1, 2. Yesu wati wakwera kuchanya, kumbi akutumika ŵaki atenere kuti ajifumbanganji?

AKUTUMIKA aku Yesu anguma pa Phiri la Olivete achilereska kuchanya. Pa nyengu iyi, mbuyawu kweniso mubwezi wawu Yesu, wakwera kuchanya ndipu wabisika ndi mtambu. (Mac. 1:9, 10) Yesu wanguŵasambiza, kuŵachiska kweniso kuŵalongozga kwa vyaka pafupifupi viŵi. Sonu, Yesu waluta kuchanya. Kumbi yiwu atingi achitengenji?

² Yesu wanguŵapasa ntchitu akusambira ŵaki. Iyu wanguŵakambiya kuti: “Muŵengi akaboni ŵangu mu Yerusalemu, mu Yuda yosi ndi ku Samaria, mpaka kukumaliya kwa charu chapasi.” (Mac. 1:8) Kumbi yiwu atingi afiskengi wuli ntchitu yo angupasika? Yesu wanguŵasimikiziya kuti pambula kuswera alondiyengi mzimu utuŵa. (Mac. 1:5) Chinanga kuti venga viyo, kuti ntchitu yakupharazga yigwiriki pacharu chosi pakhumbikanga ulongozgi kuti yiyendi umampha. Mu nyengu yakali, Yehova wagwirisiyanga ntchitu ŵanthu wo amumiyanga kuti alongozgengi ŵanthu ŵaki. Mwaviyo, panyaki akutumika ajifumbanga kuti: ‘Kumbi Yehova wasankhengi mulongozgi wasonu?’

3. (a) Ntchinthu chakukhumbika ukongwa nichi cho akutumika akugomezeka anguchita Yesu wati wakwera kuchanya? (b) Kumbi tikambisanengi mafumbu nanga?

 ³ Pati pajumpha masabata pafupifupi ngaŵi, akusambira aku Yesu angufufuza m’Malemba mwakuphwere, angupemphera kwaku Chiuta kuti waŵalongozgi ndipu angusankha Matiya kuti waje wakutumika wanambala 12 m’malu mwaku Yuda Mkeriote. (Mac. 1:15-26) Ntchifukwa wuli kusankha munthu mwenuyu kwenga kwakukhumbika ukongwa kwaku yiwu kweniso kwaku Yehova? Akutumika anguziŵa kuti akhumbikanga kujapu 12. * Yesu wangusankha akutumika yaŵa kuti walutengi ŵaka kuchipharazga nawu limoza pe cha kweni kuti afiski udindu wakukhumbika ukongwa wo ŵenga nawu pakati pa ŵanthu aku Chiuta. Kumbi wenga udindu wuli, nanga Yehova kuziya mwaku Yesu wanguŵawovya wuli kuti awufiski? Kumbi ndi vinthu wuli vo vichitika mugulu la ŵanthu aku Chiuta mazuŵa nganu, vo viyanana ndi venivi? Kumbi ‘tingaŵakumbuka wuli wo alongozga’ pakati pidu, ukongwa “kapolu wakugomezeka ndi wazeru”?—Ŵah. 13:7; Mat. 24:45.

4. Kumbi akutumika kweniso ŵara anyaki ku Yerusalemu, agwiranga ntchitu wuli mu nyengu ya akutumika?

⁴ Pa Pentekoste mu chaka cha 33 C.E, akutumika angwamba kulongozga mpingu wachikhristu. Pa chakuchitika chenichi, “Petro wanguma limoza ndi akutumika 11” ndipu wangupharazga uneneska wakutaska umoyu kwa Ayuda anandi kweniso ŵanthu wo angwamba Chiyuda. (Mac. 2:14, 15) Anandi mwa ŵanthu ŵenaŵa anguja akusambira. Pavuli paki, Akhristu asonu ŵenaŵa “angulutiriza kujipereka pa vo asambiranga kwa akutumika.” (Mac. 2:42) Akutumika awonesesanga kuti ndalama zigwira ntchitu mwakwenere pa mpingu. (Mac. 4:34, 35) Yiwu asambizanga ŵanthu aku Chiuta kuti alutirizi kuja nayu pa ubwezi. Akutumika angukamba kuti: “Tijiperekengi pa kupemphera ndi pa uteŵeti wa mazu.” (Mac. 6:4) Yiwu angutuma Akhristu wo aziŵanga vinandi kuti akapharazgengi ku vigaŵa vasonu. (Mac. 8:14, 15) Pati pajumpha nyengu, ŵara anyaki wo ŵenga akusankhika awovyananga ndi akutumika kwendesa mipingu. Wupu wakulongozga waperekanga ulongozgi ku mipingu yosi.—Mac. 15:2.

