• “Ndingujivwa nge kuti mulumu wangu wachita ureŵi mwakuwerezawereza.”

• “Ndinguchita soni, ndingujivwa nge kuti nde wakutowa cha kweniso wambula kukhumbika.”

• “Ndingukambiya weyosi cha venivi. Ndipu pengavi munthu wakuti wangandipembuzga.”

• “Ndawonanga kuti Yehova walivi nani ntchitu.”

Mazu ngo ngakambika pachanya yapa ngalongo mo anthukazi akuyirwa asuzgikiya asani mulumu wawu wawonere vinthu vakusikuwa. Ndipu asani munthulumi waja wachichita venivi mwakubisa, panyaki kwa myezi pamwenga vyaka, munthukazi wangaleka kugomezga mulumu waki. Munthukazi munyaki wakuyirwa wangukamba kuti: “Venga nge kuti nditimuziŵa ndi kumuziŵa so cha mulumu wangu. Kumbi pe so vinthu vinyaki vo watindibisa?”

Nkhani iyi yalembeke anthukazi wo alumu ŵawu awonere vinthu vakusikuwa. a Ndipu yikonkhoskengi fundu za mu Bayibolu zo zingaŵapembuzga, kuŵasimikiziya kuti Yehova watiŵayanja ndipu wakhumba kuŵawovya. Yiŵawovyengi so kuti aje ndi chimangu cha mu mtima kweniso kuti alutirizgi kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova. b

Chinanga kuti mungachita kumulamula cha mulumu winu pa chechosi cho wachita, kweni pe vinthu vinyaki vo mungachita kuti muje ndi chimangu cha mu mtima. Wonani fundu izi:

Mungajimbanga mulandu cha. Munthukazi wangajivwa kuti chilipu cho iyu wakunangisa cho chingachitiska kuti mulumu waki wawoneriyengi vinthu vakusikuwa. Alice c wajiwonanga kuti ndi munthukazi mweneku cha. Iyu wajifumbanga kuti, ‘Ntchifukwa wuli mulumu wangu watachiwona anthukazi anyaki mumalu mwaku ini?’ Anthukazi anyaki akuyirwa atijimba mulandu chifukwa cha mo achitiya vinthu ndipu awona kuti yiwu ndiwu achitiska kuti vinthu vinangikiyi limu. Danielle wanguti, “Chifukwa chakuti ndakwiyanga ukongwa ndi vo wachitanga, ndawonanga kuti panyaki ini ndini ndinanga nthengwa yidu.”

Asani namwi mutijivwa viyo, ziŵani kuti Yehova wawona kuti yimwi ndimwi muchitiska cha. Lemba la Yakobe 1:14 likamba kuti: “Munthu weyosi wateseka asani wakopeka ndipuso wanyengeka ndi khumbiru la mweneku.”  (Aro. 14:12; Afi. 2:12) Mumalu mwakukumbani mulandu, Yehova wawona kuti mwe akugomezgeka kwaku Iyu.​—2 Mbiri 16:9.

Munthukazi wangajivwa kuti mulumu waki wawonere vinthu vakusikuwa chifukwa chakuti iyu wakwana cha. Kweni uwu mbuneneska cha. Akaswiri anyaki akamba kuti kuwonere vakusikuwa kukuzga khumbiru lakugonana mwakuti munthukazi wangafiska cha kukhorwesa mulumu waki.

Mungafipanga mtima ukongwa cha. Catherine wangukamba kuti kanandi wawonanga nge kuti mulumu waki wajaliya ŵaka kuwonere vinthu vakusikuwa. Frances wangukamba kuti: “Ndifipa mtima ukongwa asani ndaziŵa cha ko mulumu wangu waluta. Ndifipa mtima zuŵa losi lamphumphu.” Anthukazi anyaki wo alumu ŵawu awonere vinthu vakusikuwa, achita soni asani ŵe ndi abali ndi azichi wo aziŵa suzgu la mulumu wawu. Penipo anyaki akamba kuti atijivwa kuti ŵe ŵija chifukwa awona kuti palivi yo wavwisa suzgu lawu.

Mbuheni cha kujivwa viyo. Kweni asani mujaliya ŵaka kuŵanaŵaniya venivi, mungayamba kufipa mtima ukongwa. Mumalu mwaki, muyesesengi kuŵanaŵaniya ubwezi winu ndi Yehova. Kuchita venivi kukuwovyeningi kuti mukunthiyepu.—Salimo 62:2; Aefe. 6:10.

