KUMBI muwonga? Weyosi watenere kujifumba fumbu lenili. Bayibolu lingukambiya limu kuti mazuŵa nganu ŵanthu anandi azamuja “ambula kuwonga.” (2 Timo. 3:2) Akhumba mukukumanapu ndi ŵanthu wo ŵe ndi maŵanaŵanu ngakuti anyawu atenere kuŵachitiya pamwenga kuŵapaska vinthu. Viwoneka kuti yiwu aŵanaŵana kuti akhumbika cha kuwonga vo anyawu atiŵachitiya. Mungazomereza kuti vikondwesa cha kuja ndi ŵanthu aviyo.

Kweni Bayibolu likamba kuti ateŵeti aku Yehova ‘alongongi kuti awonga.’ Tikhumbika ‘kuwonga pa chinthu chechosi.’ (Ako. 3:15; 1 Ate. 5:18) Ndipu tiyanduwa asani te ndi mtima wakuwonga. Pe vifukwa vinandi vo tikambiya kuti tiyanduwa asani tichita viyo.

Chifukwa chikulu cho titenere kujaliya ndi mtima wakuwonga ntchakuti kutitiwovya kuti tivwengi umampha mumtima. Tikayika cha kuti munthu yo wawonga watuvwa umampha mumtima ndipu yo walonde nayu watuvwa so umampha. Ntchifukwa wuli yo wapaska chinthu munyaki ndi yo walonde, wosi ŵaŵi atuvwa umampha? Wonani chakuyeruzgiyapu ichi: Asani mwaziŵa kuti anyinu akhumbisiska kukuchitiyani chinthu chinyaki, mutijivwa kuti mwe akukhumbika. Venivi vilongo kuti atikuŵanaŵaniyani. Asani mwaziŵa venivi, mutuvwa umampha mumtima. Ndimu Ruti nayu watenere kuti wanguvwiya. Bowazi wangumuchitiya vinthu vamampha Ruti. Tikayika cha kuti Ruti wangukondwa ukongwa wati waziŵa kuti munthu munyaki watimuŵanaŵaniya.—Ruti 2:10-13.

Chiuta ndiyu titenere kumuwonga ukongwa. Tikayika cha kuti nyengu zinyaki muŵanaŵaniya vinthu vinandi vauzimu ndi vakuliŵavu vo wakukupaskani ndipuso vo weche kukupaskani. (Mara. 8:17, 18; Machi. 14:17) Kweni tikhumbika cha kuŵanaŵaniya ŵaka kwa nyengu yimanavi umampha waku Chiuta. Mumalu mwaki, titenere kupatuwa nyengu kuti tiŵanaŵaniyi vinthu vinandi vo Chiuta watipaska kweniso vo wapaska abali ŵidu. Kuŵanaŵaniya vinthu vo Mlengi watitipaska, kungatiwovya kuti timuwongengi ukongwa. Kungatiwovya so kuti tiziŵi kuti watitiyanja ukongwa ndipuso wawonga vo titimuchitiya.—1 Yoha. 4:9.

Kweni tikhumbika kuŵanaŵaniya ŵaka cha vo Yehova watitichitiya. Mumalu mwaki, titenere so kuwonga umampha waki. (Sumu 100:4, 5) Ŵanthu anyaki akamba kuti “tikondwa asani te ndi mtima wakuwonga.”

Chifukwa chinyaki cho titenere kujaliya akuwonga ntchakuti kutovya kuti tiyanjanengi ukongwa ndi anyidu. Tosi tituvwa umampha asani anyidu atitiwonga. Asani muwonga munyinu kutuliya pasi pamtima chifukwa cha vo wakuchitiyani, mutamba kuyanjana ukongwa. (Aro. 16:3, 4) Ŵanthu wo awonga ndiwu kanandi atovya anyawu. Yiwu aziŵa vinthu vamampha vo anyawu aŵachitiya ndipu venivi vichitiska kuti nawu achitiyengi vamampha anyawu. Kuwovya anyidu kuchitiska kuti tikondwengi. Venivi ndivu Yesu wangukamba. Iyu wanguti: “Kupaska kuchitiska kuti munthu wakondwengi ukongwa kuluska kulonde.”​—Machi. 20:35.

