NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 15
Muŵawonengi Mwakwenere Ŵanthu wo Mutiŵapharazgiya
“Yunukani ndipu wonani minda, pakuti yacha kali kuti yivuniki.”—YOHA. 4:35.
SUMU 64 Tigwirengi Ntchitu Yakuvuna Mwakukondwa
VO TISAMBIRENGI MU NKHANI IYI *
1-2. Kumbi Yesu wang’anamuwanganji wachikamba mazu ngo nge pa Yohane 4:35, 36?
NYENGU yinyaki Yesu wajumphanga muminda ya balire. Balire mwenuyu watenere kuti wayambanga ŵaka sonu kume. (Yoha. 4:3-6) Pa nyengu iyi ndipu kwaja pafufupi myezi yinayi kuti balire wavuniki. Yesu wanguziziswa ŵanthu wati wakamba kuti: “Yunukani ndipu wonani minda, pakuti yacha kali kuti yivuniki.” (Ŵerengani Yohane 4:35, 36.) Kumbi wang’anamuwanji?
2 Yesu wang’anamuwanga ntchitu yakuwunganisa ŵanthu, yakuvuna mbewu cha. Ŵanaŵaniyani vo vinguchitika pa nyengu iyi. Chinanga kuti Ayuda ndi Asamariya akoliyananga cha, kweni Yesu wangupharazgiya munthukazi wa ku Samariya ndipu wanguvwisiya. Yesu wachikamba kuti minda “yacha kali kuti yivuniki,” gulu la ŵanthu a ku Samariya lazanga kwaku Yesu kuti lizisambiri vinandi. Munthukazi wa ku Samariya ndiyu wanguŵakambiya vakukwaskana ndi Yesu. (Yoha. 4:9, 39-42) Pa nkhani yeniyi buku linyaki likamba kuti: “Mtima wakukhumbisiska kuziŵa vinandi wo Asamariya ŵenga nawu . . . ulongo kuti ŵenga nge balire yo wenga wakucha kuti wavuniki.”
Kumbi tikhumbika kuchitanji asani tiwona kuti minda “yacha kali kuti yivuniki”? (Wonani ndimi 3)
3. Kumbi ndi vinthu wuli vo vingachitika asani muwona ŵanthu nge mo Yesu wachitiyanga?
3 Kumbi yimwi mutiŵawona wuli ŵanthu wo mutiŵapharazgiya uthenga wamampha? Kumbi mutiŵawona nge balire yo wacha kali kuti wavuniki? Asani ndi viyo, vinthu vitatu ivi ndivu vichitikengi. Chakwamba, mupharazgengi mwaliŵi. Ve viyo, chifukwa nyengu yakuvuniya njimana; tikhumbika cha kunanga nyengu yo tenayu. Chachiŵi, mukondwengi asani ŵanthu avwisiya uthenga wamampha. Bayibolu likamba kuti: ‘Ŵanthu akondwa pa nyengu yakuvuna.’ (Yesa. 9:3) Ndipu chachitatu, muwonengi kuti munthu weyosi wangaja wakusambira waku Yesu. Ivi vikuwovyeningi kuti musinthengi upharazgi kuti ukoliyani ndi vo atanja.
4. Kumbi tisambirengenji vakukwaskana ndi Paulo?
4 Akusambira anyaki aku Yesu awonanga kuti Asamariya angasintha cha, kweni Yesu wawonanga viyo cha. Mumalu mwaki, wawonanga kuti angaja akusambira ŵaki. Nasi titenere kuwona kuti ŵanthu wo titiŵapharazgiya angaja akusambira aku Khristu. Wakutumika Paulo wakutileke chakuwoniyapu chamampha ukongwa. Kumbi tingasambiranji kwaku iyu? Mu nkhani iyi tikambiskanengi mo iyu (1) waziŵiyanga vinthu vinyaki vo ŵanthu agomezganga (2) waziŵiyanga vo ayanjanga, ndipuso (3) wawoniyanga kuti ŵanthu wo waŵapharazgiyanga angaja akusambira aku Yesu.
