1-2. (a) Kumbi Chaka cha Wanangwa ntchinthu wuli? (Wonani bokosi lakuti “ Kumbi Chaka cha Wanangwa Chenga Chinthu Wuli?”) (b) Kumbi Yesu wangukambanji pa Luka 4:16-18?

MUVYARU vinyaki, ŵanthu achita maphwandu ngakukondwere vinthu vapade, nge zuŵa lo angwambiya kujilamuliya asani pajumpha vyaka 50 vevosi. Yiwu achita viyo kuti akumbukiyengi chaka cho angujaliya ŵanangwa. Ŵanthu angachita vikondweleru venivi kwa zuŵa limoza, kwa sabata yamphumphu pamwenga kujumpha. Kweni mukuluta kwa nyengu vimala ndipu aluwaku.

² Mu nkhani iyi, tikambiskanengi wanangwa wakuluska wo ŵanthu yaŵa akondwere ndipuso wakuphara wo Ayisirayeli akondweriyanga kwa chaka chosi champhumphu asani pajumpha vyaka 50 vevosi. Mu chaka ichi, ŵanthu aŵafwatuwanga ku ukapolu. Ntchifukwa wuli tikhumbika kusambira vakukwaskana ndi chaka chenichi mazuŵa nganu? Chifukwa Chaka cha Wanangwa chititikumbusa wanangwa wambula kumala wo Yehova wapereka chinanga ndi sonu. Wanangwa wenuwu ndiwu Yesu wakambanga.​—Ŵerengani Luka 4:16-18.

3. Mwakukoliyana ndi Ŵalevi 25:8-12, kumbi Ayisirayeli ayanduwanga wuli ndi Chaka cha Wanangwa?

³ Tingavwisa wanangwa wo Yesu wakambanga asani tingasambira va Chaka cha Wanangwa cho Chiuta wangukambiya Ayisirayeli kuti akondweliyengi asani pajumpha vyaka 50 vevosi. Yehova wanguŵakambiya kuti: “Muzipharazgengi wanangwa ku ŵanthu wosi wo aja mucharu chinu. Chazamujanga Chaka cha Wanangwa kwaku yimwi. Weyosi wazamuweriyanga pamalu ngaki ndipuso weyosi wazamuweriyanga ku banja laki.” (Ŵerengani Ŵalevi 25:8-12.) Mu nkhani ya sabata yamala, tingusambira mo  Ayisirayeli ayanduliyanga ndi zuŵa la Sabata. Kumbi Ayisirayeli ayanduwanga wuli ndi Chaka cha Wanangwa? Mu nyengu ya Ayisirayeli asani munthu we ndi ngongoli, wagulisanga malu ngaki kuti wawezi. Asani Chaka cha Wanangwa chakwana, malu ngo wangugulisa ngaweriyanga kwaku iyu ndipu ‘waweriyanga pamalu ngaki.’ Venivi vawovyanga kuti ŵana ŵaki aleki kusoŵa pakuja. Pamwenga asani munthu watondeka kuweza ngongoli, wagulisanga mwana waki pamwenga kujigulisa kuti wawezi ngongoli. Asani Chaka cha Wanangwa chakwana, munthu yo wangugulisika, ‘waweriyanga ku banja laki.’ Venivi vawovyanga kuti munthu waleki kuja kapolu umoyu waki wosi! Ndondomeku iyi, yalongonga kuti Yehova waŵaŵanaŵaniyanga ukongwa ŵanthu ŵaki.

4-5. Ntchifukwa wuli tikhumbika kusambira va Chaka cha Wanangwa cho Ayisirayeli akondweliyanga?

⁴ Kumbi Ayisirayeli ayanduwanga so wuli ndi Chaka cha Wanangwa? Yehova wangukamba kuti: “Pakati pinu pangazisanirikanga munthu mukavu cha, pakuti Yehova wazakukutumbika mucharu cho Yehova Chiuta waku watikupaska kuti chije chaku nge chihara.” (Mara. 15:4) Venivi vipambana ukongwa ndi vo vichitika mazuŵa nganu chifukwa akukhupuka, akhupukiyakhupukiya ndipu akavu, akavukiyakavukiya!

