1, 2. (a) Ndi suzgu wuli yo apapi akumana nayu, nanga angayimalisa wuli? (b) Kumbi ndi fundu zinayi nizi zo tikambisanengi?

APAPI anyaki ku France angukamba kuti: “Chinanga kuti te ndi chivwanu mwaku Yehova kweni ndivu cha vingachitisa kuti ŵana ŵidu aje ndi chivwanu.” Yiwu angukamba so kuti: “Munthu wachita kuhara cha chivwanu. Mwaviyo, ŵana ŵidu angaja nachu kamana ndi kamana.” Mubali munyaki ku Australia wanguti: “Kovya mwana winu kuti waje ndi chivwanu nkhwakusuzga ukongwa kuluska kumuwovya pa nkhani zinyaki. Mukhumbika kuyesesa kugwirisiya ntchitu vinthu vosi vo gulu lititipasa. Nyengu zinyaki mungaŵanaŵana kuti vo mwamumuka wati wakufumbani wagutisika navu kweni pavuli paki, musaniya kuti wawerezapu so kukufumbani. Msanawale wangagutisika ndi vo mwamuka kweni mawa wakhumbengi kuvwa vinyaki. Mwaviyo, nkhani yimoza mungakhumbika kuyikamba mwakuwerezawereza.”

² Asani ndimwi mpapi, kumbi nyengu zinyaki muwona kuti mungafiska cha kusambiza ndi kuwumba ŵana ŵinu kuti asani akuwa azije ndi chivwanu? Kukamba uneneska, tingafiska cha kugwira ntchitu iyi asani tingathemba zeru zidu! (Yer. 10:23) Kweni tingafiska asani tipempha Chiuta kuti watilongozgi. Ŵanaŵaniyani fundu zinayi zo zingakuwovyani kuti muwovyi ŵana ŵinu kuja ndi chivwanu  chakukho: (1) Muŵaziŵengi umampha ŵana ŵinu. (2) Muŵasambizengi ndi mtima wosi. (3) Mugwirisiyengi ntchitu vakuyeruzgiyapu vamampha. (4) Mupempherengi, muzizipizengi ndipuso mulongongi kuti mwe ndi chivwanu.

3. Kumbi apapi angalondo wuli vo Yesu wachitanga asani asambiza ŵana ŵawu?

³ Yesu wawopanga cha kufumba akusambira ŵaki vo agomezanga. (Mat. 16:13-15) Apapi, mulondongi vo iyu wachitanga. Asani mucheza ndi ŵana ŵinu, muŵafumbengi kuti akonkhosi vo aŵanaŵana. Mungaŵafumba vinthu vo yiwu akayikiya. Munyamata munyaki wa vyaka 15 ku Australia wangulemba kuti: “Kanandi ada akambisananga nani za vinthu vo ndagomezanga ndipu vandiwovyanga kuŵanaŵana dankha ndechendamuki. Yiwu afumbanga kuti: ‘Kumbi Bayibolu likambanji?’ ‘Ugomeza vo likamba?’ ‘Ntchifukwa wuli utiligomeza?’ Yiwu akhumbanga kuti ndimukengi mu mazu ngangu m’malu mwakuwereza ŵaka vo yiwu ndi Ama andisambizanga. Ivi vinguwovya kuti po ndakuwanga, ndikonkhosengi mwakuvwika umampha asani ndimuka.”

4. Ntchifukwa wuli apapi akhumbika kuziŵa kuti mafumbu ngo ŵana ŵawu afumba ngakukhumbika? Kambani chakuyeruzgiyapu.

⁴ Asani mwana wakayikiya visambizu vinyaki, mungamususkanga cha pamwenga kukamba kuti iyu ndiyu we ndi suzgu. Muwovyeni mwakuzika kuti wayiŵanaŵaniyi nkhani yo. Mubali munyaki wanguti: “Mafumbu ngo mwana winu wafumba, mukhumbika kungaŵanaŵaniya. Mutenere cha kungawona kuti ngambula kukhumbika ndipu asani nkhani yinyaki njakuchitisa soni mungayigwenthanga cha.” Asani mwana wafumba mafumbu, ziŵani kuti watingaŵanaŵaniya ndipu wakhumba kuziŵa kwamuka kwaki. Po Yesu wenga ndi vyaka 12, wafumbanga mafumbu ngakulungakulu. (Ŵerengani Luka 2:46.) Munyamata munyaki wa vyaka 15 ku Denmark wanguti: “Ndati ndakamba kuti ndikayika kuti chisopa chidu ntchauneneska, apapi ŵangu angukwiya cha chinanga kuti panyaki afipanga mtima ndi vo ndaŵanaŵananga. Yiwu angumuka mafumbu ngangu mwakugwirisiya ntchitu Bayibolu.”

