NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 32
Chanju Chinu Chilutirizgi Kukuwa
“Venivi ndivu ndilutirizga kupemphere kuti chanju chinu chilutirizgengi kukuwa.”—AFI. 1:9.
SUMU 106 Tilutirizi Kulongo Chanju
VO TISAMBIRENGI MU NKHANI IYI *
1. Kumbi mbayani angupanga mpingu ku Filipi?
WAKUTUMIKA PAULO, Sila, Luka ndi Timote ŵati afika ku Filipi, angusaniya ŵanthu wo akhumbisiskanga kuziŵa uthenga wa Ufumu. Abali anayi ŵenaŵa angupanga mpingu wasonu. Mpingu wenuwu utenere kuti waungananga munyumba yaku Lidiya yo walondiyanga umampha alendu.—Machi. 16:40.
2. Kumbi mpingu wa Filipi ungukumana ndi suzgu wuli?
2 Pati pajumpha nyengu yimanavi, mpingu wasonu wenuwu ungukumana ndi suzgu. Satana wangugwiriskiya ntchitu ŵanthu wo atinkhanga uneneska kuti asuskengi uthenga wo Paulo ndi anyaki apharazganga. Paulo ndi Sila angukoleka, kupumika ndi nthonga ndipuso kuŵikika mujeri. Ŵati aŵatuzga mujeri anguwere so ku Filipi kuti akachiski abali ndi azichi. Pavuli paki, Paulo, Sila, ndi Timote angutuwaku ku Filipi kweni Luka watenere kuti wangujaliya kweniko. Kumbi mpingu wasonu wenuwu unguchita wuli wati wakumana ndi suzgu? Abali ndi azichi a mu mpingu uwu angulutirizga kuteŵete Yehova chifukwa wanguŵawovya ndi mzimu waki wakupaturika. (Afi. 2:12) Paulo wenga ndi chifukwa chakuvwika chakukondwe ndi abali ŵenaŵa!
3. Nge mo pakambiya pa Afilipi 1:9-11, kumbi Paulo wapempheriyanganji?
3 Pati pajumpha vyaka pafufupi 10, Paulo wangulembe kalata mpingu wa ku Filipi. Po muŵerenga kalata yeniyi, mungawona mo Paulo waŵayanjinga abali ŵenaŵa. Iyu wanguŵakambiya kuti: “Ndikhumbisiska kukuwonani mosi ndi chanju chikulu nge cho Khristu Yesu we nachu.” (Afi. 1:8) Wanguŵakambiya so kuti waŵapempheriyanga. Wangupempha Yehova kuti chanju chawu chilutirizgi kukuwa, asimikizengi vinthu vakukhumbika ukongwa, aje ambula kalema, aleki kuguŵiska ŵanthu ndipuso kuti alutirizgi kuzazika ndi chipasu chaurunji. Vo Paulo wangukambiya Akhristu a ku Filipi nasi vingatiwovya mazuŵa nganu. (Ŵerengani Afilipi 1:9-11.) Mu nkhani iyi, tikambiskanengi vo Paulo wangukamba kweniso mo tingagwiriskiya ntchitu fundu yeyosi pakuyija.
CHANJU CHINU CHILUTIRIZGI KUKUWA
4. (a) Mwakukoliyana ndi 1 Yohane 4:9, 10, kumbi Yehova wakulongo wuli kuti watitiyanja? (b) Kumbi titenere kumuyanja wuli Chiuta?
4 Yehova wakulongo kuti watitiyanja chifukwa wangutuma Mwana waki kuti wazitifwiyi. (Ŵerengani 1 Yohane 4:9, 10.) Chanju chaku Chiuta chititichiska kuti timuyanjengi. (Aro. 5:8) Kumbi titenere kumuyanja wuli Chiuta? Yesu wangumuka fumbu lenili pa nyengu yo wakambiskananga ndi Mfarisi munyaki. Iyu wanguti: “Uyanjengi Yehova Chiuta waku ndi mtima waku wosi, ndi umoyu waku wosi, ndi maŵanaŵanu ngaku ngosi.” (Mate. 22:36, 37) Tikhumbika cha kwanja Chiuta mwapachanyapachanya ŵaka. Kweni chanju chidu chikhumbika kukuwa zuŵa lelosi. Paulo wangukambiya Akhristu a ku Filipi kuti chanju chawu ‘chilutirizgi kukuwa.’ Kumbi tingachita wuli kuti timuyanjengi ukongwa Chiuta?
