1. Kumbi paradayisu wauzimu ndi vinthu wuli, nanga isi tikhumbika kusimikiza kuchitanji?

 MAZUŴA nganu pacharu chapasi pe paradayisu wakuyeruzgiya yo wakuzaza ndi ŵanthu wo atangwanika kuchita vinthu vamampha. Paradayisu mwenuyu wakuzaza ndi ŵanthu mamiliyoni wo ŵe ndi chimangu chayichu. Ŵanthu wo ŵe mu paradayisu mwenuyu akusimikiza kuti atuwengemu cha. Yiwu akhumba so kuti ŵanthu anandi aseremu. Kumbi paradayisu mwenuyu wadanika kuti wuli? Wadanika kuti paradayisu wauzimu! a

2. Kumbi ndi vinthu wuli vo vichitiska kuti paradayisu wauzimu waje wakukondwesa?

² Mwakuziziswa, Yehova wakupanga paradayisu wauzimu mo ŵanthu ŵaki aja mwachimangu kweniso mwakukoliyana. Kweni venivi vakupambana ndi charu chaku Satana cho chikuzazana ndi ŵanthu wo atinkhana, achita vinthu viheni kweniso akofya ukongwa. (1 Yoha. 5:19; Chivu. 12:12) Chiuta widu wachanju, wawona mo ŵanthu ŵaki asuzgikiya ndipu wakhumba kuti ajengi mwakuvikilirika kuti alutirizgi kumuteŵete mwalikondwa. Mazu ngaki ngakamba kuti paradayisu wauzimu ndi “malu ngakuthaŵiyaku” ngakuvikilirika kweniso “munda wakudirika maji.” (Yesa. 4:6; 58:11) Yehova wachitiska kuti ŵanthu wo aja mu paradayisu wauzimu akondwengi kweniso kuja akuvikilirika mu mazuŵa nganu ngakumaliya.—Yesa. 54:14; 2 Timo. 3:1.

3. Kumbi uchimi wo ukulembeka mu Yesaya chaputala 65, ungufiskika wuli mu nyengu yakali?

³ Kuziya mwa mchimi Yesaya, Yehova wangukamba mo umoyu wazamuŵiya ku ŵanthu wo azamuja mu paradayisu wauzimu. Mungasaniya  venivi mu Yesaya chaputala 65, cho chikonkhoska mo uchimi wenuwu ungufiskikiya kakwamba mu 537 B.C.E. Pa nyengu yeniyi, Ayuda wo angulapa angufwatulika ku ukapolu ku Babiloni ndipu anguwere kwawu ku Isirayeli. Yehova wangutumbika ŵanthu ŵaki ndipu wanguŵawovya kuti anozgi so tawuni ya Yerusalemu yo yingubwangandulika kweniso kuti azengi so nyumba yakusopiyamu, ngo ngenga malu ngo asopiyangamu Yehova mwauneneska ku Isirayeli.—Yesa. 51:11; Zeka. 8:3.

4. Kumbi uchimi wa pa Yesaya chaputala 65 ufiskika wuli mazuŵa nganu?

⁴ Kufiskika kachiŵi kwa uchimi waku Yesaya kungwamba mu 1919 C.E. pa nyengu yo ateŵeti aku Yehova a mazuŵa nganu angufwatulika ku ukapolu wa Babiloni Mukulu. Pavuli paki, paradayisu wauzimu wangwamba kusapaliya pacharu chosi chapasi. Apharazgi a Ufumu aphamphu angupanga mipingu yinandi ndipu anguja ndi mijalidu yachikhristu. Anthulumi kweniso anthukazi wo ŵenga ankhaza ndipuso achitanga vinthu viheni anguvwala “umunthu wufya wakulengeka mwakukoliyana ndi khumbu laku Chiuta.” (Aefe. 4:24) Kweni vinthu vinandi vo Yesaya wangukambiya limu vazamufiskika kunthazi mucharu chifya. Kweni chinanga ndi sonu tiyanduwa mu nthowa zinandi chifukwa chakuja mu paradayisu wauzimu. Sonu tiyeni tiwoni mo paradayisu wauzimu mwenuwu watitikwaskiya kweniso chifukwa cho titenere cha kutuliyamu.