5. Kumbi apapi angalongo wuli kuti akhumba kovya ŵana ŵawu kuja ndi chivwanu chakukho?

⁵ Kuti apapi aŵaziŵi umampha ŵana ŵawu, akhumbika kuziŵa vo aŵanaŵana, mo avwiya mumtima mwawu ndipuso vo vitiŵafipisa mtima. Mukhumbika cha kuŵanaŵana kuti ŵe ndi chivwanu chifukwa chakuti aluta ku maunganu kweniso apharazga namwi. Asani mugwiriya nawu ntchitu limoza, mukambisanengi nawu nkhani zakukwaskana ndi Yehova. Murombengi nawu kweniso muŵarombiyengi. Muyesesengi kuziŵa vinthu vo akumana navu vo vingayesa chivwanu chawu ndipu awovyeni kumalana navu.

6. Asani apapi asambira Bayibolu pakuŵija, vingawovya wuli kuti asambizengi umampha?

⁶ Ŵanthu avwisisanga vo Yesu wasambizanga chifukwa chakuti wayanjanga Yehova, Mazu ngaki kweniso ŵanthu. (Luka 24:32; Yoh. 7:46) Asani apapi ŵe ndi chanju cho Yesu wenga nachu, ŵana ŵawu avwisengi vo atiŵasambiza. (Ŵerengani Marangu 6:5-8; Luka 6:45.) Mwaviyo, apapi, nyengu zosi mukhumbika kusambira Bayibolu kweniso mabuku ngo gulu lititipasa. Muŵanaŵaniyengi mo vinthu vikulengeke ndipuso muŵerengengi nkhani zo ze mumabuku ngidu zo zikonkhosa chilengedu. (Mat. 6:26, 28) Asani muchitengi viyo, muziŵengi vinandi, mumuziŵengi ukongwa Yehova ndipuso muŵasambizengi umampha ŵana ŵinu.—Luka 6:40.

7, 8. Ntchinthu wuli chingachitika asani apapi aziŵa fundu zinandi zakutuliya m’Bayibolu? Konkhosani.

⁷ Asani mwapapi muziŵa fundu zinandi zakutuliya m’Bayibolu, mukhumbisisengi kukambiyaku ŵana ŵinu. Mukhumbika kuchita venivi nyengu zosi m’malu mwakulindiza ŵaka nyengu yo munozeke maunganu nga mpingu pamwenga yo muchita kusopa kwa pa banja. Mukhumbika cha  kuŵachichiza kweni mukambisanengi nawu pa nyengu yo mucheza ndipu muchitengi venivi nyengu zosi. Apapi anyaki ku United States akambisana ndi ŵana ŵawu zaku Yehova asani awona chinthu chakutowa cho Yehova wakulenga ndipuso asani aturya. Yiwu anguti: “Tikumbusa ŵana ŵidu kuti Yehova ngwachanju kweniso vinthu vosi vo wakulenga, vititiwovya kuti timuziŵi.” Apapi anyaki ku South Africa asani alima ndi ŵana ŵawu ŵaŵi anthukazi, atiŵakonkhose mo mbewu zimere kweniso mo zikuliya mwakuziziswa. Yiwu anguti: “Titesesa kovya ŵana ŵidu kuti atumbikengi umoyu kweniso aziŵengi kuti ukupangika mwakuziziswa.”