⁵ Isi Akhristu, te pasi pa Dangu lo Yehova wangupaska Ayisirayeli cha. Mwaviyo, tikondwere cha Chaka Wanangwa cha nge mo Ayisirayeli achitiyanga. Mu chaka ichi, yiwu afwatuwanga akapolu, agowokiyanga ngongoli kweniso munthu waweriyanga pamalu ngaki. (Aro. 7:4; 10:4; Aefe. 2:15) Chinanga kuti ve viyo, tikhumbika kusambira va Chaka cha Wanangwa. Chifukwa wuli? Chifukwa nasi tingaŵa ndi wanangwa wo utitikumbusa Chaka cha Wanangwa cho Ayisirayeli akumbukiyanga.

6. Kumbi taŵanthu tikhumbika kufwatulika ku vinthu wuli?

⁶ Tosi tikhumbika kufwatulika ku ubudi wo mbukapolu uheni ukongwa. Chifukwa chakuti te akubuda, tikota, titama kweniso titufwa. Ŵanthu anandi awona ukaboni uwu asani aleleska pa gilasi pamwenga asani aluta ku chipatala chifukwa cha matenda. Ndipuso tidandawula asani tachita ubudi. Wakutumika Paulo  wangukamba kuti walongozgekanga ndi ‘ukapolu wa dangu la ubudi lo lenga muliŵavu mwaki.’ Wangukamba so kuti: “Ndamunthu wakusuzgika ini! Ndiyani yo wanditaskengi ku liŵavu lo litufwa nyifwa yeniyi?”​—Aro. 7:23, 24.

7. Kumbi Yesaya wangukambanji vakukwaskana ndi wanangwa?

⁷ Chakukondwesa ntchakuti Chiuta wakunozga nthowa yakutitaskiya pamwenga kutifwatuwa ku ubudi. Yesu ndiyu wakuchitiska kuti venivi vichitiki. Vyaka vakujumpha 700 Yesu wechendazi pacharu chapasi, mchimi Yesaya wangukambiya limu kuti ŵanthu azamukuŵa ndi wanangwa wamampha ukongwa kuluska wo Ayisirayeli aŵanga nawu mu Chaka cha Wanangwa. Iyu wangulemba kuti: “Mzimu waku Yehova, Ambuya Fumu Yikulu, we paku ini, pakuti Yehova wakundisankha kuti ndipharazgi uthenga wamampha ku ŵanthu akufwasa. Wakundituma kuti ndichizgi akusweka mtima, kuti ndipharazgiyi akapolu kuti afwatulikengi.” (Yesa. 61:1) Kumbi uchimi uwu wakambanga vaku yani?

8. Kumbi uchimi waku Yesaya wakukwaskana ndi kufwatulika ukamba vaku yani?

⁸ Uchimi waku Yesaya ungwamba kufiskika Yesu wati wayamba uteŵeti waki pacharu chapasi. Wati wasere musinagogi kumuzi kwaki ku Nazareti, Yesu wanguŵerenge Ayuda wo ŵenga musinagogi uchimi waku Yesaya. Iyu wangukamba kuti uchimi uwu wakambanga vaku iyu. Iyu wanguti: “Mzimu waku Yehova we paku ini, chifukwa iyu wandisankha kuti ndipharazgi uthenga wamampha kwa akavu. Wandituma kuti ndipharazgi va kufwatulika kwa akukoleka ukapolu kweniso vakuti achibulumutiya ayambi kuwona ndipu wandituma so kuti ndifwatuwi akukandirizgika, kweniso kuti ndipharazgi chaka chakuzomerezeka chaku Yehova. . . . Msanawale lemba ili lo mwavwa, lafiskika.” (Luka 4:16-19, 21) Kumbi Yesu wangufiska wuli uchimi uwu?

9. Kumbi ŵanthu anandi mu nyengu yaku Yesu akhazganga kufwatulika ku vinthu wuli?

⁹ Ŵanthu angwamba kuŵa ndi wanangwa wo Yesaya wangukambiya limu ndipuso wo Yesu wanguŵerenga, iyu wati wayamba kuŵapharazgiya. Tisimikiza venivi chifukwa Yesu wanguti: “Msanawale lemba ili lo mwavwa, lafiskika.” (Luka 4:21) Ŵanthu anandi wo Yesu waŵapharazgiyanga akhazganga kuti afwatulikengi ku ulamuliru wa boma la Roma. Akusambira aku Yesu nawu atenere kuti aŵanaŵananga viyo. Tikamba viyo chifukwa chakuti akusambira ŵaki ŵaŵi angukamba kuti: “Takhazganga kuti munthu mwenuyu ndiyu wazamutaska Isirayeli.” (Luka 24:13, 21) Kweni tiziŵa kuti Yesu wachiskanga akusambira ŵaki kuti ayukiyi ulamuliru  wankhaza wa boma la Roma cha. Mumalu mwaki, wanguŵakambiya kuti aperekengi “vinthu vaku Kayisara kwaku Kayisara.” (Mate. 22:21) Nanga Yesu wanguŵafwatuwa wuli ŵanthu pa nyengu yeniyi?

