“Kuŵika Maŵanaŵanu pa Vinthu va Mzimu Kuzisa Umoyu ndi Chimangu”
‘Wo achita vinthu mwakulongozgeka ndi mzimu [aŵika maŵanaŵanu ngawu] pa vinthu va mzimu.’—ŴAR. 8:5.
SUMU: 22, 52
1, 2. Ntchifukwa wuli lemba la Ŵaroma chaputala 8 likamba ukongwa za Akhristu akusankhika?
PA NYENGU yakukumbukiya nyifwa yaku Yesu panyaki munguŵerengapu lemba la Ŵaroma 8:15-17. Lemba ili likonkhoska mo Akhristu aziŵiya kuti asankhika ndipu lilongo kuti mzimu utuŵa, uchitiyana ukaboni ndi mzimu wawu. Vesi lakwamba la chaputala 8 likamba zaku wo “mbakukoliyana ndi Khristu Yesu.” Kumbi lemba la Ŵaroma chaputala 8 likamba za Akhristu akusankhika pe pamwenga likamba so za Akhristu wo azamuja pacharu chapasi?
2 Chaputala ichi chikamba ukongwa za Akhristu akusankhika. Yiwu alonde “mzimu” chifukwa ‘alindiza kuchija nge ŵana aku Chiuta, afwatulika ku maliŵavu [ngawu nganyama].’ (Ŵar. 8:23) Kunthazi azamuja ŵana aku Chiuta kuchanya. Ivi vichitikengi chifukwa chakuti akubatizika kuja Akhristu, Chiuta wakuŵagowoke maubudi ngawu kuziya mu sembi yaku Yesu ndipu watiŵawona kuti mbana ŵaki arunji.—Ŵar. 3:23-26; 4:25; 8:30.
3. Ntchifukwa wuli tingakamba kuti lemba la Ŵaroma chaputala 8 likwaska so wo alindiza kuzija pacharu chapasi?
3 Chinanga kuti ve viyo, lemba la Ŵaroma chaputala 8 likwaska so wo alindiza kuzija pacharu chapasi chifukwa mu nthowa yinyaki Chiuta watiŵawona kuti mbarunji. Tikamba viyo chifukwa cha vo Paulo wakulemba kukwamba kwa kalata yaki. Muchaputala 4 wakukambamu zaku Abrahamu. Munthu wakugomezeka mwenuyu, wangujaku Yehova wechendapereki Marangu kwa Ayisraele kweniso kwaja vyaka vinandi kuti Yesu wazifwi chifukwa cha maubudi ngidu. Chinanga kuti venga viyo, Yehova wawonanga kuti Abrahamu wenga wakugomezeka ndipuso murunji. (Ŵerengani Ŵaroma 4:20-22.) Mazuŵa nganu napu, Yehova wawona Akhristu akugomezeka wo alindiza kuzija pacharu chapasi kwamuyaya kuti mbarunji. Mwakuyanana ŵaka, yiwu angayanduwa ndi ulongozgi wo usanirika mu Ŵaroma chaputala 8, wo uluta kwa Akhristu akusankhika.
4. Asani tiŵerenga lemba la Ŵaroma 8:21, tikhumbika kuŵanaŵaniya fumbu nili?
4 Lemba la Ŵaroma 8:21, lilongo kuti charu chifya chazamuŵaku nadi. Vesi ili lilayizga kuti “chilengedu chazamufwatulika ku ukapolu wa kuvunda ndi kuja ndi wanangwa wa unkhankhu wa ŵana aku Chiuta.” Kweni fumbu ndakuti: Kumbi imwi mwe ndi chigomezu chakuti mwazamujamu mucharu chifya ndi kulonde mphotu? Lemba la Ŵaroma chaputala 8 le ndi ulongozgi wo ungakuwovyani kuti muzijemu.