5, 6. (a) Kumbi wupu wakulongozga wawovyekanga wuli ndi mzimu utuŵa? (Wonani chithuzi cho che papeji 23) (b) Kumbi wupu wakulongozga wawovyekanga wuli ndi angelu? (c) Kumbi Mazu ngaku Chiuta ngaŵalongozganga wuli a mu wupu wakulongozga?

⁵ Akhristu a mu nyengu ya akutumika, anguziŵa kuti Yehova Chiuta ndiyu walongozganga wupu wakulongozga mwakugwirisiya ntchitu Yesu, Mulongozgi wawu. Kumbi yiwu atingi agomezengi wuli venivi? Chakwamba, mzimu utuŵa wawovyanga wupu wakulongozga. (Yoh. 16:13) Akhristu wosi akusankhika angulonde mzimu utuŵa kweni wawovyanga ukongwa akutumika ndi ŵara anyaki ku Yerusalemu kuti afiski udindu wawu nge akuwonere. Mwakuyeruzgiyapu, mu 49 C.E, mzimu utuŵa unguwovya wupu wakulongozga kusankha umampha pa nkhani yakukwaskana ndi kudumulika. Mipingu yinguvwiya ulongozgi wawu, ‘yingulutiriza kuja yakukho mu chivwanu ndipu chiŵerengeru chasazikiyangaku zuŵa ndi zuŵa.’ (Mac. 16:4, 5) Kalata yo yakonkhosanga vo wupu wakulongozga ungusankha, yilongo kuti abali a mu wupu wenuwu, ŵenga ndi mijalidu yo mzimu waku Chiuta utitiwovya kuja nayu nge chanju ndi chivwanu.—Mac. 15:11, 25-29; Ŵag. 5:22, 23.

⁶ Chachiŵi, angelu awovyanga wupu wakulongozga. Kornelio wenga munthu wakwamba kuja Mkhristu kutuliya mu ŵanthu amitundu yinyaki wo ŵenga ambula kudumulika. Iyu wechendabatiziki, mungelu wangumukambiya kuti wadani wakutumika Petro. Chinanga kuti Kornelio ndi  abali ŵaki ŵenga ambula kudumulika, angulonde mzimu utuŵa Petro wati waŵapharazgiya. Ivi vinguchitisa kuti akutumika kweniso abali anyaki achiti vinthu mwakukoliyana ndi khumbu laku Chiuta ndipu anguzomereza ŵanthu amitundu yinyaki wo ŵenga ambula kudumulika kuti aje mumpingu wachikhristu. (Mac. 11:13-18) Angelu anguwovya kuti ntchitu yakupharazga yo wupu wakulongozga wawoneliyanga, yiluti panthazi. (Mac. 5:19, 20) Chachitatu, wupu wakulongozga walongozgekanga ndi Mazu ngaku Chiuta. Asani akambisana nkhani zakukwaskana ndi visambizu ndipuso asani apereka ulongozgi ku mipingu, ŵara akusankhika ŵenaŵa alongozgekanga ndi Malemba.—Mac. 1:20-22; 15:15-20.

