1. Kumbi Yosefi wangukumana ndi mayeseru wuli, nanga iyu wanguchita wuli?

 YOSEFI mwana waku Yakobe wangukumana ndi mayeseru ngakulu. Muwolu wa ambuyaki a Potifara wangumukambiya kuti: “Gona nani.” Kweni Yosefi wangukana. Mazuŵa nganu, munthu munyaki wangakamba kuti, ‘Ntchifukwa wuli Yosefi wangukana mayeseru ngenanga?’ Pa nyengu iyi, Potifara pengavi. Kweniso Yosefi wenga kapolu munyumba iyi, ndipu munthukazi uyu watingi wachitiskengi kuti iyu wakumani ndi masuzgu chifukwa cha kukana kugona nayu. Kweni Yosefi wangulutirizga kukana chinanga kuti iyu wamukambiyanga venivi zuŵa lelosi. Chifukwa wuli? Yosefi wanguti: “Ndichitiyenji uheni ukulu viyo ndi kubudiya Chiuta?”​—Gene. 39:7-12.

2. Kumbi Yosefi wanguziŵa wuli kuti kuchita chigololu kwenga kubudiya Chiuta?

² Kumbi Yosefi wanguziŵa wuli kuti Chiuta waki wawona kuti kuchita chigololu mbubudi ukulu? Dangu laku Mozesi, lo lasazgangapu dangu la kuvwika umampha lakuti “Ungachitanga chigololu cha,” linguzilembeka pati pajumpha vyaka 200. (Eki. 20:14) Kweni Yosefi waziŵanga umampha kuti Yehova wakondwa cha ndi kuchita chigololu. Mwakuyeruzgiyapu, Yosefi watenere kuti waziŵanga umampha kuti Yehova wangunozga kuti nthengwa yijengi pakati pa munthulumi yumoza ndi munthukazi yumoza. Ndipuso watenere kuti wanguvwa mo Yehova wanguvikiliya ambuyaki a Sara kaŵi kosi, po ŵanthu akhumbanga kugona nawu. Kweniso nyengu yinyaki Chiuta wanguvikiliya Rabeka muwolu waku Isaki. (Gene. 2:24; 12:14-20; 20:2-7; 26:6-11) Yosefi wachiŵanaŵaniya nkhani zenizi, wanguziŵa cho ntchamampha ndipuso cho ntchiheni mumasu mwaku Chiuta. Chifukwa chakuti Yosefi wayanjanga Chiuta waki, wayanjanga so marangu ngaki ngaurunji ndipu wakhumbisiskanga kuchita vo Iyu wakhumba.

3. Kumbi tikambiskanengenji mu nkhani iyi?

 ³ Kumbi yimwi mutanja urunji? Tikayika cha kuti mutiwuyanja. Kweni tosi te ambula kufikapu, ndipu asani tingaleka kuphwere, nasi tingayamba kuliwona mwambula kwenere jalidu lenili nge mo charu ichi chichitiya. (Yesa. 5:20; Aro. 12:2) Mwaviyo, tikambiskanengi vo urunji ung’anamuwa ndipuso mo tiyanduliya asani titanja jalidu lenili. Pavuli paki, tikambiskanengi vinthu vitatu vo vingatiwovya kuti tingayanjengi ukongwa marangu ngaku Yehova.

4. Kumbi ŵanthu anandi aŵanaŵana kuti munthu murunji wachita wuli vinthu?

⁴ Asani ŵanthu aŵanaŵaniya va munthu yo ndi murunji, anandi angaŵanaŵaniya va munthu yo ngwakujikuzga, watanja kuyeruzga anyaki pamwenga wawona kuti iyu ngwamampha kuluska anyaki. Kweni Chiuta watiyitinkha mijalidu yeniyi. Pa nyengu yo Yesu wenga pacharu chapasi, wanguŵasuska mwanthazi alongozgi achisopa a mu nyengu yaki, chifukwa apanganga marangu ngawu nga cho ntchamampha ndi chiheni. (Waku. 7:16; Luka 16:15) Mwaviyo, munthu yo wachita nadi vinthu mwaurunji, waŵanaŵanapu cha kuti iyu ngwamampha kuluska anyaki.

