1. Kumbi ntchinthu chimoza nichi cho chichitiska kuti taŵanthu tipambanengi ndi nyama?

CHINTHU chimoza cho chichitiska kuti taŵanthu tipambanengi ndi nyama ntchakuti te ndi njuŵi. Adamu ndi Eva nawu ŵenga ndi njuŵi. Kumbi tiziŵa wuli venivi? Yiwu ŵati aleka kuvwiya dangu lo Yehova wanguŵapaska, angubisama. Ivi vilongo kuti njuŵi yawu yaŵasuskanga.

2. Kumbi njuŵi yidu yiyanana wuli ndi sigilu? (Wonani chithuzi cho che pachanya.)

² Ŵanthu wo ŵe ndi njuŵi yambula kusambizika umampha, tingaŵayeruzgiya ndi sitima yo ye ndi sigilu yakunangika. Kukwera sitima yeniyi kungaŵa kwakofya ukongwa. Mphepu ndi mweza vingayilongozge kwaŵaka. Asani sigilu njambula kunangika, vingawovya yo watendesa kuti waleki kusuzgika kuyipetuwa. Njuŵi yidu yiyanana ŵaka ndi sigilu. Yititiwovya kusankha pakati pa chamampha ndi chiheni. Kweni kuti njuŵi yidu yitilongozgengi umampha, tikhumbika kuyisambiza.

3. Kumbi ntchinthu wuli chingachitika asani munthu waleka kusambiza umampha njuŵi yaki?

 ³ Asani njuŵi ya munthu njambula kusambizika umampha, yingamukaniza cha kuchita chinthu chiheni. (1 Timo. 4:1, 2) Njuŵi yaviyo yingamuchitiska kuti wawonengi kuti ‘chiheni ndichu chamampha.’ (Yesa. 5:20) Yesu wangutcheŵeska akusambira ŵaki kuti: “Nyengu yituza yeniyo weyosi yo wazakukubayani wazamuŵanaŵana kuti wachita uteŵeti wakupaturika kwaku Chiuta.” (Yoha. 16:2) Umu ndimu anguwone ŵanthu wo angubaya Stefano. (Machi. 6:8, 12; 7:54-60) Kwamba kali, ŵanthu anandi wo atiti asopa Chiuta atuswa marangu ngaku Yo akamba kuti asopa. Yiwu abaya anyawu ndipu akamba kuti achita ivi chifukwa ndivu Chiuta wakhumba. Kweni vo achita visuskana ndi marangu ngaku Chiuta. (Chitu. 20:13) Uneneska ngwakuti njuŵi yawu yitiŵalongozga umampha cha.

4. Kumbi tingachita wuli kuti njuŵi yidu yigwirengi ntchitu umampha?

⁴ Kumbi tingachita wuli kuti njuŵi yidu yigwirengi ntchitu umampha? Marangu ndipuso fundu zo ze mu Mazu ngaku Chiuta zitovya “pakusambiza, pakuchenya, pakunyoloska vinthu ndipuso pakulunguchizga mu urunji.” (2 Timo. 3:16) Mwaviyo, tikhumbika kusambira Bayibolu nyengu zosi, kuŵanaŵaniyapu vo taŵerenga ndi kuvigwiriskiya ntchitu pa umoyu widu. Asani tichitengi viyo, tiziŵengi vinandi vaku Chiuta ndipu njuŵi yidu yitilongozgengi umampha. Tiyeni tikambiskani mo marangu ndipuso fundu zaku Yehova zingatiwovye kusambiza njuŵi yidu.

5, 6. Kumbi tiyanduwa wuli chifukwa cha kulondo marangu ngaku Chiuta?

⁵ Kuti tiyanduwengi ndi marangu ngaku Chiuta, tikhumbika kuchita vinandi pade pa kungaŵerenga ndi kungaziŵa umampha. Titenere kutumbika marangu ndipuso kungayanja. Mazu ngaku Chiuta ngatiti: “Tinkhani chiheni, ndipu yanjani chamampha.” (Amosi 5:15) Kumbi tingachita wuli venivi? Tikhumbika kuwona vinthu nge mo Yehova wativiwone. Tiyeruzgiyi kuti musuzgika kugona tulu. Dokotala watikukambiyani kuti muryengi vakurya vakupaska nthazi, muchitengi masaza kweniso musinthi vinthu vinyaki. Mwati mwalondo ulongozgi waki, muwona kuti vitikuwovyani. Tikayika cha kuti mungamuwonga dokotala uyu chifukwa cha kukuwovyani.

