1, 2. (a) Kumbi ndi mazu nanga ngo ngataska ŵanthu anandi? (Wonani chithuzi cho che pachanya.) (b) Kumbi Chiuta watiŵalongoza wuli ŵanthu ŵaki?

“MANI, WONESESANI, VWIYANI.” Mazu yanga nge pa vikwangwani vikuluvikulu ku North America vo vingulembeka vyaka vakujumpha 100 kuvuli uku. Vikwangwani ivi ve pa malu po misewu ya galimotu ndi ya sitima za pamtunda yikumana. Kumbi vikwangwani ivi va ntchitu wuli? Vitovya kuti galimotu zileki kumwanthika ndi sitima asani zijumpha njanji. Ŵanthu anandi ataskika chifukwa cha kuvwiya mazu yanga.

² Yehova wagwirisiya ntchitu vikwangwani cha kuti watitcheŵesi. Kweni wagwirisiya ntchitu ulongozi. Iyu watitilongoza kuti tizilonde umoyu wamuyaya. Yehova wayanana waka ndi muliska wachanju yo walongoza ndi kuweza mbereri zaki kuti zileki kuluta kuheni.​—Ŵerengani Yesaya 30:20, 21.

3. Kumbi chinguchitika ntchinthu wuli kuti ŵanthu ayambi kufwa?

³ Yehova wakwamba kali kupereka ulongozi. Mwakuyeruziyapu,  mu Edene, Yehova wangupereka ulongozi kwaku Adamu ndi Eva wo watingi uŵawovyengi kuti aje ndi umoyu wamuyaya ndipuso walikondwa. (Chiy. 2:15-17) Asani Adamu ndi Eva anguvwiya ulongozi uwu, atingi asuzikengi cha pamwenga kufwa. M’malu mwakuvwiya Chiuta, Eva wanguvwiya ulongozi wo iyu waŵanaŵananga kuti ndi njoka yitimukambiya. Adamu nayu wanguvwiya Eva. Wosi ŵaŵi angukana kuvwiya ulongozi wa Awiskewu achanju. Kweniso, chifukwa chakuleka kuvwiya kwawu, ŵanthu angwamba kufwa.

4. (a) Ntchifukwa wuli Chiuta wangupereka ulongozi ufya Chigumula chati chamala? (b) Kumbi dangu lo Chiuta wangupereka wati wazomereza ŵanthu kurya nyama lititisambizanji?

⁴ Chiuta wangupereka ulongozi kwaku Nowa wo unguwovya kuti ŵanthu ndi nyama ataskiki. Chigumula chati chamala, Yehova wangulamula ŵanthu kuti angaryanga pamwenga kumwa ndopa cha. Chifukwa wuli? Chifukwa vinthu vingusintha. Yehova wanguzomereza ŵanthu kuti ayambi kurya nyama. Ndichu chifukwa chaki iyu wangupereka ulongozi ufya wakuti: “Mungaryanga nyama limoza ndi ndopa zaki cha, chifukwa ndizu umoyu waki.” (Chiy. 9:1-4) Dangu ili lititisambiza mo Yehova wawone umoyu. Lititiwovya kuziŵa kuti umoyu ngwaki. Pakuti iyu ndiyu wakulenga vinthu vosi kweniso watitipasa umoyu, we ndi mazaza ngakutipasa marangu. Mwakuyeruziyapu, wangulamula kuti munthu wangabayanga munthu munyaki cha. Yehova wawona kuti umoyu ndi ndopa vakupaturika ndipu wazamulanga weyosi yo wagwirisiya ntchitu uheni vinthu viŵi ivi.​—Chiy. 9:5, 6.

5. Kumbi tikambisanengenji mu nkhani iyi, ndipu yitiwovyengi wuli?

⁵ Nowa wati wafwa, Chiuta wangulutiriza kulongoza ŵanthu ŵaki. Mu nkhani iyi tikambisanengi ulongozi umanavi waka wo Chiuta wangupereka ku ŵanthu ŵaki. Vo tikambisanengi vitiwovyengi kuti nasi tikhumbisisengi kuvwiya ulongozi wo Yehova watitipasa kuti tizisere mu charu chifya.

