1, 2. Ntchifukwa wuli ubwezi wa pakati paku Jonafani ndi Davidi ntchakuwoniyapu chamampha pa nkhani yakugomezeka?

JONAFANI watenere kuti wanguzizwa ukongwa ndi chiganga chaku Davidi. Davidi wangubaya Goliyati ndipu wanguza ndi mutu waki kwaku Sauli, awiski aku Jonafani. (1 Sam. 17:57) Jonafani watenere kuti wangumukhumbira Davidi chifukwa cha chiganga cho wenga nachu. Tikayika cha kuti Jonafani wanguziŵa kuti Chiuta wenga nayu Davidi. Yiwu anguchita phanganu kuti weyosi waŵengi wakugomezeka ku munyaki nyengu zosi. (1 Sam. 18:1-3) Mwaviyo, Jonafani wenga wakugomezeka kwaku Davidi kwa umoyu waki wosi.

² Chiuta wangusankha Davidi kuti waje fumu yachiŵi ya Yisraele m’malu mwaku Jonafani. Kweni Jonafani wanguleka cha kugomezeka kwaku Davidi. Jonafani wamufipiyanga mtima munyaki wati waziŵa kuti Sauli wakhumba kumubaya. Iyu wanguluta mu chipululu cha Yudeya kuti wakachiski mubwezi waki. Davidi wangubisama kufupi ndi Horesi ndipu Jonafani wanguluta kuchimuchisa kuti walutirizi kugomeza Yehova. Jonafani wangukamba kuti: “Ungachitanga mantha  cha . . . , iwi ujengi fumu ya Yisraele ndipu ini ndazamuja wachiŵi kwaku.”​—1 Sam. 23:16, 17.

3. Kumbi ntchinthu wuli cho chenga chakuzirwa ukongwa kwaku Jonafani, nanga tiziŵa wuli? (Wonani chithuzi cho che papeji 21.)

³ Tosi tikhumbira ŵanthu akugomezeka. Jonafani wenga wakugomezeka kwaku Davidi pe cha. Kweni wenga so wakugomezeka kwaku Chiuta. Kumbi ntchifukwa wuli Jonafani wawonanga Davidi nge mubwezi waki m’malu mwakumuwona nge murwani waki? Penga chinthu chinyaki cho chenga chakuzirwa ukongwa kwaku iyu kuruska udindu. Kumbukani kuti wanguchiska Davidi kuti wagomezengi Yehova. Ivi vilongo kuti kugomezeka kwaku Yehova ndiku kwenga kwakuzirwa ukongwa kwaku Jonafani. Iyu wenga wakugomezeka kwaku Davidi chifukwa chakuti wakhumbanga kuja wakugomezeka kwaku Yehova. Ndipu wosi angusunga phanganu lo anguchita lakuti: “Yehova waje pakati paku iwi ndi ini, ndi pakati pa ŵana wangu ndi ŵana waku mpaka muyaya.”​—1 Sam. 20:42.

4. (a) Kumbi ntchitu wuli chingatiwovya kuti tije akukondwa? (b) Kumbi mu nkhani iyi tikambisanengenji?

⁴ Nge Akhristu, tikhumbira asani anyidu mbakugomezeka. Kweni titenere kukhumbira ŵaka cha. Nasi titenere kuja akugomezeka ku ŵanthu a mu banja lidu, mabwezi ndipuso Akhristu anyidu. (1 Ŵat. 2:10, 11) Kweni kumbi titenere kugomezeka ukongwa kwaku yani? Titenere kugomezeka ukongwa kwaku Yehova yo wakutipasa umoyu. (Chiv. 4:11) Asani tilutiriza kuja akugomezeka kwaku Yehova tija akukondwa. Kweni kuti tilongo kuti te akugomezeka kwaku Yehova, titenere kudemetere kwaku iyu chinanga mpha nyengu yamasuzu. Vo Jonafani wanguchita vingatiwovya kuti tije akugomezeka kwaku Yehova (1) asani tiwona kuti munthu yo we ndi udindu ngwakwenere cha kumutumbika, (2) asani mukhumbika kugomezeka ku ŵanthu anandi, (3) asani tiwona kuti munthu yo we ndi udindu watitivwisa cha, kweniso (4) asani mphakusuza kusunga phanganu. Mu nkhani iyi tikambisanengi fundu zinayi zenizi.