“KUŴIKA MAŴANAŴANU PA VINTHU VA LIŴAVU”
5. Kumbi ndi nkhani niyi yakukhumbika ukongwa yo Paulo wangukamba pa lemba la Ŵaroma 8:4-13?
5 Ŵerengani Ŵaroma 8:4-13. Lemba la Ŵaroma chaputala 8, lipambanisa pakati pa ŵanthu wo achita vinthu “mwakulongozgeka ndi liŵavu” ndi wo achita vinthu “mwakulongozgeka ndi mzimu.” Anyaki angaŵanaŵana kuti lemba ili lipambanisa pakati paku wo ŵe mu uneneska ndi wo ŵe mu uneneska cha ndipuso pakati paku wo mbakhristu ndi wo mbakhristu cha. Kweni Paulo walembiyanga Akhristu ‘wo ŵenga ku Roma wo Chiuta waŵayanjanga ndipuso wanguŵadana kuti aje akupaturika.’ (Ŵar. 1:7) Mwaviyo, Paulo wapambanisanga Akhristu wo achitanga vinthu mwakulongozgeka ndi liŵavu ndi Akhristu wo achitanga vinthu mwakulongozgeka ndi mzimu. Kumbi yiwu apambananga wuli?
6, 7. (a) Kumbi mazu ngakuti “liŵavu” ngagwirisikiya so ntchitu wuli m’Bayibolu? (b) Kumbi Paulo wang’anamuwanganji pakukamba mazu ngakuti “liŵavu” pa lemba la Ŵaroma 8:4-13?
6 Chakwamba, ŵanaŵaniyani mazu ngakuti “liŵavu.” Kumbi mazu ngenanga ngo Paulo wangukamba ngang’anamuwanganji? Bayibolu ligwirisiya ntchitu mazu ngakuti “liŵavu” mu nthowa zakupambanapambana. Nyengu zinyaki mazu ngakuti “liŵavu,” ngang’anamuwa liŵavu lidu chayilu. (Ŵar. 2:28; 1 Ŵakor. 15:39, 50) Ngangang’anamuwa so ŵanthu a mubanja limoza. Mwakuyeruzgiyapu, Yesu ‘wenga wa mu mphapu yaku Davidi mwakuliŵavu,’ ndipu Paulo wawonanga Ayuda nge “abali ŵaki mwakuliŵavu.”—Ŵar. 1:3; 9:3.
7 Chinanga kuti ve viyo, vo Paulo wangulemba muchaputala 7, vititiwovya kuziŵa vo mazu ngakuti “liŵavu” ngo ngazumbulika pa Ŵaroma 8:4-13 ngang’anamuwa. Iyu walongonga kukoliyana kwa ‘kuchita vinthu mwakulongozgeka ndi liŵavu’ ndi ‘malikhumbira nga ubudi’ ngo pa nyengu yo ‘ngagwiranga ntchitu mumaliŵavu [ngawu].’ (Ŵar. 7:5) Ivi vititiwovya kuziŵa ŵanthu “wo achita vinthu mwakulongozgeka ndi liŵavu,” wo Paulo wangukamba kuti “aŵika maŵanaŵanu ngawu pa vinthu va liŵavu.” Iyu wakambanga ŵanthu ambula kufikapu wo alongozgeka ndi mijalidu yawu yiheni pamwenga aŵika maŵanaŵanu pa vinthu viheni vo mtima wawu ukhumba. Anandi mwa ŵanthu ŵenaŵa, achita vinthu viheni chifukwa alondo vo mtima wawu wakhumba ndipuso aja ndi malikhumbira ngambula kukanizgika nga kugonana pamwenga nga vinthu vinyaki viheni.
8. Ntchifukwa wuli kwenga kwakwenere kutcheŵesa chinanga mbakhristu akusankhika za uheni wakuchita vinthu “mwakulongozgeka ndi liŵavu”?
8 Panyaki mungazizwa kuti, ntchifukwa wuli Paulo wangukambiya Akhristu akusankhika za uheni wakuchita vinthu “mwakulongozgeka ndi liŵavu”? Kumbi venivi vingachitikiya so Akhristu mazuŵa nganu wo Chiuta watiŵawona kuti ndi mabwezi ngaki ndipuso kuti mbarunji? Hinya, chifukwa Mkhristu weyosi wangayamba kuchita vinthu mwakulongozgeka ndi liŵavu laki lambula kufikapu. Mwakuyeruzgiyapu, Paulo wangulemba kuti anyaki mwa abali ku Roma ŵenga akapolu a “malikhumbira ngawu,” ngo panyaki ngenga malikhumbira nga kugonana pamwenga kurya, kumwa ndipuso vinthu vinyaki. Anyaki ‘akopanga ŵanthu wo alekanga kuziŵa vinandi.’ (Ŵar. 16:17, 18; Ŵaf. 3:18, 19; Yuda 4, 8, 12) Kumbukani so kuti, Paulo wangukamba za munthu munyaki mumpingu wa ku Korinte yo ‘wanguto muwolu wa awisi’ ndipu wanguja nayu kwa kanyengu. (1 Ŵakor. 5:1) Mwaviyo, mphakuvwika kuti Chiuta wangugwirisiya ntchitu Paulo kuti watcheŵesi Akhristu za “kuŵika maŵanaŵanu pa vinthu va liŵavu.”—Ŵar. 8:5, 6.