7. Ntchifukwa wuli tingakamba kuti Yesu walongozganga Akhristu a mu nyengu ya akutumika?

⁷ Chinanga kuti wupu wakulongozga wenga ndi mazaza pa mpingu wakwambiriya, waziŵanga kuti Mulongozgi wawu wenga Yesu. Wakutumika Paulo wangukamba kuti: “Iyu [Khristu] wangupereka anyaki ku mpingu kuti ateŵetiyengi nge akutumika.” Paulo wangukamba so kuti: “Tiyeni tikuwi mwa chanju mu vinthu vosi mwaku yo ndi mutu, Khristu.” (Ŵaef. 4:11, 15) M’malu mwakujidana zina la wakutumika yo wenga wakutchuka, “akusambira angwamba kudanika kuti Akhristu mwakulongozgeka ndi Chiuta.” (Mac. 11:26) Paulo waziŵanga kukhumbika kwa “kukolesa miyambu,” pamwenga kuti vinthu vo achitanga vakutuliya m’Malemba, vo akutumika kweniso ŵanthu anyaki wo alongozganga anguŵakambiya. Chinanga kuti venga viyo, Paulo wangukamba so kuti: “Kweni ndikhumba kuti muziŵi kuti mutu wa munthurumi weyosi [kusazgapu weyosi yo wenga mu wupu wakulongozga] ndi Khristu; . . . ndipu mutu waku Khristu ndi Chiuta.” (1 Ŵakor. 11:2, 3) Khristu Yesu yo wakupasika mazaza, walongozganga mpingu mwakulongozgeka ndi Yehova Chiuta yo ndi Mutu waki.

8, 9. Kumbi ndi vinthu vakukhumbika ukongwa nivi vo Mubali Russell wanguchita kukumaliya kwa vyaka va m’ma 1800?

⁸ Kukumaliya kwa vyaka va m’ma 1800, Charles Taze Russell kweniso anyaki anguyesesa kuweziyapu kusopa kwauneneska. Kuti abali yaŵa afiski kukambiyaku ŵanthu anyaki fundu za uneneska mu vineneru vakupambanapambana, angujalikisa mwadangu wupu wa Zion’s Watch Tower Tract Society mu 1884 ndipu Mubali Russell ndiyu wenga pulezidenti. * Iyu wasambiranga Bayibolu mwaphamphu ndipu wanguvumbuwa mwambula mantha visambizu vaboza nge vakuti, mwaku Chiuta yumoza mwe achiuta atatu ndipuso kuti munthu we ndi mzimu wo utufwa cha. Iyu wanguziŵa kuti Khristu wazengi so kwambula kuwoneka ndipuso kuti “nyengu yakuŵikika ya amitundu” yimalengi mu 1914. (Luka 21:24) Mubali Russell wangugwirisiya ntchitu nyengu, nthazi kweniso ndalama zaki kuti wakambiyi ŵanthu anyaki fundu za uneneska zenizi. Ivi vilongore limu kuti pa nyengu yakukhumbika yeniyi, Yehova kweniso Yesu yo ndi mutu wa mpingu angugwirisiya ntchitu Mubali Russell.

⁹ Mubali Russell wakhumbanga cha kuti ŵanthu amuwonengi kuti ngwapachanya. Mu 1896, iyu wangulemba kuti: “Tikhumba cha kuti ŵanthu atiwonengi kuti ndisi apachanya kweniso kutidana mazina nga ulemu nge ngakuti Mliska pamwenga kuti Musambizi. Tikhumba cha kuti weyosi wadanikengi ndi mazina ngidu.” Pavuli paki wangukamba kuti: “Iyi ndi ntchitu ya munthu cha, njaku Chiuta.”

10. (a) Kumbi Yesu wangumusankha zukwanji “kapolu wakugomezeka ndi wazeru”? (b) Konkhosani kupambana kwa Wupu Wakulongozga ndi wupu wa Watch Tower Bible and Tract Society.