⁶ Mwakuyanana ŵaka, Mlengi widu wakutipaska marangu ngo ngatitivikiliya ku masuzgu ngo tingakumana nangu asani tingachita ubudi. Ivi vititiwovya kuti tije ndi umoyu wamampha. Mwakuyeruzgiyapu, Bayibolu likamba kuti tikhumbika cha kukamba boza, uryarya, kuba, ureŵi, chiwawa ndi kuchita vamizimu. (Ŵerengani Nthanthi 6:16-19; Chivu. 21:8) Asani tiwona vitumbiku vo tisaniya chifukwa chakuvwiya Yehova, titingayanja ukongwa marangu ngaki.

7. Kumbi nkhani za mu Bayibolu zititiwovya wuli?

⁷ Tikhumbika kukumana dankha ndi masuzgu cha kuti tiziŵi uheni wakuleka kuvwiya marangu ngaku Chiuta. Tingasambira kwa anyidu a mu nyengu yakali wo maubudi ngawu ngakulembeka mu Bayibolu. Lemba la Nthanthi 1:5 lititi: “Munthu wazeru watuvwa ndi kusazgiyaku masambiru.” Chiuta ndiyu watitipaska masambiru ngenanga ndipu palivi ngo ngangayanana nangu. Mwakuyeruzgiyapu, ŵanaŵaniyani masuzgu ngo Davidi wangukumana nangu wati wachita ureŵi ndi Betesheba. (2 Samu. 12:7-14) Asani tiŵerenga ndi kuŵanaŵaniya nkhani iyi, tingajifumba  kuti: ‘Kumbi Davidi wakhumbikanga kuchitanji kuti waleki kukumana ndi masuzgu ngo wangukumana nangu chifukwa cha kuchita ureŵi ndi Betesheba? Asani nani ndingayeseka kuti ndichiti ureŵi, kumbi ndingachita wuli? Kumbi ndingathaŵa nge mo wanguchitiya Yosefi pamwenga ndingathera nge Davidi?’ (Chiya. 39:11-15) Asani tingaŵanaŵaniya masuzgu ngo tingakumana nangu chifukwa chakuchita ubudi, ‘titinkhengi chiheni.’

8, 9. (a) Kumbi njuŵi yingatiwovya pa nyengu niyi? (b) Kumbi pe kukoliyana wuli pakati pa fundu zaku Yehova ndi njuŵi yidu?

⁸ Munthu wangaleka kuchita vinthu vo Chiuta watinkha. Kweni pe vinthu vinyaki vo Malemba ngakuŵikiya limu cha marangu. Kumbi iyu wangaziŵa wuli vo Chiuta wakhumba pa nkhani za nge izi? Pa nyengu iyi ndipu wakhumbika kugwiriskiya ntchitu njuŵi yaki yakusambizika Bayibolu.

⁹ Chifukwa chakuti Yehova watitiyanja, wakutipaska fundu zo zingatiwovya kuti njuŵi yidu yigwirengi ntchitu umampha. Iyu watiti: “Ini Yehova, ndini Chiuta waku, Yo watikusambiza kuti upinduwi, Yo watikulongozga mu nthowa yo utenere kwendamu.” (Yesa. 48:17, 18) Asani tiŵanaŵaniya fundu za mu Bayibolu, tisambiza njuŵi yidu kuti yigwirengi ntchitu umampha. Ivi vititiwovya kuti tisankhengi vinthu mwazeru.

10. Kumbi fundu ndi vinthu wuli, nanga Yesu wanguzigwiriskiya wuli ntchitu?

¹⁰ Fundu, mbuneneska wo usintha cha ndipu zititiwovya kuti tiŵanaŵanengi ndi kusankha umampha vakuchita. Kuziŵa fundu zaku Yehova kutitiwovya kuti tiziŵi mo waŵanaŵaniya kweniso chifukwa cho watitipaskiya marangu nganyaki. Yesu wagwiriskiyanga ntchitu fundu kuti wawovyi akusambira ŵaki kuziŵa kuti vo angachita pamwenga kuŵanaŵana vingachitiska kuti akumani ndi masuzgu. Mwakuyeruzgiyapu, iyu wanguti kusunga chakukhosi kungayambisa ndewu ndipu kukhumbira munthukazi pamwenga munthurumi kungachitiska kuti tichiti ureŵi. (Mate. 5:21, 22, 27, 28) Kuti tije ndi njuŵi yakusambizika umampha, titenere kulongozgeka ndi fundu zaku Chiuta. Asani tichita viyo, Chiuta wakankhuskika.—1 Akori. 10:31.