5. Mwakukoliyana ndi vo Bayibolu likamba, kumbi urunji ung’anamuwanji? Kambani vakuyeruzgiyapu.

⁵ Urunji ndi jalidu lamampha ukongwa. Mwaviyo, tingakamba kuti urunji ung’anamuwa kuchita cho ntchakwenere mu masu mwaku Yehova Chiuta. Mu Bayibolu, mazu ngakuti “urunji” ngang’anamuwa kuchita vinthu mwakukoliyana ndi marangu ngapachanya ngaku Yehova. Mwakuyeruzgiyapu, Yehova wangupereka dangu lakuti amalonda agwiriskiyengi ntchitu “mwesu. . .wauneneska.” (Doto. 25:15) Mazu nga Chiheberi ngo ngakufwatulika kuti “uneneska,” ngangafwatulikiya so kuti “urunji.” Mwaviyo, Mkhristu yo wakhumba kuti Chiuta wamuwonengi kuti ndi murunji, watenere kuchita vinthu vosi mwauneneska pa nkhani za bizinesi. Munthu yo watanja kuchita cho ntchakwenere, watinkha so kuwona kuti munyaki atimuchitiya vinthu vambula urunji. Ndipuso kuti ‘wamukondwesengi ukongwa Yehova,’ munthu yo ndi murunji nadi waŵanaŵaniya mo Iyu wawoniyengi vo wasankha.​—Ako. 1:10.

6. Ntchifukwa wuli tingangathemba marangu ngaku Yehova nga cho ntchamampha ndi chiheni? (Yesaya 55:8, 9)

⁶ Bayibolu likonkhoska kuti Yehova ndi Mweneku wa urunji. Ndichu chifukwa chaki wadanika kuti “malu ngakujamu ngaurunji.” (Yere. 50:7) Chifukwa chakuti Yehova ndi Mlengi, iyu pe yija ndiyu we ndi wanangwa wakutipangiya marangu nga cho ntchamampha ndi cho ntchiheni. Pakuti isi te akubuda ndipuso te ambula kufikapu, tingaziŵa cha cho ntchamampha ndi cho ntchiheni. Kweni chifukwa chakuti Yehova ngwakufikapu, waziŵa nadi cho ntchamampha ndi cho ntchiheni. (Nthanthi 14:12; ŵerengani Yesaya 55:8, 9.) Kweni pakuti tikulengeka muchikozgu chaku Chiuta, tingachita cho iyu wawona kuti ntchakwenere. (Gene. 1:27) Ndipu titanja kuchita venivi. Kwanja Awusefwi akuchanya kutitichiska kuti tiŵayezgengi mo tingafiskiya mwakulondo marangu ngawu.​—Aefe. 5:1.

7. Ntchifukwa wuli tikhumbika marangu ngakuthembeka? Kambani vakuyeruzgiyapu.

⁷ Tiyanduwa asani tivwiya marangu ngaku Yehova nga cho ntchamampha ndi chiheni. Ntchifukwa wuli tikamba viyo? Aŵanaŵaniyani waka vo vingachitika asani banki yeyosi yingapanga marangu ngaki ngakukwaskana ndi nthazi ya ndalama! Yapa pangaŵa chimtimbaheka chikulu. Ndipu asani madokotala ndi manesi aleka kulondo marangu ngo ngakuŵikika asani aphwere ŵanthu wo atama, ŵanthu anyaki angafwa. Kukamba uneneska, marangu ngakuthembeka ngavikiliya. Mwakuyanana waka, marangu ngaku  Chiuta nga cho ntchamampha ndi chiheni ngatitivikiliya.

