Julani

Lutani pa vo ve mukati

Simikizani Mtima

Simikizani Mtima

Simikizani Mtima

“Chinthu chakukhumbika ukongwa cho chitovya ŵanthu kuti aleki kukweŵa, nkhusimikiza mtima kuti akhumba nadi kuleka.”—“Stop Smoking Now!”

ASANI mukhumba kuleka kukweŵa foja, mukhumbika kusimikiza kutuliya pasi pa mtima kuti mukhumba nadi kuleka. Kumbi ntchinthu wuli cho chingakuwovyani kuti musimikizi mtima? Mukhumbika kuŵanaŵaniya vinthu vamampha vo vichitikengi pa umoyu winu asani mungaleka kukweŵa.

Muvikiliyengi ndalama zinu. Munthu yo wamaliza paketi la foja pa zuŵa, wananga ndalama zinandi pa chaka. “Ndaziŵanga cha kuti ndinanga ndalama zinandi ukongwa chifukwa cha foja.”—Gyanu, Nepal.

Mukondwengi ukongwa pa umoyu. “Ndingwamba kukondwa ukongwa ndati ndaleka kukweŵa.” (Regina, South Africa) Asani ŵanthu aleka kukweŵa, lilimi lawu kweniso mphunu zawu zigwira ntchitu umampha ukongwa, aja ndi nthazi ukongwa ndipuso awoneka umampha.

Muja ndi liŵavu lanthazi ndipuso lamampha. “Asani anthulumi kweniso anthukazi aleka kukweŵa, liŵavu lisintha ukongwa ndipu lija lamampha ndipuso lanthazi.”—U.S. Centers for Disease Control and Prevention.

Mulekengi kujikayikiya. “Ndinguleka kukweŵa chifukwa ndakhumba cha kuti liŵavu langu lilamulikengi ndi foja. Ndakhumba kuti liŵavu langu ndililamuliyengi ndamweni.”—Henning, Denmark.

Ŵanthu a mu banja linu kweniso abwezi ŵinu ayanduwengi. “Josi la foja yo mukweŵa. . . linanga so liŵavu la ŵanthu wo mwenawu pafupi. . . . Kafukufuku walongo kuti chaka chechosi ŵanthu anandi ukongwa atufwa ndi khansa kweniso matenda nga mtima chifukwa cha josi la foja yo ŵanthu anyaki wo ŵenawu pafupi akweŵa.”—American Cancer Society.

Mukondwesengi Mlengi winu. “Akwanjiwa, . . . tiyeni tijitowesi ku chinthu chechosi chakukazuza liŵavu ndi mzimu.” (2 Akorinto 7:1) “Mupereki maliŵavu nginu nge sembi . . . yakupaturika kweniso yakuzomerezeka kwaku Chiuta.”—Aroma 12:1.

“Ndati ndaziŵa kuti Chiuta wakaniza vinthu vo vinanga liŵavu, ndinguleka kukweŵa foja.”—Sylvia, Spain.

Kweni kusimikiza mtima pakukwija nkhwakukwana cha. Tikhumbika so kuwovyeka ndi ŵanthu a mu banja lidu kweniso anyidu. Kumbi yiwu angatiwovya wuli?