9. Kumbi vo Paulo wangukamba pa Ŵaroma 8:6 vikoliyana cha ndi vinthu nivi?
9 Vo Paulo wangutcheŵesa Akhristu ŵenaŵa, vigwira so ntchitu mazuŵa nganu. Chinanga kuti Mkhristu wangateŵete Chiuta kwa vyaka vinandi, wangayamba kuŵika maŵanaŵanu ngaki pa vinthu va liŵavu. Kumbi Paulo wang’anamuwanga kuti Mkhristu wakhumbika cha kuŵanaŵaniya za chakurya, ntchitu, vakusangaluska pamwenga nkhani za chanju? Awa. Vinthu venivi vakukhumbika pa umoyu. Yesu waryanga vakurya kweniso wapasangaku ŵanthu. Iyu wawonanga so kuti kuchita vakusangaluska nkhwakukhumbika. Paulo nayu wangulemba kuti kugonana kutenere kuchitika munthengwa pe.
Kumbi vo mukambisana vilongo kuti muŵika maŵanaŵanu nginu pa vinthu va mzimu pamwenga pa vinthu va liŵavu? (Wonani ndimi 10, 11)
10. Kumbi mazu ngachigiriki ngo Paulo wangugwirisiya ntchitu pa Ŵaroma 8:5, 6 ngang’anamuwanji?
10 Kumbi Paulo wang’anamuwanganji wachikamba za “kuŵika maŵanaŵanu pa vinthu va liŵavu”? Mazu ngachigiriki ngo Paulo wangugwirisiya ntchitu ngang’anamuwa “kuŵika maŵanaŵanu pamwenga mtima pa chinthu chinyaki, kuŵanaŵaniya ukongwa chinthu cho ukhumba kuchita.” Ŵanthu wo achita vinthu mwakulongozgeka ndi liŵavu azomerezga kuti liŵavu lawu lambula kufikapu liŵalongozgengi. Munthu munyaki wangukamba vakukwaskana ndi mazu nga pa Ŵaroma 8:5 kuti: “Yiwu aŵika maŵanaŵanu ngawu pa vinthu va liŵavu, ativiyanja ukongwa, kanandi akamba za vinthu venivi, ativichita ndipuso akamba vinthu vamampha vakukwaskana ndi vinthu vo.”
11. Kumbi ndi vinthu nivi vo anyaki angayamba kuviŵanaŵaniya ukongwa?
11 Akhristu a ku Roma akhumbikanga kuwona vinthu vo aviŵanaŵaniyanga ukongwa pa umoyu wawu. Kumbi aŵanaŵaniyanga ukongwa ‘vinthu va liŵavu’? Nasi tikhumbika kuŵanaŵaniya mo tichitiya vinthu pa umoyu widu. Ntchinthu wuli cho titanja ukongwa, nanga vo tikamba vilongonji? Ndi vinthu nivi vo titanja kuchita zuŵa lelosi? Anyaki aŵanaŵaniya ukongwa za kwesa mitundu yakupambanapambana ya moŵa, kutowesa nyumba, kusaniya vakuvwala va masitayelu ngasonu, mo angasazgiyaku bizinesi yawu, kuluta kumalu nganyaki kuchipumuwa ndipuso kuchita vinthu vinyaki. Vinthu ivi viheni cha pakuvija ndipu ndi vinthu vo ŵanthu angakhumba kuja navu. Mwakuyeruzgiyapu, nyengu yinyaki Yesu wangupanga vinyu ndipu Paulo wangukambiya Timote kuti wamwi “vinyu mumanavi.” (1 Tim. 5:23; Yoh. 2:3-11) Kumbi Yesu ndi Paulo ‘ayanjanga kukamba za moŵa, kumwa ndipuso kukamba vinthu vamampha’ vakukwaskana ndi moŵa? Kumbi venivi ndivu aŵanaŵaniyanga pamwenga ‘kukamba nyengu zosi’? Awa. Nanga isi? Kumbi titanja kukamba vinthu nivi?
