MATCHALITCHI nganandi pacharu chapasi, nge Tchalitchi la Katolika, matchalitchi nga Orthodox, Chibuda ndipuso nganyaki, ngakhumba kuti alongozgi ŵawu angatonga cha. Chinanga kuti ve viyo, ŵanthu anandi awona kuti kuleka kuto kuchitisa kuti mu matchalitchi ngakupambanapambana mutchukengi nkhani zakukwaskana ndi kugonana zo alongozgi ŵenaŵa achita.

Mwaviyo, tingafumba kuti, Kumbi dangu lakuti alongozgi a matchalitchi ngachikhristu alekengi kuto ndakutuliya m’Malemba? Kuti timuki fumbu ili, tiyeni tiwoni mo dangu ili lingwambiya kweniso mo Chiuta wawone nkhani yeniyi.

Buku linyaki likamba kuti dangu ili ling’anamuwa “kuleka kuto kweniso kuleka kugonana ndi munthu chifukwa cha udindu wo alongozgi amatchalitchi ŵe nawu.” (Encyclopædia Britannica) Muchaka cha 2006, Papa Benedict XVI wangukambiya ŵanthu wo ŵenga ku likulu la Tchalitchi la Katolika kuti alongozgi a tchalitchi lawu atenere cha kuto “chifukwa dangu lenili likoliyana ndi vo vachitikanga Akutumika ŵati afwa ŵaka.”

Chinanga kuti ve viyo, Akhristu akwambiriya achitanga cha venivi. Wakutumika Paulo yo wengaku mu nyengu ya Akutumika, wangutcheŵesa Akhristu za ŵanthu wo ‘azamusambiza vinthu vaboza vakukwaskana ndi malemba’ kweniso “kukaniza ŵanthu kutorana.”— 1 Timote 4:1-3.

Muvyaka va m’ma 100 C.E. dangu lakuti alongozgi angatonga cha, lingwamba kugwira ntchitu mu matchalitchi “ngachikhristu” ngo pavuli paki nganguzija Tchalitchi la Katolika. Buku linyaki lo likonkhosa za mudawuku wenuwu lingukamba kuti venivi “vingulutiriya kuchitika chifukwa angutole vo vachitikanga mu ufumu wa Roma.”—Celibacy and Religious Traditions.

Pati pajumpha nyengu, alongozgi a matchalitchi kweniso anyaki wo aziŵika kuti Abambu anguchiska  mudawuku wenuwu. Yiwu aŵanaŵananga kuti kugonana kwenga kwakufipisika ndipu kwakoliyananga cha ndi ntchitu yo agwiranga. Chinanga kuti venga viyo, buku linyaki lingukamba kuti, “muvyaka va m’ma 900 C. E. Mabishopu nganyaki ndipuso Asembi anandi anguto anthukazi.”—Encyclopædia Britannica.

Pa nkhumanu yo anguchita mu 1123 ndi 1139 ku Rome, arara a Tchalitchi la Katolika angujalikisa dangu lakuti alongozgi a tchalitchi lawu angatonga cha pamwenga kuyirwa. Ndipu dangu lenili leche kugwira ntchitu mu tchalitchi la Katolika. Dangu ili linguwovya kuti tchalitchi lawu lileki kunanga ndalama zinandi chifukwa asembi wo atonga anthukazi, alembanga kuti asani yiwu afwa, ŵana ŵawu azito katundu wa tchalitchi wo yiwu agwirisiyanga ntchitu.

Bayibolu likonkhosa umampha mo Chiuta wawone nkhani iyi. Musanirika vo Yesu wangukamba vakukwaskana ndi ŵanthu wo anguleka kuto pamwenga kuyirwa, nge po iyu wanguchitiya “chifukwa cha Ufumu wakuchanya.” (Mateyu 19:12) Mwakukoliyana ndi fundu yeniyi, wakutumika Paulo wangukamba vakukwaskana ndi Akhristu wo asankha kuleka kuto pamwenga kuyirwa nge po iyu wanguchitiya “chifukwa cha uthenga wamampha.”—1 Ŵakorinte 7:37, 38; 9:23.

