Waŵanaŵaniya Ŵanthu Chinanga Kuti Ngwanthazizosi
“[Yehova] waziŵa umampha mo tikulengeke, wakumbuka kuti te fuvu.”—SUMU 103:14.
1, 2. (a) Mwakupambana ndi vo mafumu nganthazi ngachita, kumbi Yehova wachita nawu wuli ŵanthu? (b) Kumbi tikambiskanengenji mu nkhani iyi?
MAFUMU nganthazi nga charu ichi ‘ngachita ufumu’ pa ŵanthu ndipu ngatiŵakandirizga. (Mate. 20:25; Waku. 8:9) Kweni Yehova wachita viyo cha. Chinanga kuti ngwanthazizosi kweni waŵanaŵaniya ŵanthu ambula kufikapu. Iyu watiŵachitiya lisungu ndipu waŵanaŵaniya mo avwiya kweniso vo akhumba. Chifukwa chakuti “wakumbuka kuti te fuvu,” watitikambiya kuti tichitengi vinthu vo tingafiska pe.—Sumu 103:13, 14.
2 Mu Bayibolu mwe vakuyeruzgiyapu vinandi vo vilongo mo Yehova wanguchitiya vinthu mwakuŵanaŵaniya ateŵeti ŵaki. Tiyeni tikambiskani vakuyeruzgiyapu vitatu. Chakwamba, mo Chiuta wanguwovye Samuyeli kupereka uthenga wa cheruzgu kwaku Eli yo wenga Wasembi Mura. Chachiŵi, mo Yehova wanguchitiya vinthu mwakuzikira po Mozesi wakananga kulongozga Ayisirayeli kutuwa ku Ijipiti. Ndipu chachitatu, mo Yehova wanguŵanaŵaniya Ayisirayeli po waŵatuzganga mu Ijipiti. Penipo tikambiskana vakuyeruzgiyapu ivi, titenere kuwona vo tingasambirapu kwaku Yehova.
WANGUŴANAŴANIYA MWANA MUMANA
3. Kumbi ntchinthu chamunthondwi nichi cho chinguchitikiya Samuyeli zuŵa linyaki, ndipu tingajifumba fumbu nili? (Wonani chithuzi cho che papeji 23.)
3 Samuyeli wangwamba ‘kuteŵete Yehova’ pa chihema weche munamana ukongwa. (1 Samu. 3:1) Zuŵa linyaki ndi usiku Samuyeli wati wagona, panguchitika chinthu chinyaki chamunthondwi. * (Ŵerengani 1 Samu. 3:2-10.) Wanguvwa munthu wachidana zina laki. Pakuŵanaŵana kuti Eli Wasembi Mura ndiyu wamudananga, Samuyeli wangutchimbiriya kwaku iyu ndi kumukambiya kuti: “Ndaza ambuya, chifukwa mwandidana.” Eli wangukana kuti wangumudana. Wati wadanika kachitatu, Eli wanguziŵa kuti Yehova ndiyu wadananga Samuyeli. Mwaviyo, wangumukambiya mo wangachimukiya ndipu Samuyeli wanguvwiya. Ntchifukwa wuli Yehova wanguleka kukambiya Samuyeli pakwamba kuti iyu ndiyu wamudananga? Bayibolu likamba cha kweni vo vinguchitika vilongo kuti panyaki wanguchita viyo chifukwa chakumuŵanaŵaniya. Ntchifukwa wuli tikamba viyo?
4, 5. (a) Kumbi Samuyeli wanguchita wuli ndi uthenga wo Chiuta wangumutuma, nanga ntchinthu wuli cho chinguchitika ndi mlenji? (b) Kumbi nkhani iyi yititisambizanji vaku Yehova?
4 Ŵerengani 1 Samuele 3:11-18. Dangu laku Yehova lakambanga kuti ŵana atumbikengi akukota, ukongwa alongozgi. (Chitu. 22:28; Ŵale. 19:32) Mwaviyo, vingachitika cha kuti Samuyeli wachereri ndi mlenjilenji kuchikambiya Eli uthenga wa cheruzgu wo Chiuta wangumutuma. Ndipu Bayibolu likamba kuti Samuyeli “wanguchita mantha kukambiya Eli chiwona cho wanguwona.” Kweni Chiuta wanguziŵiska Eli kuti iyu ndiyu wadananga Samuyeli. Pavuli paki Eli wakhumbanga kuziŵa vo Chiuta wangukambiya Samuyeli. Iyu wangukamba kuti, “ungandibisanga cha . . . chinanga ngamoza mwa mazu ngosi ngo iyu wakukambiya.” Samuyeli wanguvwiya ndipu “wangumukambiya chechosi.”
