1. Konkhoskani vo vinguchitika kuti Yesu wachiti chakuziziswa chaki chakwamba.

 ŴANAŴANIYANI mo vinthu ve nge Yesu wachiyamba uteŵeti waki chakukumaliya kwa 29 C.E. Yesu ndi anyina a Mariya kweniso akusambira ŵaki anyaki, angudanika ku phwandu la zowala ku Kana kunkhondi kwa tawuni ya Nazareti. Mariya wenga mubwezi wa banja lo kwenga zowala ndipu viwoneka kuti wawovyanga alendu wo anguza ku zowala. Kweni zowala ze mukati pangubuka suzgu linyaki lo latingi lichitiskengi soni banja lo kweniso ŵeneku a zowala. Suzgu laki lenga lakuti vinyu wanguŵamaliya. b Panyaki venga viyo chifukwa chakuti alendu wo anguza, ŵenga anandi kuluska wo akhazanga kuti azengi. Mwaliŵi, Mariya wanguluta kwaku Yesu mwana waki ndipu wangumukambiya kuti: “Vinyu waŵamaliya.” (Yoha. 2:1-3). Kumbi Yesu wanguchitanji? Iyu wanguchita chakuziziswa, wangusambusa maji kuja “vinyu wamampha.”​—Yoha. 2:9, 10.

2-3. (a) Kumbi Yesu wanguchita vakuziziswa nivi? (b) Kumbi tiyanduwa wuli asani tiŵanaŵaniya vakuziziswa vo Yesu wanguchita?

² Yesu wanguchita so vakuziziswa vinyaki vinandi pa nyengu yo wachitanga uteŵeti waki. c Iyu wangugwiriskiya ntchitu nthazi zaki zakuziziswa kuti wawovyi ŵanthu masawuzandi nganandi. Mwakuyeruzgiyapu, nyengu yinyaki Yesu wanguryiska anthulumi 5,000 ndipu nyengu yinyaki wanguryiska anthulumi 4,000. Pa vakuziziswa vosi viŵi venivi, Yesu watenere kuti wanguryiska ŵanthu akujumpha 27,000 asani tingasazgiyapu anthukazi kweniso ŵana wo ŵengapu pa nyengu yo. (Mate. 14:15-21; 15:32-38) Pa nyengu yeniyi, Yesu wanguchizga so ŵanthu anandi wo atamanga. (Mate. 14:14; 15:30, 31) Ŵanthu atenere kuti anguzizwa ukongwa kuwona mo Yesu wanguŵachizgiya mwakuziziswa kweniso kuŵapaska chakurya!

³ Mazuŵa nganu tingasambira vinandi kutuliya ku vakuziziswa vo Yesu wanguchita. Mu nkhani iyi, tiwonengi vo tisambirapu kutuliya ku vakuziziswa venivi. Pavuli paki, tiwonengi mo tingayezge Yesu pa nkhani ya kujiyuyuwa kweniso lisungu lo wangulongo pa nyengu yo wachitanga vakuziziswa.

4. Kumbi vakuziziswa vo Yesu wanguchita vititisambiza vakukwaskana ndiyani?

⁴ Vakuziziswa vo Yesu wanguchita, vititisambiza vakukwaskana ndi iyu kweniso Awisi. Ve viyo, chifukwa chakuti nthazi zo Yesu wagwiriskiyanga ntchitu pakuchita vakuziziswa, zenga zaku Yehova. Pa Machitidu 10:38 patiti: “Chiuta wangumusankha [Yesu] ndi mzimu wakupaturika kweniso nthazi ndipu iyu wangwenda mucharu chosi kuchita vinthu vamampha kweniso kuchizga ŵanthu wosi wo akandirizgikanga ndi Dyaboli chifukwa Chiuta wenga nayu.” Kumbukani so kuti vinthu vosi vo Yesu wangukamba kweniso kuchita kusazgiyapu vakuziziswa vo iyu wanguchita, valongonga mo Awisi aŵanaŵaniya kweniso mo avwiya. (Yoha. 14:9) Tiyeni tiwoni vinthu vitatu vo tisambira kutuliya ku vakuziziswa vo Yesu wanguchita.