Munthu munyaki zina laki Robert Emmons, yumoza wa ŵanthu wo alongozganga pa kafukufuku wakukwaskana ndi kuwonga, wanguti: “Kuti tiwongengi tikhumbika kuvwisa kuti taŵanthu tithembana. Nyengu zinyaki tipaska vinthu anyidu ndipu nyengu zinyaki isi ndisi tilonde vinthu kutuwa kwa anyidu.” Fundu njakuti, kuti tilutirizgi kuja ndi umoyu ndipuso kukondwa tithemba anyidu mu nthowa zinandi. Mwakuyeruzgiyapu, yiwu angatipaska chakurya pamwenga kutiphwere asani tatama. (1 Akori. 12:21) Munthu yo we ndi mtima wakuwonga, wawonga vo anyaki atimuchitiya. Kumbi yimwi muwonga vo anyinu atikuchitiyani?

Chifukwa chinyaki cho titenere kuwonge vo anyidu atitichitiya, ntchakuti kuwonga kutitiwovya kuti tiŵanaŵaniyengi vinthu vamampha mumalu mwa vinthu viheni vo tikumana navu. Fundu yeniyi ying’anamuwa kuti wongu winu utuŵa nge sefa pamwenga kasalu kakumimitiya maji. Ve viyo chifukwa kuwonga kungakuwovyani kuti muŵanaŵaniyengi vinthu vamampha ndi kukanizga vinthu viheni. Asani mutanja kuwonga, muŵanika vinthu vamampha vo anyinu achita ndipu venivi vichitiska kuti muŵawongengi ukongwa. Ndipu asani muŵanaŵaniya vinthu vamampha vo anyinu achita, mbwenu muchitengi vo Paulo wangukamba. Iyu wanguti: “Nyengu zosi mukondwengi mwa Ambuya.”​—Afi. 4:4.

Kuwonga kutovya kuti tileki kuŵanaŵana vinthu viheni. Vingachitika cha kuwonga, kukwiya ndi kuchita sanji pa nyengu yimoza. Ŵanthu wo ŵe ndi mtima wakuwonga, ndi viŵi cha kwanja chuma. Yiwu agutiskika ndi vo ŵenavu ndipu aŵika maŵanaŵanu ngawu pakusaniya katundu munandi cha.​—Afi. 4:12.

Chinanga mungakumana ndi masuzgu kweni mungaŵa ndi maŵanaŵanu ngakwenere asani mwe ndi mtima wakuwonga. Mwakuyeruzgiyapu, asani ntchitu yamala, mutenere kuwona kuti ndi mwaŵi wakusinthiya vinthu vinyaki pa umoyu winu. Kuwonga kungakuwovyani kuti muleki kuwona masuzgu nge chakukujalizgani kuchita vinthu vinyaki. Mumalu mwaki, mutenere kuwona kuti ndi mwaŵi wakwambiya kuchita vinthu vinyaki.

Pakuti ndimwi Mkhristu, muziŵa kuti Satana wakhumba kuti mudandawulengi chifukwa cha masuzgu ngo mukumana nangu mazuŵa nganu ngakumaliya. Iyu wangayanja kuti mudandawulengi ndi chechosi. Mtima waviyo, ungachitiska kuti muleki kupharazga mwakuchontha mtima. Venivi vingachitiska kuti ŵanthu aleki kuvwisiya asani mutiŵapharazgiya. Ndipuso kuwonga kukoliyana ukongwa ndi mijalidu yo mzimu waku Chiuta utitiwovya kuja nayu, nge likondwa ndi chivwanu. Mwakuyeruzgiyapu, tikondwa chifukwa cha vinthu vamampha vo Chiuta watitipaska kweniso te ndi chivwanu kuti vo wakulayizga vazamufiskika.​—Aga. 5:22, 23.

Pakuŵa yumoza wa ŵanthu aku Yehova, mutenere kuti mukoliyana ndi vo takambiskana pa nkhani ya kuwonga. Kweni muziŵa kuti vingachitika vija cha kuti munthu waje ndi mtima uwu. Chinanga kuti ve viyo, mungagongowanga cha. Mungaŵa ndi mtima wakuwonga. Kumbi mungachita wuli kuti muŵi ndi mtima uwu? Zuŵa lelosi muŵanaŵaniyengi vinthu vo mungawonga. Asani muchitengi viyo, vikusuzgeningi cha kuwonga. Venivi vingakuwovyani kuti mukondwengi ukongwa kuphara ŵanthu wo aŵanaŵaniya masuzgu ngo akumana nangu. Muŵanaŵaniyengi vinthu vamampha vo Chiuta ndi anyinu atikuchitiyani. Vinthu ivi vingaŵa vo vitikuchiskani pamwenga kukukondweskani. Mungasaniya so kabuku kuti mulembengemu vinthu viŵi pamwenga vitatu vo vakukondwesani zuŵa lelosi. Venivi vingalongo kuti mwe ndi mtima wakuwonga.