1-2. Kumbi vo vinguchitikiya Angelito vititisambizanji?

KUMBI apapi ŵinu Mbakaboni aku Yehova? Asani ndi viyo, mutenere kuziŵa kuti kuŵa pa ubwezi ndi Yehova tichita kuhara nge katundu cha. Mwaviyo, kaya apapi ŵidu ateŵete Chiuta pamwenga cha, weyosi watenere kuja pa ubwezi ndi Yehova pakuyija.

² Ŵanaŵaniyani vo vinguchitikiya mubali munyaki zina laki Angelito. Ŵanthu a mubanja laki wosi ŵenga Akaboni aku Yehova. Kweni pa nyengu yo wenga mwana wamuyanjanga ukongwa cha Chiuta. Angelito wangukamba kuti: “Ndateŵetiyanga Yehova chifukwa ndivu ŵanthu a mubanja langu achitanga.” Kweni Angelito ŵanguŵanaŵana kuti wayambi kuŵerenga Mazu ngaku Chiuta, kuŵanaŵaniyapu vo waŵerenga ndi kupemphera kwaku Yehova kaŵikaŵi kuphara mo wachitiyanga pakwamba. Kumbi wangusambiranji? Angelito wangukamba kuti: “Ndingusambira kuti nthowa yija yo ndingajaliya pa ubwezi ndi Yehova, nkhumuziŵa umampha.” Vo Angelito wangukamba vingatichitiska kujifumba kuti: ‘Kumbi kuziŵa Yehova ndi kumuziŵa umampha vipambana wuli? Nanga tingachita wuli kuti timuziŵi umampha Yehova?

3. Kumbi kuziŵa Yehova ndi kumuziŵa umampha vipambana wuli?

³ Tingakamba kuti munthu waziŵa Yehova asani waziŵa zina laki pamwenga vinthu vinyaki vo Chiuta wachita ndi kukamba. Kweni pe vinthu vinandi vo tikhumbika kuchita kuti timuziŵi  umampha Yehova. Titenere kupatuwa nyengu kuti tisambiri vakukwaskana ndi Yehova ndipuso mijalidu yaki. Asani tingachita viyo, tingayamba kuvwisa chifukwa cho wakambiya ndi kuchitiya vinthu vinyaki. Venivi vingatiwovya kuti tiziŵi asani wakondwa ndi vo tiŵanaŵana ndipuso kuchita. Asani taziŵa vo Yehova wakhumba titenere kuchita venivo.

4. Kumbi kusambira vo anguchita ŵanthu wo akulembeka mu Bayibolu kungatiwovya wuli?

⁴ Ŵanthu anyaki angatinyoza asani tikhumba kwamba kuteŵete Yehova ndipu angakamba vinandi ukongwa asani tayamba kuwungana. Kweni asani tithemba Yehova, watijowongi cha. Ndipu kuthemba Chiuta ndiyu fawundeshoni yakujaliya nayu pa ubwezi wambula kumala. Kweni kumbi vingachitika kuti timuziŵi umampha Yehova? Hinya! Vo ŵanthu ambula kufikapu anguchita, nge Mozesi ndi Fumu Davidi, vilongo kuti vingachitika. Penipo tikambiskana vo yiwu anguchita, timukengi mafumbu ngaŵi. Mafumbu ngaki ndi yanga: Kumbi yiwu anguchita wuli kuti amuziŵi umampha Yehova? Nanga vo anguchita vititisambizanji?

5. Kumbi Mozesi wangusankha kuchitanji?

⁵ Mozesi wanguchita vo wangusambira. Wati wafika vyaka pafufupi 40, wangusankha kukoliyana ndi Aheberi wo ŵenga ŵanthu aku Chiuta, mumalu mwakudanika kuti “mwana wa mwana munthukazi waku Farawo.” (Ahe. 11:24) Mozesi wangukana udindu wapachanya ukongwa. Wati wakoliyana ndi Aheberi wo ŵenga akapolu ku Ijipiti, wanguziŵa kuti Farawo wakwiyengi ukongwa. Farawo wenga fumu ya nthazi ukongwa ndipu ŵanthu amuwonanga nge chiuta. Ivi vilongore limu kuti Mozesi wenga ndi chivwanu chakukho! Iyu wathembanga Yehova. Kuthemba Yehova ndiku kungumuwovya kuti waje nayu pa ubwezi wambula kumala.​—Nthanthi 3:5.

6. Kumbi tingasambiranji kwaku Mozesi?

⁶ Kumbi isi tisambiranjipu? Nge mo wanguchitiya Mozesi, tosi tikhumbika kusankha asani titeŵetiyengi Chiuta ndi kukoliyana ndi ŵanthu ŵaki pamwenga cha. Tingakhumbika kuleka vinthu vinyaki vo titanja kuti titeŵete Chiuta. Ndipuso ŵanthu anyaki wo aleka kuteŵete Yehova angatisuska. Kweni asani tithemba Ada ŵidu akuchanya, atilekengi tija cha!