6. Ntchifukwa wuli Ayisraele akhumbikanga kuvwiya marangu ngo Chiuta wanguŵapasa?

⁶ Mu nyengu yaku Mosese Yehova wangupereka ulongozi wakukwasana ndi nkharu yamampha kweniso mo angamusope. Chifukwa wuli? Wanguchita viyo chifukwa vinthu vingusintha so. Kwa vyaka vakujumpha 200, Ayisraele ŵenga akapolu ku Egipiti. Mu charu ichi, ŵanthu asopanga akufwa kweniso angoza. Achitanga so vinthu vinyaki vo Chiuta wakondwanga navu cha. Ŵanthu aku Chiuta ŵati atuwaku ku Egipiti, akhumbikanga ulongozi ufya. Yiwu ŵenga so akapolu cha, kweni ayendiyanga Dangu laku Yehova pe. Mabuku nganyaki ngakamba kuti mazu nga Chihebere ngo akungafwatuliya kuti “dangu” ngayanana waka ndi mazu ngo ngang’anamuwa “kulongoza, kulunguchiza, kusambiza.” Marangu ngo Chiuta wangupereka kwa Ayisraele ngaŵavikiliyanga kuti aleki kutore nkharu kweniso kusopa angoza ko mitundu yinyaki yachitanga. Asani Ayisraele avwiya, Chiuta waŵatumbikanga. Kweni asani aleka kuvwiya akumananga ndi masuzu.​—Ŵerengani Marangu 28:1, 2, 15.

7. (a) Konkhosani chifukwa cho Yehova wangupereke ulongozi ku ŵanthu ŵaki. (b) Kumbi Dangu linguŵawovya wuli Ayisraele?

⁷ Penga so chifukwa chinyaki cho ulongozi ufya wakhumbikiyanga. Dangu lo Chiuta wangupereka kwaku Mosese linguwovya Ayisraele kuti anozeke chinthu chinyaki chakuzirwa chakukwasana ndi khumbu laki. Chinthu ichi nkhuza kwaku Mesiya, yo ndi  Yesu Khristu. Dangu linguwovya Ayisraele kuziŵa kuti ŵenga ŵanthu ambula kufikapu. Linguŵawovya so kuziŵa kuti akhumbikanga sembi kuti yiŵawombo ku maubudi ngawu. (Ŵag. 3:19; Ŵah. 10:1-10) Kweniso Dangu linguwovya kuvikiliya mkoka wa banja lo Mesiya wanguwiya kweniso kuti ŵanthu amuziŵi wati waza. Mwaviyo, Dangu lenga nge mulongozi wakutifikisa kwaku Khristu.​—Ŵag. 3:23, 24.

8. Ntchifukwa wuli fundu zo ze mu dangu lo Chiuta wangupereka kwa Ayisraele zakukhumbika kwaku isi?

⁸ Nasi tingapinduwa ndi ulongozi wo we mu marangu ngo Chiuta wangupereka kwa Ayisraele. Tingapinduwa wuli? Asani tiŵerenga, tingama ndi kuwona fundu zo ze mu marangu yanga. Chinanga kuti te pasi pa marangu yanga cha, kweni ngangatilongoza pa umoyu widu kweniso pakusopa Yehova Chiuta. Chiuta wakulemba marangu yanga mu Bayibolu kuti tisambirepu kanthu, kuti fundu zaki zitilongozengi kweniso kuti tiwongengi kuti Yesu wakutisambiza vinthu vamampha kuluska marangu ngo Chiuta wangupereka kwaku Mosese. Vwani vo Yesu wangukamba: “Mukuvwa kuti akukamba kuti: ‘Ungachitanga chigololu cha.’ Kweni ini nditikukambiyani kuti weyosi yo walutirizga kulereska munthukazi mwakumukhumbira, wachita nayu kali chigololu mumtima mwaki.” Mwaviyo, titenere kukana ureŵi pe cha, kweni tikhumbika so kukana maŵanaŵanu ngaheni ngo ngangachitisa kuti tichiti ureŵi.​—Mat. 5:27, 28.

9. Kumbi ndi vinthu wuli vo vingusintha vo vinguchitisa kuti Chiuta wapereki ulongozi ufya?

⁹ Yesu wati waza nge Mesiya, Yehova wangupereka ulongozi ufya ndipu wanguvumbuwa vinthu vinandi vakukwasana ndi khumbu laki. Chifukwa wuli? Chifukwa chakuti vinthu vingusintha. Mu chaka cha 33 C.E., Yehova wanguwukana mtundu wa Yisraele ndipu wangusankha mpingu wachikhristu kuti uje ŵanthu ŵaki.