8. Kumbi ŵanthu wo atanja kuchita cho ntchamampha azamutumbikika wuli?

⁸ Yehova watumbika ŵanthu wo atesesa kulondo marangu ngaki. Iyu walayizga kuti: “Ŵanthu arunji azamulonde charu chapasi, ndipu azamuja mwenimo kwamuyaya.” (Salimo 37:29) Aŵanaŵaniya waka mo ŵanthu azamujaliya mwakukoliyana, mwachimangu ndipuso mwalikondwa, pa nyengu yo weyosi wazamulondonga marangu ngaku Yehova! Yehova wakhumba kuti namwi muzikondwi ndi umoyu wenuwu. Kukamba uneneska, tosi te ndi vifukwa vakuvwika vakwanjiya urunji. Kumbi tingachita wuli kuti tiliyanjengi ukongwa jalidu ili? Tiyeni tikambiskani vinthu vitatu vo tingachita.

9. Kumbi ntchinthu wuli cho chingatiwovya kuti tiyanjengi urunji?

⁹ Chakwamba: Tiyanjengi Yo wakupanga marangu. Kuti tiyanjengi urunji, tikhumbika kumuyanja ukongwa Yo wakupanga marangu nga cho ntchamampha ndi chiheni. Asani titimuyanja ukongwa Yehova, ndipu tikhumbisiskengi ukongwa kuchita vinthu mwakukoliyana ndi marangu ngaki ngaurunji. Mwakuyeruzgiyapu: Asani Adamu ndi Heva amuyanjanga Yehova, atingi avwiyengi dangu laki la urunji.​—Gene. 3:1-6, 16-19.

10. Kumbi Abrahamu wanguchitanji kuti wamuziŵi umampha Yehova?

¹⁰ Isi tikhumba cha kuchita vo Adamu ndi Heva anguchita. Tingakhwecha kuchita venivi, asani tilutirizga kusambira vakukwaskana ndi Yehova, kuwona kuti mijalidu yaki njakuzirwa kweniso kwesesa kuziŵa mo iyu waŵanaŵaniya. Asani tichitengi viyo, timuyanjengi ukongwa Yehova. Tiyeni tikambiskani vaku Abrahamu. Iyu wamuyanjanga ukongwa Yehova. Chinanga mphanyengu yo venga vakusuzga kwaku iyu kuvwisa vo Yehova wangusankha, Abrahamu wangugaruka cha. Mumalu mwaki, wanguyesesa kuti wamuziŵi umampha Yehova. Mwakuyeruzgiyapu, Abrahamu wati waziŵa kuti Yehova wakhumba kunanga Sodomu ndi Gomora, pakwamba wanguchita mantha kuti “wakweruzga wa charu chosi chapasi” wabayengi ŵanthu arunji limoza ndi aheni. Abrahamu wanguwona kuti venivi vakwenere cha, mwaviyo wangufumba Yehova mwakuwerezawereza. Ndipu Yehova wangumumuka mwakuzikira. Pakumaliya, Abrahamu wanguziŵa kuti Yehova wafufuza mtima wa munthu weyosi kweniso kuti walanga cha munthu wambula kunanga limoza ndi munthu muheni.​—Gene. 18:20-32.

