NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 8
SUMU 130 Mugowokengi
Kumbi Tingamuyezga Wuli Yehova yo Watitigowoke?
“Nge mo Yehova wakukugowokiyani ndi mtima wosi, namwi so muchitengi viyo.”—AKO. 3:13.
FUNDU YIKULU
Tisambirengi vo tingachita kuti tigowoke munthu yo wakutiguŵiska.
1-2. (a) Kumbi mphanyengu niyi po vingatisuzga ukongwa kugowoke munthu? (b) Kumbi Denise wangulongo wuli mtima wakugowoka?
KUMBI vitikusuzgani kugowoke anyinu? Tanandi vititisuzga kugowoka, ukongwa asani munthu munyaki wakamba pamwenga wachita chinthu chinyaki cho chatiguŵiska ukongwa. Kweni pe vinthu vinyaki vo tingachita kuti tiŵagowoke anyidu mumalu mwa kulutirizga kukwiya pamwenga kuguŵa. Mwakuyeruzgiyapu, tiyeni tikambiskani vo vinguchitikiya mzichi Denise, a yo wangugowoke munthu munyaki ndi mtima wosi. Mu 2017, Denise ndi ŵanthu a mu banja laki anguluta kuchiwona malu ku Likulu Lapacharu Chosi la Akaboni aku Yehova. Pa nyengu iyi, malu yanga ndipu angajuliya ŵaka. Achiweku, dilayiva wa galimotu yinyaki wangutondeka kwendesa umampha galimotu yaki ndipu wangumwanya galimotu yawu. Denise wangufenta. Wati wasisipuka, wanguziŵa kuti ŵana ŵaki apwetekeka ukongwa kweniso mulumu waki Brian wafwa. Asani wakumbuka vo vingumuchitikiya, Denise wakamba kuti: “Ndingutimbanyizgika ukongwa maŵanaŵanu kweniso vingundiŵaŵa ukongwa.” Pati pajumpha nyengu Denise wanguvwa kuti dilayiva yo wanguloŵe cha pamwenga kugwiriskiya ntchitu munkhwala wakutimbanyizga wongu kweniso wangutimbanyizgika ndi chechosi cha pa nyengu yo wayendesanga galimotu. Mwaviyo, wangupempha Yehova kuti wamupaski chimangu.
2 Dilayiva yo wanguchitiska ngozi angumuko ndipu amumbanga mulandu wakubaya munthu mwangozi. Asani angumusaniya wakunanga pa mulandu uwu, watingi walutengi kujeri. Munthu munyaki kukhoti wangukambiya Denise kuti vo iyu wakambengi pa mulandu uwu ndivu vichitiskengi kuti munthu yo waluti kujeri pamwenga cha. Denise wangukamba kuti: “Ndinguvwa nge kuti munthu munyaki watuzgapu masitichi pa chilonda changu chechechamotu ndi kukhutuliyapu mche, chifukwa ndakhumbikanga kukonkhoska vinthu vakuŵaŵa ukongwa pa umoyu wangu.” Pati pajumpha masabata ngamanavi, Denise wanguluta kukhoti ndipu wakhumbikanga kukonkhoska nkhani yosi pa masu pa munthu yo wanguchitiska masuzgu ngakulu mubanja lawu. Kumbi Denise wangukambanji? Wangupempha wakweruzga kuti wamulongo lisungu dilayiva yo. b Denise wati wamaliza kulongoro, wakweruzga wangwamba kuliya. Wakweruzga yo wanguti: “Pa vyaka vosi 25 vo ndagwira ntchitu nge wakweruzga, ndechendavwepu munthu wachikamba viyo mukhoti. Ndechendavwepu munthu wa mubanja lo alinangiya, wachindipempha kuti ndilongo lisungu munthu yo wambika mulandu. Ndechendavwepu munthu wachikamba nayu mwachanju kweniso kumugowoke.”