7-8. Kumbi Mozesi wangulutirizga kusambiranji?

⁷ Mozesi wangulutirizga kusambira mijalidu yaku Yehova ndi kuchita khumbu Laki. Mwakuyeruzgiyapu, Mozesi wati wapempheka kuti watuzgi Ayisirayeli ku Ijipiti, wangujidelera ndipu wangukambiya Yehova mwakuwerezawereza kuti wangafiska cha. Vo Chiuta wangumuka vilongo kuti wangumulenge lisungu, kung’anamuwa kuti wanguvwisa mo Mozesi wavwiyanga ndipu wangumuwovya. (Chitu. 4:10-16) Chifukwa chakuti Yehova wangumuwovya, Mozesi wanguchikambiya Farawo uthenga wa cheruzgu. Pavuli paki, Mozesi wanguwona Yehova wachigwiriskiya ntchitu nthazi zaki pa nyengu yo wangutaska Ayisirayeli kweni wangubaya Farawo ndi asilikali ŵaki pa Nyanja Yiyera.​—Chitu. 14:26-31; Sumu 136:15.

⁸ Mozesi wati waŵatuzga ku Ijipiti, Ayisirayeli angwamba kudandawula vinthu vinanandi waka. Chinanga kuti venga viyo, Mozesi wanguwona kuti Yehova wanguzizipizga ukongwa ndi ŵanthu wo wanguŵataska ku ukapolu. (Sumu 78:40-43) Mozesi wanguwona so kuti Yehova wenga wakujiyuyuwa ukongwa wati wasintha maŵanaŵanu ngaki iyu wati wamupempha kuti wachiti viyo.—Chitu. 32:9-14.

9. Mwakukoliyana ndi Aheberi 11:27, kumbi ubwezi waku Mozesi ndi Yehova wenga wuli?

 ⁹ Pa nyengu yo Mozesi wenga muchipululu, ubwezi waki ndi Yehova ungukho ukongwa, mwakuti venga nge watiŵawona Awisi akuchanya. (Ŵerengani Aheberi 11:27.) Pakukamba va ubwezi wo wenga pakati paku Mozesi ndi Yehova, Bayibolu likamba kuti: “Yehova walongoronga ndi Mozesi pa masu ndi pa masu nge mo munthu wangalongolore ndi munthu munyaki.”​—Chitu. 33:11.

10. Kumbi tikhumbika kuchitanji kuti timuziŵi umampha Yehova?

¹⁰ Kumbi isi tisambiranjipu? Kuti timuziŵi umampha Yehova, titenere kuchita so khumbu laki mumalu mwakusambira ŵaka mijalidu yaki. Khumbu laku Yehova mazuŵa nganu ndakuti “ŵanthu amitundu yosi ataskiki kweniso awuziŵi umampha uneneska.” (1 Timo. 2:3, 4) Nthowa yimoza yo tichitiya khumbu laku Chiuta nkhusambiza anyidu vakukwaskana ndi iyu.

11. Ntchifukwa wuli titamba kumuziŵa umampha Yehova asani tisambiza ŵanthu vakukwaskana ndi iyu?

¹¹ Kanandi titimuziŵa umampha ukongwa Yehova asani tisambiza ŵanthu vakukwaskana ndi iyu. Mwakuyeruzgiyapu, tiwona kuti Yehova ngwalisungu asani watitilongozge ku ŵanthu a mtima wamampha. (Yoha. 6:44; Machi. 13:48) Ndipu tiwona nthazi ya Mazu ngaku Chiuta asani ŵanthu wo tisambira nawu Bayibolu asintha vinthu viheni vo achitanga ndi kuvwala umunthu wufya. (Ako. 3:9, 10) Kweniso tiwona ukaboni wakuti Yehova ngwakuzizipizga chifukwa wapereka mpata kuti ŵanthu anandi asambiri vaku iyu kuti azitaskiki.​—Aro. 10:13-15.

12. Nge mo pakambiya pa Chituwa 33:13, kumbi Mozesi wangupemphanji, ndipu ntchifukwa wuli wanguchita viyo?

¹² Mozesi wawuwonanga mwakupepuka cha ubwezi waki ndi Yehova. Yehova wangugwiriskiya ntchitu Mozesi kuchita vakuziziswa vinandi. Venivi vilongo kuti wamuziŵanga kali umampha Chiuta. Kweni iyu wangumupempha mbwenu Yehova kuti wamuziŵi umampha. (Ŵerengani Chituwa 33:13.) Chinanga kuti pa nyengu iyi ndipu Mozesi we ndi vyaka vakujumpha 80 kweni wanguziŵa kuti penga vinandi vakuti wasambiri vakukwaskana ndi Awisi akuchanya.