5 Eli wanguzizwa cha ndi uthenga wo Samuyeli wangumukambiya. Ve viyo chifukwa “munthu waku Chiuta” yo zina laki lizumbulika cha mu Bayibolu ndipu wamukambiyapu kali. (1 Samu. 2:27-36) Nkhani iyi yilongo kuti Yehova waŵanaŵaniya ŵanthu kweniso kuti we ndi zeru.
6. Kumbi tisambiranji asani tiwona mo Chiuta wanguwovye Samuyeli?
6 Kumbi mweche mwana? Asani ndi viyo, nkhani yaku Samuyeli yilongo kuti Yehova wavwisa masuzgu ngo mukumana nangu kweniso mo muvwiya. Panyaki mwe ndi soni ndipu vitikusuzgani kupharazgiya arara pamwenga kuleka kuchitaku vo anyinu achita. Mungakayikanga cha kuti Yehova wakhumba kukuwovyani. Mwaviyo, mumukambiyengi Yehova vosi vo ve mumtima mwinu. (Sumu 62:8) Muŵanaŵaniyengi vakuyeruzgiyapu va ŵanthu a mu Bayibolu nge Samuyeli. Mukambiskanengi ndi Akhristu anyinu, arara ndi anamana viyo, wo angukumanapu ndi masuzgu ngo yimwi mukumana nangu. Yiwu angakukambiyani mo Yehova wanguŵawovye, panyaki munthowa yo yiwu aŵanaŵaniyangaku cha.
WANGUŴANAŴANIYA MOZESI
7, 8. Kumbi Yehova wangulongo wuli kuti wamuŵanaŵaniyanga Mozesi?
7 Pa nyengu yo Mozesi wenga ndi vyaka 80, Yehova wangumupaska Uteŵeti ukulu. Iyu wakhumbikanga kutuzga Ayisirayeli ku ukapolu ku Ijipiti. (Chitu. 3:10) Ivi vitenere kuti vingumuziziswa ukongwa Mozesi chifukwa pa nyengu iyi wenga muliska wa viŵetu ku Midiyani. Iyu wangugwira ntchitu iyi kwa vyaka 40. Mwaviyo, Mozesi wangufumba kuti: “Ndini yani ini kuti ndiluti kwaku Farawo ndi kuchituzga Ayisirayeli mucharu cha Ijipiti?” Kweni Chiuta wangumusimikiziya kuti: “Ndiŵengi nawi.” (Chitu. 3:11, 12) Yehova wangumulayizga so kuti arara ŵa Ayisirayeli, ‘amukuvwa mazu ngaki.’ Chinanga kuti venga viyo, Mozesi wangufumba kuti: “Ndamuchita wuli asani . . . achivwiya cha mazu ngangu?” (Chitu. 3:18; 4:1) Yapa Mozesi wasuskananga ndi Yehova. Kweni Yehova wanguzikira nayu ndipu wangumupaska nthazi zakuchitiya vakuziziswa. Mozesi ndiyu wenga wakwamba mu Bayibolu kupaskika nthazi zenizi.—Chitu. 4:2-9, 21.
8 Mozesi wangusaniya so chifukwa chinyaki chakukaniya. Iyu wangukamba kuti wenga mujira kuŵereŵeta. Chiuta wangumukambiya kuti: “Ndamukuŵa nawi uchilongoro ndipu ndakukulunguchizga vakuti ukakambi.” Kumbi Mozesi wangukhorwa? Awa! Tikamba viyo, chifukwa wangupempha Chiuta kuti watumi munthu munyaki. Wati wakamba viyo, Yehova wangukwiya. Kweni Yehova wangumuŵanaŵaniya mbwenu Mozesi ndipu wangusankha Aroni kuti wakalongoro ndi ŵanthu mumalu mwaku Mozesi.—Chitu. 4:10-16.
9. Kumbi mo Yehova wanguchitiya vinthu ndi Mozesi vingumuwovya wuli kuti waje mulongozgi wamampha?
9 Kumbi nkhani iyi yititisambizanji vaku Yehova? Chifukwa chakuti Yehova Ngwanthazizosi, watingi wamuwofyengi ŵaka Mozesi kuti wazomeri. Mumalu mwaki, Yehova wanguzikira nayu ndi kumuchitiya lisungu muteŵeti waki wakujiyuyuwa ndipu wangumusimikiziya kuti waŵengi nayu. Kumbi ivi vinguwovya? Hinya, vinguwovya ukongwa! Mozesi wenga mulongozgi wamampha ukongwa yo wachitanga vinthu mwakuzikira ndipuso mwakuŵanaŵaniya anyaki nge mo Yehova wanguchitiya nayu.—Maŵe. 12:3.