KUMBI TINGAŴAZIŴA WULI ŴANTHU WO ŴE MU PARADAYISU WAUZIMU?

5. Mwakukoliyana ndi mo lemba la Yesaya 65:13 likambiya, kumbi tikondwa ndi vinthu wuli mu paradayisu wauzimu?

⁵ Aryisika umampha mwauzimu kweniso asisipulika. Uchimi waku Yesaya upambanisa mo umoyu wa ŵanthu wo ŵe mukati mwa paradayisu wauzimu uliri ndi umoyu wa ŵanthu wo ŵe kubwalu kwa paradayisu mwenuyu. (Ŵerengani Yesaya 65:13.) Yehova watiŵapaska vinthu vosi vakukhumbika ateŵeti ŵaki kuti alutirizgi kuja nayu pa ubwezi wakukho. Te ndi mzimu waki wakupaturika, Mazu ngaki kweniso chakurya chauzimu chinandi mwakuti ‘titurya, kumwa ndipuso tikondwa.’ (Yeruzgiyani Chivumbuzi 22:17.) Kweni ŵanthu wo ŵe kubwalu kwa paradayisu wauzimu ‘ŵe ndi nja, atufwa ndi nyota kweniso alengeseka.’ Yiwu ŵe ndi nja yauzimu.—Amosi 8:11.

6. Kumbi lemba la Yoweli 2:​21-24 litivikonkhoska wuli vinthu vauzimu vo tipaskika, nanga tiyanduwa navu wuli?

⁶ Mu uchimi waki, Yoweli wangugwiriskiya ntchitu vinthu vakukhumbika nge tirigu, vinyu kweniso mafuta kulongo kuti Yehova wapereka vinthu vakukhumbika ku ŵanthu Ŵaki kusazgapu chakurya chauzimu. (Yowe. 2:​21-24) Mwakuyeruzgiyapu, iyu watitipaska vinthu venivi kuziya mu Bayibolu, mabuku ngakukonkhoska Bayibolu, webusayiti yidu, maunganu ngampingu, ngadera kweniso ngachigaŵa. Tingayanduwa ukongwa ndi chakurya chauzimu chenichi zuŵa lelosi ndipu venivi vititiwovya kuti tijivwengi kuti titurya mwakukwana kweniso kusisipulika.

7. Kumbi ndi vinthu wuli vo vititiwovya kuti tije ndi “mtima wakukondwa”? (Yesaya 65:14)

⁷ Akondwa kweniso akhorwa. Ŵanthu aku Chiuta ‘adaniriza mwakukondwa’ chifukwa chakuti atimuwonga ukongwa Yehova. (Ŵerengani Yesaya 65:14.) Uneneska wa mu Bayibolu, malayizgu ngakupembuzga ngo nge mu Mazu ngaku Chiuta kweniso chilindizga cho tenachu chifukwa cha sembi yaku Khristu vititiwovya kuti tijengi ndi “mtima wakukondwa.” Asani tikambiskana vinthu venivi ndi abali ndi azichi ŵidu vititiwovya kuti tikondwengi ukongwa!—Salimo 34:8; 133:​1-3.

8. Kumbi ndi vinthu viŵi vakukhumbika ukongwa nivi vo viziŵikisa paradayisu wauzimu?

⁸ Pe vinthu vakukhumbika ukongwa viŵi vo viziŵikisa paradayisu wauzimu, ndipu vinthu vaki ndi chanju kweniso kukoliyana. ‘Kukoliyana ukongwa’ kwenuku kutitiwovya kuziŵa mo umoyu wazamujaliya mucharu chifya mo ateŵeti aku Yehova azamuyanjananga ukongwa kweniso kukoliyana kuluska mo achitiya mazuŵa nganu.  (Ako. 3:14) Mzichi munyaki wangukamba vo wanguwona vakukwaskana ndi ateŵeti aku Yehova wati wakumana nawu kakwamba. Iyu wangukamba kuti: “Ndaziŵanga cha mo ŵanthu akondwe, ndipu chinanga ndi mubanja mwangu ndakondwanga cha. Kakwamba po ndinguwona kuti ŵanthu alongorana chanju chayichu penga pa nyengu yo ndenga ndi Akaboni aku Yehova.” Weyosi yo wakhumba kusaniya likondwa chayilu kweniso kukhorwa watenere kusere mu paradayisu wauzimu. Kwali ŵanthu mucharu ichi atiŵawona wuli ateŵeti aku Yehova, yiwu ŵe ndi zina lapade pamwenga kuti mbiri yamampha pamasu paku Yehova kweniso ŵanthu wosi wo atimusopa.—Yesa. 65:15.