Chinanga kuti venga viyo, Yesu ndipuso Paulo angulamulapu cha kuti Akhristu alekengi kuto. Yesu wangukamba kuti chifukwa chakuti kuleka kuto ndi “mphasu,” mbakusambira ŵaki wosi cha wo atingi afiskengi kuja ŵija. Chinanga kuti Paulo wangukamba kuti kuleka kuto pamwenga kuyirwa nkhwamampha, iyu wangukamba so kuti: “Ndilivi dangu lelosi lakutuwa kwa ambuya, kweni ndikamba maŵanaŵanu ngangu.”—Mateyu 19:11; 1 Ŵakorinte 7:25.

Bayibolu lilongo so kuti Akhristu anandi akwambiriya kusazapu wakutumika Petro, anguto. (Mateyu 8:14; Marko 1:29-31; 1 Ŵakorinte 9:5) Chifukwa chakuti panyengu iyi mu ufumu wa Roma ureŵi unguwanda ukongwa, Paulo wangulemba kuti wakuwonere pamwenga kuti mura mumpingu wachikhristu yo wato wakhumbikanga kuja “munthurumi wa munthukazi yumoza” ndipuso kuti “ŵana ŵaki amuvwiyengi.”—1 Timote 3:2, 4.

Munyengu ya akutumika, Akhristu akutolana agonananga. Tikamba viyo chifukwa Bayibolu lititi “munthurumi wapereki ku muwolu waki cho ntchakwenere” ndipuso kuti ŵanthu akutorana ‘atenere cha kunolana’ kugonana. (1 Ŵakorinte 7:3-5) Mwaviyo, viwoneke limu kuti Chiuta watiŵachichizga cha Akhristu kuti alekengi kuto.

Asani Chiuta watiŵachichizga cha Akhristu kuti alekengi kutorana, nanga ntchifukwa wuli Yesu ndi Paulo angukamba kuti kuleka kuto nkhwamampha? Angukamba viyo chifukwa chakuti kuleka kuto kungawovya munthu kuti wapharazgengi uthenga wamampha kwambula vakutangwamisa vinandi. Ŵanthu ambula kuto angachita vinandi chifukwa chakuti aŵavi masuzgu ngo akutorana akumana nangu.—1 Ŵakorinte 7:32-35.

Ŵanaŵaniyani chakuwoniyapu chaku David. Iyu wanguleka kugwira ntchitu ya ndalama zinandi mu Tawuni ya Mexico ndipu wangusamiya ku dera la kumuzi ku Costa Rica kuti wakasambizengi ŵanthu Bayibolu. Kumbi David wawonanga kuti kuleka kuto kungumuwovya? Iyu wangukamba kuti: “Ndi viyo nadi. Kwenga kwakusuzga kuziŵiriya midawuku yasonu ndipuso mo ŵanthu akwenuku ajaliya. Kweni chifukwa chakuti ndengavi so munthu munyaki wakumuphwere, vingundisuzga cha kuziŵiriya.”

Claudia ndi Mkhristu yo wechendayirwi ndipu wapharazga kuvigaŵa vakupambanapambana ko kukhumbika apharazgi a Ufumu anandi. Iyu wangukamba kuti: “Ndikondwa ukongwa chifukwa cha kuteŵete Chiuta. Chivwanu changu chikuwa ndipu ubwezi wangu ndi Chiuta ulutiriza kuja wakukho chifukwa iyu watindiphwere.”

Kuja wambula kuto pamwenga kuyirwa ndi mphingu cha. Claudia wangukamba kuti: “Palivi suzgu kuja wambula kuto pamwenga kuyirwa chifukwa asani uteŵete Yehova Chiuta ndi umoyu waku wosi ungakondwa mbwenu.”—Sumu 119:1, 2.