⁸ Mubali munyaki ku Australia, mwana waki munthurumi wati wakwanisa vyaka pafupifupi 10, wanguluta nayu ko asunga vinthu vakali. Iyu wangusaniriyapu mwaŵi kuti wawovyi mwana waki kuja ndi chivwanu mwaku Chiuta kweniso kugomeza kuti iyu ndiyu wakulenga vinthu vo. Mubali yo wanguti: “Tinguwona nkhonu ndi tividononu ta munyanja. Tinguzizwa kuwona kuti vinthu venivi venga vakutowa, vikupangika mwakuziziswa kweniso vipambana ndi vo tiwona mazuŵa nganu. Asani vinthu vamoyu vikuchita kusambuka kutuliya ku tinthu timanatimana, ntchifukwa wuli nkhonu ndipuso tividononu teniti, nthakusuzga kutivwisa mo tikupangikiya? Ndingusambirapu fundu yakukhumbika ukongwa ndipu ndingukambiyaku mwana wangu.”

9. Kumbi vakuyeruzgiyapu vitovya wuli, nanga muzichi munyaki wanguchitanji kuti wawovyi ŵana ŵaki?

⁹ Kanandi Yesu wagwirisiyanga ntchitu vakuyeruzgiyapu vo vawovyanga munthu kuŵanaŵana, kuvwisa kweniso kuleka kuluwa. (Mat. 13:34, 35) Apapi muyesesengi kugwirisiya ntchitu vakuyeruzgiyapu kuti ŵana ŵinu alekengi kuluwa vo mwaŵasambiza. Venivi ndivu muzichi munyaki ku Japan wanguchita. Pa nyengu yo mwana waki munthurumi munyaki wenga ndi vyaka 8, munyaki 10, wanguŵasambiza za mo Yehova wakupangiya mphepu yo tituta vo vilongo kuti watitiyanja. Kuti avwisi, wanguŵapasa mkaka, shuga ndi khofi. Pavuli paki wanguŵakambiya kuti weyosi wamupangiyi khofi. Iyu wanguti: “Vosi angudamu va sayizi yamampha. Ndati ndaŵafumba kuti ntchifukwa wuli anguchita viyo, angukamba kuti akhumbanga kundipangiya khofi yo nditanja. Ndinguŵakonkhose kuti ndivu Chiuta wakuchita. Iyu wakusaza mphepu zakupambanapambana zo zititiwovya kuja amoyu.” Chakuyeruzgiyapu chenichi chenga chakuyanana ndi msinkhu wawu ndipu chinguŵawovya ukongwa kuluska kuŵakonkhose ŵaka. Mwambula kukayika, anguluwa cha vo angusambira!

10, 11. (a) Kumbi apapi mungagwirisiya ntchitu chakuyeruzgiyapu nichi kuti muwovyi ŵana ŵinu kuja ndi chivwanu mwaku Chiuta? (Wonani chithuzi cho che papeji 28.) (b) Kumbi imwi mwagwirisiyapu ntchitu vakuyeruzgiyapu nivi?

¹⁰ Kuti muwovyi mwana winu kuja ndi chivwanu mwaku Chiuta, mungagwirisiya ntchitu chakuyeruzgiyapu cha mandazi. Mungamupasa pepala lo mwalembapu ulongozgi wa mo abikiya mandazi. Pavuli paki mungamupasa chipasu ndipu mungamufumba kuti: “Kumbi uziŵa mo chipasu  ichi chikupangikiya?” Chekani chipasu cho ndipu mupaseni nje. Mungamukambiya kuti, ulongozgi wo chipasu chikupangikiya we mu nje kweni palivi yo wangavwisa chifukwa ukulembeka papepala cha nge mo talembe ulongozgi wa mo abikiya mandazi. Mungamufumba so kuti: “Asani ulongozgi wo tilondo pakubika mandazi tilemba ndisi taŵanthu, kumbi ndiyani yo wakulemba ulongozgi wa mo chipasu chipangikiya?” Asani mwana winu ndi mura, mungamukonkhose kuti ulongozgi wo chimiti cha chipasu chipangikiya uja mu DNA. Mungakambisana ndi mwana winu fundu zo ze mu Chigongwi cha Alinda cha October 1, 2013 papeji 11 ndi 12, ndimi 12 mpaka 14.