3. Kumbi ntchinthu wuli cho chinguwovya Denise kuti wagowoki?
3 Kumbi ntchinthu wuli cho chinguwovya Denise kuti wagowoki? Wanguŵanaŵaniya mo Yehova wagowoke ŵanthu. (Mika 7:18) Asani titimuwonga nadi Yehova kuti watitigowoke, vitiwovyengi kuti nasi tigowokiyengi anyidu.
4. Kumbi Yehova wakhumba kuti tichitengenji? (Aefeso 4:32)
4 Yehova wakhumba kuti tigowokiyengi anyidu ndi mtima wosi nge mo iyu wachitiya. (Ŵerengani Aefeso 4:32.) Iyu wakhumba kuti tijengi akunozgeka kugowoke ŵanthu wo atiguŵiska. (Salimo 86:5; Luka 17:4) Mu nkhani iyi tikambiskanengi vinthu vitatu vo vingatiwovya kuti tigowokiyengi anyidu.
MUNGALEKANGA CHA KUCHITAPU KANTHU
5. Mwakukoliyana ndi Nthanthi 12:18, kumbi tingavwa wuli mumtima asani munthu munyaki watiguŵiska?
5 Vingatiŵaŵa ukongwa mumtima asani munthu munyaki wakamba pamwenga wachita chinthu cho chatiguŵiska, ukongwa asani munthu yo ndi mubwezi widu wapamtima pamwenga munthu wa mu banja lidu. (Salimo 55:12-14) Nyengu zinyaki mo tivwiya mumtima vingaja nge kuti atigwaza ndi chimayi. (Ŵerengani Nthanthi 12:18.) Tingawona kuti tileki ŵaka kuchitapu kanthu. Kweni kuchita viyo kungayanana ŵaka ndi munthu yo amugwaza ndi chimayi, mbwenu chimayi watichileka paliŵavu penipo. Mwaviyo tingakhazanga cha kuti tilekengi kuvwa kuŵaŵa mumtima asani taleka kuchitapu kanthu.
6. Kumbi tingachita wuli asani munthu munyaki watiguŵiska?
6 Asani munthu munyaki watiguŵiska, chinthu chakwamba cho tichita, nkhukwiya. Mbuneneska kuti Bayibolu likamba kuti nyengu zinyaki tingakwiya. Kweni litititcheŵesa kuti titenere cha kulutirizga kukwiya. (Salimo 4:4; Aefe. 4:26) Chifukwa wuli? Chifukwa mo tivwiya mumtima, ndivu vichitiska kuti tichiti vinthu mu nthowa yinyaki. Ndipu kanandi munthu yo wakwiya wachitapu cha vinthu vamampha. (Yako. 1:20) Kumbukani kuti munthu wakwiya chifukwa cha vinthu vo vachitika, kweni wasankha yija kuti walutirizgi kukwiya pamwenga cha.
Munthu wakwiya chifukwa cha vinthu vo vachitika, kweni wasankha yija kuti walutirizgi kukwiya pamwenga cha
7. Kumbi tingavwa wuli mumtima asani munthu munyaki watiguŵiska?
7 Vititiŵaŵa ukongwa mumtima asani munthu watichitiya chinthu chinyaki chiheni. Mwakuyeruzgiyapu, mzichi munyaki zina laki Ann wangukamba kuti: “Nde mwana ada anguŵaleka nthengwa ama ndipu anguto wantchitu widu. Ndingujivwa nge kuti anditaya. Ndipu ŵati abala ŵana anyaki ndajivwanga nge kuti andiluwiya limu. Ndichikuwa ndajiwonanga kuti nde wambula kukhumbika.” Mzichi munyaki zina laki Georgette wangukonkhoska mo wanguvwiya mulumu waki wati wachita chigololu. Iyu wanguti: “Iyu ndi ini tenga mabwezi kwambiya pa unamana widu. Tachitiyanga limoza upayiniya! Mtima wangu ungusweka.” Ndipu mzichi munyaki zina laki Naomi wangukamba kuti: “Ndinguŵanaŵanapu cha kuti mulumu wangu wangandiguŵiska. Mwaviyo, wati wandikambiya kuti waja wachiwonere vinthu vakusikuwa mwakubisa, ndingujivwa kuti wandipusisa ukongwa.”