5. Ntchifukwa wuli kwenga kwakusuza kuti Ayisraele aje akugomezeka kwaku Chiuta pa nyengu yo Sauli wenga fumu?

⁵ Chiuta wanguŵika Sauli awiski aku Jonafani kuti aje fumu. Kweni Sauli wanguleka kuvwiya Yehova. Ivi vinguchitisa kuti Yehova wamukani. (1 Sam. 15:17-23) Kweni Chiuta wangumuzomeleza kuti walutirizi kuwusa kwa vyaka vinandi. Mwaviyo, venga vakusuza kuti ŵanthu aje akugomezeka kwaku Chiuta, chifukwa munthu yo wangusankha kuti waje pa mpandu waki waufumu, wachitanga vinthu viheni.​—1 Mik. 29:23.

6. Kumbi tiziŵa wuli kuti Jonafani wangulutiriza kugomezeka kwaku Yehova?

⁶ Sauli wati aleka kuvwiya Chiuta, mwana waki Jonafani wanguleka cha kugomezeka kwaku Yehova. (1 Sam. 13:13, 14) Mchimi Samuele wangukamba kuti: “Chifukwa cha zina laki likulu, Yehova waŵasiyengi cha ŵanthu waki.” (1 Sam. 12:22) Jonafani wangulongo kuti wagomezanga fundu iyi pa nyengu yo Afilisti 30,000 wo wenga pa magareta akhumbanga kuchita nkhondu ndi Ayisraele. Sauli wenga ndi ŵanthu 600 pe. Ndipu iyu ndi mwana waki Jonafani ndiwu ŵija wenga ndi vidya. Chinanga kuti venga viyo, Jonafani wanguluta kwa Afilisti pamoza ndi m’nyamata yo wamupingiyanga vidya. Iyu wangukamba kuti: “Palivi cho chingatondekesa Yehova kutasa ŵanthu ŵaki ndi ŵanthu anandi pamwenga amanavi.” Jonafani pamoza ndi yo wamupingiyanga vidya, angubaya Afilisti 20. Pavuli paki “charu chingwamba kusukunyika ndipu mantha ngakutuliya kwaku Chiuta nganguŵako” Afilisti. Ndipu yiwu angwamba kubayana ŵijaŵija. Mwaviyo, Jonafani wangutheresa arwani ŵaki chifukwa wangugomeza Chiuta.​—1 Sam. 13:5, 15, 22; 14:1, 2, 6, 14, 15, 20.

7. Kumbi Jonafani wanguleka kukoliyana ndi awiski?

⁷ Chinanga kuti ubwezi wo wenga pakati paku Chiuta ndi Sauli ungumala, kweni Jonafani wanguleka cha kukoliyana ndi awiski. Mwakuyeruziyapu,  walutanga nawu ku nkhondu kuti avikiliyi ŵanthu aku Chiuta.​—1 Sam. 31:1, 2.

8, 9. Kumbi tingalongo wuli kuti te akugomezeka kwaku Chiuta asani titumbika ŵanthu wo ŵe ndi udindu?

⁸ Nge mo Jonafani wanguchitiya, nasi tingalongo kuti te akugomezeka kwaku Yehova asani tivwiya ŵanthu wo ŵe ndi udindu. Titenere kuchita viyo chinanga kuti tingawona nge mbambula kwenere ulemu. Mwakuyeruziyapu, mura wa boma wangaŵa wachinyengu, kweni titenere kumuvwiya chifukwa Chiuta wakhumba kuti tivwiyengi ŵara aboma. (Ŵerengani Ŵaroma 13:1, 2.) Tosi tingalongo kuti te akugomezeka kwaku Yehova asani tivwiya wo watiŵapasa udindu.​—1 Ŵakor. 11:3; Ŵah. 13:17.