5. Kumbi tingachita wuli kuti timuyanjengi ukongwa Chiuta?
5 Tikhumbika kumuziŵa umampha Chiuta kuti timuyanjengi. Bayibolu likamba kuti: “Weyosi yo walivi chanju watimuziŵa cha Chiuta, pakuti Chiuta ntchanju.” (1 Yoha. 4:8) Wakutumika Paulo wangulongo kuti tingayamba kumuyanja ukongwa Chiuta asani tilutirizga “kuziŵa vinthu mwauneneska ndipuso kuvwisa vinthu vosi” vakukwaskana ndi Iyu. (Afi. 1:9) Tati tayamba waka kusambira Bayibolu, tingwamba kwanja Yehova chinanga kuti taziŵanga vinandi cha vakukwaskana ndi iyu. Ndipu tati tasambira vinandi vakukwaskana ndi iyu, tingwamba kumuyanja ukongwa. Ndichu chifukwa chaki tiwona kuti kusambira Bayibolu ndi kuŵanaŵaniyapu ntchimoza mwa vinthu vakukhumbika ukongwa pa umoyu widu!—Afi. 2:16.
6. Mwakukoliyana ndi 1 Yohane 4:11, 20, 21, kumbi tikhumbika kuchitanji kuti chanju chidu chilutirizgi kukuwa?
6 Chanju chaku Chiuta chititichiska kuti tiyanjengi abali ŵidu. (Ŵerengani 1 Yohane 4:11, 20, 21.) Panyaki tingaŵanaŵana kuti ntchipusu kwanja abali ndi azichi. Tingaŵanaŵana viyo, chifukwa tosi tisopa Yehova ndipu titesesa kuja ndi mijalidu yaki yamampha. Ndipuso tilondo Yesu yo wangutiyanja ukongwa mwakuti wangutifwiya. Kweni nyengu zinyaki vingaŵa vakusuzga kuvwiya dangu lakuti tiyanjanengi. Tiyeni tiwoni vo vinguchitika mu mpingu wa ku Filipi.
7. Kumbi ulongozgi wo Paulo wangupaska Yudiya ndi Suntuke utitisambizanji?
7 Yudiya ndi Suntuke ŵenga azichi aphamphu wo ‘agwiriyanga limoza ntchitu’ ndi wakutumika Paulo. Kweni nyengu yinyaki atenere kuti anguyambana ndipu anguleka kukoliyana. Mu kalata yo wangulembe mpingu wo Yudiya ndi Suntuke awungangana, Paulo wanguŵazumbuwa mazina ndipu wanguŵakambiya “kuti aje ndi maŵanaŵanu ngamoza.” (Afi. 4:2, 3) Paulo wanguwona so kuti ntchakwenere kukambiya mpingu wosi kuti: “Lutirizgani kuchita vinthu vosi kwambula kudinginyika kweniso kwambula kususkana.” (Afi. 2:14) Tikayika cha kuti ulongozgi uwu unguwovya azichi akugomezgeka ŵenaŵa kweniso mpingu wosi kuti ukoliyanengi.
Ntchifukwa wuli tikhumbika kuŵawona mwakwenere abali ŵidu? (Wonani ndimi 8) *
8. Ntchinthu wuli cho chingachitiska kuti kuje kwakusuzga kwanja abali ŵidu? Nanga ntchinthu wuli cho chingatiwovya?
8 Nge mo Yudiya ndi Suntuke anguchitiya, nyengu zinyaki nasi vingaŵa vakusuzga kwanja abali ŵidu chifukwa chakuŵanaŵaniya ukongwa vo anangisa. Tosi tinangisa zuŵa lelosi. Asani tingajaliya ŵaka kuŵanaŵaniya vo anyidu anangisa, tingaleka kuŵayanja. Mwakuyeruzgiyapu, tingakwiya asani mubali wagwiraku cha ntchitu yakunozga Nyumba ya Ufumu. Asani tingayamba kukumba vinthu vosi vo wanangisa, tingakwiya ukongwa ndipu tingaleka kumuyanja. Asani ndimu viliri ndi mubali munyaki mu mpingu winu, mungachita umampha kuŵanaŵaniya fundu iyi: Yehova wawona vo isi tinangisa ndipuso vo mubali widu wanangisa. Kweni tosi weche kutiyanja. Mwaviyo, nasi titenere kwanja anyidu nge mo Yehova wachitiya. Tikhumbika kuŵanaŵaniya mijalidu yamampha yo anyidu ŵenayu. Asani titesesa kwanja abali ŵidu, tikoliyanengi nawu ukongwa.—Afi. 2:1, 2.