8. (a) Ntchifukwa wuli tikhumbika kugowoke anyidu? (b) Kumbi tiyanduwa wuli asani tigowoke anyidu? (Wonani bokosi lakuti “ Nanga Wuli Asani Munthu Munyaki Wakutichitiyapu Nkhaza?”)
8 Tingaŵakaniza cha ŵanthu anyaki kukamba pamwenga kutichitiya vinthu vinyaki. Kweni isi ndisi tingakhumbika kuwuko mtima. Ndipu chinthu chamampha ukongwa cho tingachita nkhuŵagowoke. Chifukwa wuli? Chifukwa chakuti titanja Yehova ndipu iyu wakhumba kuti tigowokiyengi anyidu. Asani tilutirizga kukwiya kweniso kuleka kugowoka, tingachita chinthu chinyaki chiheni kweniso tingayambisa masuzgu nganyaki muliŵavu lidu. (Nthanthi 14:17, 29, 30) Tiyeni tikambiskani vo mzichi Christine wangukamba. Iyu wanguti: “Asani ndakwiya pamwenga ndaguŵa, ndimwemwete viŵi cha. Kanandi nditurya vakurya vakwenere cha. Ndigona mwakukwana cha ndipuso vitindisuzga kuti ndiwukongi mtima. Venivi vitimbanyiza nthengwa yangu kweniso mo ndichitiya vinthu ndi ŵanthu anyaki.”
9. Ntchifukwa wuli tikhumbika cha kusunga vifukwa?
9 Chinanga kuti munthu yo watiguŵiska wangatipepesa cha, kweni tingachitapu kanthu kuti vinthu vileki kufika paheni ukongwa. Kumbi tingachita wuli venivi? Georgette yo tamuzumbuwapu kali wangukamba kuti: “Pangujumpha nyengu yitali kweni ndinguleka kumukwiyiya kweniso kumusungiya vifukwa munthu yo ndingutorana nayu. Ndati ndachita venivi, ndenga ndi chimangu chikulu.” Asani taleka kuŵasungiya vifukwa anyidu vititiwovya kuti tilekengi kuŵachitiya vinthu viheni chifukwa cha kukwiya. Kweniso vititiwovya taŵeneku chifukwa titiyiŵanaŵaniya so cha nkhani yo ndipu titamba so kukondwa ndi umoyu. (Nthanthi 11:17) Kweni mungachita wuli asani muwona kuti mwe akunozgeka cha kumugowoke munyinu?
VO MUNGACHITA KUTI MULEKI KULUTIRIZGA KUKWIYA
10. Ntchifukwa wuli pangakhumbika nyengu kuti tileki kulutirizga kukwiya pamwenga kuguŵa? (Wonani so vithuzi.)
10 Kumbi mungachita wuli kuti muleki kulutirizga kukwiya pamwenga kuguŵa? Mungachita umampha kuzomereza kuti nyengu yijumphepu. Mwakuyeruzgiyapu, asani munthu wapwetekeka ndipu amupaska munkhwala kuchipatala, pakhumbika kujumpha nyengu kuti wachiri. Mwakuyanana ŵaka, pangakhumbika kujumpha nyengu kuti tigowoke munthu munyaki kutuliya pasi pamtima.—Waku. 3:3; 1 Petu. 1:22.
11. Kumbi pempheru lingakuwovyani wuli kuti muje ndi mtima wakugowoka?
11 Pemphani Yehova kuti wakuwovyeni kuja ndi mtima wakugowoka. c Ann yo tamuzumbuwapu kali wangukonkhoska mo pempheru lingumuwovye. Iyu wangukamba kuti: “Ndingupempha Yehova kuti wagowoke weyosi mu banja lidu chifukwa cha vinthu vinyaki viheni vo tingukamba pamwenga kuchita. Pavuli paki ndinguŵalembe kalata ada ndi awolu ŵawu ndipu ndinguŵakambiya kuti ndaŵagowoke.” Ann wangukamba kuti chenga chipusu cha kuchita venivi. Kweni iyu wangukamba so kuti: “Ndigomezga kuti chifukwa chakuti ndiyezga Yehova pa nkhani ya kugowoka, viwovyengi ada kweniso awolu ŵawu kuti asambiri vinandi vakukwaskana ndi Yehova.”
