1-2. (a) Ntchifukwa wuli tikamba kuti Aramagedoni mbuthenga wamampha? (b) Kumbi tikambiskanengi mafumbu nanga mu nkhani iyi?

ŴANTHU anyaki agomezga kuti nkhondu ya nyukiliya pamwenga ngozi zachilengedu zazamunanga charu chosi chapasi. Kweni ivi ndivu Bayibolu lisambiza cha. Mumalu mwaki, lisambiza kuti pambula kuswera yapa kuŵengi nkhondu yo yazamuchitiska kuti vinthu vizije umampha. Nkhondu iyi yidanika kuti Aramagedoni ndipu titenere kukondwa ndi vo Bayibolu likamba vakukwaskana ndi nkhondu yeniyi! (Chivu. 1:3) Nkhondu ya Aramagedoni yazamubaya ŵanthu wosi cha, kweni anyaki yazakuŵataska! Kumbi yazakuŵataska wuli?

² Bayibolu likamba kuti nkhondu ya Aramagedoni yazamutaska ŵanthu chifukwa yazamutuzgapu ulamuliru wa ŵanthu. Nkhondu yeniyi yazamutaska so ŵanthu mwakutuzgapu ŵanthu aheni kuti paje arunji pe. Kweniso nkhondu ya Aramagedoni yazamutaska ŵanthu chifukwa yazamuvikiliya charu chapasi kuti chileki kunangika. (Chivu. 11:18) Kuti tivwisi fundu zenizi, tiyeni tikambiskani mafumbu nganayi yanga: Kumbi Aramagedoni ntchinthu wuli? Kumbi ndi vinthu wuli vo vazamuchitika Aramagedoni yechendayambi? Kumbi tingachita wuli kuti nasi tizitaskiki pa Aramagedoni? Nanga tingachita wuli kuti tilutirizgi kuja akugomezgeka po umaliru uŵandika?

3. (a) Kumbi mazu ngakuti “Aramagedoni” ngang’anamuwanji? (b) Mwakukoliyana ndi Chivumbuzi 16:14, 16, ntchifukwa wuli tingakamba kuti Aramagedoni ndi malu chayingu cha?

³ Ŵerengani Chivumbuzi 16:14, 16. Mazu ngakuti “Aramagedoni” ngasanirika kamoza pe mu Malemba. Mazu yanga ngakutuliya ku mazu nga Chiheberi ngo ngang’anamuwa kuti “Phiri la Megido.” (Chivu. 16:16; mazu ngamumphata.) Mu nyengu  yakali Megido yenga tawuni ku Isirayeli. (Yoswa 17:11) Kweni Aramagedoni ndi zina la malu chayingu cha. Ying’anamuwa vinthu vo vazamuchitika asani “mafumu nga pacharu chosi chapasi,” ngaziwungana kuti ngalimbani ndi Yehova. (Chivu. 16:14) Kweni mu nkhani iyi, tigwiriskiyengi ntchitu mazu yanga kung’anamuwa nkhondu yo yazamuchitika asani mafumu nga pacharu chosi chapasi ngaziwungana. Kumbi tiziŵa wuli kuti Aramagedoni ndi malu chayingu cha? Chakwamba, kulivi phiri lo liziŵika kuti Megido. Chachiŵi, malu ngo ngadanika kuti Megido ngamana ukongwa mwakuti “mafumu nga pacharu chosi chapasi,” asilikali ŵawu kweniso vidya vawu va nkhondu vingakwanapu cha. Chachitatu, nge mo tiwoniyengi mu nkhani iyi, nkhondu ya Aramagedoni yazamukwamba asani “mafumu” nga pacharu chapasi ngaziyukiya ŵanthu aku Chiuta pacharu chosi chapasi.