12, 13. Ntchifukwa wuli kuŵika maŵanaŵanu pa vinthu va liŵavu ndi nkhani yikulu ukongwa?
12 Ntchifukwa wuli kujisanda nkhwakukhumbika ukongwa? Paulo wangulemba kuti: “Kuŵika maŵanaŵanu pa vinthu va liŵavu kuzisa nyifwa.” (Ŵar. 8:6) Nkhani iyi njikulu ukongwa chifukwa yingachitisa kuti tileki kuja pa ubwezi ndi Yehova kweniso tizileki kulonde umoyu wamuyaya. Chinanga kuti ve viyo, Paulo wachikamba mazu yanga wang’anamuwanga kuti asani munthu wayamba “kuŵika maŵanaŵanu pa vinthu va liŵavu,” wangasintha. Ŵanaŵaniyani za munthu yo wenga ndi jalidu la ureŵi yo wachitanga vinthu mwakulongozgeka ndi “liŵavu” ndipu wangusezgeka mumpingu. Iyu wakhumbikanga kusintha ndipu wangusintha. Wanguleka kuchita vinthu viheni ndipu wangwamba kuchita vinthu vamampha.—2 Ŵakor. 2:6-8.
13 Asani munthu mwenuyu wangusintha ndikuti Mkhristu nayu wangasintha asani vinthu vo wachita vileka kujumpha vo wachitanga munthu wa ku Korinte. Kukamba uneneska, vo Paulo wangutcheŵesa vakukwaskana ndi vo vingachitika asani munthu ‘waŵika maŵanaŵanu ngaki pa vinthu va liŵavu,’ vitenere kuwovya Akhristu kuti asinthengi asani awona kuti akhumbika kusintha.
“KUŴIKA MAŴANAŴANU PA VINTHU VA MZIMU”
14, 15. (a) M’malu ‘mwakuŵika maŵanaŵanu pa vinthu va liŵavu,’ tikhumbika kuŵika maŵanaŵanu pa vinthu nivi? (b) Kumbi “kuŵika maŵanaŵanu pa vinthu va mzimu” kuleka kung’anamuwanji?
14 Pavuli pakuti wakutumika Paulo watcheŵesa za “kuŵika maŵanaŵanu pa vinthu va liŵavu,” wangukamba fundu yakuchiska yakuti: “Kuŵika maŵanaŵanu pa vinthu va mzimu kuzisa umoyu ndi chimangu.” Iyi ndi mphotu yamampha ukongwa! Kumbi tingachita wuli kuti tizisaniyi mphotu yeniyi?
15 “Kuŵika maŵanaŵanu pa vinthu va mzimu” kung’anamuwa kuti munthu waŵikengi maŵanaŵanu pa vinthu va mzimu pe cha. Iyu wakhumbika cha kuti nyengu zosi waŵanaŵanengi ndi kukamba vakukwaskana ndi Bayibolu, Chiuta pamwenga vinthu vo walindiza munthazi. Tikumbuki kuti Paulo ndi Akhristu anyaki a mu nyengu ya akutumika wo akondwesanga Chiuta, achitanga vinthu vo ŵanthu wosi achitanga. Yiwu aryanga ndi kumwa. Anandi atonga ndi kuyirwa ndipu akondwanga ndi mabanja ngawu kweniso agwiranga ntchitu kuti asaniyengi vakukhumbika pa umoyu.—Marko 6:3; 1 Ŵat. 2:9.
16. Chinanga kuti Paulo wachitanga vinthu vinyaki vakuliŵavu kweni ndi vinthu wuli vo wawonanga kuti vakukhumbika ukongwa?
16 Chinanga kuti venga viyo, ateŵeti aku Chiuta ŵenaŵa azomerezanga cha kuti vinthu vo achitanga nyengu zosi ndivu vijengi vakukhumbika ukongwa pa umoyu wawu. Paulo wagwiranga ntchitu yakupanga mahema, kweni Bayibolu lilongo kuti penga vinthu vinyaki vo waviwonanga kuti venga vakukhumbika ukongwa. Iyu wayanjanga kugwira ntchitu yakupharazga kweniso kusambiza. (Ŵerengani Machitidu 18:2-4; 20:20, 21, 34, 35.) Paulo wanguchiska abali ndi azichi a ku Roma kuti agwirengi ntchitu yeniyi. Ntchitu yakupharazga ndi kusambiza yenga yakukhumbika ukongwa pa umoyu waki. Akhristu a ku Roma akhumbikanga kuchita vo iyu wachitanga ndipu nasi tikhumbika kuchita viyo.—Ŵar. 15:15, 16.