⁹ Olga waja ku South America. ^[1] Iyu wangulongo kuti ngwakugomezeka kwaku Chiuta mwakutumbika mulumu waki chinanga kuti wamusuzanga. Kwa vyaka vinandi mulumu waki wamukwiyiyanga chifukwa chakuti wenga Kaboni waku Yehova. Nyengu zinyaki walongoronga nayu cha, wamunenanga kweniso wamukambiyanga kuti wamulekengi yija ndipu watuwengepu ndi ŵana. Kweni Olga wamuweziyanga cha mulumu waki. M’malu mwaki, wayesesanga kumuphwere. Wamubikiyanga chakurya ndi kumuchapiya vakuvwala. Kweniso waphweriyanga abali a mulumu waki. (Ŵar. 12:17) Nyengu zinyaki walutanga nayu asani wamucheza ndi ŵanthu a mu banja laki kweniso mabwezi ngaki. Mwakuyeruzgiyapu, zuŵa linyaki mulumu waku Olga walutanga ku nyifwa ya awiski wo ajanga mutawuni yinyaki. Olga wangusambisa ŵana ndi kuchita vosi vo vakhumbikanga pa ulendu. Iyu wangulindiza mulumu waki ku bwalu kwa tchalitchi mpaka po mwambu wa maliru ungumaliya. Pati pajumpha vyaka vinandi, mulumu waki wangwamba kusintha chifukwa chakuti Olga wanguleka cha kumupasa ulemu. Sonu watachimusiya ku Nyumba ya Ufumu pa galimotu. Nyengu zinyaki watimuchisa kuti waluti ku maunganu ndipu nyengu zinyaki wajapu pa maunganu.​—1 Pet. 3:1.

10. Kumbi Jonafani wanguziŵa wuli kuti wakhumbikanga kuja wakugomezeka kwaku Davidi?

¹⁰ Sauli wati wakamba kuti wakhumba kubaya Davidi, Jonafani vingumusuza kuti wagomezekengi kwaku yani. Chinanga kuti wanguchita  phanganu ndi Davidi, Jonafani wakhumbikanga so kuvwiya awiski. Kweni Jonafani wanguziŵa kuti Yehova we ku chigaŵa chaku Davidi, awiski cha. Mwaviyo, Jonafani wangusankha kuja wakugomezeka kwaku Davidi m’malu mwakugomezeka kwa awiski. Iyu wangukambiya Davidi kuti wakabisami. Pavuli paki, wangukambiya Sauli vinthu vamampha vakukwasana ndi Davidi.​—Ŵerengani 1 Samuele 19:1-6.

11, 12. Kumbi kwanja Chiuta kungatiwovya wuli kuti tije akugomezeka kwaku iyu?

¹¹ Mzichi munyaki wa ku Australia zina laki Alice, wakhumbikanga kusankha kuja wakugomezeka kwa abali ŵaki pamwenga kwaku Chiuta. Wati wayamba kusambira Bayibolu, wakambiyangaku abali ŵaki vo wasambiranga. Pavuli paki, Alice wanguŵakambiya kuti wachitengeku nawu so cha Khrisimasi. Iyu wanguŵakambiya vifukwa vo wanguleke. Pakwamba yiwu angudandawula waka. Kweni pavuli paki angumukwiyiya ukongwa. Abali ŵaki aŵanaŵananga kuti waŵagalukiya. Anyina angumukambiya kuti akhumba so cha kumuwona m’masu. Alice wangukamba kuti: “Ndinguzizwa kweniso vingundipweteka ukongwa chifukwa ndaŵayanjanga ukongwa abali ŵangu. Kweni ndingusimikiza mtima kuti ndigomezekengi ukongwa kwaku Yehova ndi Mwana waki, ndipu ndingubatizika pa unganu wo unguchita pavuli paki.”​—Mat. 10:37.

¹² Asani tingapusa, tingayamba kugomezeka ukongwa ku charu chidu, ku sukulu kweniso timu ya bola m’malu mwakugomezeka kwaku Chiuta. Mwakuyeruziyapu, Henry wayanjanga kuseŵe masaza nganyaki ngo ngadanika kuti tchesi ku sukulu. Iyu wakhumbanga kuti sukulu yaki yito chikhu. Kweni pakuti wakhumbikanga kuseŵe pa chisulu ndi pa sabata peposi, wengavi nyengu yakulutiya mu uteŵeti ndi ku maunganu. Henry wangukamba kuti wangwamba kugomezeka ukongwa ku sukulu kuruska kwaku Chiuta. Mwaviyo, wanguleka kuseŵe tchesi ku sukulu.​—Mat. 6:33.