Mu Bayibolu mwe nkhani za anthukazi wo asuzgikanga maŵanaŵanu, wo angupembuzgika chifukwa chakupemphera kwaku Yehova. Kuŵerenga kweniso kuŵanaŵaniya nkhani zenizi kungakuwovyani ukongwa. Ndi nyengu zosi cha po Yehova wamalisanga masuzgu ngawu, kweni waŵawovyanga kuja ndi chimangu cha mu mtima. Mwakuyeruzgiyapu, Hana “wavwanga kuŵaŵa ukongwa mumtima,” chifukwa cha mo vinthu venge pa umoyu waki. Kweni wati ‘wapemphera kwaku Yehova kwa nyengu yitali,’ wangusaniya chimangu chinanga kuti waziŵanga cha kuti suzgu laki limalengi wuli.—1 Samu. 1:10, 12, 18; 2 Akori. 1:3, 4.

Pemphani ŵara kuti akuwovyeni. Yiwu ndi “malu ngakubisamiyapu mphepu,” kweniso “malu ngakubisamapu pa nyengu ya chimphunga.” (Yesa. 32:2, mazu ngamumphata.) Yiwu angasachizga mzichi yo mungafwatuka kukambiskana nayu suzgu linu kweniso yo wangakupembuzgani.—Nthanthi 17:17.

Kumbi mungafiska kovya mulumu winu kuti wamalani ndi suzgu yakuwonere vinthu vakusikuwa? Nyengu zinyaki mungafiska kumuwovya. Pa nkhani ya kumalana ndi masuzgu pamwenga kuthereska murwani, Bayibolu likamba kuti, “Ŵaŵi aluska yumoza.” (Waku. 4:9-12) Akaswiri anyaki akamba kuti asani ŵanthu akutorana awovyana kumalana ndi suzgu lenili, kanandi vitovya kuti munthulumi waleki kuwonere vinthu vakusikuwa ndipu munthukazi wangayamba so kumugomezga.

 Kweni kuti venivi vichitiki, munthulumi watenere kuyesesa kuchitapu kanthu kweniso kusimikiza kuti wakhumba kuleka kuwonere vinthu vakusikuwa. Kumbi wapempha Yehova kweniso ŵara kuti amuwovyi? (2 Akori. 4:7; Yako. 5:14, 15) Kumbi vilipu vo wachita kuti waleki kuwonere vinthu vakusikuwa? Mwakuyeruzgiyapu, kumbi watijiko pa nkhani yakugwiriskiya ntchitu vipangizu va mazuŵa nganu kweniso wakhwecha vinthu vo vingachitiska kuti wawonere vinthu vakusikuwa? (Nthanthi 27:12) Kumbi wachita vinthu mwauneneska kweniso ngwakunozgeka kumuwovya? Asani ndi viyo, mungafiska kumuwovya.

Kumbi mungamuwovya wuli? Tiyeni tiwoni chakuwoniyapu. Felicia wakutorana ndi Ethan yo wawoneriyanga vinthu vakusikuwa pa nyengu yo wenga munamana. Felicia wachita vinthu mu nthowa yakuti mulumu waki wafwatukengi kukambiskana nayu, asani wayamba ndi kuja maŵanaŵanu ngakukhumba kuwonere vinthu vakusikuwa. Ethan wangukamba kuti: “Asani ndikambiskana nayu nkhani iyi, nditimubisa chechosi cha muwolu wangu. Mwachanju watindiwovya kukhwecha vo vingachitiska kuti ndiwonere vinthu vakusikuwa ndipuso kanandi watindifumba mo vinthu viliri. Kweniso watindiwovya kuti ndilekengi kugwiriskiya ntchitu Intaneti kwa nyengu yitali kweniso mwakuphwere.” Chinanga kuti ve viyo, Felicia vitimupweteka mbwenu chifukwa chakuti Ethan wakopeka kuti wawonere vinthu vakusikuwa. Felicia wangukamba kuti, “Ndikwiya ndipuso vitindiŵaŵa mu mtima. Kweni venivi vitimuwovya cha mulumu wangu kuti wakhwechi jalidu liheni lenili. Kweni asani takambiskana suzgu lo mulumu wangu we nalu, iyu watindiwovya kuti ndivwengi umampha mu mtima.”