KUMBI AGOMEZGANJI?
5. Ntchifukwa wuli Paulo wafwatukanga kupharazga musinagogi?
5 Kanandi Paulo wapharazganga mumasinagogi nga Ayuda. Mwakuyeruzgiyapu, musinagogi wa ku Tesalonika wangukambiskana ndi Ayuda kwa masabata ngatatu kutuliya mu Malemba. (Machi. 17:1, 2) Paulo watenere kuti wafwatukanga kupharazga musinagogi. Iyu wenga Myuda. (Machi. 26:4, 5) Paulo waŵaziŵanga umampha Ayuda ndipu wawopanga cha kuŵapharazgiya.—Afi. 3:4, 5.
6. Kumbi ŵanthu wo Paulo wanguŵapharazgiya mumsika wa ku Atene, apambananga wuli ndi ŵanthu wo wanguŵapharazgiya musinagogi wa ku Tesalonika?
6 Paulo wati wadikisika ndi akususka ku Tesalonika kweniso ku Bereya, wanguluta ku Atene. Kwenuku naku “musinagogi wangwamba kukambiskana ndi Ayuda kweniso ŵanthu anyaki wo asopanga Chiuta.” (Machi. 17:17) Kweni Paulo wachipharazga mumsika wa ku Atene, wangukumana ndi ŵanthu akupambana ndi wo wanguŵapharazgiya musinagogi wa ku Tesalonika. Anyaki mwa ŵanthu ŵenaŵa ŵenga akwende zeru za ŵanthu kweniso ŵanthu amitundu yinyaki wo awonanga kuti vo Paulo wapharazganga ‘ntchisambizu chachilendu.’ Yiwu angumukambiya kuti: “Utitikambiya vinthu vachilendu vo techendavivwepu mumakutu mwidu.”—Machi. 17:18-20.
7. Mwakukoliyana ndi Machitidu 17:22, 23, kumbi Paulo wasinthanga wuli upharazgi waki?
7 Ŵerengani Machitidu 17:22, 23. Mumsika wa ku Atene, Paulo wangupharazgiya ŵanthu amitundu yinyaki mwakupambana ndi mo wangupharazgiya Ayuda musinagogi. Paulo watenere kuti wangujifumba kuti, ‘Kumbi ŵanthu a ku Atene agomezganji?’ Iyu wanguwonesesa vinthu vo wenga navu pafupi ndipu wanguziwa midawuku yawu ya chisopa. Kuti waŵapharazgiyi uneneska wa mu Malemba, iyu wangwamba kuŵakambiya vinthu vo aviziŵanga kali. Munthu munyaki wanguti: “Pakuti Paulo wenga Myuda, waziŵanga kuti Agiriki asopanga Chiuta ‘wauneneska’ cha wa Ayuda ndi Akhristu, kweni wanguyesesa kuŵalongo kuti Chiuta yo iyu waŵapharazgiyanga, wenga wachilendu cha ku ŵanthu a ku Atene.” Mwaviyo, Paulo wenga wakunozgeka kusintha upharazgi waki. Iyu wangukambiya ŵanthu a ku Atene kuti uthenga wo wapharazganga ungutuliya “Kwaku Chiuta Wambula Kuziŵika” yo amusopanga. Chinanga kuti ŵanthu amitundu yinyaki angaziŵanga cha Malemba, Paulo wangukayikiya cha kuti angaja Akhristu. Mumalu mwaki wanguŵawona nge balire yo wacha kali kuti wavuniki ndipu wasinthanga upharazgi waki.
Nge Paulo, nasi tiwonesesengi vinthu vo tenavu pafupi, tisinthengi upharazgi widu kweniso tiwonengi kuti ŵanthu angaja akusambira aku Yesu (Wonani ndimi 8, 12, 18) *
8. (a) Kumbi mungaziŵa wuli vinthu vo ŵanthu agomezga muchigaŵa chinu? (b) Kumbi mungamuka wuli asani munthu munyaki wakamba kuti we ndi chisopa kali?