13. Kumbi kugomezeka kwaku Yehova kungatiwovya wuli kumalana ndi masuzu mu banja?

¹³ Nyengu zinyaki vingaŵa vakusuza kuja akugomezeka ku ŵanthu a mu banja. Mwakuyeruzgiyapu, Ken wangukamba kuti: “Ndakhumbanga kuti ama nkhaŵawonengi pafupipafupi kweniso kuti nyengu zinyaki azijengi nasi. Kweni ama ndi muwolu wangu avwanananga cha. Pakwamba vandisuzanga chifukwa asani ndikhumba kukondwesa muwolu wangu ama akwiyanga ndipu asani ndikhumba kukondwesa ama muwolu wangu wakwiyanga. Pavuli paki ndinguwona kuti ndakhumbikanga kugomezeka ukongwa ku muwolu wangu kuruska kwa ama.” Mwaviyo, Ken wangusaniya nthowa yo muwolu waki wangukoliyana nayu. Pavuli paki wangumukonkhose chifukwa cho wakhumbikiyanga kovya anyina. Wangukonkhose so anyina chifukwa cho akhumbikiyanga kumupasa ulemu muwolu waki.​—Ŵerengani Chiyambo 2:24; 1 Ŵakorinte 13:4, 5.

14. Kumbi Sauli wanguchita nayu wuli Jonafani?

¹⁴ Vingaja vakusuza kugomezeka kwaku Yehova asani munthu yo we ndi udindu watitivwisa cha. Ivi ndivu vinguchitikiya Jonafani. Sauli yenga Fumu yo yingusankhika ndi Chiuta. Kweni iyu wavwisanga cha chifukwa cho Jonafani wayanjiyanga Davidi. Mwaviyo, Sauli wangukwiya ukongwa ndipu wangumulengesa mwana waki pa gulu la ŵanthu. Chinanga kuti venga viyo, Jonafani wanguleka cha kuŵapasa ulemu awiski. Kweniso wangulutiriza kugomezeka kwaku Yehova ndi Davidi yo wangusankhika ndi Chiuta kuti waje fumu yachiŵi ya Yisraele.​—1 Sam. 20:30-41.

15. Kumbi tikhumbika kuchitanji asani m’bali watichitiya vinthu mwambula urunji?

¹⁵ Mu mipingu mazuŵa nganu, ndi viŵi cha kuti munthu watichitiyi vinthu mwambula urunji.  Kweni chifukwa chakuti wo alongoza mbambula urunji angativwisa cha chifukwa cho tachitiya vinthu vinyaki. (1 Sam. 1:13-17) Asani ivi vatichitikiya, titenere kulutiriza kuja akugomezeka kwaku Yehova.

16. Kumbi mpha vakuchitika nivi po tikhumbika kuja akugomezeka kwaku Chiuta?

¹⁶ Sauli wakhumbanga kuti Jonafani ndiyu waje fumu asani iyu wafwa m’malu mwaku Davidi. (1 Sam. 20:31) Kweni Jonafani wayanjanga Chiuta ndipu wenga wakugomezeka kwaku Iyu. Mwaviyo, m’malu mwa kukhumba ufumu, Jonafani wangulutiriza kwanja Davidi ndipu wangusunga phanganu lo anguchita. Munthu yo watanja Yehova kweniso yo ngwakugomezeka kwaku Iyu, wasintha cha asani walayizga kuti wachitengi chinthu chinyaki, chinanga vingaŵa vakusuzga kuchita viyo. (Sumu 15:4) Jonafani wangusunga phanganu lo wanguchita ndi Davidi. Nasi titenere kuchita vo tapangana ndi munthu. Mwakuyeruziyapu, asani tichita bizinesi, titenere kuchita vo tapangana ndi munthu, chinanga kuti nyengu zinyaki vingaŵa vakusuza. Wuli asani takumana ndi masuzu mu banja mwidu? Asani titanja Chiuta, tilutirizengi kugomezeka ku munthu yo tikutorana nayu.​—Ŵerengani Malaki 2:13-16.

17. Kumbi nkhani iyi yakuwovyani wuli?

¹⁷ Tikhumba kuja nge Jonafani yo wenga wakugomezeka kwaku Chiuta. Tiyeni tilutirizi kuja akugomezeka kwa abali ndi azichi ŵidu, chinanga kuti nyengu zinyaki angatiguŵisa. Titenere so kulutiriza kugomezeka kwaku Yehova, chinanga kuti nyengu zinyaki vingaŵa vakusuza. Asani tichitengi viyo, tikondwesengi Yehova kweniso nasi tikondwengi. (Nthanthi 27:11) Ndipu Yehova watiphweriyengi nyengu zosi. Sabata yamawa, tazamuwona ŵanthu anyaki akugomezeka kweniso ambula kugomezeka wo ŵengaku mu nyengu yaku Davidi.