10. Ntchifukwa wuli mpingu wachikhristu ukupasika marangu ngafya, ndipu ngapambana wuli ndi ngo Ayisraele angupasika?

¹⁰ Yehova wangupereka Marangu kwa Ayisraele kuti ngaŵawovyi kuziŵa mo angajaliya ndipuso mo angamusope. Kwamba mu vyaka va m’ma 100 C.E, ŵanthu aku Chiuta atuliyanga mu mtundu umoza cha, kweni atuliyanga mu mitundu yinandi ndipu adanikanga Yisraele wauzimu. Yiwu angupanga mpingu wachikhristu ndipu ŵenga pasi pa phanganu lifya. Yehova wanguŵapasa ulongozi ufya wakukwasana ndi mo angajaliya ndipuso mo angamusope. Kukamba unenesa, “Chiuta walivi sankhu, kweni walonde munthu wakutuliya mu mtundu wewosi mweniyo watimuwopa ndi kuchita urunji.” (Mac. 10:34, 35) Marangu ngo Chiuta wangupasa Ayisraele ngaŵawovyanga mu Charu Chakulayizgika. Marangu yanga ngangulembeka pa mwa. Kweni ‘dangu laku Khristu’ lo Ayisraele auzimu atende likulembeka mu mitima yawu. Dangu ili litovya Akhristu kwekosi ko aja.—Ŵag. 6:2.

11. Kumbi ndi marangu ngaŵi nanga ngo Yesu wangupereka?

¹¹ Yisraele wauzimu wapinduwa ukongwa ndi ulongozi waku Chiuta wo wapereka kuziya mwa Mwana waki. Kwati kwaja kamanavi kuti wajalikisi phanganu lifya, Yesu wangupereka marangu ngaŵi ngakukhumbika ukongwa. Dangu lakwamba lenga la kupharazga. Lachiŵi lenga la mo akusambira ŵaki akhumbikiyanga kuchitiya vinthu ndi Akhristu anyawu. Marangu yanga ngenga nga Akhristu  wosi. Mwaviyo, ngakwasa Akhristu wosi aunenesa mazuŵa nganu, wo aluta kuchanya ndi wo azamuja panu pasi.

12. Kumbi ntchinthu wuli cho chenga chifya pa ntchitu yakupharazga?

¹² Kali, ŵanthu amitundu ndiwu akhumbikanga kuza ku Yisraele kuziteŵete Yehova. (1 Ŵakar. 8:41-43) Kweni Yesu wangupereka dangu lo lisanirika pa Mateyu 28:19, 20. (Ŵerengani.) Yesu wangukambiya akusambira ŵaki kuti ‘aluti’ ku ŵanthu wosi. Pa Pentekoste wa mu 33 C.E., Yehova wangulongo kuti iyu wakhumba kuti uthenga wamampha upharazgiki pacharu chosi. Pa zuŵa ili, ŵanthu pafupifupi 120 angulonde mzimu wakupaturika ndipu angwamba kulongoro vineneru vakupambanapambana kwa Ayuda ndi ŵanthu wo angwamba Chiyuda. (Mac. 2:4-11) Pavuli paki, angwamba kupharazgiya Asamariya. Mu chaka cha 36 C.E., angwamba kupharazgiya ŵanthu amitundu yinyaki. Ivi ving’anamuwa kuti Akhristu akhumbikanga kupharazga pacharu chosi.

13, 14. (a) Kumbi dangu lachiŵi lo Yesu wangupereka ling’anamuwanji? (b) Kumbi vo Yesu wanguchita vititisambizanji?

¹³ Sonu tiyeni tikambisani dangu lachiŵi lo Yesu wangukamba. Iyu wangupereka “dangu lifya.” (Ŵerengani Yohane 13:34, 35.) Dangu ili ling’anamuwa kuti titenere waka kwanja anyidu cha, kweni titenere so kuja akunozeka kuŵafwiya. Mu marangu ngo Chiuta wangupasa Ayisraele mwengavi fundu iyi.​—Mat. 22:39; 1 Yoh. 3:16.

¹⁴ Yesu wangulongo chakuwoniyapu chamampha ukongwa pa nkhani iyi. Waŵayanjanga ukongwa akusambira ŵaki mwakuti wenga wakunozeka kuŵafwiya. Iyu wakhumba kuti akusambira ŵaki wosi nawu aje ndi chanju chaviyo. Mwaviyo, titenere kuja akunozeka kusuzika chifukwa cha abali ndi azichi ŵidu, chinanga nkhuŵafwiya.​—1 Ŵat. 2:8.