12. Ntchifukwa wuli tikhumbika kuthemba Yehova mumalu mwa kuthemba mo tivwiya mumtima? (Nthanthi 3:5, 6)
12 Muthembengi Yehova, maŵanaŵanu nginu cha. (Ŵerengani Nthanthi 3:5, 6.) Nyengu zosi Yehova waziŵa cho ntchakwenere kwaku isi. (Yesa. 55:8, 9) Iyu wangatipempha cha kuti tichiti chinthu cho chingatipweteka. Ndichu chifukwa chaki asani iyu watitichiska kuti tigowokiyengi anyidu, titenere kugomezga kuti tiyanduwengi asani tachita venivi. (Salimo 40:4; Yesa. 48:17, 18) Kweni asani tithemba mtima widu tifiskengi cha kugowoke anyidu. (Nthanthi 14:12; Yere. 17:9) Naomi yo tamuzumbuwa kukwamba wangukamba kuti: “Pakwamba, ndawonanga kuti ndikhumbika cha kumugowoke mulumu wangu chifukwa chakuwonere vinthu vakusikuwa. Ndawopanga kuti iyu wazamuwerezapu so pamwenga waluwengi kuti vingundiŵaŵa ukongwa. Ndipuso ndawonanga kuti Yehova wavwisa mo ndivwiya mumtima. Kweni ndinguwamu kuti, chinanga kuti Yehova watindivwisa ving’anamuwapu cha kuti iyu wazomerezana nani. Yehova waziŵa mo ndivwiya mumtima kweniso waziŵa kuti pato nyengu kuti munthu vileki kumuŵaŵa. Kweni iyu wakhumba so kuti ini ndije ndi mtima wakugowoka.” d
MUJENGI NDI MAŴANAŴANU NGAKWENERE
13. Mwakukoliyana ndi Aroma 12:18-21, kumbi tikhumbika kuchitanji?
13 Asani tagowoke munthu munyaki yo wakutiguŵiska ukongwa, tikhumbika kuchita vinandi kuluska ŵaka kuleka kuyikamba so nkhani yo. Asani munthu yo wakutiguŵiska ndi Mkhristu munyidu, tikhumbika ŵaka kuyesesa kuja nayu pa chimangu. (Mate. 5:23, 24) Mumalu mwa kulutirizga kukwiya kweniso kumusungiya vifukwa titimulongo lisungu kweniso titimugowoke. (Ŵerengani Aroma 12:18-21; 1 Petu. 3:9) Kumbi ntchinthu wuli cho chingatiwovya kuchita venivi?
14. Kumbi titenere kuyesesa kuchitanji, nanga ntchifukwa wuli?
14 Tikhumbika kuyesesa kuwona munthu yo watiguŵiska nge mo Yehova watimuwone. Yehova wasankha kuwonamu vamampha pe mu ŵanthu. (2 Mbiri 16:9; Salimo 130:3) Kanandi vinthu vo tikhumba kuviwona mwa anyidu ndivu titiviwona nadi, kwali vamampha pamwenga viheni. Asani tiwonamu vamampha mwa anyidu, tingasuzgika cha kuŵagowoke. Mubali Jarrod wangukamba kuti: “Vitindisuzga cha kugowoke Mkhristu munyangu asani ndiyeruzgiya chinthu cho wandinangiya ndi mijalidu yinandi yamampha yo wenayu.”