11. Kumbi njuŵi ya Mkhristu yingapambana wuli ndi ya Mkhristu munyaki?

¹¹ Pa nkhani zinyaki, Akhristu wo ŵe ndi njuŵi yakusambizika Bayibolu, angasankha vinthu mwakupambana. Mwakuyeruzgiyapu, angapambana pa nkhani ya moŵa. Bayibolu likanizga cha kumwa moŵa. Kweni likana kumwa ukongwa pamwenga kuloŵe. (Nthanthi 20:1; 1 Timo. 3:8) Kumbi asani Mkhristu watumwa kamanavi, ndikuti wakhumbika cha kuŵanaŵaniya fundu zinyaki? Awa. Chinanga kuti njuŵi yaki yingamususka cha, kweni watenere kuŵanaŵaniya njuŵi ya Akhristu anyaki.

12. Kumbi lemba la Aroma 14:21 lingatiwovya wuli kuŵanaŵaniya njuŵi ya anyidu?

¹² Pa nkhani yakuŵanaŵaniya njuŵi ya anyidu, Paulo wangulemba kuti: “Mbumampha cha kurya nyama pamwenga kumwa vinyu pamwenga kuchita chinthu chechosi cho chiguŵiska mubali waku.” (Aro. 14:21) Chinanga kuti mungaŵa ndi wanangwa wakuchita chinthu chinyaki, kumbi mungaleka asani mubali pamwenga mzichi munyaki wangaguŵa? Tikayika cha kuti ndivu mungachita. Akhristu anyaki ŵechendasambiri uneneska amwanga ukongwa moŵa, kweni sonu akhumba cha kumwa. Palivi yo wangayanja kuchita vinthu vo vingachitiska kuti Mkhristu munyaki wayambi so kuchita viheni vo wachitanga kuvuli.  (1 Akori. 6:9, 10) Mwaviyo, chingaŵa chanju cha kuchichizga mubali kuti wamwi moŵa asani mweneku wakana.

13. Kumbi Timote wangulongo wuli kuti waŵanaŵaniyanga njuŵi ya ŵanthu anyaki kuti waŵapharazgiyi?

¹³ Pa nyengu yo Timote wenga wachinyamata, wanguzomera kudumulika chinanga kuti wanguvwa kuŵaŵa. Wanguchita viyo kuti waleki kuguŵiska Ayuda wo wakhumbikanga kuŵapharazgiya. Nge Paulo, Timote nayu wakhumbanga cha kuguŵiska munthu weyosi. (Machi. 16:3; 1 Akori. 9:19-23) Kumbi namwi mukhumbisiska kujipereka kuti muwovyi ŵanthu anyaki?

14, 15. (a) Kumbi munthu wakhumbika kuchitanji kuti waje wakukhwima mwauzimu? (b) Kumbi pe kukoliyana wuli pakati pa kwanja anyidu ndi kuja Mkhristu wakukhwima?

¹⁴ Akhristu wosi akhumbika ‘kujumpha pa chisambizu chakwamba chakukwaskana ndi Khristu’ ndi ‘kuyesesa kuti afiki pakukhwima.’ (Ahe. 6:1) Tija Akhristu akukhwima chifukwa chakuja mu uneneska kwa vyaka vinandi cha. Kweni tikhumbika kuchita phamphu kuti tije Akhristu akukhwima. Ndichu chifukwa chaki tichiskika kuti tiŵerengengi Bayibolu zuŵa lelosi. (Sumu 1:1-3) Kumbi ndivu muchita? Kuŵerenga Bayibolu zuŵa lelosi, kukuwovyeningi kuti mungaziŵi umampha marangu ndi fundu zaku Yehova.