“VINTHU VAKUKHUMBIKA UKONGWA”
9. Kumbi vinyaki mwa “vinthu vakukhumbika ukongwa” vo Paulo wangukamba mu kalata yo wangulembe Akhristu a ku Filipi ndi nivi?
9 Mwakuwovyeka ndi mzimu wakupaturika, Paulo wangulembe Akhristu a ku Filipi kweniso tosi kuti ‘tisimikizengi kuti vinthu vakukhumbika ukongwa ndi nivi.’ (Afi. 1:10) Vinyaki mwa vinthu vakukhumbika ukongwa venivi nkhutoweskeka kwa zina laku Yehova, kufiskika kwa vinthu vo wakulayizga kweniso chimangu ndi kukoliyana mu mpingu. (Mate. 6:9, 10; Yoha. 13:35) Tilongo kuti titanja Yehova asani tiwona kuti vinthu ivi vakukhumbika ukongwa pa umoyu widu.
10. Kumbi tingachita wuli kuti tije ambula kalema pa masu paku Yehova?
10 Paulo wangukamba so kuti tije “ambula kalema.” Ivi ving’anamuwa kuti tikhumbika kuja akufikapu cha. Tingaja ambula kalema nge mo Yehova Chiuta waliri cha. Kweni tingaja ambula kalema pa masu paku Yehova asani tichita vosi vo tingafiska kuti timuyanjengi ukongwa kweniso asani tisimikiza kuti vinthu vakukhumbika ukongwa ndi nivi. Nthowa yimoza yo tingalongore kuti titanja anyidu nkhuchita vosi vo tingafiska kuti tileki kuŵaguŵiska.
11. Ntchifukwa wuli tikhumbika cha kuguŵiska anyidu?
11 Tikhumbika cha kuwuwona mwakupepuka ulongozgi wakuti tingaguŵiskanga anyidu cha. Kumbi tingamuguŵiska wuli munyidu? Tingamuguŵiska ndi vakusangaluska vo titanja, malaya ngo tivwala pamwenga ntchitu yo tigwira. Panyaki vo tichita vingaŵa vamampha waka. Kweni asani viguŵiska anyidu mbwenu vamampha cha. Yesu wangukamba kuti vinthu vingatiyendiyaku umampha asani angatimangiliya mukhosi chimwa chikulu chakupere ndi kutibizga munyanja kuphara asani tingaguŵiska anyidu!—Mate. 18:6.
12. Kumbi vo wanguchita mubali munyaki ndi muwolu waki vititisambizanji?
12 Wonani mo mubali munyaki ndi muwolu waki wo mbapayiniya angugwiriskiya ntchitu vo Yesu wangukamba. Apayiniya yaŵa awungananga mu mpingu umoza ndi banja linyaki lo lingubatizika ŵaka sonu. Banja ili, apapi ŵawu aŵakanizanga kuchita vinthu vinandi pa nyengu yo ŵenga anamana. Yiwu agomezganga kuti Akhristu atenere cha kuwonere mafilimu chinanga ngangaŵa ngamampha. Ndipu anguguŵa ukongwa ŵati ŵavwa kuti apayiniya yaŵa anguluta kuchiwonere filimu. Ivi vati vachitika, yiwu anguleka dankha kuwonere mafilimu mpaka po banja lasonu lenili lingusambiriya kupambananiska pakati pa chamampha ndi chiheni. (Ahe. 5:14) Vo anguchita vilongo kuti ayanjanga mubali ndi mzichi wo angubatizika ŵaka sonu ndi mazu pe cha kweni mu vakuchita.—Aro. 14:19-21; 1 Yoha. 3:18.