4. Ntchifukwa wuli Yehova wakudana nkhondu yaki yikulu yakumaliya kuti Aramagedoni?

⁴ Kumbi pe kukoliyana wuli pakati pa nkhondu yikulu yakumaliya yaku Yehova ndi Megido? Ku Megido ndipuso ku Chidika cha Yezerele cho chenga pafupi ndi malu yanga ndiku kwachitikiyanga nkhondu zinandi. Nyengu zinyaki Yehova wasereriyangapu pa nkhondu izi. Mwakuyeruzgiyapu, Chiuta wanguwovya Baraki yo wayeruzganga Ayisirayeli kuthereska asilikali a ku Kanani ndi mulongozgi wawu Sisera “mumphepeti mwa maji nga ku Megido.” Baraki ndi mchimi munthukazi Debora, anguwonga Yehova chifukwa wanguŵawovya mwakuziziswa. Yiwu angumba kuti: “Kutuwa kuchanya, nyenyezi zinguchita nkhondu . . . ndi Sisera. Msinji wa Kishoni ungupeya arwani.”​—Ŵeru. 5:19-21.

5. Kumbi nkhondu ya Aramagedoni yipambana wuli ndi nkhondu yo Baraki wanguchita?

⁵ Sumu yaku Baraki ndi Debora yingumala ndi mazu ngakuti: “Sonu arwani ŵinu wosi amali, yimwi Yehova, kweni wo atikuyanjani aje nge lumwi lo lituwa mwaunkhankhu waki.” (Ŵeru. 5:31) Mwakuyanana waka, pa nkhondu ya Aramagedoni, arwani aku Chiuta azamubayika kweni ŵanthu wo atanja Chiuta azamutaskika. Kweni pe mphambanu yimoza pakati pa nkhondu yo Baraki wanguchita ndi nkhondu ya Aramagedoni. Pa nkhondu Aramagedoni, ŵanthu aku Chiuta azamuchitaku cha nkhondu. Ndipu azamuŵavi chinanga ndi vidya viyo! Yiwu ‘azamusaniya nthazi chifukwa chakuja mwakufwasa kweniso kuthemba’ Yehova ndi magulu ngaki ngankhondu ngakuchanya.​—Yesa. 30:15; Chivu. 19:11-15.

6. Kumbi Chiuta wazakuŵapulutuwa wuli arwani ŵaki pa nkhondu ya Aramagedoni?

⁶ Kumbi Chiuta wazakuŵapulutuwa wuli arwani ŵaki pa nkhondu ya Aramagedoni? Iyu we ndi nthowa zinandi zakubayiya arwani ŵaki. Mwakuyeruzgiyapu, wangazigwiriskiya ntchitu vidirilisi, vuwa ya mwa kweniso malimphezi. (Jobu 38:22, 23; Ezeki. 38:19-22) Wangazichitiska so kuti arwani ŵaki abayani ŵijaŵija. (2 Miko. 20:17, 22, 23) Kweniso wangazigwiriskiya ntchitu angelu kuti azibayi arwani ŵaki. (Yesa. 37:36) Kwali Chiuta wazamugwiriskiya ntchitu nthowa wuli, kweni iyu wazakuŵathereska. Arwani ŵaki wosi wazakuŵabaya. Kweni arunji azamutaskika.​—Nthanthi 3:25, 26.

7-8. (a) Mwakukoliyana ndi 1 Atesalonika 5:1-6, kumbi alongozgi a charu azamudanirizga kuti wuli? (b) Ntchifukwa wuli boza ili lazamuja lakofya ukongwa?

⁷ Ŵanthu azamudanirizga kuti “chimangu ndi kuvikilirika!” zuŵa laku Yehova lechendafiki. (Ŵerengani 1 Atesalonika 5:1-6.) Pa 1 Atesalonika 5:2, mazu ngakuti “zuŵa laku Yehova” ngang’anamuwa “chisuzgu chikulu.” (Chivu. 7:14) Kumbi tazamuziŵa wuli kuti chisuzgu chikulu chepafupi kwamba? Bayibolu likamba kuti alongozgi andali azamudanirizga kuti “chimangu ndi kuvikilirika.” Venivi vazamulongo kuti chisuzgu chikulu chepafupi.