8 Nge mo Paulo wachitiyanga, muwonesesengi vinthu vo mwenavu pafupi. Muwonengi vinthu vo ŵanthu agomezga muchigaŵa cho mupharazgamu. Kumbi munthu yo mukhumba kumupharazgiya watowesa wuli nyumba yaki pamwenga njinga yaki? Kumbi zina laki, malaya ngaki, mo watijitowese pamwenga vo walongoro, vilongo kuti ngwachisopa wuli? Panyaki wakukambiyani yija chisopa chaki. Mpayiniya munyaki wapade zina laki Flutura wangukamba kuti asani venivi vamuchitikiya watanja kumuka kuti: “Ndaza kuti ndizikuchichizeni kuti mugomezgengi vo ini ndigomezga cha kweni ndikhumba kuti tikambiskani fundu iyi . . .”
9. Kumbi ndi fundu nizi zauneneska zo mungakambiskana ndi munthu yo watanja kusopa?
9 Kumbi ndi nkhani wuli zo mungakambiskana ndi munthu yo watanja kusopa? Muzomerezengi fundu zauneneska zo wagomezga. Iyu wangaŵa kuti wasopa Chiuta yumoza pe, waziŵa kuti Yesu ndi Mtaski pamwenga wagomezga kuti tija mu mazuŵa ngakumaliya. Mwakugwiriskiya ntchitu fundu zauneneska zo wagomezga, mumusambizengi mwakumufika pa mtima.
10. Kumbi tikhumbika kuchitanji, ndipu ntchifukwa wuli?
10 Ziŵani kuti ŵanthu anyaki agomezga vosi cha vo chisopa chawu chisambiza. Chinanga kuti mungaziŵa chisopa cha munthu, yesesani kuziŵa vo wagomezga. David, mpayiniya wapade wa ku Australia wangukamba kuti: “Ŵanthu anandi mazuŵa nganu asazga zeru za ŵanthu ndi visambizu va chisopa.” Donalta wa ku Albania wangukamba kuti: “Ŵanthu anyaki wo tikumana nawu, akamba kuti ŵe ndi chisopa chawu, kweni pavuli paki akamba kuti atimugomezga cha Chiuta.” Mumishonale munyaki ku Argentina wangukamba kuti ŵanthu anyaki akamba kuti agomezga kuti kwe achiuta atatu kweni agomezga cha kuti Ada, Mwana ndipuso mzimu wakupaturika, ndi Chiuta yumoza. Iyu wangukamba kuti, “Asani ndaziŵa kuti munthu yo ndikambiskana nayu wagomezga vosi cha vo chisopa chaki chisambiza, ndisuzgika cha kukambiskana nayu fundu zauneneska zo waziŵa kali.” Mwaviyo, tiyesesengi kuziŵa vo ŵanthu agomezga. Nge Paulo, namwi ‘Mujengi vinthu vosi ku ŵanthu amitundu yosi.’—1 Akori. 9:19-23.
KUMBI ATANJANJI?
11. Nge mo pakambiya pa Machitidu 14:14-17, kumbi Paulo wanguchita wuli kuti waŵafiki pa mtima ŵanthu a ku Lusitara?
11 Ŵerengani Machitidu 14:14-17. Paulo waziŵanga vo ŵanthu ayanjanga ndipu wasinthanga upharazgi waki. Mwakuyeruzgiyapu, ŵanthu wo wanguŵapharazgiya ku Lusitara, aziŵanga vimanavi vakukwaskana ndi Malemba pamwenga aziŵanga chechosi cha. Mwaviyo, Paulo wangukambiskana nawu mu nthowa yipusu kuti avwisi. Iyu wangukamba vakukwaskana ndi vipasu vinandi kweniso mo angakondwe pa umoyu wawu. Paulo wangugwiriskiya ntchitu mazu kweniso vakuyeruzgiyapu vipusu kuti yiwu avwisi.