10. Kumbi Yesu wangufwatuwa ŵanthu ku vinthu wuli?

¹⁰ Mwana waku Chiuta wanguza kuziwovya ŵanthu kuti afwatuliki pamwenga kuti aje ŵanangwa mu nthowa ziŵi. Chakwamba, Yesu wangovya ŵanthu kuti afwatuliki ku visambizu vaboza vo alongozgi a visopa asambizanga. Ayuda anandi pa nyengu iyi ŵenga akapolu a midawuku kweniso vigomezgu vaboza. (Mate. 5:31-37; 15:1-11) Ŵanthu wo akambanga kuti awovyanga anyawu mwauzimu ŵenga achibulumutiya chifukwa asopanga Chiuta mu nthowa yambula kwenere. Chifukwa chakuti angukana Mesiya kweniso uneneska wo wasambizanga, angulutirizga kuja achibulumutiya ndipuso akubuda. (Yoha. 9:1, 14-16, 35-41) Chifukwa cha vinthu vamampha vo Yesu wachitanga ndi kusambiza, wanguwovya ŵanthu akujiyuyuwa kuziŵa vo angachita kuti afwatuki ku visambizu vaboza.​—Mariko 1:22; 2:23–3:5.

11. Kumbi Yesu wanguŵafwatuwa so wuli ŵanthu?

¹¹ Chachiŵi, Yesu wakuchitiska kuti ŵanthu afwatuki ku ukapolu wa ubudi. Chiuta wagowoke ŵanthu wo avwana mu sembi yaku Yesu ndi kulongo chivwanu ichi kuziya mu vo achita. (Ahe. 10:12-18) Yesu wangukamba kuti: “Asani Mwana watikufwatuwani, mufwatulikengi nadi.” (Yoha. 8:36) Uwu ndiwu wanangwa wamampha ukongwa kuluska wanangwa wo Ayisirayeli aŵanga nawu asani afwatulika mu Chaka cha Wanangwa! Mwakuyeruzgiyapu, mu nyengu yakali munthu yo wafwatulika akhumba wajanga so kapolu ndipu pavuli paki wafwanga. Kweni Yesu wafwatuwa ŵanthu kwamuyaya.

12. Kumbi mbayani wo angwamba kuyanduwa ndi wanangwa wo Yesu wangupharazga?

¹² Pa Pentekositi mu 33  C.E., Yehova wangugwiriskiya ntchitu mzimu wakupaturika kusankha akutumika kweniso anthulumi ndi anthukazi anyaki akugomezgeka. Iyu wanguŵasankha kuti aje ŵana ŵaki kuti asani aziyuskika aziluti kuchanya kuti akalamuliyi ndi Yesu. (Aro. 8:2, 15-17) Ŵanthu ŵenaŵa ndiwu angwamba kuyanduwa ndi wanangwa wo Yesu wangupharazga musinagogi ku Nazareti. Yiwu angufwatulika ku ukapolu wa visambizu vaboza kweniso midawuku yo alongozgi Achiyuda achitanga ndi kusambiza, yo yileka kukoliyana ndi malemba. Chiuta wanguŵawona so kuti afwatulika ku ubudi wo uchitiska kuti ŵanthu afwengi. Ndondomeku yaku Yehova yakufwatuwa ŵanthu, yo yingwamba mu 33 C.E., yazamumala kukumaliya kwa Ulamuliru waku Yesu wa Vyaka 1000. Kumbi ndi vinthu vamampha nivi vo vichitikengi  kwamba sonu mpaka kukumaliya kwa ulamuliru waku Yesu?

13-14. Kupatuwaku Akhristu akusankhika, kumbi mbayani so anyaki wo ayanduwa ndi wanangwa wo Yesu wangupharazga?