Kukambiskana kungawovya munthulumi kuti waleki kuwonere vinthu vakusikuwa kweniso kungawovya munthukazi kuti wayambi so kumugomezga mulumu waki. Asani munthulumi wafwatuka kukambiya muwolu waki jalidu laki, ko wakhumba kuluta kweniso vo wachita, visuzga cha kuti muwolu waki wamugomezgengi chifukwa chakuti watimubisa chechosi cha.

Kumbi yimwi muwona kuti mungamuwovya mulumu winu mu nthowa yeniyi? Asani ndi viyo, mungachita umampha kukambiskana kweniso kuŵerenge limoza nkhani iyi. Mulumu winu watenere kuja ndi chilatu chakuleke limu kuwonere vinthu vakusikuwa kweniso kulongo chifukwa cho mutenere kumugomezge. Mumalu mwakukwiya chifukwa chakuti mukhumba kukambiskana nkhani yeniyi, iyu wakhumbika kuvwisa mo vitikukwaskiyani. Mutenere kumuwovya mulumu winu yo watesesa kuleka jalidu lenili kweniso kumupaska mwaŵi kuti muyambi so kumugomezga. Mosi mutenere kuziŵa cho chichitiska kuti ŵanthu akhumbengi kuwonere vinthu vakusikuwa kweniso vo munthu wangachita kuti wamalani ndi suzgu lenili. d

Asani muwona kuti nkhani yeniyi yingamala umampha cha kukambiskana mwe mwaŵaŵi, mungadaniyapu  mura yo mufwatuka nayu kuti waziŵepu. Mutenere kuziŵa kuti chinanga kuti munthu yo mukutorana nayu wangaleka kuwonere vinthu vakusikuwa, vingato nyengu kuti muyambi so kumugomezga. Mungafwanga daka cha. Muŵanaŵaniyengi vinthu vamampha vo vichitika mu nthengwa yinu. Mungakayikiyanga cha kuti asani pajumpha nyengu kweniso asani muzikira, nthengwa yinu yijengi so yakukho.​—Waku. 7:8; 1 Akori. 13:4.

Asani mulumu winu wayamba so kuwonere vakusikuwa wati waleka kuviwonere kwa nyengu yitali, kumbi ving’anamuwa kuti ngwambula kulapa pamwenga kuti wasinthengi cha? Awa. Asani wanguziŵiriya kuwonere vinthu venivi, iyu wangasuzgika kulimbana ndi jalidu lenili kwa umoyu waki wosi. Iyu wangawonere so vakusikuwa chinanga kuti wanguleka kuviwonere kwa vyaka vinandi. Kuti waleki so kuviwonere, iyu wangakhumbika kuyesesa kuchita vinthu vinandi vo vingamuvikiliya, ndipu watenere kufwiyapu kuchita venivi chinanga kuti wawona kuti suzgu lo likumala. (Nthanthi 28:14; Mate. 5:29; 1 Akori. 10:12) Iyu watenere kuja mufya mu “nthazi yo yitendesa maŵanaŵanu” ngaki ndi kusambira ‘kutinkha cho ntchiheni’ nge kuwonere vinthu vakusikuwa kweniso jalidu lelosi lakufipiska, kusazgapu kuseŵeresa viŵaru vakubisika. (Aefe. 4:23; Salimo 97:10; Aro. 12:9) Kumbi iyu wakhumbisiska kuchita venivi? Asani ndimu viliri, iyu wangaleke limu jalidu lenili. e

Kweni kumbi mungachita wuli asani munthu yo mukutorana nayu wakhumba cha kuleka kuwonere vinthu vakusikuwa? Kukamba uneneska mungaguŵa, kukwiya kweniso mungawona kuti mulumu winu ngwakugomezgeka cha. Kweni mungasaniya chimangu cha mu mtima asani mutimukambiya Yehova vo vitikufipiskani mtima. (1 Petu. 5:7) Lutirizgani kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova mwa kusambira, kupemphera kweniso kuŵanaŵaniyapu vo muŵerenga. Asani mwachita viyo, mungakayikanga cha kuti nayu wanderengi kufupi ndi yimwi. Nge mo pakambiya pa Yesaya 57:15, iyu waja ndi wo atijivwa kuti ‘mbakutekenyeka ndipuso mbakuyuyulika,’ ndipu wakhumbisiska kuŵawovya kuti ayambi so kukondwa. Yesesani kuja Mkhristu wamampha. Pemphani ŵara kuti akuwovyeni. Ndipu mugomezgengi kuti nyengu yinyaki kunthazi, mulumu winu wangazisintha.​—Aro. 2:4; 2 Petu. 3:9.