9. Kumbi lemba la Yesaya 65:​16, 17 lilayizganji pa nkhani ya masuzgu?

⁹ Afipa ukongwa mtima cha kweniso ŵe ndi chimangu. Lemba la Yesaya 65:14 likamba kuti ŵanthu wo asankha kuja kubwalu kwa paradayisu wauzimu, ‘aliya chifukwa chakupwetekeka mtima kweniso atenje chifukwa cha kusweka mtima.’ Nanga wuli vinthu vosi vo vichitiska kuti ŵanthu aku Chiuta avwengi kuŵaŵa kweniso kusuzgika? Pakumaliya, vinthu venivi ‘vazamuluwika kweniso vazamubisika mu masu’ ngaku Chiuta. (Ŵerengani Yesaya 65:​16, 17.) Yehova wazamutuzgapu masuzgu ngosi ndipu asani pajumpha nyengu kuvwa kuŵaŵa ko tituvwa mumtima asani takumbuka vinthu venivi kwazamumaliya limu.

10. Ntchifukwa wuli muwona kuti ntchinthu chamampha ukongwa kuja mu gulu laku Chiuta? (Wonani so chithuzi.)

¹⁰ Chinanga ndi sonu napu, tituvwa umampha mumtima asani te pa maunganu ngachikhristu ko tifipa ukongwa mtima cha kweniso tiluwaku masuzgu nga mucharu chiheni ichi. Titovya so abali ndi azichi ŵidu kuti avwengi umampha asani tilongo mijalidu nge chanju, likondwa, chimangu, lisungu kweniso kuzika, ndipu mzimu waku Chiuta ndiwu utitiwovya kuja ndi mijalidu yeniyi. (Aga. 5:​22, 23) Tiwonga ukongwa kuti te mu gulu laku Chiuta! Ŵanthu wo alutirizga kuja mu paradayisu wauzimu azamuwona Yehova wachifiskiya limu layizgu la “kuchanya kufya ndi charu chapasi chifya.”

11. Mwakukoliyana ndi Yesaya 65:​18, 19, kumbi paradayisu wauzimu yo Yehova wakupanga watitikwaska wuli?

¹¹ Awonga kweniso kukondwa ndi vo alindizga. Yesaya walutirizga kukamba chifukwa cho ‘tizayiya ndipuso kukondwa’ mu paradayisu wauzimu. Paradayisu mwenuyu wakupangika ndi Yehova. (Ŵerengani Yesaya 65:​18, 19.) Mwaviyo, mphakuvwika kuti Yehova wagwiriskiya ntchitu isi kuwovya ŵanthu kuti atuwemu mumawupu nga charu ichi ngo ngatiŵasambiza cha uneneska wakukwaskana ndi Chiuta ndipuso kuŵawovya kuti asere mu paradayisu wauzimu. Tikondwa ndi vitumbiku vo te navu chifukwa chakusambira uneneska ndipu tikhumbisiska kukambiyaku ŵanthu anyaki vinthu venivi.—Yere. 31:12.

12. Kumbi mutuvwa wuli chifukwa cha vinthu vo Chiuta wakulayizga pa Yesaya 65:​20-24, nanga ntchifukwa wuli?

 ¹² Tiwonga so ukongwa kweniso kukondwa chifukwa cha chilindizga cho tenachu nge ŵanthu wo ŵe mu paradayisu wauzimu. Aŵanaŵaniyani ŵaka vinthu vo tazamuwona kweniso kuchita mucharu chifya chaku Chiuta. Bayibolu lilayizga kuti: “Kwazamuŵavi litema lo lazamuja ndi umoyu kwa mazuŵa ngamanavi, kweniso kwazamuŵavi khongwi lo lazamutondeka kufiska mazuŵa ngaki.” Kusazgapu yapa, “[tazamuzenga] nyumba ndi kujamu, ndipuso [tazamulima] minda ya mphereska ndi kurya vipasu vaki.” ‘Tazamugwira ntchitu paŵaka cha’ chifukwa ‘tazamutumbikika ndi Yehova.’ Iyu watitilayizga kuti wazakutivikiliya kweniso wazamuchitiska kuti tikhorwengi ndi umoyu weneku. Iyu wazamuziŵa vo munthu weyosi wakhumbika ‘wechendadani,’ ndipu “chamoyu chechosi [wazakuchipaska] vo chikhumba mpaka kukhorwa.”—Yesa. 65:​20-24; Salimo 145:16.