⁸ Ntchifukwa wuli alongozgi a charu azamukamba mazu ngenanga? Tiziŵa umampha cha  chifukwa cho azamuchitiya viyo. Kumbi alongozgi amatchalitchi nawu azamudanirizgaku? Atenere kuti azamudanirizgaku. Kweni ili lazakuŵa limoza mwamaboza nga angelu aheni. Ndipu boza ili lazamuŵa lakofya ukongwa chifukwa lazamuchitiska ŵanthu kuwona kuti mbakuvikilirika penipo kwazamukuŵa kuti kwaja kamanavi kuti chisuzgu chikulu chiyambi. Asani azikamba mazu ngenanga, “pharanyiku lamabuchibuchi lazakuŵawiya nge mo uchitiya urwirwi wa pakubala wa munthukazi wanthumbu.” Kumbi ateŵeti akugomezgeka aku Yehova azamuchita wuli? Chinanga kuti zuŵa laku Yehova lizengi mwamabuchibuchi, kweni yiwu azamukuŵa kuti mbakunozgeka.

9. Kumbi Yehova wazamutuzgapu charu chaku Satana nyengu yimoza? Konkhoskani.

⁹ Yehova wazamutuzgapu nyengu yimoza cha charu chaku Satana nge mo wanguchitiya mu nyengu yaku Nowa. Mumalu mwaki, wazakuchituzgapu mu vigaŵa viŵi. Chakwamba, wazamutuzgapu Babiloni Mukulu, yo wamiya visopa vosi vaboza. Pavuli paki, pa nkhondu ya Aramagedoni, wazamutuzgapu andali, asilikali kweniso amalonda. Sonu tiyeni tikambiskani vakuchitika viŵi venivi, chechosi pakuchija.

10. Mwakukoliyana ndi Chivumbuzi 17:1, 6 ndi 18:24, ntchifukwa wuli Yehova wazamutuzgapu Babiloni Mukulu?

¹⁰ “Cheruzgu cha huli likulu.” (Ŵerengani Chivumbuzi 17:1, 6; 18:24.) Babiloni Mukulu wachitiska kuti ŵanthu anandi aleki kutumbika zina laku Chiuta. Iyu wasambiza maboza nganandi ngakukwaskana ndi Chiuta. Wachita so ureŵi wauzimu chifukwa wakoliyana ndi mafumu nga charu. Babiloni Mukulu wagwiriskiya ntchitu mazaza ngaki kuryiya masuku pa mutu ŵanthu ŵaki. Ndipu wabaya ŵanthu anandi, ndi ateŵeti aku Chiuta viyo. (Chivu. 19:2) Kumbi Yehova wazakumutuzgapu wuli Babiloni Mukulu?

11. Kumbi “chinyama chakofya chiyera ukongwa” chimiyanji? Nanga Chiuta wazakuchigwiriskiya wuli ntchitu kuti chifiski khumbu laki lakukwaskana ndi Babiloni Mukulu?

¹¹ Yehova wazamugwiriskiya ntchitu “masengwi 10” nga “chinyama chakofya chiyera ukongwa” kuti wanangi “huli likulu.” Chinyama chenichi chimiya wupu wa United Nations.  Masengwi 10 ngamiya maboma ngo ngatovya wupu wenuwu. Pa nyengu yo Chiuta wakuŵika, maboma ngenanga ngazamuyukiya Babiloni Mukulu. Maboma yanga ‘ngazakulibwanganduwa [huli lenili] ndi kulisiya nkhuli.’ Yingu ngazamuchita viyo mwakuliphanga chuma chaki chosi ndi kusumuwa vinthu viheni vo lachitanga. (Chivu. 17:3, 16) Ivi vazamuchitika mwaliŵiliŵi ukongwa nge kuti vachitika waka zuŵa limoza. Ndipu venivi vazamuziziswa wosi wo akoliyananga nalu. Yiwu azamuchita viyo chifukwa huli ili litijiŵikamu ukongwa. Likamba kuti: “Ini ndaja nge fumukazi, nde choko cha, ndipu ndazamuliyapu cha.”​—Chivu. 18:7, 8.