12. Kumbi mungaziŵa wuli vo munthu watanja kuti musinthi uteŵeti winu?
12 Muchitengi vinthu mwazeru kuti muziŵi vinthu vo ŵanthu amuchigaŵa chinu atanja ndipu musinthengi upharazgi winu. Asani mwakumana ndi munthu mu upharazgi pamwenga mwamusaniya pa nyumba yaki, kumbi mungaziŵa wuli vo watanja? Nge mo takambiyapu kali, muwonesesengi vinthu vo mwenavu pafupi. Kumbi munthu yo mwasaniya waphwere maluŵa, waŵerenga buku, wanozga njinga pamwenga wachita chinthu chinyaki? Asani mphakwenere mungayamba kukambiskana nayu kutuliya pa vinthu vo wachita. (Yoha. 4:7) Nyengu zinyaki malaya ngo munthu wavwala ngangakuwovyani kuziŵa vinthu vinyaki vakukwaskana ndi charu chaki, ntchitu yo wagwira pamwenga masaza ngo watanja. Gustavo wangukamba kuti, “Ndingwamba kukambiskana ndi munyamata munyaki wa vyaka 19 yo wanguvwala laya lo lenga ndi chithuzi cha munthu wakumba sumu. Ndingumufumba vakukwaskana ndi wakumba yo ndipu wangundikambiya chifukwa cho wamuyanjiyanga. Venivi vinguchitiska kuti ndiyambi kusambira nayu Bayibolu ndipu sonu ndi Kaboni.”
13. Kumbi mungachita wuli kuti muŵafikengi pa mtima ŵanthu wo musambira nawu Bayibolu?
13 Asani musambira Bayibolu ndi munthu, mumufikengi pa mtima ndipu mumulongongi mo fundu zo wasambira zingamuwovye. (Yoha. 4:13-15) Mwakuyeruzgiyapu, mzichi Poppy wachipharazga, munthukazi munyaki yo wakhumbanga kuziŵa vinandi wangumudaniya munyumba yaki. Mzichi Poppy wati wawona satifiketi yo yalongonga masambiru nga munthukazi mwenuyu yo yingukhomeka pachimati, wanguziwa kuti ndi pulofesa. Poppy wangumukambiya kuti nasi tisambiza ŵanthu mwakugwiriskiya ntchitu Bayibolu kweniso maunganu. Munthukazi yo wanguzomera kusambira Bayibolu, mawa laki wanguluta ku maunganu nga mpingu ndipu pavuli paki wanguluta ku unganu wadera. Pati pajumpha chaka chimoza wangubatizika. Jifumbeni kuti: ‘Kumbi ŵanthu wo nditiŵapharazgiya atanjanji? Kumbi ndingachitiska wuli sambiru la Bayibolu kuti ndimufikengi pa mtima munthu yo ndisambira nayu?’
14. Kumbi mungachita wuli asani munthu yo musambira nayu wagomezga cha fundu zinyaki za mu Bayibolu?
14 Asani mwayamba kusambira Bayibolu ndi munthu munozgekiyengi sambiru lelosi. Muŵanaŵaniyengi banja laki, masambiru, vinthu vo wakumana navu pa umoyu kweniso vo watanja. Muchinozgeke musankhengi malemba ngo mwamuŵerenga, mavidiyo ngo mwamuwonesa kweniso vakuyeruzgiyapu vo mwamugwiriskiya ntchitu kuti mukonkhoski fundu za mu Bayibolu. Mujifumbengi kuti, ‘Kumbi ndi fundu nizi zo zingachimukopa kweniso kumufika pa mtima?’ (Nthanthi 16:23) Mpayiniya wa ku Albania, zina laki Flora, wasambiranga Bayibolu ndi munthukazi munyaki. Munthukazi yo wangukambiya Flora mwambula kuyeŵapu mani kuti, “Ndingagomezga cha kuti akufwa azamuyuka.” Flora wangumuchichizga cha kuti wagomezgi nyengu yeniyo kuti akufwa azamuyuka. Flora wangukamba kuti: “Ndinguziŵa kuti wechendagomezgi kuti akufwa azamuyuka, wakhumbika dankha kuziŵa Chiuta yo wakulayizga kuti akufwa azamuyuka.” Kwambiya pa nyengu yeniyi, Flora asani wachitiska sambiru, wadidimizga kuti Yehova watanja ŵanthu, ngwazeru kweniso ngwanthazi. Pavuli paki, munthukazi yo wasambiranga nayu Bayibolu wangugomezga kuti akufwa azamuyuka. Sonu munthukazi mwenuyu ndi Kaboni waku Yehova waphamphu.