13. Kambani nthowa yimoza yo tingalongore kuti ubwezi widu ndi Chiuta ngwakuzirwa.

¹³ Kumbi isi tisambiranjipu? Kwali tikwamba kali kuteŵete Yehova pamwenga cha, titenere cha kuwuwona mwakupepuka ubwezi widu ndi iyu. Nthowa yimoza yo tingalongore kuti tiwona kuti ubwezi widu ndi Chiuta ngwakuzirwa nkhulongoro nayu mu pempheru.

14. Ntchifukwa wuli pempheru ndakukhumbika kuti timuziŵi umampha Chiuta?

¹⁴ Kuti ŵanthu ayanjanengi ukongwa akhumbika kukambiskana. Mwaviyo, mutenere kundere kwaku Chiuta mu pempheru kaŵikaŵi ndipu mungawopanga cha kumukambiya mo muvwiya mumtima. (Aefe. 6:18) Krista yo waja ku Turkey, wangukamba kuti: “Asani ndamukambiya maŵanaŵanu ngangu Yehova ndi kuwona mo watindiwovye, nditamba kumuyanja ukongwa ndipuso kumuthemba. Ndipu ndiwona Yehova nge Ada kweniso Mubwezi wangu chifukwa cha mo wamukiya mapempheru ngangu.”

15. Kumbi Yehova wangukambanji vaku Davidi?

¹⁵ Fumu Davidi yinguwiya mu mtundu wo wasopanga Yehova Chiuta. Kweni Davidi wanguchita vinandi mumalu mwakulondo waka chisopa cha apapi ŵaki. Iyu wanguchitapu kanthu pakuyija kuti waje pa ubwezi ndi Yehova ndipu Yehova nayu wamuyanjanga ukongwa. Yehova wangukamba kuti Davidi  wenga ‘munthu wakukoliyana ndi mtima waki.’ (Machi. 13:22) Kumbi ntchinthu wuli cho chinguwovya Davidi kuti Yehova waje mubwezi waki wapamtima?

16. Kumbi Davidi wangusambiranji vakukwaskana ndi Yehova kuziya muchilengedu?

¹⁶ Davidi wangusambira vaku Yehova kuziya muchilengedu. Pa nyengu yo Davidi wenga mwana, waryiskanga mbereri za awisi kudondu. Panyaki mphanyengu yeniyi po waŵanaŵaniyanga vinthu vo Yehova wakulenga. Mwakuyeruzgiyapu, asani Davidi walereska kuchanya ndi usiku, wawonanga nyenyezi pe cha kweni wawonanga so mijalidu yaku Yehova yo wakupanga nyenyezi zenizi. Davidi wangukamba kuti: “Va kuchanya vipharazga unkhankhu waku Chiuta; vamude vipharazga ntchitu za manja ngaki.” (Sumu 19:1, 2) Asani Davidi waŵanaŵaniya mo ŵanthu akupangikiya, wawonanga kuti Yehova ngwazeru ukongwa. (Sumu 139:14) Davidi wati waŵanaŵaniya vinthu vo Yehova wakupanga, wanguwamu kuti ndi mumana ukongwa pakuyeruzgiya ndi Yehova.​—Sumu 139:6.

17. Kumbi tingasambiranji asani tiŵanaŵaniya vinthu vo Yehova wakulenga?

¹⁷ Kumbi isi tisambiranjipu? Mukondwengi ndi vinthu vo Yehova wakulenga. Mungaviwonanga ŵaka cha vinthu vo Chiuta wakulenga kweni muzukumengi navu! Zuŵa lelosi asani muwona vo Chiuta wakulenga, nge vakume, nyama kweniso ŵanthu, muŵanaŵaniyengi vo musambira vakukwaskana ndi Yehova ku vinthu ivi. Venivi vikuwovyeningi kuti zuŵa lelosi musambirengi vinandi vakukwaskana ndi Awusemwi achanju. (Aro. 1:20) Ndipu zuŵa lelosi chanju chinu chisazgikiyengeku paku yiwu.