11. Kumbi Abrahamu wangulongo wuli kuti wayanjanga Yehova kweniso wamuthembanga?

¹¹ Abrahamu wangukwaskika ukongwa ndi vo wangukambiskana ndi Yehova vakukwaskana ndi tawuni ya Sodomu ndi Gomora. Tikayika cha kuti iyu wangwamba kuŵayanja ndipuso kuŵatumbika ukongwa Awisi akuchanya kuluska mo wachitiyanga kuvuli. Pati pajumpha vyaka, Abrahamu wanguyeseka mu nthowa yinyaki, ndipu venivi vatingi vichitiskengi kuŵi kwakusuzga kuthemba Yehova. Yehova wangumukambiya kuti wapereki sembi mwana waki wakwanjiwa Isaki. Kweni pa nyengu iyi, Abrahamu wamuziŵanga umampha Chiuta waki, mwakuti wangumufumba mafumbu cha. Ndipu iyu wanguchita waka vo Yehova wangumukambiya. Kweni aŵanaŵaniyani waka mo venge vakuŵaŵa kwaku iyu pa nyengu yo wanozgekiyanga kupereka mwana waki sembi! Abrahamu watenere kuti wanguŵanaŵaniyapu ukongwa vo wangusambira vakukwaskana ndi Yehova. Iyu wanguziŵa kuti Yehova wangachita cha chinthu chechosi chambula urunji pamwenga chakulongo kuti walivi chanju. Mwakukoliyana ndi vo wakutumika Paulo wangukamba, Abrahamu wanguziŵa kuti Yehova wazakumuyuska mwana waki wakwanjiwa Isaki. (Ahe. 11:17-19) Ndipuso Yehova  wangulayizga kuti Isaki wazamuja wisewu wa mitundu ya ŵanthu, kweni pa nyengu iyi Isaki wengavi ŵana. Abrahamu wamuyanjanga Yehova, mwaviyo wangugomezga kuti Awisi akuchanya achitengi vinthu mwaurunji. Chinanga kuti venga vakusuzga ukongwa, kweni chivwanu chaki chinguchitiska kuti wavwiyi.​—Gene. 22:1-12.

12. Kumbi tingamuyezga wuli Abrahamu? (Salimo 73:28)

¹² Kumbi tingamuyezga wuli Abrahamu? Mwakuyanana ndi iyu, nasi tikhumbika kulutirizga kusambira vakukwaskana ndi Yehova. Asani tichitengi viyo, tijengi nayu pa ubwezi wakukho kweniso timuyanjengi ukongwa. (Ŵerengani Salimo 73:28.) Njuŵi yidu yisambizikengi kuti yilongozgekengi ndi maŵanaŵanu ngaku Chiuta. (Ahe. 5:14) Venivi vingawovya kuti tikanengi asani munthu munyaki watitiyesa kuti tichiti chinthu chiheni. Tiŵanaŵanengi cha kuchita chinthu chechosi cho chingakwiyisa Awusefwi ndipuso kunanga ubwezi widu ndi yiwu. Kweni kumbi tingalongo so wuli kuti titanja urunji?

13. Kumbi tingachita wuli kuti tichitengi vinthu mwaurunji? (Nthanthi 15:9)

¹³ Chachiŵi: Zuŵa lelosi tiyesesengi kwanja urunji. Asani tikhumba kuti minofu yidu yije yanthazi, titenere kufwiyapu kuchita ma ekisasayizi zuŵa lelosi. Mwakuyanana waka, tikhumbika kufwiyapu kuti tiyambi kungayanja ukongwa marangu ngaurunji ngaku Yehova. Ndipu venivi vakusuzga cha kuvichita zuŵa lelosi. Yehova ngwakoroŵa ndipu walindizga cha kuti tichitengi vinthu vo tingatondeka kufiska. (Salimo 103:14) Iyu watitisimikiziya kuti “watanja munthu yo wachita vinthu mwaurunji.” (Ŵerengani Nthanthi 15:9.) Asani te ndi chilatu chakuchita uteŵeti unyaki mugulu laku Chiuta, tifwiyapu kuti tichifiski. Venivi ndivu titenere so kuchita asani tikhumba kuchita vinthu mwaurunji. Ndipu Yehova watiwovyengi mwakuzikira kuti tiyambi kuwuyanja ukongwa urunji.​—Salimo 84:5, 7.

14. Kumbi “chapachifuŵa chaurunji” ntchinthu wuli, nanga ntchifukwa wuli ntchakukhumbika?

¹⁴ Yehova watitikumbusa mwachanju kuti kuchita vinthu mwaurunji ndi mphingu cha. (1 Yoha. 5:3) Mumalu mwaki, kutitivikiliya ndipu venivi ndivu tikhumbika zuŵa lelosi. Kumbukani vidya vankhondu yauzimu vo wakutumika  Paulo wangukonkhoska. (Aefe. 6:14-18) Kumbi ntchidya nichi cho chavikiliyanga mtima wa Mkhristu? Chenga “chapachifuŵa chaurunji,” cho chimiya marangu ngaurunji ngaku Yehova. Nge mo chapachifuŵa chivikiliya mtima chayiwu, marangu ngaurunji ngaku Yehova ngangavikiliya mtima winu wakuyeruzgiya, kung’anamuwa umunthu winu wa mkati. Ndichu chifukwa chaki mutenere kuwonesesa kuti pa vidya vinu vankhondu, pajengi so chapachifuŵa chaurunji!​—Nthanthi 4:23.