5. Chifukwa wuli Yesu wanguchita vakuziziswa? (Mateyu 20:30-34)

⁵ Chakwamba, Yesu kweniso Awisi atitiyanja ukongwa. Pa nyengu yo Yesu wenga pacharu chapasi, wangulongo kuti watiŵayanja ukongwa ŵanthu, mwakugwiriskiya ntchitu nthazi zaki zakuziziswa kuti wawovyi ŵanthu wo asuzgikanga. Nyengu yinyaki, ŵanthu ŵaŵi achibulumutiya, angumuŵeyere kuti waŵawovyi. (Ŵerengani Mateyu 20:30-34.) Wonani kuti Yesu ‘wanguŵachitiya lisungu’ ndipu wanguŵachizga. Pa lemba ili, mazu nga Chigiriki ngo akungafwatuliya kuti ‘wanguŵachitiya lisungu’ ngang’anamuwa lisungu likulu ukongwa lo munthu watuvwa mumtima. Lisungu likulu lenili lo lilongo kuti Yesu waŵayanjanga ukongwa ŵanthu, ndilu lingumuchitiska kuti waryiski ŵanthu wo ŵenga ndi nja kweniso wachizgi munthu yo watamanga makhati. (Mate. 15:32; Mariko 1:41) Tingasimikiza kuti Yehova Chiuta wa “lisungu likulu,” ndipuso Mwana waki atitiyanja ukongwa ndipu vitiŵaŵaŵa asani tisuzgika. (Luka 1:78; 1 Petu. 5:7) Yiwu akhumbiskika kutuzgapu masuzgu ngosi ngo ngasuzga ŵanthu!

6. Kumbi Chiuta wakumupaska nthazi wuli Yesu?

⁶ Chachiŵi Chiuta wakupaska Yesu nthazi kuti wazimalisi masuzgu ngosi nga ŵanthu. Kuziya mu vakuziziswa vo wachitanga Yesu wangulongo kuti we ndi nthazi, zakumalisiya masuzgu ngo isi tingangamalisa cha pakutija. Mwakuyeruzgiyapu, iyu we ndi nthazi zakutifwatuwa ku ubudi wo tikuhara kweniso masuzgu ngo ngatuza chifukwa cha ubudi, nge matenda kweniso nyifwa. (Mate. 9:1-6; Aro. 5:12, 18, 19) Vakuziziswa vo iyu wanguchita, vingulongo kuti iyu wangachizga “matenda nga mtundu wewosi” ndipuso kuyuska akufwa. (Mate. 4:23; Yoha. 11:43, 44) Kweniso iyu we ndi nthazi zakulekese mphepu zanthazi ndi kuthereska mizimu yiheni. (Mariko 4:37-39; Luka 8:2) Vakuchiska ukongwa kuziŵa kuti Yehova wakupaska nthazi zenizi Mwana waki!

7-8. (a)Kumbi vakuziziswa vo Yesu wanguchita vititisimikiziyanji? (b) Kumbi yimwi mukhumbisiska kuziwona chakuziziswa nichi mucharu chifya?

⁷ Chachitatu, tigomezga ndi mtima wosi kuti vinthu vamampha vo Ufumu waku Chiuta uzisengi, vazamufiskika nadi. Vakuziziswa vo Yesu wanguchita we pacharu, vititisambiza so kuti wazamuchita so vinthu venivi pacharu chosi chifukwa iyu ndi Fumu ya Ufumu waku Chiuta. Tiyeni tiwoni mo umoyu wazamuŵiya asani Khristu waziyamba kulamuliya pacharu chapasi. Tazamukondwa ndi umoyu wamampha, chifukwa iyu wazamutuzgapu matenda ngosi kweniso kupunduka, vo vichitiska kuti ŵanthu asuzgikengi. (Yesa. 33:24; 35:5, 6; Chivu. 21:3, 4) Tazamusuzgikanga ndi nja cha pamwenga kusuzgika ndi masuzgu ngo ngatuza chifukwa cha masoka nga chilengedu. (Yesa. 25:6; Mariko 4:41) Tazamukondwa ukongwa, kulonde abali ŵidu kweniso mabwezi ngidu kutuliya “mumiwunda yachikumbusu.” (Yoha. 5:28, 29) Kumbi yimwi mukhumbisiska kuziwona chakuziziswa nichi mucharu chifya?