¹⁵ Dangu lakukhumbika ukongwa kwa Akhristu ntchanju. Yesu wangukambiya akusambira ŵaki kuti: “Pa chifukwa chenichi, ŵanthu wosi azamuziŵa kuti ndimwi akusambira ŵangu, asani mwaŵeni mutanjana.” (Yoha. 13:35) Yakobe yo wenga mvurwa waku Yesu wanguti chanju ndi “dangu laufumu.” (Yako. 2:8) Paulo wangukamba kuti: “Chanju chifiska Dangu.” (Aro. 13:10) Tizizwa cha kuti chanju ntchakukhumbika ukongwa, chifukwa Bayibolu likamba kuti “Chiuta ntchanju.” (1 Yoha. 4:8) Chiuta wakamba ŵaka pamulomu cha kuti watitiyanja kweni walongo mu vakuchita. Yohane wangulemba kuti: “Chanju chaku Chiuta chivumbulika kwaku isi, kuti Chiuta wangutumiza Mwana waki  wapade mucharu kuti isi tisaniyi umoyu kuporote mwaku iyu.” (1 Yoha. 4:9) Tilongo kuti te Akhristu akukhwima asani titanja Yehova, Mwana waki, Akhristu anyidu ndipuso ŵanthu anyaki.—Mate. 22:37-39.

16. Asani titesesa kuja Akhristu akukhwima, ntchifukwa wuli titamba kuwona kuti fundu zakukhumbika ukongwa?

¹⁶ Asani titesesa kuja Akhristu akukhwima, tiwonengi kuti fundu zaku Chiuta zakukhumbika ukongwa. Tikamba viyo chifukwa chakuti marangu ngangatiwovya pa chinthu chimoza penipo fundu zingatiwovya pa vinthu vinandi. Mwakuyeruzgiyapu, mwana wangavwisa cha uheni wakucheza ndi ŵanthu aheni. Mwaviyo, apapi azeru angamupaska marangu ngo ngangamuvikiliya. (1 Akori. 15:33) Kweni asani mwana wakuwa, waziŵa mo wangagwiriskiya ntchitu fundu za mu Bayibolu. Fundu izi zingamuwovya kusankha umampha ŵanthu akucheza nawu. (Ŵerengani 1 Akorinto 13:11; 14:20.) Asani taziŵa fundu za mu Bayibolu, tigwiriskiya ntchitu umampha njuŵi yidu ndipu tiziŵa mo tingachitiya pa nkhani zakupambanapambana.

17. Ntchifukwa wuli tingakamba kuti te ndi chechosi cho chingatiwovya kuti tisankhengi vinthu mwazeru?

¹⁷ Te ndi chechosi cho chingatiwovya kuti tisankhengi vinthu vo vingakondwesa Yehova. Mu Bayibolu mwe marangu ndi fundu zo zititiwovya kuti ‘tije akwenere nadi kweniso akunozgeka kugwira ntchitu yeyosi yamampha.’ (2 Timo. 3:16, 17) Mwaviyo, tifufuzengi fundu za mu Malemba kuti ‘tiziŵi kuti khumbu laku Yehova ndakuti wuli.’ (Aefe. 5:17) Tigwiriskiyengi ntchitu vinthu vakufufuziya vo gulu lititipaska, nge Kabuku Kakufufuziya Nkhani ka Akaboni aku Yehova, LAYIBULARE YA PA INTANETI, pulogilamu ya JW Library ndi Watchtower Library. Vinthu ivi vingatiwovya asani tisambira pakutija kweniso asani tichita kusopa kwa pabanja.

18. Kumbi tisaniya vitumbiku wuli asani tigwiriskiya ntchitu marangu ndi fundu zaku Yehova?

¹⁸ Nge mo lemba la Sumu 119:97-100 likambiya, titumbikika asani tivwiya marangu ndi fundu zaku Yehova. Lemba ili likamba kuti: “Dangu linu nditiliyanja ukongwa. Nditiliŵanaŵaniya zuŵa losi. Dangu linu litindipaska zeru kuphara arwani ŵangu, chifukwa le nani mpaka muyaya. Nde ndi zeru ukongwa kuphara asambizi ŵangu wosi, chifukwa ndiŵanaŵaniya vikumbusu vinu. Ndiwamu vinthu kuluska arara, chifukwa ndiŵanaŵaniya marangu nginu.” Asani tisaniya nyengu ‘yakuŵanaŵaniya’ marangu ndi fundu zaku Chiuta, tichitengi vinthu mwazeru. Ndipuso asani tigwiriskiya ntchitu marangu ndi fundu zaki kuti tisambizi njuŵi yidu, ‘tifikengi pa msinkhu wakufikapu nge Khristu.’—Aefe. 4:13.