15. Kumbi mungavwala wuli chapachifuŵa chaurunji?

¹⁵ Kumbi mungavwala wuli chapachifuŵa chaurunji? Mungachita venivi asani muŵanaŵaniya marangu ngaku Chiuta pa vo musankha zuŵa lelosi. Asani muŵanaŵana vakuti mulongoro, mukhumba kusankha sumu, vakusangaluska pamwenga mabuku ngakuti muŵerengi, chakwamba mujifumbengi kuti: ‘Kumbi ndi vinthu wuli vo ndiselezengi mumtima mwangu? Kumbi Yehova wangakondwa navu venivi? Pamwenga vichiska ureŵi, viwawa kweniso mbunu, vinthu vo Yehova wativiwona kuti vambula urunji?’ (Afi. 4:8) Asani vo musankha vikoliyana ndi khumbu laku Yehova, ndikuti muzomereza marangu ngaki ngaurunji kuti ngavikiliyi mtima winu.

16-17. Kumbi lemba la Yesaya 48:18, lititisimikiziya wuli kuti tingachita vinthu mwakukoliyana ndi marangu ngaku Yehova mpaka muyaya?

¹⁶ Kumbi mufipa mtima kuti panyaki mutondekengi kulutirizga kuchita vinthu mwakukoliyana ndi marangu ngaurunji ngaku Yehova zuŵa lelosi pamwenga chaka chechosi? Tiyeni tiwoni chakuyeruzgiyapu cho Yehova wakugwiriskiya ntchitu pa Yesaya 48:18. (Ŵerengani.) Yehova walayizga kuti urunji widu ungaja “nge mayiŵa nga munyanja.” Tiyeruzgiyi kuti mwama mumphepeti mwa nyanja yikulu, ndipu muwona mayiŵa ngo ngatuza kumtunda kwambula kulekeza. Mwakukoliyana ndi mo mayiŵa yanga ngachitiya, kumbi mungafipa mtima kuti zuŵa linyaki ngazamuleka? Awa! Ve viyo chifukwa muziŵa kuti mayiŵa ngaja ngachikochezga kumtunda kwa vyaka masawuzandi nganandi ndipu ngalekengepu cha.

¹⁷ Urunji winu ungaja nge mayiŵa nga munyanja! Mu nthowa wuli? Asani mukhumba kusankha kuchita chinthu chinyaki, chakwamba muŵanaŵaniyengi vo Yehova wangakhumba kuti muchiti. Ndipu pavuli paki sankhani. Kwali vo mukhumba kusankha vakusuzga, nyengu zosi Awusemwi achanju mbakunozgeka kukupaskani nthazi ndipuso kukuwovyani kuti mulutirizgi kuchita vinthu mwakukoliyana ndi marangu ngawu.​—Yesa. 40:29-31.

18. Ntchifukwa wuli tikhumbika cha kuyeruzga anyidu?

¹⁸ Chachitatu: Timusiliyengi Yehova kuti ndiyu wayeruzgi. Po titesesa kuti tichitengi vinthu mwakukoliyana ndi marangu ngaurunji ngaku Yehova, tikhumbika cha kuyeruzga anyidu ndipuso kujiwona kuti te arunji. Isi tilivi mazaza ngakuyeruzga kuti vo anyidu achita viheni pamwenga vamampha. Ndipu tikumbukengi kuti Yehova ndiyu “wakweruzga wa charu chosi chapasi.” (Gene. 18:25) Yehova wakutipaska cha mazaza ngakuyeruzga anyidu. Mwakuti Yesu wangulamula kuti: “Lekani kuyeruzga ŵanthu kuti namwi muleki kuyeruzgika.”​—Mate. 7:1. *