15. Ntchifukwa wuli tikhumbika kukambiya munthu yo wangutiguŵiska kuti tamugowoke?
15 Chinthu chinyaki chakukhumbika ukongwa cho mutenere kuchita nkhukambiya munthu yo wangukuguŵiskani kuti mwamugowoke. Chifukwa wuli? Wonani vo Naomi yo tamukambapu kali wangukamba. Iyu wanguti: “Zuŵa linyaki mulumu wangu wangundifumba kuti, ‘Kumbi wandigowoke?’ Ndati ndajula mulomu wangu kuti ndikambi kuti, ‘Ndakugowokiyani,’ vingundisuzga kulongoro. Ndinguwamu kuti ndikumugowoke ndi mtima wosi cha. Pati pajumpha nyengu, ndingufiska kumukambiya mazu ngamoza kweniso nganthazi ngenanga ngakuti, ‘Ndakugowokiyani.’ Ndati ndamugowoke mulumu wangu, masozi ngangulenga mumasu mwaki. Iyu wanguvwa umampha ukongwa kweniso nani ndingusaniya chimangu chamumtima. Kwambiya pa nyengu yeniyi, ndikwamba so kumugomezga mulumu wangu ndipu pasonu panu ndisi so mabwezi nga pamtima.”
16. Kumbi mwasambiranji pa nkhani yakugowoka?
16 Yehova wakhumba kuti tigowokiyengi anyidu. (Ako. 3:13) Chinanga kuti vingaŵa viyo, nyengu zinyaki vingatisuzga kugowoke anyidu. Kweni tingafiska asani tichitapu kanthu kuti tileki kulutirizga kukwiya. Pavuli paki, tijengi ndi maŵanaŵanu ngasonu, kung’anamuwa maŵanaŵanu ngamampha.—Wonani bokosi lakuti “ Vinthu Vitatu vo Vingakuwovyani Kuti Mugowokengi.”
MUŴANAŴANIYENGI UKONGWA UMAMPHA WA KUGOWOKA
17. Ntchifukwa wuli tikhumbika kugowoke anyidu?
17 Pe vifukwa vinandi vo vititichitiska kuti tigowokiyengi anyidu. Tiyeni tikambiskani vimanavi ŵaka. Chakwamba, tiyezga kweniso tikondwesa Awusefwi alisungu a Yehova. (Luka 6:36) Chachiŵi, tilongo kuti tiwonga ukongwa kuti Yehova watitigowoke. (Mate. 6:12) Ndipu chachitatu, tikhwecha masuzgu nganyaki nga muliŵavu kweniso tija pa ubwezi wamampha ndi anyidu.
18-19. Kumbi ntchinthu wuli cho chingachitika asani tagowoke anyidu?
18 Asani tigowoke anyidu, tingasaniya vitumbiku vo takhazanga cha. Mwakuyeruzgiyapu, tiyeni tikambiskani vo vinguchitikiya Denise yo tamuzumbuwa kukwamba kwa nkhani iyi. Chinanga kuti iyu waziŵanga cha pa nyengu yo, dilayiva yo wanguchitiska ngozi ya galimotu, wanguŵanaŵana kuti wajibayi asani mulandu waki wamala ŵaka. Kweni wangukwaskika ukongwa chifukwa chakuti Denise wangumugowoke ndipu wangwamba kusambira Bayibolu ndi Akaboni aku Yehova.
19 Nyengu zinyaki tingawona nge kuti kugowoke munthu munyaki ntchinthu chakusuzga ukongwa. Kweni tiyanduwengi ukongwa asani tigowoke anyidu. (Mate. 5:7) Mwaviyo, tiyeni tosi tiyesesi kuchita vosi vo tingafiska kuti tiyezgengi Yehova yo watitigowoke.
SUMU 125 ‘Mbakukondwa wo Mbalisungu!’
a Mazina nganyaki ngasinthika.
b Pa nkhani iyi, Mkhristu weyosi watenere kusankha yija vo wangachita.
c Wonani mavidiyo nga sumu zinyaki za mutu wakuti “Tizikhululukirana,” “Mugowokengi ndi Mtima Wosi,” kweniso “Tije so Mabwezi” pa jw.org.
d Kuwonere vinthu vakusikuwa mbubudi kweniso vitimupweteka ukongwa munyaki yo wakutorana nayu. Chinanga kuti ve viyo, kweni chenichi ntchifukwa cha mu Malemba cha chakuti munyaki yo wambula kunanga wamalisi nthengwa.