¹⁰ Yesu wangusankha “kapolu wakugomezeka ndi wazeru” mu chaka cha 1919, pati pajumpha  vyaka vitatu kutuliya po Mubali Russell wangufwiya. Kumbi wangumusankha kuti wagwiri ntchitu wuli? Wangumusankha kuti waperekengi “chakurya pa nyengu yaki” kwa amunyumba yaki. (Mat. 24:45) Mu nyengu yeniyi, kagulu ka Akhristu akusankhika wo ateŵetiyanga ku likulu lidu ku Brooklyn, New York, anozanga ndi kugaŵiya akusambira aku Yesu chakurya chakutuliya m’Mazu ngaku Chiuta. Mazu ngakuti “wupu wakulongozga” ngangwamba kusanirika mumabuku ngidu mu vyaka va m’ma 1940, ndipu pa nyengu iyi aŵanaŵananga kuti abali wo alongozganga wupu wa Watch Tower Bible and Tract Society ndiwu amiyanga wupu wakulongozga. Kweni mu 1971, vinguziŵika kuti Wupu Wakulongozga wapambananga ndi wupu wa Watch Tower Society wo waphweriyanga nkhani zakukwaskana ndi marangu nga boma pe. Abali wo ŵenga mu Wupu Wakulongozga akhumbikanga so cha kulongozga wupu wa Watch Tower Bible and Tract Society. Mwaviyo, mu vyaka va pambula kuswera yapa, abali a “mbereri zinyaki” ndiwu aja alongozgi a wupu wa Watch Tower Bible and Tract Society ndipuso mawupu nganyaki ngo ŵanthu aku Yehova agwirisiya ntchitu. Venivi vawovya kuti Wupu Wakulongozga uŵikengi maŵanaŵanu pa kupereka chakurya chakutuliya m’Mazu ngaku Chiuta kweniso ulongozgi. (Yoh. 10:16; Mac. 6:4) Chigongwi cha Alinda cha July 15, 2013, chingukonkhosa kuti “kapolu wakugomezeka ndi wazeru,” nkhagulu ka abali akusankhika wo apanga Wupu Wakulongozga.

11. Kumbi Wupu Wakulongozga ugwira wuli ntchitu?

¹¹ Wupu Wakulongozga usankhiya limoza vinthu vakukhumbika. Kumbi usankha wuli? Abali a mu wupu wakulongozga akumana sabata yeyosi kuti akambisanengi ndipu venivi vitovya kuti ajengi mwakukoliyana. (Nthanthi 20:18) Chaka chechosi, asintha yo waja cheyamani kuti walongozengi asani akumana chifukwa palivi munthu wa mu Wupu Wakulongozga yo wawoneka kuti ngwapachanya ukongwa kuluska anyaki. (1 Pet. 5:1) Mwakuyanana ŵaka, macheyamani nga makomiti 6 nga Wupu Wakulongozga ngasintha. Mubali weyosi wa mu Wupu Wakulongozga watijiwona kuti walongozga anyaki cha kweni watijiwona nge yumoza wa “a munyumba yaki” ndipu waryiskika ndi kapolu wakugomezeka kweniso wavwiya ulongozgi waki.

12. Chifukwa chakuti Wupu Wakulongozga utesa kukambirika ndi Chiuta cha pamwenga uleka kunangisa cha, kumbi pangaŵa mafumbu nanga?

¹² Wupu Wakulongozga utesa kukambirika ndi Chiuta cha pamwenga uleka kunangisa cha. Mwaviyo, unganangisa pakukonkhosa visambizu pamwenga ulongozgi wo gulu lingayende. Ndichu chifukwa chaki mu Kabuku Kakufufuziya Nkhani ka Akaboni aku Yehova mwe chigaŵa chakuti, “Kusintha kwa mo Tavwiyanga Fundu Zinyaki.” Mu chigaŵa ichi mwe nkhani za m’Malemba zo akusintha mo tazivwiyanga kali. Yesu wakutikambiya cha kuti kapolu wazamunangisapu cha pakukonkhosa visambizu. Mwaviyo, kumbi tingamuka wuli fumbu laku Yesu lakuti: “Kumbi ndiyani kapolu wakugomezeka ndi wazeru?” (Mat. 24:45) Kumbi pe ukaboni wuli wo ulongo kuti kapolu wakugomezeka ndi Wupu Wakulongozga? Tiyeni tikambisani so vinthu vitatu vo vinguwovya wupu wakulongozga wa mu nyengu ya akutumika.