12. Kumbi ntchinthu wuli cho Yehova wazamuzomereza cha kuti maboma ngachiti? Ndipu ntchifukwa wuli?

¹² Chiuta wazamuzomereza cha kuti maboma nganangi ŵanthu ŵaki. Yiwu akondwa kuziŵika ndi zina laki ndipuso avwiya dangu lakuti atuwemu mu Babiloni Mukulu. (Machi. 15:16, 17; Chivu. 18:4) Kweniso atesesa kuwovya anyawu kuti atuwemu mu Babiloni Mukulu. Mwaviyo, ateŵeti aku Yehova ‘azamulondiyaku cha yinyaki mwa milili yaki.’ Chinanga kuti ve viyo, chivwanu chawu chazamuyeseka mbwenu.

13. (a) Kumbi Gogi ndiyani? (b) Mwakukoliyana ndi Ezekiele 38:2, 8, 9, kumbi mphanyengu niyi yo Gogi wazamufikiya pa malu ngo ngadanika kuti Aramagedoni?

¹³ Kuyukilika ndi Gogi. (Ŵerengani Ezekiele 38:2, 8, 9.) Asani visopa vosi vaboza vazibwangandulika, ŵanthu aku Chiuta azamuja nge chimiti chimoza cho chapona ku chimphepu chikulu. Kweni Satana wazamukwiya ukongwa. Chifukwa cha ukali, wazamugwiriskiya ntchitu “mazu ngakukambirika ngakukazuzgika,” kuti wachitiski maboma kukoliyana ndi kuyukiya ateŵeti aku Yehova. (Chivu. 16:13, 14) Maboma ngenanga ndingu ngadanika kuti “Gogi wa mucharu cha Magogi.” Asani maboma ngenanga ngaziyamba kuyukiya ŵanthu aku Yehova, ngazamuja nge kuti ngafika pa malu ngo ngadanika kuti Aramagedoni, pamwenga kuti nkhondu ya Aramagedoni yazamukwamba.​—Chivu. 16:16.

14. Kumbi Gogi wazamuziŵanji?

¹⁴ Gogi wazamuthemba “janja la mnofu,” kung’anamuwa asilikali ŵaki. (2 Miko. 32:8) Penipo isi tazamuthemba Yehova Chiuta widu.  Kweni maboma ngazamuwona kuti nkhupusa kuchita viyo. Azamuwona viyo chifukwa chinanga ndi Babiloni Mukulu yo wenga wanthazi ukongwa, achiuta ŵaki angumutaska cha ku “chinyama chakofya” ndi ‘masengwi ngaki 10.’ (Chivu. 17:16) Mwaviyo, Gogi wazamuwona kuti watipulutuwengi nge mani kwambula kusuzgika. Iyu wazamuyukiya ŵanthu aku Yehova “nge mitambu yo yibenekere charu.” (Ezeki. 38:16) Kweni Gogi wazamuswera cha kuziŵa kuti wawira mu chiŵana. Nge mo Farawo wanguchitiya pa Nyanja Yiyera, Gogi wazamuziŵa kuti walimbana ndi Yehova.—Chitu. 14:1-4; Ezeki. 38:3, 4, 18, 21-23.

15. Kumbi Khristu wazamuchitanji kuti waŵathereske limu arwani ŵaki?

¹⁵ Khristu ndi magulu ngaki nga nkhondu ngakuchanya, wazamuvikiliya ŵanthu aku Chiuta ndipu Gogi wazakumubwanganduliya limu. (Chivu. 19:11, 14, 15) Nanga ntchinthu wuli cho chazamuchitikiya Satana murwani mukulu waku Yehova, yo maboza ngaki ngazamuchitiska kuti maboma ngawungani ku malu ngo ngadanika kuti Aramagedoni? Yesu wazakumuponya muchizenji limoza ndi angelu ŵaki aheni ndipu wazakuŵajaliya mwenimo kwa vyaka 1000.​—Chivu. 20:1-3.

16. (a) Kumbi tilongo wuli kuti ‘tiziŵa Chiuta’? (b) Kumbi kuziŵa Yehova kwazakutiwovya wuli pa Aramagedoni?