¹¹ Apapi anandi atanja kukambisana ndi ŵana ŵawu nkhani za mu Galamukani! zo zisanirika pa mutu wakuti, “Kodi Zinangochitika Zokha?” Agwirisiya ntchitu nkhani zenizi pakusambiza ŵana amanaamana fundu zambula kusuzga kuzivwisa. Apapi anyaki ku Denmark anguyeruzgiya ndegi ndi viyuni. Yiwu angukamba kuti: “Ndegi ziwoneka nge viyuni. Kweni kumbi zingatayiya mazira ndi kukonkhomo tindegi timanatimana? Kumbi viyuni vikhumbika malu ngapade ngakuti vibotengepu? Kumbi kuliya kwa ndegi ndi viyuni, ko kunoza ndi nunkhu? Nanga muwona kuti yo wakupanga ndegi ndi yo wakupanga viyuni, ndiyani we ndi zeru ukongwa?” Vakuyeruzgiyapu nge venivi kweniso mafumbu ngamampha, vingawovya mwana winu kuti waje ndi “zeru” kweniso chivwanu chakukho mwaku Chiuta.—Nthanthi 2:10-12.

12. Kumbi vakuyeruzgiyapu vingawovya wuli ŵana ŵinu kuti agomezengi Bayibolu?

¹² Vakuyeruzgiyapu vamampha vingawovya so mwana winu kuvwana kuti Bayibolu likamba uneneska. Mwakuyeruzgiyapu, ŵanaŵaniyani lemba la Jobu 26:7. (Ŵerengani.) Kumbi mungamulongo wuli kuti yo wakulemba lemba ili, wangulongozgeka ndi mzimu utuŵa? M’malu mwakukonkhosa ŵaka, muwovyeni kuti waliŵanaŵaniyi lemba lo. Mukonkhosiyeni kuti mu nyengu yaku Jobu kwengavi vipangizu vakuwone kuchanya pamwenga vyombu vakuti ŵanthu akwerengemu kuti akawoni kuchanya. Mwana winu walongo mo kungaŵiya kwakusuzga kugomeza kuti chinthu chikulu ukongwa nge charu chije mude. Iyu wangagwirisiya ntchitu bola pamwenga mwa kuti walongo kuti vinthu vizitu vingaja cha mude. Vo wangasambira vingamuwovya kuziŵa kuti Yehova ndiyu wakuchitisa kuti fundu zauneneska zilembeki m’Bayibolu ŵanthu ŵechendasaniyi ukaboni waki.—Neh. 9:6.

13, 14. Kumbi apapi mungawovya wuli ŵana ŵinu kuziŵa kuti fundu za m’Bayibolu zakukhumbika?

¹³ Apapi akhumbika kovya ŵana ŵawu kuziŵa kuti fundu za m’Bayibolu zakukhumbika ukongwa. (Ŵerengani Sumu 1:1-3.) Pe nthowa zinandi zakuchitiya viyo. Mungakambiya ŵana ŵinu kuti ayeruzgiyi kuti amuja kudera lakutali ndipu akhumbika kusankha ŵanthu wo amuja nawu. Afumbeni kuti: “Kumbi mungasankha ŵanthu a mijalidu niyi kuti mosi mukajengi mwachimangu ndipuso mukachitengi vinthu mwakukoliyana?” Mungakambisana so nawu ulongozgi wazeru wo usanirika pa Ŵagalatia 5:19-23.

¹⁴ Ŵana ŵinu angasambirapu vinthu viŵi pa chakuyeruzgiyapu ichi. Chakwamba, fundu zaku Chiuta zitovya kuti ŵanthu ajengi mwachimangu kweniso mwakukoliyana. Chachiŵi, Yehova watitisambiza sonu kuti tinozeke mo tazamujaliyanga mucharu chifya. (Yes. 54:13; Yoh. 17:3) Mungasankha nkhani mu mabuku ngidu yo yingaŵawovya kuti avwisi fundu zenizi. Yingaja nkhani yo yisanirika mu Chigongwi cha Alinda pa mutu wakuti, “Bayibolu Lisintha Ŵanthu.” Asani mumpingu winu mwe munthu yo wakusintha mijalidu yaki kuti wakondwesi Yehova, mungamudana kuti wazichezi namwi kuti wazikonkhosi vo vingumuwovya kuti wasinthi. Venivi vingawovya ŵana ŵinu kuziŵa kuti fundu za m’Bayibolu zakovya.—Ŵah. 4:12.

