ŵanthu anyaki wo tinguŵasambiza uneneska atiyanjanga. Mariya ndi ini tinguluta ko ŵana ŵidu ateŵetiyanga. Ŵanthu wo ŵana ŵidu akuŵawovya kuziŵa Yehova anguwonga ukongwa kuti akusambira uneneska.

Mu 1991, Akaboni aku Yehova anguzomerezeka ndi boma kuti asopengi. Ivi vinguwovya kuti tiyambi so kupharazga. Mpingu widu ungugula basi kuti tikapharazgengi mu matawuni ndi kumizi yapafupi pa Chisulu ndi pa Sabata.

Nde wakukondwa kuti Yaroslav ndi muwolu waki Alyona kweniso Pavel ndi muwolu waki Raya, ateŵete pa Beteli penipo Vitaly ndi muwolu waki Svetlana, achita uteŵeti wakuwonere dera. Mwana widu mura Irina ndi banja laki aja ku Germany. Murumu waki, Vladimir ndi ŵana ŵawu atatu mbara mumpingu. Olga waja ku Estonia ndipu kanandi watindimbiya foni. Nde ndi chitima kuti Maria muwolu wangu wakutayika mu 2014. Ndikhumbisisa kuti ndizimuwoni asani waziyuka. Sonu ndija mutawuni ya Belgorod ndipu abali ndi azichi atindiwovya ukongwa.

Kuteŵete Yehova kwandiwovya kuziŵa kuti munthu wasuzgika asani wayesesa kuti waje wakugomezgeka kweni chimangu cho Chiuta wapereka ntchakuzirwa ukongwa. Chifukwa chakulutirizga kugomezgeka, Mariya ndi ini tasaniya vitumbiku vinandi ukongwa kuluska vo ndaŵanaŵananga. Charu cha USSR chechendagaŵikani mu 1991, kwenga apharazgi akujumpha 40,000. Mazuŵa nganu, mu vyaru vo venga chigaŵa cha USSR, mwe apharazgi akujumpha 400,000. Sonu nde ndi vyaka 83 ndipu ndeche mura mumpingu. Yehova wandiwovyanga kukunthiyapu. Kukamba uneneska, Yehova wanditumbika ukongwa.—Sumu 13:5, 6.