13. Kumbi Wupu Wakulongozga wawovyeka wuli ndi mzimu utuŵa?

¹³ Ukaboni wakuti mzimu utuŵa utiŵawovya. Mzimu utuŵa wawovya Wupu Wakulongozga kuvwisa uneneska wa m’Malemba wo pakwamba wawuvwisanga cha. Mwakuyeruzgiyapu, ŵanaŵaniyani fundu zo zikukonkhoseka so, zo zakambika mu ndimi yaluta. Kukamba uneneska, palivi munthu yo watenere kupasika ulemu chifukwa chakuziŵa pamwenga kukonkhosa “vinthu va ndimba vaku Chiuta” venivi! (Ŵerengani 1 Ŵakorinte 2:10.) Wupu Wakulongozga ukamba  mazu ngo wakutumika Paulo wangulemba ngakuti: “Tilongoro vinthu venivi ndi mazu ngakusambizika ndi zeru za ŵanthu cha kweni ngakusambizika ndi mzimu.” (1 Ŵakor. 2:13) Kwambiya mu chaka cha 1919, mzimu utuŵa wawovya wupu wakulongozga kuziŵa umampha fundu zinandi za m’Bayibolu chinanga kuti pangujumpha vyaka mahandiredi nganandi kutuliya po mpatuku kweniso visambizu vaboza vingwambiya.

14. Mwakukoliyana ndi lemba la Chivumbuzi 14:6, 7, kumbi angelu atovya wuli ŵanthu aku Chiuta mazuŵa nganu?

¹⁴ Ukaboni wakuti awovyeka ndi angelu. Wupu Wakulongozga mazuŵa nganu, we ndi udindu ukulu wakuwonere ntchitu yakupharazga pacharu chosi ndipu apharazgi akujumpha 8 miliyoni ndiwu agwira ntchitu yeniyi. Ntchifukwa wuli ntchitu iyi yitenda umampha? Chifukwa chimoza ntchakuti angelu atovya pa ntchitu yeniyi. (Ŵerengani Chivumbuzi 14:6, 7.) Kanandi, apharazgi asaniyapu ŵanthu wo apempheranga kuti Chiuta waŵawovyi! * Ntchitu yakupharazga ndi kusambiza ŵanthu yaluta panthazi pacharu chosi chinanga kuti muvyaru vinyaki Akaboni aku Yehova asuskika ukongwa. Venivi vachitika chifukwa cha chovyu cha angelu.

15. Kumbi pe mphambanu wuli pakati pa Wupu Wakulongozga ndi alongozgi a Matchalitchi ngachikhristu? Kambani chakuyeruzgiyapu.

¹⁵ Agomeza Mazu ngaku Chiuta. (Ŵerengani Yohane 17:17.) Ŵanaŵaniyani vo vinguchitika mu 1973. Mu Chigongwi cha Alinda cha June 1  angufumbamu kuti: “Kumbi . . . ŵanthu wo akuleka cha kukweŵa foja mbakwenere kubatizika?” Chigongwi ichi chingukamba kuti: “Ukaboni wa m’Malemba ulongo kuti mbakwenere cha.” Mu Chigongwi ichi akuŵikamu malemba nganandi ngakukwaskana ndi nkhani yeniyi ndipu chikonkhosa chifukwa cho munthu yo waleka cha kukweŵa foja watenere kusezgeka. (1 Ŵakor. 5:7; 2 Ŵakor. 7:1) Chingukamba kuti: “Kuchita viyo, nkhwakukoliyana ndi fundu za m’Malemba ndipu ndi nkhaza cha. Venivi ndivu Chiuta wakhumba ndipu watijikonkhosa kuziya m’Mazu ngaki.” Kumbi pe gulu linyaki la chisopa lo litesesa kulondo vo Mazu ngaku Chiuta ngakamba chinanga kuti ŵanthu anyaki a mu chisopa cho angawona kuti nkhwakusuzga? Buku linyaki lo latuwa pambula kuswera yapa, lo likonkhosa za visopa va ku United States lititi: “Kanandi alongozgi avisopa vachikhristu asintha visambizu vawu kuti vikoliyani ndi vo agomeza kweniso fundu zo ŵanthu a mu chisopa chawu ndipuso anyaki atanja.” Abali a mu Wupu Wakulongozga alongozgeka ndi maŵanaŵanu nga ŵanthu cha asani akhumba kusankha vinthu. M’malu mwaki, alongozgeka ndi Mazu ngaku Chiuta vo vilongo kuti Yehova ndiyu walongozga ŵanthu ŵaki.