15. Kumbi mukhumbika kuchitanji asani musambiza ŵana ŵinu?

 ¹⁵ Fundu njakuti: Musinthengi nthowa zakusambiziya ŵana ŵinu. Yesesani kusankha vakuyeruzgiyapu vakovya vo viyanana ndi msinkhu wawu ndipu awovyeni kuti ayiŵanaŵaniyengi nkhani yo mukambisana. Musambizengi mu nthowa yakuti ŵana akondwengi kweniso viŵawovyengi kuja ndi chivwanu chakukho. Mubali munyaki wanguti: “Asani musambiza ŵana ŵinu nkhani zakali, mungavukanga cha kusaniya nthowa zasonu zakuŵasambiziya.”

16. Ntchifukwa wuli mukhumbika kuzizipiza asani musambiza ŵana ŵinu? Konkhosani.

¹⁶ Mzimu waku Chiuta ungawovya ŵana ŵinu kuti aje ndi chivwanu chakukho. (Ŵag. 5:22, 23) Chipasu chito nyengu kuti chikhomi, ndimu so chiliri chivwanu. Mwaviyo, mukhumbika kuzizipiza ndipuso kulutiriza kusambiza ŵana ŵinu. Mubali munyaki ku Japan wanguti: “Ini ndi muwolu wangu tayanjanga ukongwa kusambiza ŵana ŵidu. Kutuliya pa unamana, zuŵa lelosi ndasambiranga nawu maminiti 15 kupatuwaku mazuŵa nga maunganu. Yiwu awonanga kuti nkhwakusuza cha kusambira maminiti 15 pe.” Wakuwonere dera munyaki wangulemba kuti: “Ndeche munyamata, ndenga ndi mafumbu nganandi kweniso ndakayikiyanga vinthu vinyaki. Pati pajumpha nyengu, mafumbu ngangu ngamukikanga pa maunganu, pa sambiru la banja pamwenga asani ndisambira Bayibolu pakundija. Ndichu chifukwa chaki apapi akhumbika kulutiriza kusambiza ŵana ŵawu.”

17. Ntchifukwa wuli apapi akhumbika kulongo kuti atanja Yehova, nanga apapi anyaki angulongo wuli venivi ku ŵana ŵawu anthukazi?

¹⁷ Chivwanu chinu ntchakukhumbika ukongwa. Ŵana ŵinu awonengi vo muchita ndipu viŵawovyengi kuchita vinthu vamampha. Mwaviyo, apapi mukhumbika kulutiriza kuja ndi chivwanu chakukho. Ŵana ŵinu awonengi kuti mutanja Yehova. Apapi anyaki ku Bermuda angufipa mtima ndi vinthu vinyaki. Yiwu angupemphera ndi ŵana ŵawu kuti Yehova waŵawovyi ndipu anguŵachiska kuti apempherengi pakuŵija. Apapi wo anguti: “Titimukambiya so mwana widu mura munthukazi kuti, ‘Ugomezengi ukongwa Yehova, upharazgengi nyengu zosi ndipu ungadandawulanga ukongwa cha.’ Asani wawona vo vititichitikiya, waziŵa kuti Yehova watitiwovya. Venivi vamuwovya kuti wagomezengi Chiuta kweniso Bayibolu.”

18. Kumbi ndi fundu yakukhumbika niyi yo apapi atenere kuyiziŵa?

¹⁸ Asani ŵana ŵinu akuwa, akhumbika kuja ndi chivwanu pakuŵija. Apapi, mungapanda chivwanu mu ŵana ŵinu ndi kuchidiriya kweni Chiuta pe ndiyu wangachikulisa. (1 Ŵakor. 3:6) Mwaviyo, mutenere kupemphera kwaku Chiuta kuti wakupaseni mzimu utuŵa kweniso muyesesengi kusambiza ŵana ŵinu. Asani muchitengi viyo, Yehova wakutumbikeningi ukongwa.—Ŵaef. 6:4.