13. Kumbi lemba la Yesaya 65:25 likonkhoska wuli mo ŵanthu asinthiya asani ayamba kuteŵete Yehova?

¹³ Aja mwachimangu kweniso atijivwa kuti mbakuvikilirika. Mwakuwovyeka ndi mzimu waku Chiuta, ŵanthu anandi wo kali ŵenga akofya asintha umoyu wawu. (Ŵerengani Yesaya 65:25.) Yiwu afwiyapu kuleka nkharu ziheni zo ŵenga nazu kali. (Aro. 12:2; Aefe. 4:​22-24) Kweni kukamba uneneska, ŵanthu aku Chiuta ŵeche ambula kufikapu ndipu tilutirizgengi kunangisa vinthu vinyaki. Kweni Yehova wawunganiska pamoza “ŵanthu amitundu yosi” wo atimuyanja kweniso kwanjana ndipu venivi vawovya kuti ajengi mwachimangu kweniso mwakukoliyana. (Tito 2:11) Ivi vakuziziswa ukongwa mwakuti ndi Chiuta pe wanthazizosi yo wangachita venivi!

14. Kumbi lemba la Yesaya 65:25 lingumukwaska wuli mubali munyaki?

¹⁴ Kumbi munthu wangasintha nadi nkharu yaki? Tiyeni tikambiskani va munyamata munyaki yo wangumangikapu kananandi ŵaka wechendakwanisi vyaka 20. Venga viyo, chifukwa chakuti wayanjanga kuchita vinthu viheni kweniso wenga wankhaza. Iyu wangumangika chifukwa chakuba galimotu, kuswa nyumba kuti wabi katundu kweniso wenga ndi milandu yinyaki yakofya. Iyu wayanjanga kuchita ndewu. Wati wavwa uneneska wa mu Bayibolu kakwamba pa umoyu waki wangwamba kusanirika pa maunganu nga Akaboni aku Yehova. Iyu wangusimikiza kuti wasaniya chinthu chakukhumbika ukongwa pa umoyu waki, kung’anamuwa kusopa Yehova mu paradayisu wauzimu. Wati wabatizika kuja Kaboni waku Yehova, kanandi waŵanaŵaniyanga mo lemba la Yesaya 65:25 lamukwaskiyanga pa umoyu waki. Iyu wangusintha kutuwa ku umoyu wa nge nkharamu kung’anamuwa munthu wankhaza ndipu wanguja nge mbereri kung’anamuwa munthu wakwanja chimangu.

15. Ntchifukwa wuli tikhumbika kuwovya ŵanthu anyaki kuti asere mu paradayisu wauzimu, nanga tingachita wuli venivi?

¹⁵ Lemba la Yesaya 65:13 litamba ndi mazu ngakuti: “Yehova, Ambuya Fumu Yikulu, wakamba kuti.” Ndipu vesi 25 limaliza ndi mazu ngakuti: “Yehova ndiyu wakamba.” Nyengu zosi vo Yehova wakamba vifiskika nadi. (Yesa. 55:​10, 11) Paradayisu wauzimu waliku nadi pasonu panu. Yehova wapanga banja la ŵanthu wo atimusopa lo ndapade ukongwa. Chifukwa chakuti te mu banja lenili te ndi chimangu chikulu ukongwa sonu panu ndipu te akuvikilirika mucharu ichi cho chikuzaza ndi ŵanthu akwanja chiwawa. (Salimo 72:7) Mwaviyo, tikhumba kuti tiwovyi ŵanthu anandi ukongwa kuti nawu asere mugulu lenili. Tingachita venivi mwakuŵika mtima pa ntchitu yakovya ŵanthu kuti aje akusambira aku Yesu.—Mate. 28:​19, 20.