⁸ Pa nyengu yo Yesu wachitanga vakuziziswa, wangulongo kuti ngwakujiyuyuwa ukongwa kweniso we ndi lisungu mijalidu yo nasi titenere kutoliyaku. Tiyeni tikambiskani vakuwoniyapu viŵi ndipu tiyambengi kukambiskana nkhani ya phwandu la zowala zo zinguchitika ku Kana.

9. Kumbi Yesu wanguchitanji pa phwandu la nthengwa? (Yoha. 2:6-10)

⁹ Ŵerengani Yohane 2:6-10. Vinyu wati wamala pa zowala, kumbi wenga udindu waku Yesu kuchitapu kanthu? Awa. Palivi uchimi wo ungukambiya limu kuti Mesiya wazamusambusa maji kuja vinyu. Aŵanaŵaniyani mo mungavwiya asani vakumwa vingapereŵere pa zowala zinu. Yesu wangulivwiya lisungu banja lo, ukongwa munthulumi ndi munthukazi wo angutolana ŵaka ndipu wakhumbanga cha kuti achiti soni. Mwaviyo, nge mo takambiyapu kali mu nkhani iyi, iyu wanguchita chakuziziswa. Wangusambusa maji ngakukwana malita 390 kuja vinyu wamampha. Panyaki iyu wangusambusa vinyu munandi viyo, kuti munyaki wajeku kuti azimugwiriskiyi ntchitu munthazi pamwenga so kuti azimugulisi kuti azisaniyi ndalama. Tikayika cha kuti ŵanthu wo angutorana ŵaka sonu anguwonga ukongwa chifukwa cha venivi.

10. Kumbi ndi fundu zakukhumbika nizi zo zikulembeka mu nkhani yo yisanirika mu Yohane chaputala 2? (Wonani so chithuzi.)

¹⁰ Tiyeni tiwoni fundu zinyaki zakukhumbika ukongwa zo zisanirika mu nkhani yo yikulembeka mu Yohane chaputala 2. Wonani kuti Yesu wangudamu yija cha maji mumusuku. Mumalu mwakuchitiska ŵanthu kuti aŵanaŵaniyengi vaku iyu pe, wangukambiya ateŵeti kuti ndiwu ademu maji mumusuku. (Vesi 6, 7) Ndipuso wati wasambusa maji kuja vinyu, Yesu wanguto yija cha vinyu kuchipasa wakuwonere phwandu. Mumalu mwaki, wangukambiya ateŵeti kuti ndiwu achiti venivi. (Vesi 8) Yesu wangutopu cha kapu ya vinyu ndi kuluta pa masu pa alendu ndikujithamika kuti, ‘Laŵani vinyu yo ndapanga ini!’

11. Kumbi tisambiranji pa chakuziziswa cho Yesu wanguchita?

¹¹ Kumbi tisambiranji ku chakuziziswa cho Yesu wangusambusa maji kuja vinyu? Tisambirapu jalidu la kujiyuyuwa. Yesu wangujiŵikamu cha pa chakuziziswa cho wanguchita. Iyu wajiŵikangamu cha pa chechosi cho wachitanga. Mumalu mwaki, iyu wajiyuyuwanga ndipu mwakuwerezawereza waperekanga unkhankhu wosi ndipuso ulemu kwa Awisi. (Yoha. 5:19, 30; 8:28) Asani tiyezga Yesu mwakulutirizga kuja akujiyuyuwa, tijiŵikengemu cha chifukwa cha vinthu vo tafiska kuchita. Kwali tafiskanji pakuteŵete Yehova, titenere kujiŵikamu cha kweni tithamikengi Chiuta chifukwa cha mwaŵi wo wakutipaska wakumuteŵete. (Yere. 9:23, 24) Timupaskengi ulemu wo iyu wakhumbikiya. Kukamba uneneska, palivi cho tingafiska kuchita pakutija, kwambula chovyu chaku Yehova.​—1 Akori. 1:26-31.