13. Kumbi tingaŵachitiska wuli anyidu kuti achiti ubudi?
13 Nthowa yinyaki yo tingaguŵiskiya anyidu nkhuchita vinthu vo vingachitiska kuti achiti ubudi. Kumbi venivi vingachitika wuli? Ŵanaŵaniyani chakuyeruzgiyapu ichi. Munthu munyaki yo wasambira Bayibolu wasuzgika kwa nyengu yitali kuti waleki kuloŵe. Iyu wawona kuti wakhumbika kuleke limu kumwa moŵa ndipu wasintha vinthu vinandi mpaka kubatizika. Pavuli paki, mubali munyaki watimudaniya ku nyumba kwaki pamoza ndi abali anyaki. Mubali uyu watimupaska moŵa ndi kumukambiya kuti: “We Mkhristu sonu. We ndi mzimu waku Yehova. Ndipu jalidu limoza lo mzimu wakupaturika utitiwovya kuja nalu, nkhujiko. Asani utijiko, ungamwapu kamanavi kwambula kuloŵe.” Namwi mungawona ŵaka vo vingachitika asani mubali wangavwiya ulongozgi uheni uwu!
14. Kumbi maunganu ngidu ngatitiwovya wuli kuti tigwiriskiyengi ntchitu ulongozgi wa pa Afilipi 1:10?
14 Maunganu ngidu ngatitiwovya kuziŵa mo tingagwiriskiya ntchitu ulongozgi wa pa Afilipi 1:10 mu nthowa zinandi. Chakwamba, vo tisambira pa maunganu vititiwovya kuziŵa vinthu vo Yehova wawona kuti vakukhumbika ukongwa. Chachiŵi, ngatitiwovya kuziŵa mo tingagwiriskiya ntchitu vo tisambira kuti tije ambula kalema. Ndipu chachitatu, maunganu ngatitichiska kuti tiyanjanengi ndi kuchita vinthu vamampha. (Ahe. 10:24, 25) Asani abali atitichiska, chanju chidu pa abali ndi Chiuta chikuwa. Ndipu asani titanja Chiuta ndi abali ŵidu kutuliya pasi pa mtima, tichita vosi vo tingafiska kuti tileki kuŵaguŵiska.
LUTIRIZGANI ‘KUZAZIKA NDI CHIPASU CHAURUNJI’
15. Kumbi ‘kuzazika ndi chipasu chaurunji’ kung’anamuwanji?
15 Paulo wapempheriyanga Akhristu a ku Filipi kuti ‘azaziki ndi chipasu chaurunji.’ (Afi. 1:11) Tikayika cha kuti “chipasu chaurunji” chenichi chasazgangapu kwanja Yehova ndi ŵanthu ŵaki. Chasazgangapu so kukambiyaku anyawu vinthu vamampha vo alindizganga kweniso chivwanu chawu mwaku Yesu. Pa Afilipi 2:15, Paulo wangukamba so kuti Akhristu a ku Filipi ‘aŵalanga nge vakumbulikiya mucharu.’ Mazu yanga ngatitikumbusa vo Yesu wangukamba. Iyu wangukamba kuti akusambira ŵaki ‘mbukweru wa charu.’ (Mate. 5:14-16) Wangulamula so akusambira ŵaki kuti asambizengi ŵanthu kuti “aje akusambira.” Wanguŵakambiya so kuti ajengi “akaboni . . . , mpaka kukumaliya kwa charu chapasi.” (Mate. 28:18-20; Machi. 1:8) Tibala “chipasu chaurunji” asani tifwiyapu kuchita ntchitu yakukhumbika ukongwa yeniyi.
Paulo amumanga ku Roma ndipu walembe kalata mpingu wa ku Filipi. Pa nyengu yeniyi wapharazgiya ŵanthu wo atuza kuzimuwona ndipuso asilikali wo amulondanga kuti waleki kuthaŵa. (Wonani ndimi 16)
16. Kumbi pa Afilipi 1:12-14 palongo wuli kuti tingaŵala nge vakumbulikiya chinanga mphanyengu yo vinthu veumampha cha? (Wonani chithuzi cho che pachikonkhombi.)