KUMBI TINGAWOVYA WULI ŴANTHU ANYAKI KUTI NAWU ASERE MU PARADAYISU WAUZIMU?

16. Kumbi ndi vinthu wuli vo vitovya ŵanthu kuti asere mu paradayisu wauzimu?

¹⁶ Weyosi waku isi we ndi udindu wakovya ŵanthu anyaki kuti akhumbirengi kuja mu  paradayisu wauzimu. Kuti tichiti venivi, tikhumbika kuyezga Yehova. Iyu wachichizga ŵanthu cha kuti aserengi mugulu laki. Kweni ‘watiŵaguziya’ kwaku iyu mwachanju. (Yoha. 6:44; Yere. 31:3) Ŵanthu a mitima yamampha wo asambira vakukwaskana ndi chanju chaku Yehova kweniso mijalidu yaki yamampha akopeka ŵaka ŵija ndi kuguzikiya kwaku iyu. Kumbi mijalidu yidu yamampha yingawovya wuli ŵanthu kuti akopeki ndi kusere mu paradayisu wauzimu?

17. Kumbi tingakopa wuli ŵanthu anyaki kuti asere mu paradayisu wauzimu?

¹⁷ Nthowa yinyaki yo yingawovya ŵanthu kuti akopeki ndi kusere mu paradayisu wauzimu nkhuchita vinthu mwachanju kweniso mwalisungu ndi Akhristu anyidu. Asani ŵanthu ayamba ŵaka kuwungana nasi, tikhumba kuti avwengi nge mo anguvwiya ŵanthu ambula kugomezga wo anguza ku maunganu mu nyengu yakali ku Korinto. Yiwu angukamba kuti: “Chiuta we pakati pinu nadi.” (1 Akori. 14:​24, 25; Zeka. 8:23) Mwaviyo, nasi titenere kulutirizga kugwiriskiya ntchitu ulongozgi wakuti “mujengi mwachimangu ndi anyinu.”—1 Ate. 5:13.

18. Ndi vinthu wuli vo vingawovya kuti ŵanthu akopeki ndi gulu lidu?

¹⁸ Nyengu zosi tiwonengi Akhristu anyidu nge mo Yehova watiŵawone. Tingachita venivi asani tiŵanaŵaniya ukongwa mijalidu yawu yamampha mumalu mwakuŵanaŵaniya vo anangisa, chifukwa vo anangisa vimalengi pambula kuswera yapa. Asani tapambana maŵanaŵanu tiyesesengi kumalisa nkhani yo mwachanju ndipu ‘tichitiyanengi lisungu, tivwiyanengi chitima kweniso tigowokiyanengi ndi mtima wosi.’ (Aefe. 4:32) Asani vaŵa viyo, ŵanthu akopekengi ndi paradayisu wauzimu chifukwa nawu akhumba kuti tichitengi nawu vinthu mwachanju. b

 LUTIRIZGANI KUJA MU PARADAYISU WAUZIMU

19. (a) Mwakukoliyana ndi bokosi lakuti “ Angutuwamu Ndipu Akuweriyamu So,” kumbi ŵanthu anyaki angukambanji ŵati awere mu paradayisu wauzimu? (b) Kumbi titenere kusimikizanji? (Wonani so chithuzi.)

¹⁹ Tiwonga ukongwa kuti te mu paradayisu wauzimu! Paradayisu mwenuyu ngwakutowa ukongwa ndipu ngwakuzaza ndi ŵanthu wo athamika Yehova kuphara kali. Tiyeni tilutirizgi kuwonga Yehova chifukwa chakuti watipaska paradayisu wauzimu. Munthu weyosi yo wakhumba kusisipulika, kukhorwa, kuja mwachimangu kweniso kuja wakuvikilirika watenere kuja mu paradayisu wauzimu ndipu wangatuwangamu cha. Kweni tikhumbika kuphwere ukongwa chifukwa Satana wayesesengi kutipusisa kuti tituwemu mu paradayisu wauzimu. (1 Petu. 5:8; Chivu. 12:9) Tingazomerezanga cha kuti watituzgemu. Tiyeni tilutirizgi kufwiyapu kuvikiliya paradayisu wauzimu kuti waje wakutowa, waleki kufipiskika kweniso kuti mulutirizgi kuja chimangu.