¹⁶ Kwali tayamba sonu uneneska pamwenga tikwamba kali, kuti tizitaskiki pa Aramagedoni tikhumbika kulongo kuti ‘tiziŵa Chiuta’ ndipuso kuti ‘tivwiya uthenga wamampha wakukwaskana ndi Yesu, Ambuyafwi.’ (2 Ate. 1:7-9) Tilongo kuti ‘tiziŵa Chiuta’ asani tiziŵa vo watanja, vo watinkha ndipuso marangu ngaki. Tilongo so kuti titimuziŵa asani titimuyanja ndi kumuvwiya ndipuso asani titijipereka kwaku iyu ndi mtima widu wosi. (1 Yoha. 2:3-5; 5:3) Asani tiziŵa Chiuta, nayu ‘watitiziŵa’ ndipu venivi vazakutiwovya kuti tizitaskiki pa Aramagedoni! (1 Akori. 8:3) Ntchifukwa wuli tikamba viyo? Chifukwa ‘kuziŵika’ ndi Chiuta kung’anamuwa kuti iyu wakondwa nasi.

17. Kumbi kuvwiya “uthenga wamampha wakukwaskana ndi Yesu, Ambuyafwi kung’anamuwanji?

¹⁷ “Uthenga wamampha wakukwaskana ndi  Yesu, Ambuyafwi” usazgapu vosi vo Yesu wasambizanga vo tiŵerenga mu Mazu ngaku Chiuta. Tivwiya uthenga wenuwu asani titiwugwiriskiya ntchitu pa umoyu widu. Kuvwiya kung’anamuwa kuŵika vinthu va Ufumu pakwamba pa umoyu widu, kulondo marangu ngaku Chiuta kweniso kupharazga Ufumu waki. (Mate. 6:33; 24:14) Kung’anamuwa so kuwovya abali aku Khristu pa ntchitu yawu yakukhumbika ukongwa yakupharazga.​—Mate. 25:31-40.

18. Kumbi abali akusankhika aku Khristu azamuweze wuli lisungu lo a mbereri zinyaki atiŵachitiya?

¹⁸ Pambula kuswera yapa, ateŵeti akusankhika aku Chiuta azamuweze lisungu lo a “mbereri zinyaki” atiŵachitiya. (Yoha. 10:16) Kumbi azakuŵaweze wuli? Nkhondu ya Aramagedoni yechendayambi, a 144,000 wosi azamukuŵa kuti ayuskikiya ku umoyu wambula kufwa kuchanya. Yiwu azamuja mugulu la asilikali akuchanya wo azamuphwanya Gogi ndi kuvikiliya a “mzinda ukulu” wo ŵe nge mbereri. (Chivu. 2:26, 27; 7:9, 10) A mzinda ukulu azamukondwa ukongwa kuti anguwovya ateŵeti akusankhika aku Yehova pa nyengu yo ŵenga ŵeche pacharu chapasi!

19-20. Chinanga kuti tikumana ndi masuzgu, kumbi tingachita wuli kuti tilutirizgi kuja akugomezgeka po nkhondu ya Aramagedoni yiŵandika?

¹⁹ Mu mazuŵa nganu ngakusuzga, ateŵeti anandi aku Yehova akumana ndi masuzgu. Kweni tikunthiyapu mwalikondwa. (Yako. 1:2-4) Chinthu chimoza cho chititiwovya nkhufwiyapu kupemphera. (Luka 21:36) Tikhumbika so kuŵerenga Mazu ngaku Chiuta zuŵa lelosi ndi kuŵanaŵaniyapu, kusazgapu mauchimi ngo ngakokhoska vo vichitika mu mazuŵa nganu ngakumaliya. (Sumu 77:12) Vinthu venivi kweniso kupharazga mwaphamphu, vingatiwovya kuti tije ndi chivwanu chakukho ndipuso kuti tiŵanaŵaniyengi vinthu vo tilindizga!

²⁰ Ŵanaŵaniyani mo mwazamukondwe asani Babiloni Mukulu wazibwangandulika kweniso asani nkhondu ya Aramagedoni yamala! Kweniso ŵanaŵaniyani mo mwazamukondwe pa nyengu yo weyosi wazamutumbikanga zina laku Chiuta ndi ulamuliru waki! (Ezeki. 38:23) Aramagedoni mbuthenga wamampha nadi kwaku wosi wo avwiya Chiuta ndi Mwana waki ndipuso wo akunthiyengepu mpaka pakumaliya.​—Mate. 24:13.