18. Nge mo yikambiya Sumu 18, kumbi Davidi wanguziŵanji?

¹⁸ Davidi wanguziŵa kuti Yehova wamuwovyanga. Mwakuyeruzgiyapu, pa nyengu yo wavikiliyanga mbereri za awisi ku nkharamu ndipuso chinyama cha beya, wanguziŵa kuti Yehova ndiyu wangumuwovya kuti wabayi vinyama vakofya venivi. Wati wathereska Goliyati, Davidi wanguziŵa so kuti Yehova ndiyu wangumulongozga. (1 Samu. 17:37) Ndipuso wati wapona po Fumu Sauli yakhumbanga kumubaya, Davidi wanguziŵa kuti Yehova ndiyu wangumutaska. (Sumu 18, mazu ngapachanya) Asani Davidi wenga wakujikuzga watingi waŵanaŵanengi kuti wangujitaska yija. Kweni chifukwa chakuti wenga wakujiyuyuwa, wanguziŵa kuti Yehova ndiyu wamuwovyanga.​—Sumu 138:6.

19. Kumbi tingasambiranji kwaku Davidi?

¹⁹ Kumbi isi tisambiranjipu? Asani tapempha Yehova kuti watiwovyi, tikhumbika so kuja masu kuti tiziŵi asani watiwovya kweniso mo watiwovye. Kujiyuyuwa kungatiwovya kuti tiziŵi kuti tingachita cha vinthu vinyaki ndipuso kuti Yehova ndiyu watitiwovya kuti tichiti vinthu vo tingachita cha pakutija. Asani taziŵa kuti Yehova watiwovya, ubwezi widu ndi iyu ukho. Mubali Isaac wa ku Fiji yo wateŵete Yehova kwa vyaka vinandi, wawona kuti fundu iyi njauneneska. Iyu wangukamba kuti: “Asani ndikumbuka vo ndakumana navu, ndiwona kuti Yehova wandiwovya kutuliya waka po ndingwambiya kusambira Bayibolu mpaka sonu. Chifukwa cha venivi, Yehova nditimuwona nge munthu chayiyu.”

20. Kumbi ntchinthu wuli cho chinguwovya Davidi kuti waje pa ubwezi wakukho ndi Yehova, ndipu tingasambiranji kwaku iyu?

²⁰ Davidi wangutole mijalidu yaku Yehova. Yehova wakutilenga ndi lusu lakuti titoliyengi mijalidu yaki. (Chiya. 1:26) Tingatoliyaku mijalidu yaku Yehova, asani tisambira vinandi vakukwaskana ndi mijalidu yeniyi. Chifukwa chakuti Davidi wanguŵaziŵa umampha Awisi akuchanya, wangutoliyaku mtima wawu  pakuchita vinthu ndi anyaki. Wonani chakuyeruzgiyapu chimoza ichi. Chinanga kuti Davidi wangubudiya Yehova wati wachita ureŵi ndi Betesheba ndi kubaya mulumu waki, kweni Yehova wangumulenge lisungu. (2 Samu. 11:1-4, 15) Yehova wanguchita viyo chifukwa Davidi nayu walengiyanga lisungu anyaki. Pakuti Davidi wenga pa ubwezi wamampha ndi Yehova, Ayisirayeli amuyanjanga ukongwa ndipuso Yehova wamugwiriskiyanga ntchitu nge chakuyeruzgiyapu chamampha ku mafumu nganyaki nga Isirayeli.​—1 Ŵakaro. 15:11; 2 Ŵakaro. 14:1-3.

21. Mwakukoliyana ndi Aefeso 4:24; 5:1, kumbi tisaniya vitumbiku wuli asani ‘tiyezga Chiuta’?

²¹ Kumbi isi tisambiranjipu? Tikhumbika ‘kuyezga Chiuta.’ Asani tichita viyo, tiyanduwa ndipuso vititiwovya kuti timuziŵi. Ndipuso asani titole mijalidu yaki, tilongo kuti te ŵana ŵaki.​—Ŵerengani Aefeso 4:24; 5:1.

22-23. Kumbi ntchinthu wuli cho chingachitika asani tichita vo tisambira vakukwaskana ndi Yehova?

²² Nge mo tawone, tingamuziŵa umampha Yehova kuziya muchilengedu ndipuso mu Bayibolu. Mu Bayibolu, muzumbulika ateŵeti akugomezgeka anandi aku Chiuta wo tingasambiraku, nge Mozesi ndi Davidi. Yehova wachita chigaŵa chaki kuti timuziŵi. Nasi tikhumbika kuchita chigaŵa chidu kuti tiziŵi vinandi vakukwaskana ndi iyu.

²³ Kusambira vaku Yehova kumala cha. (Waku. 3:11) Chakukhumbika mbunandi wa vinthu vo tiziŵa cha kweni mo tichitiya ndi vinthu vo tiziŵa. Asani tigwiriskiya ntchitu vinthu vo tasambira ndi kuyesesa kuyezga Ada widu akuchanya, yiwu anderengi kufupi ndi isi. (Yako. 4:8) Yehova watitisimikiziya kuziya mu Mazu ngaki kuti wazakuŵajowopu cha ŵanthu wo atimupenja.