Kumbi tingamuyezga wuli Yehova asani tichita vinthu ndi anyidu? (Wonani ndimi 10)
10. Kumbi tiyanduwa wuli asani tiyezga Yehova pankhani ya kuŵanaŵaniya anyidu?
10 Kumbi tisambiranji pankhani iyi? Asani mukuto, ndimwi mpapi pamwenga ndimwi mura mu mpingu ziŵani kuti mwe ndi mazaza. Mwaviyo, mukhumbika kuyezga Yehova pankhani ya lisungu, kuzikira ndipuso kuŵanaŵaniya muwolu winu, ŵana ŵinu kweniso abali ndi azichi mu mpingu. (Ako. 3:19-21; 1 Petu. 5:1-3) Asani muyesesa kuyezga Yehova ndi Yesu Khristu yo ndi Mozesi Mura, abali ndi azichi afwatukengi kulongoro namwi ndipuso achiskikengi. (Mate. 11:28, 29) Kweniso anyinu angasambira kwaku yimwi.—Ahe. 13:7.
WAŴANAŴANIYA ŴANTHU NDI KUŴATASKA CHINANGA KUTI NGWAKOFYA UKONGWA
11, 12. Kumbi Yehova wanguchita wuli kuti ŵanthu ŵaki awonengi kuti mbakuvikilirika pa nyengu yo waŵalongozganga kutuwa ku Ijipiti?
11 Pa nyengu yo Ayisirayeli atuwanga ku Ijipiti mu 1513 B.C.E., atenere kuti ŵenga 3 miliyoni. Pa gulu ili penga ŵana, akukota ndipu patenere so kuti penga akutama ndi akupunduka. Kuti munthu walongozgi ŵanthu anandi viyo kutuwa ku Ijipiti wakhumbikanga kuŵa wakuvwisa vinthu kweniso wakuŵanaŵaniya anyaki. Ivi ndivu Yehova wanguchita kuziya mwaku Mozesi. Mwaviyo, Ayisirayeli angujivwa kuti mbakuvikilirika pa nyengu yo atuwanga ku Ijipiti.—Sumu 78:52, 53.
12 Kumbi Yehova wanguchita wuli kuti ŵanthu ŵaki awonengi kuti mbakuvikilirika? Nthowa yimoza njakuti Ayisirayeli ayendanga mwandondomeku nge “magulu nga asilikali.” (Chitu. 13:18) Chifukwa chakuti ayendanga mwandondomeku, Ayisirayeli anguziŵa kuti Yehova ndiyu waŵalongozganga. Yehova wanguŵapaska so “mtambu ndi msana ndi . . . ukweru wa motu” ndi usiku kuti viŵakumbuskengi kuti we nawu. (Sumu 78:14) Venga nge kuti Yehova watiŵakambiya kuti: “Mungawopanga cha. Nde namwi kuti ndikulongozgeni ndi kukuvikiliyani.” Ayisirayeli akhumbikanga nadi kuchiskika chifukwa cha vo angukumana navu pati pajumpha nyengu yimanavi.
Kumbi Yehova wanguchitanji kulongo kuti wanguŵanaŵaniya Ayisirayeli pa Nyanja Yiyera? (Wonani ndimi 13)
13, 14. (a) Kumbi Yehova wanguŵaŵanaŵaniya wuli Ayisirayeli pa Nyanja Yiyera? (b) Kumbi Yehova wangulongo wuli nthazi zaki kwa Aijipiti?
13 Ŵerengani Chituwa 14:19-22. Yeruzgiyani kuti kuvuli kwinu kwe gulu laku Farawo, kunthazi kwe Nyanja Yiyera ndipu yimwi mwe pakati ndi Ayisirayeli wosi. Mwamabuchibuchi muwona Yehova watikuwovyani. Chipilala cha mtambu chituwaku kunthazi kwa Ayisirayeli ndi kuma kuvuli kwawu ndipu Ayijipiti afika cha ko kwe Ayisirayeli chifukwa cha mdima. Kweni ko kwe Ayisirayeli kwe ukweru. Pavuli paki, muwona Mozesi watambasuliya janja laki panyanja ndipu mphepu yanthazi yakutuliya kuvuma yiputa ndi kujula nthowa pakati pa nyanja. Yimwi, banja linu ndi viŵetu vinu mutenda pasi pa nyanja ndi ŵanthu anyaki wosi. Nyengu yeniyo, muwona chinthu chinyaki chachilendu. Pasi pa nyanja palivi ulambwi kweni mphakumira. Ivi vichitiska kuti muyendi kwambula kusuzgika. Ndipu chinanga mbanthu wo atenda kamanakamana nawu ayambuka mpaka kusirya linyaki.