12. Kumbi ndi nthowa yinyaki niyi yo tingayezge Yesu pa nkhani ya kuja akujiyuyuwa? Kambani chakuyeruzgiyapu.

¹² Tiyeni tikambiskani nthowa yinyaki yo tingayezge kujiyuyuwa kwaku Yesu. Ŵanaŵaniyani chakuyeruzgiyapu ichi: Mura munyaki wamaliya nyengu yaki yinandi kovya mteŵeti wakovya wachinyamata kunozgeke nkhani yaki yachisanisani yakwamba. Chifukwa cha venivi, mubali wachinyamata mwenuyu wakamba nkhani yakuchiska ukongwa, yo mpingu wosi ukondwa nayu. Maunganu ngati ngamala munthu munyaki waluta kwa mura yuwa ndipu watimukambiya kuti: ‘Mubali ngana yuwa wakamba umampha ukongwa nkhani yaki, asi viyo?’ Kumbi mura uyu wakhumbika kukamba kuti: ‘Hinya, kweni ini ndini ndamaliyapu nyengu yinandi kumuwovya kuyinozgeke.’ Pamwenga wakhumbika ŵaka kujiyuyuwa ndikukamba kuti: ‘Hinya wakamba umampha. Ndakondwa ukongwa kuti wakamba viyo nkhani yaki.’ Asani te akujiyuyuwa, timbengi mbata cha pa vinthu vamampha vo tachitiya ŵanthu anyaki. Tikondwa chifukwa tiziŵa kuti Yehova wawona kweniso kuti vo tachita wativiwona kuti vakuzirwa. (Yeruzgiyani ndi Mateyu 6:2-4; Ahe. 13:16.) Kukamba uneneska tikondwesa Yehova asani tiyezga Yesu pa nkhani yakuja akujiyuyuwa.​—1 Petu. 5:6.

13. Kumbi Yesu wanguwonanji wati wafika pafupi ndi tawuni ya Nayini, nanga wanguchitanji? (Luka 7:11-15)

¹³ Ŵerengani Luka 7:11-15. Ŵanaŵaniyani kuti muwona vo vichitika pa nkhani iyi yo yinguchitika cha mkatikati mwa uteŵeti waku Yesu. Yesu wanguluta ku Nayini tawuni ya muchigaŵa cha Galileya kufupi ndi Shunemu ko mchimi Elisha wanguyuska mwana wa munthukazi munyaki, pafufupi vyaka 900 kuvuli. (2 Mafu. 4:32-37) Yesu we pafupi kufika pageti, wanguwona ŵanthu wo angupinga nyifwa achituwa mutawuni. Nkhani yaki njakupaska chitima ukongwa chifukwa yo wangutayika wenga mwana yija wa choko. Pa nyengu iyi choko ichi chenga chija cha, chenga limoza ndi gulu la ŵanthu a mu tawuni yo. Yesu wangumika ŵanthu wo angupinga nyifwa ndipu choko cho wanguchichitiya chinthu chinyaki chapade, wanguchiyuskiya mwana waki. Iyi ndi nkhani yakwamba pa nkhani zitatu zakukonkhoska ŵanthu wo Yesu wanguŵayuska zo zikulembeka mu mabuku nga uthenga wamampha.

14. Kumbi ndi fundu zakukhumbika nizi zo zikulembeka mu nkhani yo ye mu Luka chaputala 7? (Wonani so chithuzi.)

¹⁴ Tiyeni tiwoni fundu zinyaki zakukhumbika ukongwa zo zisanirika mu nkhani yo yikulembeka mu Luka chaputala 7. Wonani kuti Yesu ‘wanguwona’ ama wo mwana wawu wangutayika ndipu pavuli paki ‘wanguŵachitiya chitima.’ (Vesi  13) Panyaki Yesu wanguwona ama wo aliyanga achiyenda pafupi ndi thupi la mwana wawu ndipu wanguŵavwiya lisungu. Yesu wanguŵavwiya ŵaka chitima pe cha ama wo mumalu mwaki wanguŵalongo lisungu. Iyu wangukambiskana nawu ndipu tikayika cha kuti wanguŵachiska. Iyu wanguti: “Lekani kuliya.” Pavuli paki iyu wanguchitapu kanthu. Yesu wanguyuska mnyamata yo wangufwa ndipu “wangumupereka kwa anyina.”​—Vesi 14, 15.