16 Mwemosi mo vinthu vingaŵiya pa umoyu widu, tingaŵala nge vakumbulikiya. Nyengu zinyaki, vinthu vo viwoneka kuti vingatitondekesa kupharazga uthenga wamampha, vingatipaska mwaŵi wakupharazga. Mwakuyeruzgiyapu, wakutumika Paulo wenga mukayidi pa nyengu yo walembiyanga kalata Akhristu a ku Filipi. Kweni venivi vingumutondekesa cha kupharazgiya ŵanthu wo angumumanga ndipuso wo azanga kuzimuwona. Chinanga kuti Paulo wangumangika, kweni wapharazganga mwaphamphu ndipu venivi vinguwovya abali kuti alongorongi “mazu ngaku Chiuta mwambula mantha.”—Ŵerengani Afilipi 1:12-14; 4:22.
Nyengu zosi mupenjengi nthowa zo mungapharazgiya uthenga wamampha (Wonani ndimi 17) *
17. Kumbi abali ndi azichi anyaki anguchita wuli kuti alutirizgi kupharazga chinanga kuti venga vakusuza kuchita viyo?
17 Abali ndi azichi anandi ŵe ndi mwaŵi wakuchita chiganga nge Paulo. Yiwu aja muvyaru vo ntchitu yidu yakupharazga njakukanizika. Mwaviyo, mumalu mwa kupharazga pakweru pamwenga nyumba ndi nyumba, asaniya nthowa zinyaki zakupharazgiya. (Mate. 10:16-20) Mwakuyeruzgiyapu, mucharu chinyaki cho ntchitu yidu njakukanizika, wakuwonere dera wangusachizga kuti mupharazgi weyosi waje ndi chigaŵa chaki chakupharazgaku ko waja. Mupharazgi weyosi wapharazgiyanga abali ŵaki, wo wakuzengezgana nawu nyumba, wo wasambiranga nawu sukulu, wo wagwiranga nawu ntchitu ndi ŵanthu anyaki wo waziŵananga nawu. Ndipu chiŵerengeru cha mipingu chingusazgikiyaku ukongwa mudera ili mu vyaka viŵi pe. Panyaki ko muja atikukanizani cha kupharazga. Kweni mungasambiraku kanthu kwa abali ndi azichi yaŵa: Nyengu zosi muchitengi vosi vo mungafiska kuti mupharazgiyengi ŵanthu ndipu mungakayikanga cha kuti Yehova wakuwovyeningi kumalana ndi vinthu vo vingakutondekeskani kupharazga.—Afi. 2:13.
18. Kumbi tikhumbika kuyesesa kuchitanji?
18 Sonu ndipu tikhumbika kuyesesa ukongwa kuvwiya ulongozgi waku Paulo wo wangulembe Akhristu a ku Filipi. Titenere kusimikiza kuti vinthu vakukhumbika ukongwa ndi nivi, kuja ambula kalema, kukhwecha kuguŵiska anyidu ndipuso kuzazika ndi chipasu chaurunji. Asani tingachita viyo, chanju chidu chikuwengi ndipu titumbikengi Yehova, Ada ŵidu a chanju.
SUMU 17 “Ndikhumba”
^ ndimi 5 Mazuŵa nganu ndipu tikhumbika kuŵayanja ukongwa abali ndi azichi kuphara kali. Kalata yo Paulo wangulembe Akhristu a ku Filipi, yingatiwovya kuziŵa vo tingachita kuti chanju chidu chilutirizgi kukuwa chinanga kuti tikumana ndi masuzgu.
^ ndimi 54 VITHUZI: Abali ndi azichi anozga mu Nyumba ya Ufumu. Mubali munyaki zina laki Joe, walekeza dankha kugwira ntchitu kuti wakambiskani ndi mubali munyaki ndi mwana waki. Mike wakondwa cha ndi vo Joe wachita. Iyu wawona kuti mphanyi Joe wagwiranga ntchitu mumalu mwakucheza ŵaka ndi abali. Pavuli paki, Mike wawona Joe watovya mzichi wakukota kuti wakweri galimotu. Venivi vitovya Mike kuti waŵanaŵaniyi mijalidu yamampha yo mubali waki wenayu.
^ ndimi 58 VITHUZI: Mucharu cho ntchitu yidu yakupharazga njakukanizika, mubali wapharazgiya munthu yo waziŵana nayu kwambula ŵanthu anyaki kuziŵa. Ndipu ku ntchitu, wapharazgiya munthu yo wagwira nayu ntchitu.