19. Kumbi Yosefi wangulongo wuli kuti wagomezganga kuti Yehova wayeruzga mwaurunji?

¹⁹ Tiyeni tikambiskani so chakuwoniyapu chaku Yosefi yo wenga murunji. Iyu waŵayeruzganga cha ŵanthu chinanga ndi wo angumuchitiya vinthu vambula urunji. Aku ŵaki chayiwu anguyukiya ndi kumugulisa ku ukapolu ndipu anguchikambiya awusewu kuti Yosefi wafwa. Pati pajumpha vyaka, Yosefi wangukumana so ndi  ŵanthu a mu banja laki. Chifukwa chakuti pa nyengu iyi Yosefi wenga wakulamuliya wanthazi, watingi waŵayeruzgengi mwankhaza aku ŵaki ndipuso kuŵaweze. Aku ŵaki aku Yosefi anguchita mantha kuti panyaki iyu waŵachitiyengi venivi, chinanga kuti yiwu angulapa ndi mtima wosi vo anguchita. Kweni Yosefi wanguŵasimikiziya kuti: “Mungawopanga cha. Kumbi ini ndato malu ngaku Chiuta?” (Gene. 37:18-20, 27, 28, 31-35; 50:15-21) Mwakujiyuyuwa, Yosefi wanguziŵa kuti Yehova pe ndiyu wenga wakwenere kuyeruzga abali ŵaki.

20-21. Kumbi tingachita wuli kuti tilekengi kujiwona kuti te arunji?

²⁰ Mwakuyanana ndi Yosefi, nasi tisiliya Yehova kuti ndiyu wayeruzgi. Mwakuyeruzgiyapu, tiŵanaŵana cha kuti tiziŵa vo vichitiska kuti abali ndi azichi ŵidu achitengi vinthu vinyaki. Isi tingaziŵa cha vo ve mumitima yawu; kweni “Yehova [pe ndiyu] wasanda vilatu.” (Nthanthi 16:2) Iyu watanja ŵanthu amitundu yosi, wo atuliya mumalu ndi midawuku yakupambanapambana. Ndipu Yehova watitichiska kuti ‘tisanuzgi mitima yidu.’ (2 Akori. 6:13) Mwaviyo, tikhumbika kwanja abali ndi azichi ŵidu wosi, kuŵayeruzga cha.

²¹ Venivi ving’anamuwa so kuti titenere cha kuyeruzga ŵanthu wo Mbakaboni cha. (1 Timo. 2:3, 4) Kumbi mutenere kumuyeruzga mubali winu yo ndi kaboni cha, mwakukamba kuti, “Ŵa angazijapu cha Akaboni”? Awa, kuchita viyo kungaŵa kujikuzga ndipuso kujiwona kuti mwe arunji. Yehova wechekupaska “ŵanthu wosi kwekosi” mwaŵi wakuti alapi. (Machi. 17:30) Mwaviyo, nyengu zosi tikumbukengi kuti ŵanthu wo atijiwona kuti mbarunji kuluska anyawu, Yehova watiŵawona kuti mbarunji cha.

22. Ntchifukwa wuli mukhumbisiska kwanja urunji?

²² Mphanyi kwanja marangu ngaurunji ngaku Yehova kwatiwovya kuti tikondwengi kweniso kuja chakuwoniyapu chamampha kwa anyidu, ndi chilatu chakuti atiyanjengi ndipuso kumuyanja ukongwa Chiuta. Tingalekanga cha kuja ndi “nja kweniso nyota ya urunji.” (Mate. 5:6) Ndipuso mungakayikiyanga cha kuti Yehova wakondwa namwi po mutesesa kuchita vinthu mwaurunji. Ndipu po ŵanthu a mucharu ichi alutirizga kuchita vinthu mwambula urunji, mungafipanga mtima cha! Nyengu zosi mukumbukengi kuti “Yehova watanja arunji.”​—Salimo 146:8.