15. Kumbi tisambiranji pa chakuziziswa chaku Yesu?

¹⁵ Kumbi tisambiranji pa chakuziziswa cho Yesu wanguchita, chakuyuska mwana wa choko? Tisambira kuti tiŵalongongi lisungu ŵanthu wo ŵe ndi chitima. Mbuneneska kuti tingayuska ŵanthu akufwa cha nge mo Yesu wanguchitiya. Kweni nge Yesu, tingaŵalongo lisungu ŵanthu wo mubali wawu watayika, mwakuja masu ndi vinthu vo vitiŵachitikiya. Tingachitapu kanthu kuti tiŵalongo lisungu mwakukamba kweniso kuchita vinthu vo tingafiska kuti tiŵawovyi kweniso kuŵapembuzga. d (Nthanthi 17:17; 2 Akori. 1:3, 4; 1 Petu. 3:8) Chinanga ndi mazu ngapusu kweniso kuwachitiya tinthu tinyaki timanatimana, kungaŵawovya ukongwa.

16. Nge mo palongore pa chithuzi, kumbi tisambiranji ku mzichi yo mwana waki wangutayika ŵaka?

¹⁶ Tiyeni tikambiskani chakuwoniyapu. Vyaka vo vajumpha, mzichi munyaki wachimba sumu pa maunganu wanguwona mzichi munyaki yo wanguja nayu pafupi wachiliya. Sumu yo yakambanga va chiyuka ndipu mzichi yo waliyanga, mwana waki msungwana ndipu watayika ŵaka. Chifukwa chakuti mzichi yo waziŵanga venivi, mwaliŵiliŵi wanguluta po penga mzichi munyaki yo, wanguŵika janja laki paphewa ndipu angumbiya limoza sumu yosi. Pati pajumpha nyengu, mzichi yo mwana waki wangutayika wangukamba kuti: “Ndinguwona kuti abali ndi azichi atindiyanja ukongwa.” Iyu wangukondwa ukongwa kuti wanguluta ku maunganu pa zuŵa ili. Iyu wanguti: “Ku Nyumba ya Ufumu ndiku tisaniya chovyu.” Tisimikiza kuti Yehova wawona kweniso wawonga vinthu vimanavimana vo tichita kuti tilongo lisungu ŵanthu wo abali ŵaŵu atayika wo “mzimu wawu watekenyeka.”​—Salimo 34:18.

17. Kumbi tasambiranji mu nkhani iyi?

¹⁷ Tingachiskika ukongwa asani tingasambira nkhani za mu Bayibolu zakukwaskana ndi vakuziziswa vo Yesu wanguchita. Nkhani zenizi zititisambiza kuti Yehova kweniso Yesu atitiyanja ukongwa. Zititisambiza so kuti Yesu we ndi nthazi zakumalisiya masuzgu ngosi ngo ŵanthu akumana nangu. Ndipuso kuti tigomezgengi kuti vosi vo Chiuta wakulayizga, vifiskikengi pambula kuswera yapa asani Ufumu waki wayamba kulamuliya. Asani tisambira nkhani zenizi, tingaŵanaŵaniya nthowa zo tingayezge mijalidu yaku Yesu. Tingachita umampha kunozga ndondomeku yakuti tisambirengi nkhani zakukwaskana ndi vakuziziswa vinyaki vo Yesu wanguchita, pakutija pamwenga pakusopa kwa pabanja. Wonani vo musambirapu ndipu pavuli paki, kambiyaniku ŵanthu anyaki. Asani mwachita viyo, mungachiska ŵanthu anandi!​—Aro. 1:11, 12.

18. Kumbi tazamukambiskananji mu nkhani yakulondopu?

¹⁸ Kukumaliya kwa uteŵeti waki, Yesu wanguchita chakuziziswa chachitatu ndi chakumaliya chakukwaskana ndi chiyuka. Kweni chakuziziswa chenichi chenga chakupambana ndi vinyaki, chifukwa chakuti wanguyuska mubwezi waki yo wanguja mumuwunda mazuŵa nganayi. Kumbi tisambiranji ku chakuziziswa chenichi? Nanga tingachita wuli kuti tigomezgengi ukongwa kuti kwazamukuŵa chiyuka? Nkhani yakulondopu yazamumuka mafumbu ngenanga.