MUŴAWONENGI KUTI ANGAJA AKUSAMBIRA AKU YESU
15. Mwakukoliyana ndi Machitidu 17:16-18, kumbi ndi vinthu wuli vo vingumuŵaŵa Paulo mutawuni ya Atene, nanga ntchifukwa wuli wanguleka cha kuŵapharazgiya?
15 Ŵerengani Machitidu 17:16-18. Paulo wanguleka cha kuŵapharazgiya ŵanthu a ku Atene chinanga kuti amunyozanga, asopanga angoza, achitanga ureŵi ndipuso ayendiyanga zeru za ŵanthu. Paulo nayu wanguja Mkhristu chinanga kuti kali wenga ‘wakunyoza, wakutombozga ndipuso waganyavu.’ (1 Timo. 1:13) Nge mo Yesu wanguwone kuti Paulo wangaŵa wakusambira waki, Paulo nayu wanguwona kuti ŵanthu a ku Atene, angaŵa akusambira aku Yesu. Ndipu venivi ndivu vinguchitika nadi.—Machi. 9:13-15; 17:34.
16-17. Kumbi ndi vinthu wuli vo vilongo kuti ŵanthu amijalidu yakupambanapambana angaŵa akusambira aku Khristu? Kambani chakuyeruzgiyapu.
16 Mu nyengu ya akutumika, ŵanthu amijalidu yakupambanapambana anguja akusambira aku Yesu. Mukalata yo Paulo wangulembe Akhristu a ku Korinto, wangukamba kuti anyaki aku yiwu pakwamba ŵenga vigeŵenga pamwenga achitanga mijalidu yinyaki yiheni. Ndipu wangukamba so kuti: “Mwanyaki aku yimwi mwenga aviyo. Kweni mwatoweseka.” (1 Akori. 6:9-11) Kumbi yimwi mwatingi muwonengi kuti ŵanthu yaŵa angasintha ndi kuja akusambira aku Yesu?
17 Mazuŵa nganu ŵanthu anandi asintha ndipu aja akusambira aku Yesu. Mwakuyeruzgiyapu, mpayiniya wapade wa ku Australia zina laki Yukina, wanguwona kuti ŵanthu amitundu yosi angavwisiya uthenga wa mu Bayibolu. Zuŵa linyaki we kumalu nga bizinesi, wanguwona msungwana munyaki yo wangujijambula vinthu paliŵavu laki ndipu wanguvwala vimalaya vikulu. Yukina wangukamba kuti, “Pakwamba ndingugongowa kukambiskana nayu kweni pavuli paki ndingukambiskana nayu. Ndinguwona kuti watiliyanja Bayibolu ndipu vinthu vinyaki vo wangujijambula paliŵavu venga mavesi nga mu buku la Sumu!” Munthukazi yo wangwamba kusambira Bayibolu kweniso kuwungana. *