14 Ŵerengani Chituwa 14:23, 26-30. Mwati mwayambuka, muwona Farawo yo ngwakujikuzga kweniso wambula zeru, watikulondoni. Mozesi watambasuliya so janja laki panyanja ndipu nyanja yiwere mumalu mwaki ndi kubizga Farawo ndi gulu laki la nkhondu ndipu palivi yo wapona.—Chituwa 15:8-10.
15. Kumbi nkhani iyi yititisambizanji vaku Yehova?
15 Nkhani iyi, yititisambiza kuti Yehova ndi Chiuta wachimtimbaheka cha kweni wandondomeku. Chifukwa chakuti ngwandondomeku, tiwona kuti te akuvikilirika. (1 Akori. 14:33) Yehova waphwere so ŵanthu ŵaki nge mo muliska yo watanja mbereri zaki wachitiya. Iyu watiŵavikiliya kwa arwani ŵawu. Ivi vititichiska kweniso vititipembuzga penipo umaliru wa charu uŵandika.—Nthanthi 1:33.
16. Kumbi tiyanduwa wuli asani tiŵerenga mo Yehova wangutaskiya Ayisirayeli?
16 Mazuŵa nganu napu, Yehova waphwere ateŵeti ŵaki mwauzimu kweniso mwakuliŵavu. Iyu wazamuchita so viyo pa chisuzgu chikulu. (Chivu. 7:9, 10) Mwaviyo, kwali mbana pamwenga akukota, akupunduka pamwenga cha, ŵanthu aku Chiuta azamuchita mantha cha pa chisuzgu chikulu. * Mumalu mwakuchita mantha, yiwu azamukumbuka mazu ngaku Yesu ngakuti: “Muzimi ndi kuyunuska mitu yinu chifukwa utaski winu we pafupi.” (Luka 21:28) Yiwu azamuchita mantha cha chinanga mphanyengu yo azamuyukilika ndi Gogi, yo wamiya vyaru vo vazamuyukiya ŵanthu aku Chiuta. Vyaru ivi vazamuja vanthazi ukongwa kuphara Farawo. (Ezeki. 38:2, 14-16) Ntchifukwa wuli ŵanthu aku Chiuta azamuchita mantha cha? Yiwu aziŵa kuti Yehova wasintha cha. Nge mo wanguchitiya ndi Ayisirayeli, wazamuphwere ndi kutaska ateŵeti ŵaki.—Yesa. 26:3, 20.
17. (a) Kumbi tipinduwa wuli asani tisambira nkhani za mu Bayibolu zo zikonkhoska mo Yehova waphwere ŵanthu ŵaki? (b) Kumbi tazamusambiranji mu nkhani ya sabata yamawa?
17 Mu nkhani iyi, tawona vakuyeruzgiyapu vimanavi ŵaka vo vilongo kuti Yehova waŵanaŵaniya, waphwere, walongozga kweniso wataska ŵanthu ŵaki. Po muŵanaŵaniya nkhani izi, mutenere kuyesesa kusambirapu mijalidu yaku Yehova yo kali mwayiziŵanga cha. Asani muchitengi viyo, muziŵengi mijalidu yinandi yaku Chiuta. Ivi vikuwovyeningi kuti mumuyayanjengi ukongwa ndipu chivwanu chinu chiŵengi chakukho. Mu nkhani ya sabata yamawa, tazamusambira mo tingachitiya nge Yehova pa nkhani yakuŵanaŵaniya anyidu mu banja, mu mpingu ndi mu uteŵeti.
^ ndimi 3 Munthu munyaki wakulemba mbiri ya Ayuda zina laki Josephus, wangukamba kuti Samuyeli wenga ndi vyaka 12 pa nyengu iyi.
^ ndimi 16 Tikayika cha kuti ŵanthu anyaki wo azamupona pa Aramagedoni azamuja akupunduka. Pa nyengu yo Yesu wenga pacharu chapasi, wachizganga ŵanthu wo ŵenga ndi “matenda ngamtundu wewosi.” Ivi vilongo vo wazamuchita kunthazi ku ŵanthu wo azamupona pa Aramagedoni chifukwa wo azamuyuskika azamukuŵa ndi liŵavu lamampha kali.—Mate. 9:35.