16. Kumbi ndi nthowa niyi yo tingakumbukiya Wupu Wakulongozga?

¹⁶ Ŵerengani Ŵahebere 13:7. Mazu ngo akungafwatuliya kuti “kumbukani,” ngangafwatulikiya so kuti “zumbuwani.” Mwaviyo, nthowa yimoza yo ‘mungakumbukiya wo alongozga’ nkhuzumbuwa Wupu Wakulongozga mu mapempheru nginu. (Ŵaef. 6:18) Muŵanaŵaniyengi udindu wawu wakupereka chakurya chakutuliya m’Mazu ngaku Chiuta, kuwonere ntchitu yakupharazga pacharu chosi ndipuso kuwonesesa kuti ndalama zo ŵanthu apereka zigwira ntchitu mwakwenere. Mwambula kukayika, tikhumbika kuŵapemphere mwakuŵeyere nyengu zosi!

17, 18. (a) Kumbi tilongo wuli kuti tikoliyana ndi Wupu Wakulongozga? (b) Kumbi titovya wuli kapolu wakugomezeka kweniso Yesu?

¹⁷ Tikumbuka so Wupu Wakulongozga asani tivwiya ulongozgi waki. Wupu wenuwu upereka ulongozgi kuziya mumabuku ngidu, maunganu nga mpingu, ngadera kweniso ngachigaŵa. Kusazgiyapu yapa, usankha akuwonere madera wo nawu asankha ŵara mumipingu. Akuwonere madera kweniso ŵara alongo kuti akumbuka Wupu Wakulongozga asani avwiya ulongozgi wo apasika. Tosi tilongo kuti titumbika Mulongozgi widu Yesu mwakuvwiya kweniso kujithereska ku ŵanthu wo wagwirisiya ntchitu kuti atilongozgengi.—Ŵah. 13:17.

¹⁸ Kugwira mwaphamphu ntchitu yakupharazga ndi nthowa yinyaki yo tikumbukiya Wupu Wakulongozga. Paulo wanguchiska Akhristu kuti ayezgengi chivwanu cha ŵanthu wo atiŵalongozga. Kapolu wakugomezeka walongo kuti we ndi chivwanu chakukho mwakulutisa panthazi ntchitu yakupharazga uthenga wamampha wa Ufumu. Kumbi mwe mugulu la a mbereri zinyaki wo atovya Akhristu akusankhika pa ntchitu yakukhumbika yeniyi? Mwazamukondwa ukongwa pa nyengu yo Mulongozgi winu, Yesu wazamukamba kuti: “Kanthu kekosi ko munguchitiya munthu mumana ukongwa mwa abali ŵangu yaŵa, munguchitiya so ini.”—Mat. 25:34-40.

19. Ntchifukwa wuli tisimikiza kuti tiyesesengi kulondo Mulongozgi widu, Yesu?

¹⁹ Yesu wati wawere kuchanya, wanguleka cha kuŵawovya akusambira ŵaki. (Mat. 28:20) Iyu waziŵanga mo mzimu utuŵa, angelu ndipuso Mazu ngaku Chiuta vingumuwovye pakuŵalongozga pa nyengu yo wenga pacharu chapasi. Mwaviyo, wagwirisiya ntchitu nthowa zenizi kuti ziwovyi kapolu wakugomezeka. Nge Akhristu akusankhika, abali wo ŵe mu gulu la kapolu ‘alutiriza kulondo mwana wa mbereri kwekosi ko waluta.’ (Chiv. 14:4) Po tivwiya ulongozgi wawu, ndikuti tivwiya Mulongozgi widu Yesu. Pambula kuswera yapa, watilongozgiyengi ku umoyu wamuyaya. (Chiv. 7:14-17) Palivi mulongozgi weyosi wapacharu chapasi yo wangalayizga venivi!