¹³ Mazuŵa nganu, ŵanthu mamiliyoni nganandi wo atuliya mu mitundu yosi, ŵe mugulu la “mbereri zinyaki.” (Yoha. 10:16) Yiwu akusankhika cha ndi Chiuta kuti akawusi ndi Yesu kuchanya. Mumalu mwaki, alindizga kuzija panu pasi kwamuyaya nge mo Bayibolu likambiya. Kumbi ndivu namwi mulindizga?

¹⁴ Chinanga ndi sonu namwi mungayanduwa ndi vinthu vinyaki vo Akhristu akusankhika ayanduwa navu. Asani muvwana mu sembi yaku Yesu, mungapempha Yehova kuti wakugowokiyeni maubudi nginu. Ivi vingachitiska kuti Chiuta wakuyanjeningi kweniso kuti muje ndi njuŵi yamampha. (Aefe. 1:7; Chivu. 7:14, 15) Ŵanaŵaniyani so vitumbiku vo musaniya chifukwa chakuti mukufwatulika ku visambizu vaboza. Yesu wangukamba kuti: “Muziŵengi uneneska ndipu uneneska wo ukufwatuweningi.” (Yoha. 8:32) Tikondwa ukongwa kuŵa ndi wanangwa wenuwu!

15. Kumbi kunthazi tazamufwatuka wuli, ndipu tilindizga vitumbuku wuli?

¹⁵ Kunthazi mwazamukuŵa ndi wanangwa wamampha ukongwa kuphara wo mwe nawu sonu. Pambula kuswera yapa, Yesu watuzgengepu  visopa vosi vaboza kweniso maboma ngosi nga ŵanthu chifukwa chakuti ngachita vinthu vambula urunji. Chiuta wazamuvikiliya a “mzinda ukulu” wo atimuteŵete. Pavuli paki, yiwu azamukondwa ndi vitumbiku mu paradayisu penipanu pacharu chapasi. (Chivu. 7:9, 14) Ŵanthu anandi azamuyuskika. Wo azamusankha kuteŵete Yehova azamutama cha, kukota pamwenga kufwa.​—Machi. 24:15.

16. Kumbi ŵanthu alindizga kufwatuka ku vinthu wuli?

¹⁶ Mu Ulamuliru wa Vyaka 1000, Yesu ndi wo wamulamuliya nawu azamuwovya ŵanthu kuti azije ŵana aku Chiuta kweniso kuti azileki kutama. Nyengu yakuweziyapu so vinthu ndi kufwatuwa ŵanthu yeniyi, yazamuyanana ndi Chaka cha Wanangwa cho Ayisirayeli akumbukiyanga vyaka 50 vevosi. Venivi vazamuwovya kuti ŵanthu wosi wo ateŵete Yehova mwakugomezgeka azije akufikapu, pamwenga kuti ambula ubudi.

17. Kumbi pa Yesaya 65:21-23, pakambanji vakukwaskana ndi ŵanthu aku Chiuta? (Wonani chithuzi cho che pachikonkhombi.)

¹⁷ Pa Yesaya 65:21-23 (Ŵerengani) pakonkhoska mo umoyu wazamuŵiya pacharu chapasi. Ŵanthu anyaki aŵanaŵana kuti mu paradayisu tazamupumuwanga ŵaka kwambula kugwira ntchitu. Kweni Bayibolu lilongo kuti pa nyengu iyi, ŵanthu aku Chiuta azamugwiranga ntchitu zo azamukondwanga nazu. Asani vyaka 1000 vazimala, tisimikiza kuti “chilengedu . . . chazamufwatulika ku ukapolu wa kuvunda ndi kuja ndi wanangwa waunkhankhu wa ŵana aku Chiuta.”—Aroma 8:21.

18. Ntchifukwa wuli tigomezga kuti kunthazi tazamukondwa?

¹⁸ Yehova wanguŵika ndondomeku yakuti Ayisirayeli agwirengi ntchitu ndi kupumuwa. Ndimu so vazamuŵiya mu Ulamuliru waku Khristu wa Vyaka 1000. Tikayika cha kuti tazamukuŵa ndi nyengu yakusope Chiuta. Kusopa Chiuta nkhwakukhumbika kuti tikondwengi mazuŵa nganu ndipu ndimu vazamuŵiya so mucharu chifya. Ŵanthu wosi akugomezgeka azamukondwa mu Ulamuliru waku Khristu wa Vyaka 1000 chifukwa azamukhorwa ndi ntchitu zo azamugwiranga ndipuso azamuteŵetiyanga Chiuta.