17. Asani ‘tiŵika maŵanaŵanu ngidu pa vinthu va mzimu,’ kumbi tingaja ndi umoyu wuli?
17 Ntchinthu wuli chingachitika asani nyengu zosi tiŵika maŵanaŵanu ngidu pa kuteŵete Chiuta? Lemba la Ŵaroma 8:6 limuka mwakuvwika umampha kuti: “Kuŵika maŵanaŵanu pa vinthu va mzimu kuzisa umoyu ndi chimangu.” Ivi vingang’anamuwa kuti tizomerezengi maŵanaŵanu ngidu kuti ngalongozgekengi ndi mzimu utuŵa kweniso tichitengi vinthu mwakukoliyana ndi vo Chiuta wakhumba kweniso vo waŵanaŵana. Tikayikiya cha kuti asani tilongozgekengi ndi “mzimu” utuŵa, tijengi ndi umoyu wamampha. Ndipu pakumaliya paki, tazamulonde umoyu wambula kumala kaya kuchanya pamwenga pacharu chapasi.
18. Kumbi “kuŵika maŵanaŵanu pa vinthu va mzimu” kuchitisa wuli kuti tijengi mwachimangu?
18 Tiyeni tiwoni vo Paulo wang’anamuwanga po wangukamba kuti “kuŵika maŵanaŵanu pa vinthu va mzimu kuzisa . . . chimangu.” Anandi asuzgika kusaniya chimangu cha mumtima. Yiwu akhumbisisa kuja nachu kweni isi te nachu kali. Nthowa yimoza yo tilongole kuti te ndi chimangu njakuti, titesesa kuja mwachimangu ndi ŵanthu a mubanja lidu ndipuso a mumpingu. Tiziŵa kuti isi limoza ndi Akhristu anyidu te ambula kufikapu. Chifukwa cha venivi, nyengu zinyaki tingapambana maŵanaŵanu ndipu asani ivi vachitika tisambizika kulondo ulongozgi wo Yesu wangukamba wakuti: “Kayanjani ndi mubali waku.” (Mat. 5:24) Tisuzgika cha kuja pa chimangu ndi abali kweniso azichi asani tikumbuka kuti nawu ateŵete “Chiuta yo wapasa chimangu.”—Ŵar. 15:33; 16:20.
19. Kumbi tija pachimangu ndiyani asani tiŵika maŵanaŵanu ngidu pa vinthu va mzimu?
19 Tija so ndi chimangu chinyaki chapade. Asani ‘tiŵika maŵanaŵanu pa vinthu va mzimu’ tija pachimangu ndi Mulengi widu. Yesaya wangulemba mazu ngo ngagwiranga ntchitu munyengu yaki kweni ngafiskika so ukongwa mazuŵa nganu. Iyu wangulemba kuti: “Imwi [Yehova] muvikiliyengi wo athemba imwi ndi mtima wosi, muŵapasengi chimangu chambula kumala chifukwa agomeza imwi.”—Yes. 26:3; ŵerengani Ŵaroma 5:1.
20. Ntchifukwa wuli muwona kuti ulongozgi wo usanirika mu Ŵaroma chaputala 8 ngwakukhumbika?
20 Kaya ndisi Akhristu akusankhika pamwenga tilindiza kuzija ndi umoyu wamuyaya muparadayisu pacharu chapasi, tiwonga chifukwa cha ulongozgi wo usanirika mu Ŵaroma chaputala 8. Tingazomerezanga cha kuti vinthu va ‘liŵavu’ ndivu vijengi vakukhumbika ukongwa pa umoyu widu. M’malu mwaki, titenere kuziŵa kukhumbika kwa kuchita vinthu mwakukoliyana ndi fundu ya uneneska yakuti: “Kuŵika maŵanaŵanu pa vinthu va mzimu kuzisa umoyu ndi chimangu.” Asani tichitengi viyo, tazamulonde mphotu yamuyaya chifukwa Paulo wangulemba kuti: “Mphotu ya ubudi ndi nyifwa, kweni mphasu yo Chiuta wapereka mbumoyu wamuyaya kuporote mwaku Khristu Yesu Ambuyafwi.”—Ŵar. 6:23.