15, 16. Kumbi vinthu vasintha wuli mazuŵa nganu, nanga Chiuta watitilongoza wuli?

¹⁵ Yesu wakusankha “muŵanda wakugomezgeka ndi wakuwamu” kuti wapereki chakurya chauzimu ku ŵanthu ŵaki “pa nyengu yaki.” (Mat. 24:45-47) Chakurya ichi chisazapu ulongozi wo tipasika asani vinthu vasintha.

¹⁶ Bayibolu likamba kuti tija “mu mazuŵa ngakumaliya” ndipu chisuzu chikulu chiyambengi pambula kuswera. Chisuzu ichi ntchakuti chechendachitikepu. (2 Tim. 3:1; Marko 13:19) Kweniso Satana ndi angelu ŵaki akuponyeka panu pasi kutuwa kuchanya. Ivi vachitisa kuti taŵanthu tikumanengi ndi masuzu. (Chiv. 12:9, 12) Tikupasika so ntchitu yakupharazgiya ŵanthu amitundu yosi. Ntchitu iyi yechendachitikepu kuvuli kosi uku!

17, 18. Kumbi titenere kuchita wuli ndi ulongozi wo tipasika?

¹⁷ Titenere kugwirisiya ntchitu vidya vakupharazgiya vo gulu laku Chiuta lititipasa. Kumbi mukhumbisisa kuchita viyo? Ku mawunganu nga mpingu tilonde ulongozi wa mo tingagwirisiya ntchitu umampha vidya ivi. Kumbi muwona kuti ulongozi uwu utuliya kwaku Chiuta?

¹⁸ Pa tikhumba kuti Chiuta walutirizi kutitumbika, tikhumbika kvwiya ulongozi wosi wo watitipasa kuziya mu gulu laki. Asani sonu tivwiya, vazakutiwovya kuti tizivwiyengi ulongozi wo tazamupasika pa “chisuzu chikulu.” Chisuzu ichi chazamutuzapu charu chaku Satana. (Mat. 24:21) Pavuli paki, tazamukhumbika ulongozi ufya wo wazakutiwovya mu charu chifya.

19, 20. Kumbi ndi mipukutu niyi yo yazamujulika, ndipu ndi vinthu wuli vo vazamuchitika?

 ¹⁹ Nge mo tawone, Ayisraele angupasika ulongozi ufya. Ndipu pavuli paki, mpingu wachikhristu nawu ungupasika ulongozi ufya. Mwakuyanana waka, Bayibolu likamba kuti mipukutu yazamujulika kuti yitipasi ulongozi wakuzijaliya mu charu chifya. (Ŵerengani Chivumbuzi 20:12.) Mu mipukutu iyi mwazamukuŵa vo Yehova wazamukhumba kuti ŵanthu azichitengi. Kusambira mipukutu iyi kwazamuwovya ŵanthu wosi kusazapu wo azamuyuka kuziŵa vo Chiuta wakhumba. Kwazakutiwovya so kuziŵa mo Yehova wawone vinthu. Kweniso tazakulivwisa umampha Bayibolu. Mwaviyo, ŵanthu wosi mu charu chifya azamuyanjananga ndi kutumbikana. (Yes. 26:9) Tazamusambira vinthu vinandi ndi kusambiza ŵanthu mwakulongozeka ndi Fumu yidu, Yesu Khristu.

²⁰ Asani tazamuvwiya ulongozi wo “wazamulembeka mu mipukutu” kweniso asani tazamulutiriza kuja akugomezeka kwaku Yehova pa nyengu yakweseka kwakumaliya, Yehova wazamulemba mazina ngidu mu “mpukutu wa umoyu.” Nasi zina lidu lingazilembeka mu mpukutu uwu. Mwaviyo, titenere KUMA kuti tiŵerengi vo Bayibolu likamba, KUWONESESA kuti tivwisisi vo Bayibolu ling’anamuwa ndi KUVWIYA ulongozi wo Chiuta watitipasa mazuŵa nganu. Asani tichita ivi, tazamupona chisuzu chikulu ndipu tazamulutiriza kusambira vakukwasana ndi Yehova Chiuta kwamuyaya.​—Wak. 3:11; Ŵar. 11:33.