18. Ntchifukwa wuli titenere cha kuyeruzga ŵanthu?
18 Kumbi Yesu wangukamba kuti mbewu zacha kali kuti zivuniki chifukwa chakuti wawonanga kuti ŵanthu anandi amulondongi? Awa. Tikamba viyo, chifukwa Malemba ngangukambiya limu kuti ŵanthu amanavi azamuvwana mwaku iyu. (Yoha. 12:37, 38) Kweniso Yesu waziŵanga vo ve mumtima mwa ŵanthu. (Mate. 9:4) Chinanga kuti waŵikanga maŵanaŵanu ngaki pa ŵanthu amanavi wo angumugomezga, kweni wapharazgiyanga weyosi mwaphamphu. Mwaviyo, chifukwa chakuti isi tingawona cha vo ve mumtima mwa ŵanthu, tikhumbika cha kuyeruzga ŵanthu kuti angasintha cha! Mumalu mwaki, tiwonengi kuti angaŵa akusambira aku Yesu. Marc yo wachita umishonale ku Burkina Faso wangukamba kuti: “Kanandi ŵanthu wo ndiŵanaŵana kuti alutengi panthazi ndiwu aleka kusambira. Kweni ŵanthu wo ndiŵanaŵana kuti alekengi kusambira ndiwu aluta panthazi. Mwaviyo, ndasambira kuti mbumampha kuzomereza kuti mzimu waku Yehova utilongozgengi kusaniya ŵanthu wo akhumba kusambira uneneska.”
19. Kumbi titenere kuŵawona wuli ŵanthu wo titiŵapharazgiya?
19 Pakwamba mungawona kuti muchigaŵa chinu mwe ŵanthu anandi cha wo ŵenge mbewu zo zacha kali kuti zivuniki. Kweni mutenere kukumbuka vo Yesu wangukambiya akusambira ŵaki. Minda yacha kali, kung’anamuwa kuti yikhumbika kuvunika. Ŵanthu angasintha ndi kuja akusambira aku Khristu. Yehova wawona kuti ŵanthu ŵenaŵa ‘mbakuzirwa.’ (Haga. 2:7) Asani tiwonengi ŵanthu nge mo Yehova ndi Yesu atitiŵawone, tiyesesengi kuziŵa banja lawu, masambiru ngawu, vinthu vo akumana navu pa umoyu kweniso vo atanja. Tiŵawonengi nge ŵanthu wo angaleka kusintha cha kweni nge abali ndi azichi ŵidu.
SUMU 57 Tipharazgiya Ŵanthu a Mitundu Yosi
^ ndimi 5 Kumbi mo tiwone ŵanthu wo titiŵapharazgiya vikwaska wuli ntchitu yidu yakupharazga ndi kusambiza? Mu nkhani iyi tiwonengi mo Yesu ndi wakutumika Paulo awoniyanga ŵanthu wo aŵapharazgiyanga. Kweniso tiwonengi mo tingaŵayezge asani tiŵanaŵaniya vo ŵanthu wo titiŵapharazgiya agomezga, atanja ndipuso asani tiŵanaŵaniya fundu yakuti angaja akusambira aku Yesu.
^ ndimi 17 Nkhani zakuti “Bayibolu Lisintha Ŵanthu” ze ndi vakuyeruzgiyapu va ŵanthu wo akusintha umoyu wawu. Nkhani izi zasanirikanga mu Chigongwi cha Alinda mpaka mu 2017. Kweni mazuŵa nganu zisanirika pa webusayiti ya jw.org®. Wonani po palembeka kuti ZOKHUDZA IFEYO > ZOCHITIKA PA MOYO WA A MBONI ZA YEHOVA.
^ ndimi 57 VITHUZI: Mubali ndi muwolu waki apharazga ku nyumba ndi nyumba ndipu awona (1) nyumba yakutowa yo ye ndi maluŵa; (2) nyumba yo muja banja lo le ndi ŵana anamana; (3) nyumba yo atiyiphwere cha mukati ndi kubwalu; kweniso (4) nyumba yo muja munthu yo watanja kusopa. Kumbi ndi nyumba niyi yo mungasaniya munthu yo wangaja wakusambira waku Yesu?
